uchtfoto's van
uschwitz ontdekt
merikaanse ontwikkelingswerkers ontmoedigd
Klonen van een mens in principe mogelijk
Nieuwe
boeken
aarom is kamp niet gebombardeerd?
l S10'
een Vrede binnen het vredescorps'
©AG 9 MAART 1979
TROUWKWARTET
H 11
een medewerker
onverwachte ontdekking in de archieven van de CIA, het Amerikaanse inlichtingenbu-
heeft het nog onbegrijpelijker gemaakt, dat in de tweede wereldoorlog zowel de
«kanen als de Britten weigerden het dodenkamp Auschwitz en de spoorlijnen daar
r8 -toe te bombarderen.
aa
Brugioni en Robert Poirier, die
ïiichtfoto's. onder beheer van de
o<£al Intelligence Agency onder
vonden bij verrassing een
met luchtfoto's van Auschwitz,
oto's zijn thans ter beschikking
i $ld van het National Archives in
lington omdat zij „een unieke
van de historie zijn". Ze zijn
Amerikaanse verkenners ge-
X tussen 4 april 1944 en 4 januari
7,
V «i,r
I hl iet
5 ik
tfl it vliegmachines op weg naar de
van I. G. Farben. ongeveer
ometer van Auschwitz verwij-
zijn de luchtfoto's gemaakt. In
fabriek werd door de Duitsers
etische benzine vervaardigd,
ikaanse en Britse bommenwer-
"jmaakten tal van vluchten naar
j." fabriek. De verzoeken van de
fikaan Roswell McClelland, in
(erland vertegenwoordiger van
jfloor president Roosevelt begin
ingestelde War Refugee Board
et Amerikaanse ministerie van
jg, en verzoeken van Joodse zijde
ret Britse ministerie van buiten-
e zaken om Auschwitz en haar
oerlijnen te bombarderen wer-
tchter afgewezen als „te gevaar-
en „technisch niet uitvoerbaar".
ede
tonen de serie luchtfoto's
3f|hwitz in al haar gruwelijkheid,
asovens en crematoria zijn te
Op de foto's zijn rijen mensen
te nemen, die op vergassing
*4ten alsmede rijen mensen die
ten tot een nummer in hun arm
IQ t gebrand. Een foto toont een rij
ongeveer 1500 mensen komend
goederenwagons, die tot buiten
het kamp op de rail staan opgesteld.
In de Verenigde Staten is in Joodse
kringen al een golf van woede ont
staan, na het bekend worden van de
vondst. Want sinds daar de tv-serie
Holocaust in april 1978 ls vertoond
wordt steeds sterker de vraag gesteld
waarom het Amerikaanse ministerie
van oorlog constant weigerde de
spoorlijnen naar Auschwitz kapot te
gooien.
Een van de opgegeven redenen ls, dat
het bombarderen van Auschwitz dui
zenden doden in het vernietigings
kamp zou hebben gekost. Maar in het
licht van de gebeurtenissen in het
kamp maakt dat argument geen in
druk. De gevangenen waren toch ten
dode opgeschreven. Het is eerder een
cynisch argument geworden. Het is
bijna zeker dat bij het bombarderen
van de aanvoerlijnen naar Auschwitz
en het kamp zelf een groot deel van
de miljoen Hongaarse joden zou zijn
gered.
Dino Brugioni neemt de militaire fo
tolezers uit de oorlogsjaren echter in
bescherming. „De mannen die de fo
to's door de vliegtuigen genomen
moesten verklaren waren in die tijd
onwetend van Auschwitz. Het enige
waar zij op bedacht waren was details
over de fabriek van Farben."
De militairen belast met het lezen
van luchtfoto's kregen geen geschied
kundige noch een sociale opleiding.
„De foto met de rijen mensen in
Auschwitz zal wel zijn uitgelegd als
rijen soldaten voor de eetzalen."
Pressie
De luchtfoto's van'Auschwitz zijn in
de tijd genomen dat van tal van zij
den op Engeland en Amerika druk
werd geoefend de spoorlijnen te bom
barderen. De eerste luchtfoto van het
vernietingskamp dateert van 4 april
1944. Op 10 april van dat jaar arri
veerden in Zwitserland Rudolf Vrba
en Alfred Weizier, Joodse jongens die
kans hadden gezien Auschwitz te ont
vluchten. Van hen kwam het eerste
klemmende beroep om de lucht
macht in te schakelen ten einde de
moorden in Auschwitz te stoppen.
