Zware nederlaag Britse iregering in referendums Strijd Oeganda in beslissende fase Begin blij met gesprek Carter t Terugtocht China verwacht lentrum-Democraten winnen in Spanje Brezjnew wil nieuw verdrag 5ucces regionale partijen Maan boven Jupiter Koerdenleider Barzani sterft als verbitterd man a Malfa slaagt niet in formatie cabinet Italië Wapenstilstand tussen Jemens Geen dreigementen van Brezjnew Tanker verliest olie bij Kreta 5 ZATERDAG 3 MAART 1979 BUITENLAND TROUW/KWARTET )e door Bert van Panhuis EDINBURGH De referendums over zelfbestuur voor Schotland en Wales zijn voor de Britse regering op een zware nederlaag uitgelopen. De kiezers in Wales hebben de wet, die hen meer zeggenschap in eigen zaken zou geven, met een overweldigende meerderheid afgewezen. De meerderheid voor de Schotse devolutiewet was zo klein dat het zeer de vraag is of er een eigen vertegenwoordiging in Edinburgh zal komen. Bovendien heeft het referendum in Schotland de bevolking nog ernstiger verdeeld dan de raadpleging over de Europese Gemeenschap in 1975 de Britten heeft gedaan. De einduitslag voor Schotland was gisteravond: 1.230.00.937 (51,50%) stemmen voor ïg en 1.153.502 (48,5%) tegen, een ver- rt (schil van nog geen 80.000. De race was el zo nek-aan-nek dat de uitgestrekte en jgering bevolkte hooglanden de beslis- r- sing moesten brengen. Het duurde tot tegen zevenen gister- avond voor de uitslag van deze laat ste van de twaalf regio's bekend was. Een overweldigende afwijzing hier had de neestemmers nog aan de meerderheid kunnen helpen. Maar de hooglanden zeiden met een heel klei ne meerderheid ja tegen de wet. Spannend Van de twaalf regio's hebben zes de Schotlandwet afgewezen. Het betrof fen hier de regio's aan de grens met Engeland, het noorden en oosten van het land en de eilanden Shetland en Orkney. De overige zes, nl. de hoog landen, de westelijke eilanden en het NAIROBI (AP. Reuter, UPI) De oorlog in Oeganda lijkt in een beslissende fase te zijn gekomen, nu Tanzaniaanse troe pen. Oegandese guerrillastrijders en overgelopen eenheden ook in het oosten zijn opgerukt. President Amin maakte bekend dat hij reservetroepen in het strijdperk zal brengen. Waarnemers zeiden dat Amin's acht jaren durende bewind binnen enkele dagen beëindigd kan zijn. Gisteren werd de oostelijke stad To- roro na een urenlange strijd ingeno men. Daardoor was bevoorrading van Oeganda vanuit Kenia niet meer mo gelijk. De Oegandese regeringstroe- >en zouden Tororo later op de dag ïeroverd hebben. [n het zuiden waren verzetseenheden tot op honderd kilometer van de hoofdstad Kampala genaderd. Ande re onbevestigde berichten zeiden dat troepen vanuit de stad Mabara in het tuidwesten eveneens Kampala na derden. Een Oegandees bataljon in het noorden van Oeganda zou gewei gerd hebben strijd te leveren voor Amin. In de hoofdstad Kampala was giste ren nog weinig aan de hand. Er zijn nog geen voorbereidingen getroffen de 3000 buitenlanders uit Oeganda te evacueren. President Amin zei giste ren nog: „Nu is de tijd gekomen voor Oeganda om de vijand erg hard te treffen". Amin zou Arabische solda ten achter de hand hebben in Kam pala om hem bij te staan. In Nairobi deden geruchten de ronde dat Bob Astles, een Brit, die lange tijd de rechterhand van Amin is ge weest naar Kenia was gevlucht. Ook een andere naaste medewerker, bri gade-generaal Isaac Maliyamoengoe zou in Kenia zijn. dichtbevolkte centrum met de mil joenenagglomeratie Glasgow en de Schotse hoofdstad Edinburgh, stem den voor. Hoe spannend het was bewijst wel een uitslag als die van Lothian, het gebied rond Edinburgh. De meerder heid voor bedroeg precies 800 op een totaal aantal uitgebrachte stemmen van 375.000. En uitgerekend hier brak een heftig meningsverschil over de aard van een aantal stembiljetten. Enkele duizenden mannen hadden „nee. nee" op de biljetten geschreven. En. zo zei een ijverige teller, een dub bele ontkenning