ien film van peilloze wezenloosheid
Magie met de
pop op schoot
oemen houden
n mensen.
De smalle marge
eerlijk en onecht
tussen
pathos
tit 7
Magie
sion of the Body Snatchers
'Pecado na sacristia' en 'Perdida'
Prolongaties
en reprises
Complete Stereoset X-50 t.w.v. 1998,—
L. Wüst Zn. Weesp
FILM
TROUW/KWARTET PS 15 - RH 17
oor mij heb een welhaast onpeilbare afkeer van film, waarin een man, voorzien van een
lijpende en charmante echtgenote, welgeschapen kinderen, een of meer riante behuizin-
en werk waar hij dik aan verdient, lol in heeft en niet ziek van wordt, plotseling ontdekt
„dit het niet is." Begrijp me goed: meesterwerken sluit ik uit, geniale kunstenaars kunnen
een steen nog een lekker soepje koken.
W. Wlelek-Berg
als geniaal kunstenaar laat de
sche regisseur Emile Degelin
niet kennen in zijn laatste film,
elgisch-Nederlandse co-produc-
ïxit 7" (zijn vorige films heb ik
[ezien).
aar 1979 en omstreken schijnt
hem en zijn scenarioschrijver/
icier Ivo Michiels de zwarte Piet
„Wat betekent het om in 1979
gelukkig' man te zijn? En is
lee de kous af?" zo vraagt men
d in de persfolder. Weet ik veel.
J ik kan me een tragischer leven
tellen dan dat van een succesvol
tect in deze contreien in datzelf-
ar 1979. Wat moet dat toch al-
die gewichtigdoenerij over de
'n we leven? Kommer en
■ondom, accoord, maar in Ne-
d en zelfs in België gaat het
og wel een beetje. Als de tijd zo
was als Degelin en Michiels
tr meerdere glorie van henzelf,
doen geloven, zou die man wel
aders te doen hebben dan niet-
nde problemen na te jagen.
Ise meid
op zo fatsoenlijk mogelijke
het vege lijf te redden bij-
ield. Maar hij moet en hij zal in
ekaapt vliegtuigieder zijn
Even het verhaaltje vertellen, waar
om niet. Ene Mare Dumont, de archi
tect voornoemd, is stapeldol op zijn
vrouw en vooral op zijn zoontje, maar
geluk is voor hem allerminst gewoon,
naar het schijnt. Misschien zit de
zelfmoord van zijn vader hem nog-
dwars (maar die knoop in zijn psyche
zou ons dan wel eens wat duidelijker
mogen worden gemaakt), of hij is
bang dat zijn kinderen te afhankelijk
van hem worden: hoe het ook zij, hij
gaat stappen naar Rhodos met een
allervervelendste Poolse meid. een
sfinx zonder geheim, zo eentje die
elke dag een nieuw bankstel moet om
haar zelfstandigheid te bewijzen of
haar ziel te redden (even de dingen op
een rijtje zetten: de Poolse actrice
Jadwiga Jankowska is helemaal niet
slecht, maar wat moet ze met zo'n uit
alle naden gebarsten rol, die ook nog
sympathiek bedoeld is?) Hij houdt
het daar niet uit, geen wonder. Op de
terugweg wordt zijn vliegtuig ge
kaapt, dat zien we al in het begin, de
film wordt in flash-backs verteld.
Eén zo'n flash-back scène is goed: die
van de man (Peter Faber) met zijn
zoontje op het kerkhof. De sfeer
deugt, de dialoog is zinnig, het came
rawerk (van Ed van der Enden) is
uitstekend. Maar daarvoor en daarna
komt de ene valsigheid na de andere,!
waarbij alles blijkbaar moet worden
gezien in relatie tot dat fatale ramp
jaar 1979 (het jaar van het kind ook
nog, ja, ja, vandaar dat er een dame
de film is binnengedrongen die een
pop in de vorm van haar gestorven
zoontje dagelijks komt voeren, laven
en koesteren, 's Avonds moet ze dan
nodig uit wanhoop met Jan en alle
man naar bed).
Akelig
Het toppunt van psychologisch onbe
grip (of van commercieel onbenul)
komt, wanneer de kapers in het vlieg
tuig de (niet blanke) stewardess de
bloes van het lijf scheuren en met
haar beginnen te rommelen. Waar is
dat ooit vertoond? Die kerels hebben
wel wat anders aan de kop en boven
dien een mitrailleur in de hand om de
passagiers in bedwang te houden.
Misschien dacht iemand weer eens
voor de zoveelste keer, dat wat bloot
gecombineerd met geweld nooit
kwaad kan. A bah.