Aan de Tsjechische ondergrondse
werd zelf verzocht de belangrijkste
knooppunten op te geven en een Tij
schema van de treinen die Joden uit
Hongarije naar Auschwitz brachten.
Twaalfduizend moorden per dag wer
den toen in Auschwitz gepleegd.
Niet uitvoerbaar
Al eind juni 1944 verzocht Roswell
McClelland het Amerikaanse minis
terie van oorlog vliegtuigen beschik
baar te stellen. „Alle bronnen In Slo
wakije en Hongarije, die deze inlich
tingen hebben verstrekt dringen er
op aan, dat de vitale secties van deze
spoorlijnen in het bijzonder de spoor
bruggen langs de lijn Csap-Kaschau-
Presov-Lubotin-Nowysacz in de rich
ting Auschwitz worden gebombar
deerd als het enige beschikbare mid
del om verdere deportaties te verhin
deren en in ieder geval te vertragen."
Ongekend snel voor een ambtelijke
wereld, zeker in oorlogstijd, kwam
het antwoord van John McClloyd,
een van de naaste medewerkers van
de Amerikaanse minister van oorlog.
Op 4 juli 1944 werd getelegrafeerd:
„Het ministerie van oorlog is van
mening, dat de voorgestelde luchto-
peratie niet uitvoerbaar is. Boven
dien twijfelt men hier aan de moge-
Een van de luchtfoto's van het kamp Auschwitz, gemaakt door Amerikanen. Op het origineel zijn de gevangenen te
zien op weg naar de gaskamers.
lijkheld dergelijke bomaanvallen met dat de gevangenen konden ontsnap-
zoveel nauwkeurigheid te kunnen uit- pen. Ook van andere zijden kwamen
voeren, dat de resultaten de inzet de verzoeken de spoorlijnen te bom-
zouden rechtvaardigen." barderen.
J'. Amerikaanse ministerie bleef
f'e-nening huldigen ook toen er op
gewezen, dat precisiebombarde
menten op de nabijgelegen fabriek
van Farben kennelijk wel mogelijk
waren en dat zelfs in Frankrijk een
gevangenis was gebombardeerd met
zo'n hoge mate van nauwkeurigheid,
De Poolse regering in Londense bal
lingschap deed een klemmend be
roep. „Als de uitgebreide moordin-
stallaties in Blrkenau zouden worden
vernietigd zullen de Duitsers zeker
niet in staat zijn die op korte termijn
te herstellen". Maar het antwoord
bleef negatief. De 3500 kilometer die
de bommenwerpers heen en terug
moesten afleggen werd een te gevaar
lijke vlucht gevonden.
Met de huidige wetenschap, dat in
Auschwitz duizenden per dag werden
vermoord en met de zekerheid, dat de
Amerikaanse regering met en zonder
luchtfoto's wisten wat er er in Ausch
witz gebeurde, was het antwoord
meer dan cynisch. „De positieve op
lossing van dit probleem is de snelst
mogelijke overwinning op Duits
land". Dat zou echter nog ongeveer
driehonderd dagen duren. Dagen
waarin bijna iedere 24 uur luchtfoto's
van Auschwitz werden gemaakt Fo
to's waar geen acht op werd geslagen
en bijna 35 Jaar vergeten in de archie
ven van de CIA waren opgeborgen.
Thans zijn zij van „uniek historisch
belang". Toentertijd hadden zij dui
zenden levens kunnen redden als de
spoorlijnen werden vernield.
i Nico Kussendrager
i om te dansen?", vraag ik een meisje tijdens een avond-
lopenluchtfeest, in een plaatsje, midden in de woestijn van
2n en-Volta.
[merikaanse, en werkt voor het
Corps, de Amerikaanse vrijwil-
wganisatie, als verpleegkundi-
Bn mijn man is hier leraar En-
Inderdaad, leraar Engels, op
an de meest afgelegen plaatsen
anssprekend Afrika. Je vraagt je
er voor ontwikkelingshelpers
nuttiger zaken te doen zijn dan
en Engels te leren, in een streek
de ongeletterdheid zo groot is.
neralisten'
an van mijn danspartner is een
ze bij het Peace Corps noemen
neralist". Een westerse vrijwilli-
de Derde Wereld, die van alle
ten thuis is en ongeacht oplei-
overal en voor alles inzetbaar
zijn. Later hoor ik nog het ver
tan een Amerikaanse journalist
de Sahel was ingeschakeld ais
ïeter. Niet dat hij daar iets van
Uiteindelijk kwam hij terecht
n Nederlandse vrijwilliger, met
aag of die hem mogelijk een
wegwijs kon maken.