is „ja". Parlements leden uit het nee-kamp waren woe dend en eisten, met zo later bleek succes, dat deze biljetten als een af wijzing zouden gelden. Wat de be langrijkste regio met een ja-meerder heid betreft, Strathclyde (Glasgow en omgeving) ook hier was de meerder heid naar verhouding zeer gering. Met deze uitslag voor Schotland is de beslissing weer bij het parlement in Westminster. In de wet staat name lijk dat veertig procent van het totale kiezerskorps voor de wet zou moeten stemmen om het referendum aan vaard te krijgen door de regering. Zo niet dan is de minister voor Schot land verplicht het parlement te vra gen de wet te verwerpen. En die grens is bij lange na niet gehaald. De per centages waren: 33 procent ja, 31 pro cent nee en 36 procent niet opgeko men. Het gaat er nu om wat regering en parlement gaan doen, want het referendum is adviserend en het La gerhuis beslist in laatste instantie over de wet. Wales WASHINGTON (UPI, Reuter, DPA) President Carter en premier Begin van Isrël hebben gisteren opnieuw drie uur met lelkaar gesproken over een vredesakkoord voor het Midden- bosten. Begin, die donderdag zeer pessimistisch gestemd in öe Verenigde Staten aankwam, toonde zich na het eerste gesprek met Carter weer optimistisch. ROME (AP, Reuter, UPI) De Itali aanse kabinetsformateur Ugo La dalfa is er niet in geslaagd een uit weg te vinden voor de politieke crisis raarin Italië al geruime tijd verkeert. Bistermiddag gaf La Malfa zijn op- lracht terug aan president Pertini. 'ertini moet nu de beslissing nemen >f het parlement zal worden ontbon den of dat een andere formateur de ipdracht krijgt een coalitie te 'ormen. Malfa had gisteren voor de derde naai een gesprek met de leiders van ie twee belangrijkste partijen in Ita- ië, de christendemocraten en de lommunisten. Geen van beide partij- in deed echter concessies. )e communisten willen zetels in het ïieuwe kabinet en de christendemo- raten weigerden dit categorisch. De hristendemocraten hebben alle noeite gedaan La Malfa te overreden loor te gaan met zijn formatie-po- ing en een regering te vormen met ocialisten. Nu ziet het er naar uit dat talie met vervroegde verkiezingen ekerung zal moeten houden. Begin noemde het eerste gesprek „een van de belangrijkste besprekin gen die ik ooit met de Verenigde Staten heb gehouden". Volgens Be gin gaat het niet alleen over vrede in het Midden-Oosten, maar ook over andere zaken. Ook Carters perschef deelde mee dat de gesprekken in een zeer vriendschappelijke sfeer ver liepen. Dit was tegen de verwachtingen. Car ter was ontstemd over de weigering van Begin aan een nieuwe ronde van het Camp David-overleg deel te ne men. Begin kwam bijna vuurspugend in Washington aan en verklaarde toen dat hij niet bereid is een „zwen- delverdrag" te ondertekenen. Vol gens hem zouden de vredesbespre kingen zich in een diepe crisis be vinden. Dat is in strijd met hetgeen het Egyp tische dagblad Al Ahram gisteren pu bliceerde op de voorpagina. Volgens de krant was het verdrag na de onder handelingen van de vorige week vrij wel rond. „De onderhandelingen had den als resultaat een document, dat als slotdocument kan dienen," aldus de krant. Dat er toch geen overeen komst was bereikt komt volgens de krant doordat de Israëlische onder handelaar minister Dayan hierover niet zelfstandig kon beslissen. Wat Wales betreft is de kwestie van het zelfbestuur voorbij. Maar liefst tachtig procent van de opgekomen Welshmen heeft de wetgeving ver worpen. Dat betekent dat nog geen vijftien procent van het totale kie zerskorps ja zei. Alle acht regio's stemden tegen, zelfs het noordwes-' ten, de bakermat van het nationalime in Wales. Ook in Callaghans eigen kiesdistrict Cardiff was een grote meerderheid tegen. Minister voor Wa les John Morris gaf de enorme neder laag grif toe: ze is net zo duielijk als een olifant op je stoep, zei hij. Conservatieve woordvoerders heb