Welnu (om met de hoofdpersoon
te spreken, die zijn zinnen somtijds
zo pleegt te beginnen) „Exit 7" is een
akelig filmpje, waarin door wezenloze
mensen wezenloos wordt gedaan,
waarin voortdurend, al of niet expli
ciet sprake is van „relaties" of het
tijdgebonden gebrek daaraan, zonder
dat de toeschouwer van die relaties
ook maar enige weet krijgt, en waarin
onmachtig gepeuter in de tijdgeest
Peter Faber met zijn (film)zoon in
zich afspeelt tegen een coulisse van
banaliteiten, die „de mens van 1979"
geacht wordt lekker te vinden.
Amsterdam Leidseplein theater
en Rialto; Rotterdam Calypso 2 en
Krlterion; Den Haag Calypso en
nog twintig andere theaters overal
in het land, a.l.
door W. Wlelek-Berg
Er was eens een geniale buikspreker, die een pop had waaraan
hij uitermate was gehecht. Maar die pop zei verschrikkelijke
dingen, zette zijn baas voor schut, draaide de zaken om:
knecht werd meester, meester knecht en de ondergang kwam
alras in zicht.
Wie kent die intrige? Juist, heel goed:
hij was de ruggegraat van een episo
de die Cavalcanti maakte voor de
klassieke griezelfilm „Dead of Night"
in 1945 (met Michael Redgrave in de
hoofdrol). Nu gaat zo'n onderwerp
terug tot in verre tijden, het stoelt op
de legendarische gespletenheid van
de mens, en werd in de kunst meerde
re malen gebruikt. Om in het recente
verleden te blijven: 'The strange case
of Dr Jekyll en Mr Hyde" van Robert
Louis Stevenson en „A Picture of
Dorian Gray" van Oscar Wilde.
Beperking
d Sutherland in „Invasion of the Body Snatchers"
Wielek-Berg
i maakte Don Siegel een science fiction-film, die intus-
n soort cultuswaarde heeft gekregen „Invasion of the
Snatchers" oftewel „Invasie van de Lichaamsgrijpers."
et hem wel hebben gezien, toendertijd, maar ik zou
als ik zei dat ik er iets van heb overgehouden.
film is niet ontkomen aan de
le namaak-woede. regisseur
aufman greep het onderwerp
ïrven en ging ermee aan de
it in de hoofdrol Donald Sut-
wiens ster-carrière een wat
irt had, doch zich nu hollend
'eegt. In Kaufmans film is
^^Jnspecteur van de keurings
in waren die zich allengs be-
Ger rdt van een wel zeer merk-
ontro fenomeen: mensen om hem
ze ouifanderen in een soort robots,
meer in staat schijnen om
pelen. Weefsel „from outer
s de schuld, grijze vlokken
zich aan bomen en planten
prefikken daar lieflijke bloeme-
te oeld om levende wezens te
?ant de mensen worden om-
in onj dat blijkt alras, levensge-
^uplicaten liggen klaar, er is
hele fabriek in werking.
staat of valt met de on-
e en ongenoemde dreiging,
igin tot einde bijna tastbaar
it moet hangen. Op dat punt
regisseur nog al eens: de
niet perfect, de aandacht
neiging af te dwalen. Wel
een paar aardige rollen en
igetjes in. En het feit dat de
planten zijn staat er borg
er geen druppel bloed vloeit,
irror, dus
Maar Richard Attenboroughs film
„Magie" (gebaseerd op een boek van
William Goldman, die ook het scena
rio schreef) sluit zo dicht aan bij
Cavalcanti's briljante werkstukje,
dat een vergelijking zich wel moet
opdringen. Niet in het voordeel van
de nieuwe film, helaas.
Cavalcanti wist in de korte tijd die
hem ter beschikking stond door
meesterlijke beperking een indrin
gend beeld op te roepen van een
voortschrijdende waan en door het
scheppen van situaties die voor
tweeërlei uitleg vatbaar waren de
vraag open te houden of de pop mis
schien niet toch
Goldman en Attenborough hebben
het oorspronkelijke gegeven eigenlijk
alleen maar verlengd, versierd en ver
dund. Aan hun versie kan een blinde
met één oog afzien, dat de sympathie
ke goochelaar Corky (Anthony Hop
kins), wiens verlegenheid hem belet
het publiek te vangen, maar al te
graag zijn andere ik onderkomen ver
schaft in een hondsbrutale pop, waar
het verregaand buiten schot blijft.