Iscussie of er generalisten dan
[akdeskundigen moeten worden
okken is zo oud als het Peace
I zelf. Een paar jaar geleden*
:zegd dat de vrijwilligers orga-
t zich te zeer had ontwikkeld
„uitzendbureau van specialis-
|„Als", schreef de Washington
Post, „de Fiji-eilanden en landbouw
deskundigen wilden met tenminste
één jaar ervaring in groenten, dan
kregen ze die."
Het Peace Corps wil de vrijwilligers
die met de mensen in ontwikkelings
landen wonen en werken, in de dor
pen, op de akkers. Vrijwilligers die
duidelijk maken dat ontwikkeling
vanuit de gemeenschap zelf moet ko
men. Die wijze van benadering is dan
belangrijker dan technische kennis.
Er is behoefte, zo dacht het Peace
Corps, aan vrijwilligers met een alge
mene brede, maar niet diepgaande
kennis, met doorzettingsvermogen en
inzicht die te werk gaan op een ma
nier die aanslaat in ontwikkelings
landen.
Dat hangt nog. Vrijwilligers die zo
nodig moeten doen als bijvoorbeeld
de Afrikanen, worden nogal eens
schouderophalend bekenen (getuige
de ervaring van Nederlandse vrijwilli
gers). En in het verleden mag dan te
vaak gedacht zijn dat wij, westerlin
gen het allemaal zo goed wisten, met
bijvoorbeeld de kleine boeren in ont
wikkelingslanden, helemaal zonder
deskundigheid kan een vrijwilliger
nooit. Zijn of haar opleiding, geënt op
de wijsheid van de mensen in de
Derde Wereld, zal mogelijk tot ont
wikkeling leiden.
Amerikaanse vrijwilligers aan het werk in Thailand.
waar het werven van vrijwilligers ook
niet meer van een leien dakje gaat.
De Amerikaanse vrijwilligersorgani
satie werd opgericht door president
Kennedy hoewel de eerste aanzetten
kwamen van senator Humprey. In
zijn bloeiperiode, in het midden van
de jaren zestig, werkten er meer dan
15.000 Amerikaanse vrijwilligers
overzee. Op het ogenblik nog geen
6000.
De teruggang zette in tijdens de oor
log in Vietnam en door het onder
brengen van het Peace-corps bij Acti
on. Deze organisatie heeft in de Vere
nigde Staten zelf zo'n 230.000 vrijwil
ligers aan het werk onder de minder
bedeelden in de Amerikaanse samen
leving. Het samenwerken van vrijwil
ligers in en buiten de Verenigde Sta
ten onder één paraplu, die van Acti
on. levert vreemde verhoudingen op.
Hoogste baas bij Action is Sam
Brown, een Vietnam-activist van het
eerste uur, die door president Carter
is benoemd. Hij begon met het aan
trekken van leden van minderheids
groepen en vrouwen op sleutelposten.
Zo kwam de leiding van het Peace
Corps bij Carolyn Payton. een zwarte
psychologe die ais vrijwilliger in het
Caraïbische gebied had gewerkt. Af
gelopen november werd ze ontslagen,
en Brown is nu naarstig op zoek naar
een opvolger.
Eén van de overwegingen van het
Peace Corps om het meer te zoeken
bij generalisten, was het herwinnen
van de steun bij de publieke opinie in
de Verenigde Staten. De Amerikanen
moeten over het algemeen weinig
hebben van ontwikkelingssamenwer
king, en een Peace Corps dat steeds
meer deskundigen gingen uitzenden,
kon helemaal op weinig aanhang
rekenen.
Jongeren
Ook bij de jongeren is er trouwens
weinig aanhang. Zij lijken ontmoe
digd door de ervaringen in de Derde
Wereld. Ontwikkeling blijkt geen
zaak te zijn van een paar Jaar. maar
op zijn best van enkele generaties. De
Amerikaanse jongeren geven de voor
keur aan zekerheid thuis, boven het
verwezenlijken van een droom over
zee. Net als in Nederland trouwens.