ben al gezegd dat Morris consequen ties uit de nederlaag moet trekken. De Welshe nation alitische partij heeft in een woedende reactie de ne derlaag aan de lauwe en verdeelde houding van de Labourpartij in Wa les toegeschreven. Het is nog niet duidelijk of de drie parlementsleden van de nationalistische partij in Wa les hun steun aan de minderheidsre gering Callaghan zullen intrekken. BAGDAD (Reuter, UPI) Noord- en Zuid-Jemen hebben gisteren besloten tot een staakt-het-vuren, na bemid deling door gezanten uit Syrië en Irak. De wapenstilstand zou vanmor gen ingaan na ruim een week van gevechten tussen de buurlanden. Bij het aankondigen van de wapen stilstand werden geen details ver meld, maar beide landen hebben ge zegd een vertegenwoordiger te zullen sturen naar de vredesbesprekingen van de Arabische Liga die morgen in Koeweit worden gehouden. Op deze spoedbijeenkomst over de oorlog tus sen de twee Jemens, zullen voorwaar den over de terugtrekking van troe pen worden besproken. Donderdag nog deelde Zuid-Jemen mee dat revolutionaire troepen in Noord-Jemen een grote strook land op honderd kilometer van de Noord- jemenitische hoofdstad Sanaa had den bezet. Een gevolg van de gespan nen situatie was dat Saoedi-Arabië. dat Noord-Jemen steunt, zijn troe penmacht uit Libanon terugtrok om aan de grens met de twee Jemens te mobiliseren. De situatie in Libanon, waar de Arabische troepen als buffer fungeerden tussen rechtse christenen en Syriërs, dreigt hierdoor te esca leren. De maan Io, tegen de achtergrond van de kolkende wolken van Jupiter gefotografeerd door het Amerikaanse ruimteschip Voyager 1. In afmeting vergelijkbaar met onze eigen maan, valt Io bijna in het niet ten opzichte van de reuzenplaneet, waar hij op geringe hoogte (ruim 400.000 km) binnen twee dagen omheendraait. Maandag moet de Voyager Io op 20.000 kilometer passeren; op het moment van deze opname (dinsdag) bedroeg de afstand nog zeven miljoen kilometer. Van een onzer redacteuren De legendarische Moellah Moestala Barzani, die ruim veertig jaar de Koerden heeft geleid in hun verzet tegen de regeringen van Irak, is gistermorgen overleden. Barzani, die 76 jaar geworden is. vond de dood niet op het slagveld in zijn geliefde Koeristan, maar stierf in een universiteitskliniek in Was. hington. Sinds 1976 woonde hij in de Verenig de Staten, waar hij aankwam als een verbitterd man. Hij voelde zich verra den door de sjah van Iran, die in maart van het jaar daarvoor een eind had gemaakt aan de vijandigheden met de Iraakse regering. En daarmee de honderdduizenden Koerdische vluchtelingen had verkocht, die aan de Iraanse kant van de grens altijd een goed heenkomen hadden kunnen vinden. Het was tevens het einde van een bijna veertien jaar durende perio de van steeds oplaaiende gevechten van Koerdische guerrillastrijders, de zogenaamde Pesh Merga, tegen de tanks en vliegtuigen van het goed uitgeruste Iraakse leger. Barzani gaf zijn aanhangers opdracht de strijd te staken, week in eerste instantie uit naar Teheran en verdween een jaar later naar de Verenigde Staten. Volgens woordvoerders van zijn De mocratische Partij van Koerdistan stond hij op het punt naar Iran te vliegen om „zijn laatste levensdagen onder Koerden door te brengen." Barzani, die niet precies wist. wan neer hij was geboren hij dacht in 1902 groeide op in het Ottomaanse rijk dicht bij de huidige Turks-Iraan- se grens. Zijn clan heeft steeds voor aan gestaan in de strijd voor meer vrijheden en zelfbestuur voor het Koerdische volk, dat vooral na de ineenstorting van het Ottomaanse imperium, aan het eind van de Eerste Wereldoorlog, ging dromen van een eigen onafhankelijk thuisland. Bar zani had zijn prestige meer te danken aan zijn deskundigheid op het gebied van de guerrilla-tactiek dan aan zijn politieke bekwaamheden. Op 29-jarige leeftijd leidde hij zijn eerste opstand tegen de centrale au toriteiten in Bagdad. Hij