Maar als de grote kans komt, durft hij
die toch niet te grijpen: hij dwaalt
naar de streek waar hij geboren is,
komt terecht in een oud huis aan een
meer waar zijn Jeugdliefde (hoewel
intussen met een andere man ge
trouwd) nog steeds blijkt te wonen,
en kan zich in zijn ontreddering al
leen door lichamelijk geweld uit be
narde posities redden, waarbij de pop
de schuld krijgt. En o, o, o, o daar
komt narigheid van.
Een scene uit 'Perdida'
Padre Padrone Voortreffelijke
film van de Italiaanse gebroe
ders Tavianl over een Sardljn-
se herdersjongen die zijn isole
ment doorbreekt door middel
van de taal. 8 maart De Heij-
craaff. Woudenberg; 9 maart
Filmhuls Roermond.
Interiors De eerste ernstige
film van Woody Allen en de
eerste waarin hij niet zelf de
hoofdrol speelt. Prachtig mooi.
De gehele week in Alhambra 1,
Amsterdam; Alhambra. En
schede; Metropole 3, Den
Haag; Studio, Leiden; Lumlère,
Rotterdam; Springhaver,
Utrecht
Herfstsonate Klassieke film
van Ingmar Bergman, met In-
grid Bergman en Liv Ullmann
in de hoofdrollen. De gehele
week in Studio K, Amsterdam;
Palace 2, Maastricht; Roxy,
Haarlem; City 2, Zeist; Royal 3,
Oss.
2001, a Space Odyssey De beste
science-fictionfilm ooit ge
maakt. door grootmeester
Stanley Kubrick. De gehele
week in Desmet. Amsterdam.
Una giornata particolare Ont
roerende film van Ettore Scola
over twee kleine mensen die
worden vermalen door de mo
lens van Mussolini's dictatuur,
met Sophia Loren en Marcello
Mastroianni in de hoofdrollen.
De gehele week in Rlvoli, Am
sterdam; Uitkijk, Den Haag;
Studio, Delft; Studio, Haarlem.
Que la Fète commence Voor
beeldige historische film met
vele dubbele bodems van de
Fransman Bertrand Tavernier.
De gehele week in Scène 1,
Arnhem.
A Wedding Humoristisch en
satirisch wandkleed over Ame
rikaans leven, van Robert Alt
man. De gehele week in City 7,
Amsterdam en Lumlère 3, Rot
terdam.
Ludwig Film van Luchino Vis
conti vol sombere grandezza
over de krankzinnige koning
van Beieren. De gehele week in
Rembrandt 4, Eindhoven.
Te gek om los te lopen Prachti
ge documentaire van Italiaans
collectief over nieuwe wegen
om krankzinnigen te integre
ren in de maatschappij. 13 en
14 maart Filmhuis Velsen.
Alle Turken heten AU Ontroe
rende film van Rainer Werner
Fassbinder over de liefde tus
sen een oude werkster en een
buitenlandse arbeider. 12
maart Erasmus Universiteit,
Rotterdam.
door D. Ouwendijk
Uitlegdwang
Eerlijk gezegd begrijp ik niet goed
wat Attenborough ertoe heeft bewo
gen die film te maken: hij kent „Dead
of Night" ongetwijfeld even goed of
beter dan ik. Een verfraaiingsdwang,
of een uitlegdwang, neem ik aan,
want hij laat geen hoekje van de
psyche onbelicht. En dat is bij zo'n
onderwerp ongewenst: raadsels moe
ten er blijven, anders kun je net zo
goed een case-history van een psychi
ater lezen. Hoeweldie zit onge-,
twijfeld heel wat slordiger in elkaar
dan dit verdichtsel, want elk schroef
je past in elk gaatje. Dat is nu juist zo
vervelend.
Amsterdam - City 1 en Nöggerath;
Den Haag - Metropole en Odeon 1;
Rotterdam - Grand en Thalia; Eind
hoven - Rembrandt 3; Hilversum -
City 4; Leiden - Lido 2; Utrecht -
Studio, 16 Jr.
De films „Pecado na sacristia" (Zonde in de sacristie) en „Perdida" (Verloren) uit het pakket
Braziliaanse films, dat door het Filmmuseum in vertoning wordt gebracht, laten zien hoe smal
de marge is tussen eerlijk pathos en het onechte, „programmatische" pathos. Ik zou ten
aanzien van de bovengenoemde twee films niet de kwalificatie „vals" willen gebruiken, maar
het gevoelvolle in het pathos, dat opviel in andere Braziliaanse films, heeft in „Zonde in de
sacristie" en in „Perdida" een sterke Inslag van effectbejag.
g. p«
en r
sve
c ze c
01
lm Rembrandtpl. 1; Rot-
:orso; Amersfoort-Cinema,
Anthony Hopkins als buikspreker Corky in „Magie".