Nieuwe weg
Brown heeft geprobeerd het Peace
Corps een nieuwe weg te doen in
slaan. Hij had het niet zo op de gene
ralisten en zocht het meer in jongens
en meisjes die iets van timmeren of
oioegen, onderwijs of gezondheids
zorg afwisten. Het Is Brown niet in
dank afgenomen, evenmin ais zijn
politieke opstelling en zijn voorkeur
voor hulp aan landen als Angola en
aan Mozambique. „Brown is het Pea
ce Corps helemaal aan het verande
ren, en dat zonder toestemming van
het Congres", aldus Don Bonker,
voorzitter van dc Congrescommissie
voor internationale samenwerking.
Brown zelf is tegen die kritiek fel van
leer getrokken. HIJ omschreef ht Pea
ce Corps in de Jaren zestig als „een
bende missionarissen, die erop uit
was de wereld te redden" en „de voor
hoede van het Amerikaanse culturele
imperialisme".
Al die kritiek ls oud-vrijwilliger Ro
ger Landrum in het verkeerde keelgat
geschoten. In een snorkerig verhaal
in de Washington Post verhaalt hij
van zijn eigen ervaringen in Nigeria.
Hij werd daar aanvankelijk verwel
komd door studenten die riepen „de
olifant vertrapt alles wat hij op zijn
weg vindt". Na twee Jaar in een één
kamerwoning te hebben gewoond,
met Juist genoeg Inkomen „om te
overleven" werden de vrijwilligers
toegejuicht door dezelfde studenten
die hen eerst uitjouwden. „En nu
moeten we geloven dat we avontu
riers waren?", schrijft La drum.
Hij noemt alle kritiek op het Peace
Corps „ongelooflijk kortzichtig".
Maar, zegt hij ook, „als de kritiek
terecht is, dan is het Peace Corps
overzee verlamd. Als de kritiek niet
terecht is, dan wordt het verlamd
door de retoriek en de verwarring van
de leiding in Washington". Later dit
Jaar zal het Congres hoorzittingen
houden over het Peace Corps.
blstoj: „Waar liefde is. daar is
tod", l'it het Duits onder de
l„Wo Liebe ist, da ist auch
Vertaald door Willem G.
leijn en Hans Leerink. Ui tg. J.
lorhoeve te Den Haag. 90 blz.
f 17,50.
irgvuldig uitgegeven boekje
zich alleszins als geschenk aan
>n. die een fraai uitgegeven
waarderen en daarenboven
een warm-menselijk. roman-
en moralistisch verhaal willen
in de vijf verhalen wordt vooraf
n door een deel van de bijbel,
rhalen zijn moraliserend, zoals
zei Geen exegese, doch een
sche beleving van wat de bijbel
gelukkig, dat de verhalen door
rreldberoemd man als Leo Tol-
eschreven zijn en daarenboven
sland spelen, anders zou het
lands publiek ze afdoen als zoe-
istelijke verhaaltjes.
It Ie
noet ze lezen als vertederende
re, maar daarbij wel bedenken.
folklore terugvalt op diep
efde belevenissen. De verhalen
geschreven tussen 1886 en
5 voortreffelijke illustraties van
lore Brtln verluchten de tekst
k het Noorden eens anders',
en foto's: een collectief van
risten en fotografen. Uitg. M. A.
Seijen, Leeuwarden Prijs
el van dit boek is misleidend,
et Noorden anders wil bekijken
lat zou kunnen moet het niet
De tekst bestaat uit een sa-
«psc! van archiefstukken en
rapporten over beschimmelde zaken
als sociaal-economische structuur en
pogingen de industrialisatie van de
grond te krijgen. Verder nog een stuk
geschiedenis, die ook al niet anders is
dan we altijd al meenden te weten. In
de tekst komen nogal wat fouten
voor, zoals verkeerd gespelde plaats
namen. Bij de aanbieding attendeer
de één van de schrijvers er zelf al op
dat Schiermonnikoog ten onrechte
als een Gronings eiland wordt ge
noemd. (Het is Fries.) De vele foto's
maken het boek wel tot een fraai
kijkboek Bedrijven die het boek bij
voorintekening besteld hebben, kre
gen als beloning hun naam in het
boek vermeld. Op zich zelf is er na
tuurlijk niets tegen dat een aantal
provinciale voorlichters (hoofden van
de voorlichtingsbureaus van Gronin
gen, Friesland en Drente) en eeh aan
tal publicisten een aantal noordelijke
zaken nog eens weer op een rijtje
zetten en de fraaie foto's zijn zeker
het aanzien waard. Maar deze oude
koek als ..anders" af te schilderen
komt misschien alleen tot uiting in de
omvang van het omvangrijke en 500
pagina's tellende boek. En dat tegen
een prijs 125,—) die er niet om liegt.