werd gear resteerd, verbannen naar een dorp ten noordoosten van Bagdad, wist te ontsnappen en trok zich terug in de ontoegankelijke bergen in het noor den van Irak. Daar verzamelde hij een leger van zevenduizend Koerdi sche guerrilleros om zich heen. In 1945 sloot hij zich aan bij de door Iraanse Koerden uitgeroepen Repu bliek van Mehagad. De republiek kwam na een jaar ten val en Barzani Moellah Moestafa Barzani vluchtte met 500 getrouwen naar de Sowjet-Unie, waar hij twaalf Jaar bleef. In 1958 keerde hij naar Irak terug, toen generaal Abdoel Karim Kassem de hasjemitische monarchie in Bag dad ten val had gebracht. Maar in 1961 al trok Kassem met een groot leger ten strijde tegen Barzani's Koerden, die toen ronduit voor af scheiding vochten. Kassem werd in 1963 aan de kant gezet en vermoord door Abdel Salam Arif. Die maakte een eind aan de gevechten en ging onderhandelen. Tot 1968, toen de so cialistische Baath-partij in Irak de macht greep, werden onderhandelin gen afgewisseld met gevechten. De Baathisten streefden in eerste in stantie een militaire oplossing ng, maar toen dat niet lukte boden ze de Koerden gedeeltelijke autonomie, maar wel onder Iraaks bestuur. Een deel van de Koerden accepteerde dat maar Barzani's beweging vocht door tot de sjah van Iran de Koerden liet vallen en Barzani de strijd definitief opgaf. PEKING, MOSKOU (AP. Reuter, UPI, AFP) De pre sident van de Sowjet-Unie, Leonid Brezjnew, heeft zich gisteren opvallend gematigd uitgelaten over het conflict tussen China en Vietnam. De Sowj et-leider ging in zijn rede, niet verder dan de ver klaring van het Kremlin twaalf dagen gelden. Uit Pe king kwamen gisteren berich ten dat China zich wellicht dit weekeinde nog terugtrekt uit Vietnam. Waarnemers in de Chinese hoofdstad zeiden dat Vietnam het „lesje" dat het volgens China moest krijgen, goed heeft begrepen. Volgens goedin- gelichte kringen komen er steeds dui delijker aanwijzingen dat een aan kondiging over terugtrekking in elk geval dit weekeinde te verwachten is, mogelijk al vandaag. President Brzjnew zei op een verkie zingsbijeenkomst in de Russische ATHENE Een Liberiaanse tanker met een lading van 95.000 ton ruwe olie uit Libië is gisteren voor de zuid kust van het Griekse eiland Kreta aan de grond gelopen en verliest olie. Dit is meegedeeld door een woord voerder van het Griekse ministerie voor koopvaardij. hoofdstad, dat China een eind moet maken aan de invasie in Vietnam en dat het de troepen „tot de laatste soldaat" moet terugtrekken. Hij ver weet China een „ongeëvenaarde pira tenaanval op een klein buurland" en beklemtoonde dat de Sowjet-Unie zich houdt aan de verdragen van vriendschap en samenwerking met Vietnam. Brzjnew stelde geen directe Russische maatregelen in het ver schiet. Vietnam heeft gisteren het Chinese aanbod om te onderhandelen afgesla gen. Radio Hanoi sprak niet van een verwerping maar zei dat Peking zijn voorstellen gebruikte als een poging om „het publiek om de tuin te leiden en het intensiferen van de oorlog te verhullen". Volgens radio Hanoi heb ben de Vietnamezen de laatste drie dagen 4000 Chinese soldaten buiten gevecht gesteld in de provincie Lang Son. Vergelding Na de toespraak van Brezjnew kwam Moskou gisteravond met een nieuwe waarschuwing voor Peking om geen inval te doen in Laos en dreigde met harde vergeldingsmaatregelen ais dit wel het geval zou zijn. De verklaring, uitgegeven door het Russische pers bureau Tass zei dat de invasie van China in Vietnam zich uitbreidde en dat de troepen van China zich ophiel den bij de grens van Laos. Cuba heeft gisteren Vietnam aange boden elke vorm van „broederlijke hulp" te geven in de strijd tegen Vietnam. „Als het nodig is zal Cuba een contingent militairen sturen om zij aan zij met het roemrijke Vietna mese volk de Chinese invasie af te slaan", zo zei de Cubaanse ambassa deur in Mexico gisteren. In de Chinese pers verschenen giste ren de