Dat jagen op effect komt overigens
niet voort uit de opzet van de filmma
kers Miguel H. Borges en Carlos
Alberto Prates Correio om met hun
fiims te epateren. Zij hebben zich
alleen te sterk laten meeslepen door
een zucht om de driften van mensen,
die tot op de bodem van hun oer
menselijkheid willen gaan, zo poë
tisch en „tragisch" mogelijk te ver
beelden.
Zo zegt Borges in een verantwoording
van zijn film onder meer „Pecado na
sacristia" laat zien dat de bronnen
van de Braziliaanse cultuur nog
steeds zuiver en rijk zijn. Wij kunnen
nog steeds een levensstijl scheppen
die in harmonie is met onze onmete
lijke subjectieve ruimte, geprojec
teerd in de weidse dimensies van ons
land. Mijn film is een fantastische
burleske over onze raadsels.
Deze verantwoording is gesteld in de
toon van een ongeremde retoriek.
Zo'n retoriek kan eerlijk gemeend
zijn, maar is niet bestand tegen enige
relativering. En zo is het ook gesteld
met de door Borges zelf zo vurig be
pleite film. Zij is een mengsel van
sage, realisme, bijgeloof, passie en
religieus fanatisme.
Een Jonge suikerriet-snijder betrapt
de vrouw die hij liefheeft op bedrog.
Wild van woede stort hij zich, met de
machete in de hand, op de minnaar
van de vrouw, die in een reflexbewe
ging een pistool trekt en schiet, waar
bij de vrouw gedood wordt. Tot uiter
ste drift opgezweept houwt de riet-
snijder met zijn zware sikkel op de
medeminnaar in. Ook die vindt de
dood. Achtervolgd door de „demonen
van het geweten" vlucht de man. Op
die vlucht komt hij te staan tegeno
ver het fantoom van een beruchte
bandiet. Hij wordt door dat fantoom
(dat later een mens van vlees en bloed
blijkt te zijn) gedwongen om de
„schat" van zijn loutering te gaan
zoeken. Maar wie gewelddadigheid
heeft gepleegd ontmoet op zijn weg
naar de loutering de meest uiteenlo
pende gevaren en verleidingen.
In bijna barokke stijl (maar primitief
barok of maar dat woord is minder
aardig Infantiel barok) bouwt de
filmer het drama van het schat-zoe-
ken op. De mensen die hij neer zet
onder wie een landheer en een pries
ter zijn gevat binnen de lijnen van
een zo zware prototypische tragiek,
dat zij het komische naderen. Wat
niet de bedoeling van de filmmaker is
geweest.
Conventioneel
Bijna hetzelfde geldt voor „Perdida"
al is de makelij van dit werk saaier.
Het gaat over een Jonge vrouw van
het land die. slecht behandeld als
dienstbode, na oneerlijke beschuldi
gingen de straat op wordt gegooid,
waar zij in handen valt van een
vrachtwagen-chauffeur, die optreedt
als „de mooie Jongende „ladykiller"
van zijn woonstadje. Het meisje
raakt op hem verliefd, maar hij weet
haar wijs te maken, dat zij hun liefde
het best kunnen herbergen in een
bordeel. Daar woont een verlopen
dichter, een parasiet die alleen maar
hoogdravende taal tot zijn beschik
king heeft. Pas na een tragische ge
beurtenis (de poëet wordt dood ge
schoten) gaat het meisje iets begrij
pen van de voosheid van haar mooie
Hendrik en kapt zij met haar leven in
verdorvenheid. De film is sterk con
ventioneel in haar vorm en conventi
oneel in haar moraliteit: rijken zijn
van nature verleiders. Intellectuelen
(zoals de poëet; zijn slappelingen,
dienstbare vrouwen zijn een gemak
kelijke prooi, mits er maar gezorgd
wordt voor voldoende ogenverblin-
dlng. Misschien dat binnen de Brazili
aanse cultuur (waar Borges zo hoog
over op geeft) dit soort dingen ge
makkelijk te verkopen zijn; zoals ook
de zoetelijke heillgenprentjes en Ma-
riabeeldjes. Maar op de keper be
schouwd zijn het even zoveel slagen
in de lucht.
ADVERTENTIE
Als u alle kranten van deze week heeft
bewaard en de prijsvraag morgen oplost
kunt u in aanmerking komen voor onder
staande prachtige prijs
PIONEER
beschikbaar gesteld door