Bij uitgeverij Hollandia te Baarn zijn
verschenen: Agenda 1979-1980-1981
voor de biologische tuinder, geschre
ven door H. van Cuijlenborg (204 blz. -
22,50.). Van dezelfde schrijver is:
Geneeskruiden zelf telen en gebrui
ken. 185 blz. - 22.50
F. den Houter - Martitieme Curiosa.
Uitgave Stichting Nederlands Stu
diecentrum voor Zeevarenden te
Rotterdam. Prijs: 11,-.
Ter gelegenheid van het 15-jarig be
staan van de Stichting Nederlands
Studiecentrum voor Zeevarenden is
er een speels en informatief boekje
verschenen, gewijd aan maritieme
merkwaardigheden, voornamelijk uit
het verleden. In puntige hoofdstukjes
wordt onder meer gefilosofeerd over
de zeemeermin, over mannen, die
veel gemeen hebben gehad met Ro
binson Crusoë en over de historie
en de verrassende praktijk van de
oude flessenpost. Nog altijd gaan er
jaarlijks duizenden flessen (limona
de, jenever, bier) met vragenlijsten in
verschillende talen in zee. De langste
afstand, ooit door een fles afgelegd, is
ongeveer 25.000 kilometer De fles
werd bij Perth, in Australlël in 1962
uitgegooid en is vijf jaar later, bij
Miami (Florida) teruggevonden. Men
leest in deze pocket over zeer oude
schepen. Vikingschepen, en wordt in
gelicht over de rijke betekenis van
het boegbeeld. De auteur wijdt een
beschouwing aan de vraag: Waar
landde Columbus in 1492? Zeker is
ook boeiend het hoofdstuk, dat het
wereldberoemde Lloyd's tot onder
werp heeft. Het begon allemaal in een
eenvoudig Londens koffiehuis, waar
Edward Lloyd de grondslag legde
voor zijn wereldberoemde assurantie-
centrum.
Bij uitgeverij Elsevier te Amsterdam
verscheen Moderne aquarium tech
niek, voor het tropisch zoetwater
aquarium door Jan van Bohemen 201
blz. 22,50 en Annette Wolter ver
telt alles over Grasparkieten, 72 blz. -
14,90.
AO-boekje nr 1753. Dieren in de win
ter, door prof. dr A. Stolk. Uitg Stich
ting IVIO. Lelystad 20 blz - 1.75.
door Jelle Jan Klinkert
David Rorvik is wetenschapsjournalist. Als zodanig is hij
goed op de hoogte van de ontwikkelingen in de biologie. Over
een daarvan heeft hij een boek geschreven onder de titel: „De
duplicaat mens; het opzienbarende verslag van het ontstaan
van een menselijke kloon".
Het woord kloon duidt het produKt
aan van een bepaald proces van gene
tische manipulatie, anders gezegd:
het produkt van knutselen met de
voortplanting. Omdat we hier in de
toekomst ongetwijfeld meer van zul
len horen, is het goed uit te leggen
wat „klonen" is. Het is een procédé
waarbij zonder versmelting van twee
geslachtscellen een plant, een dier en
in theorie zelfs een mens gereprodu
ceerd kan worden. De nakomeling is
daarbij een Identieke tweeling van
het gekloonde organisme. De kloon
van een mens is dus een nieuwe mens
met precies dezelfde erfelijke eigen
schappen als de laat ik maar zeg
gen „ouder".
Dit proces van klonen ls mogelijk
omdat bijna elke cel van een organis
me uitgerust is met een volledig aan
tal chromosomen: kopieën van de
groep chromosomen die tot stand
kwam op het moment dat de zaad- en
eicel van de ouders met elkaar ver
smolten. Die chromosomengroep be
vat alle gegevens die nodig zijn om
het organisme, het lichaam van een
mens bijvoorbeeld, waar het deel van
uitmaakt tot in alle details in zijn
geheel te herscheppen. Dat deze cel
len zich niet delen zoals een ver
smolten zaad- en eicel doen komt
doordat door bepaalde stoffen de nei
ging daartoe ls uitgeschakeld.
Wat is nu het principe van klonen?
Dat is, dat gene die kloont (in het
boek van Rorvik wordt hij Darwin
genoemd) een eicel neemt, waaruit
hij de kern verwijdert. Vervolgens
neemt hij een betrekkelijk willekeuri
ge lichaamscel. Daaruit verwijdert
hij de kern. welke hij overplant in de
kernloze eicel. Nu bestaat er. zo blijkt
in de praküjk, een goede kans, dat de
uitgeschakelde neiging tot delen
en alle andere uitgeschakelde geneti
sche informatie weer wordt „inge
schakeld". Het resultaat is dat de cel
zich gaat delen. Het nieuwe wezen
dat daar<dan weer het resultaat van is
noemen we een kloon.
Menselijke kloon
De theoretische mogelijkheid om or
ganismen te klonen is al enige tijd
bekend. Aan het einde van de Jaren
zestig is het al gelukt het met een
kikker te doen. Het klonen van een
mens is in principe theoretisch even
eens mogelijk, maar technisch erg
moeilijk uitvoerbaar.
Hoewel. Rorvik beweert in zijn
boek nu Juist, dat hij nauw betrokken
is geweest bij het ontstaan van een
menselijke kloon. Een schatrijke mil
jonair zou hem daartoe hebben over
gehaald. De man wenste nageslacht
dat precies op hem leek en had daar
veel geld voor over. Het boek van
Rorvik waar hij overigens zelf ook
miljonair mee geworden is be
schrijft het hele procédé. Helaas is de
waarheid van zijn verhaal op geen
enkele manier na te gaan. omdat de
auteur aan zijn miljonair heeft moe
ten beloven alle herkenbare personen
of situaties in zijn verhaal weg te
laten.
Nu vind ik die waarheidsvraag eigen
lijk ook niet belangrijk Veel belang
rijker is de constatering dat klonen
van een mens in principe mogelijk is.
Want deze constatering richt de aan
dacht op vragen als: waar is klonen
van een mens voor nodig? Zijn de
gebruikte technieken aanvaardbaar?
Men bedenke dat een mislukte klo
ning een soort abortus oplevert. Wie
bepaalt welke experimenten op dit
terrein gedaan worden? Dit zijn ethi
sche vragen, en het Is goed dergelijke
vragen te doordenken voordat de fei
telijke ontwikkelingen ze achter
haald maken
Publieke opinie
Het merkwaardige op dit terrein is,
dat de publieke opinie nauwelijks in
deze vragen geïnteresseerd lijkt Deze
veert pas op als het te laat Is: als een
reageerbuisbaby wordt geboren, als
een hart is getransplanteerd of als
een kloon ter wereld komt. Dan wordt
alle aandacht gericht op onbelangrij
ke details, waarbij Je de reageerbuis
baby en de menselijke kloon in zekers
zin zelf als details kunt zien: het zijn
punten in een ontwikkeling. Het be
langrijkste zijn echter niet de punten,
maar de ontwikkeling zelf. Willen we
die? Bepalen de wetenschappers wel
ke de volgende stappen zullen zijn?
Terug naar Rorvtks boek Ik moet
toegeven dat Rorvik zelf aan vele
ethische vragen aandacht besteedt.
Driekwart van het boek is er aan
gewijd. Toch blijft hij daarin uiterst
oppervlakkig. Bovendien, als lezer
weet Je dat Rorvik wel degelijk aan
het maken van een kloon ging mee
werken naar hij beweert en
daardoor krijgt zijn ethiek meer het
karakter van goedpraterij dan van
een diepgaande analyse van funda
mentele vragen. Het verslag van het
kloningsonderzoek en de procedure
zelf is al evenmin boeiend, zodat het
boek als geheel tegenvalt.
Rorvik zelf mag er rijk mee geworden
zijn, zijn armzalige ethiek brengt zijn
lezers nauwelijks verder.
David Rorvik: de duplicaat mens:
het opzienbarende verslag van het
ontstaan van een menselijke kloon.
Meulenhoff, Amsterdam/Brussel,
1978.
HEKMAN DE WOLFF In het
dienstgebouw van de N.H. Kerk aan
de Regthuljsstraat In Leidschendam
is zaterdag van vier tot half vijf de
afscheidsreceptie van Herman de
Wolff De dirigent ls meer dan vijftig
Jaar koordirigent geweest en compo
neerde vele koorwerken. HIJ gaat zich
terugtrekken uit het actieve muziek
leven.