eerste verhalen over de strijd met Vietnam. De reportages maakten melding van de dood van 230 Vietna mezen bij een treffen op de grond. Volgens berichten van een Japanse verslaggever zijn de gevechten in de Noordvietnamese provincie Cao Bang tot stilstand gekomen. MOSKOU (AFP, UPI, Reuter) President Breznjew van de Sowjet-Unie hoopt president Carter in de nabije toekomst te ontmoeten om een nieuwe overeenkomst over beperking van de strategische wapens (SALT 2 te tekenen. Volgens Brezjnew is het nieuwe ak koord niet perfect, maar is het een „redelijk compromis dat rekening houdt met de belangen van beide partijen". De Russische leider verklaarde zich opnieuw bereid te praten over mid- dellange-afstandsraketten. Deze wa pens zouden in een „grijze zone" (bijv. West-Duitsland) geplaatst moe-' ten worden. „Als deze raketten inder daad worden geplaatst, en als de Amerikaanse plannen met de neutro nenbom doorgaan, zal de spanning in Europa opneiuw toenemen en dreigt een opvoering van de bewapenings wedloop", aldus Brezjnew Non-agressie Brezjnew stelde gisteren eveneens een non-agressie-pact voor tussen de deelnemers aan de Europese Veilig heidsconferentie. De landen van het Warschaupact, zo zei Breznjew, heb ben in 1976 voorgesteld dat de onder tekenaars van het Verdrag van Hel sinki allen beloven dat zij niet als eerste kernwapens zullen gebruiken tegen een andere deelnemer van de Europese Veiligheidsconferentie. Het westen wees dit toen af omdat het risico van conventionele oorlogen dan zou toenemen. „Laten we dan overeenkomen af te zien van het als eerste gebruiken van zowel kernwa pens als non-conventlonele wapens", aldus de Russische president. „Met andere woorden, laten we een soort non-agressiepact sluiten tussen de deelnemers aan de Europese Veilig heidsconferentie". Dor Jan Keulen IADRID De Unie van het Democratisch Centrum, de partij van resident Adollo Suarez is de grote winnaar in de Spaanse parlements- erkiezingen van éèn maart. Arias Salgado, de secretaris-generaal van de CD, verklaarde gisterochtend dat de komende vier jaar Spanje be- tuurd zal worden door een UCD-regering. e stemming op het hoofdkwartier van de icialistische PSOE was in de vroege och- nd van de eerste maart terneergeslagen. 3D 167 zetels, PSOE 120 zetels; wie had t gedacht? Eerder op de avond waren de urnalisten nog ontvangen in een feestelij- sfeer: de socialisten deelden rozen uit en 'den de gasten wijn en tortilla aan. Maar. als in de reclamecampagne van de com- unistische PCE al cynisch als slogan ge- uikt was de weg naar het socialisme gaat ft over rozen. it feest verplaatste zich naar een luxe tel. waar de UCD. op zijn Amerikaans :t veel filmsterren en champagne, haar omfen vierde. In het officiële perscen trum gaf een woordvoerder van de regering in eerste instantie de UCD zelfs 170 zetels en de PSOE 116. Om half drie 's nachts raakte de telmachine stuk in het perscentrum. De cijfers die eerder op een chaotische manier over de honderden journalisten en waarne mers werden uitgestrooid, stokten een poosje. In de vroege vrijdagochtend om kwart over vijf. kwam minister van binnenlandse za ken weer met nieuwe cijfers die in de loop van vrijdag trouwens drastisch moesten worden gecorrigeerd. Vrijdagmiddag om zes uur waren de gegevens over de samen stelling van de nieuwe senaat nog onvolle dig. Wat men ook over de prille democratie in Spanje kan zeggen: aan de verkiezings machine hapert nog steeds het een en ander. Windeieren De UCD is dus de winnaar en de PSOE de verliezer. Ondanks dat is de PSOE er per- centagegewijs iets op vooruit gegaan en hebben de socialisten twee zetels in het congres gewonnen. De fusie tussen de PSOE en de PSP van Tierno Galvan heeft de partij echter windeieren gelegd: de PSP- stemmers zijn waarschijnlijk voor een deel naar de communistische PCE gegaan, die van 20 op 23 zetels is gekomen. Carrillo, de secretaris-generaal van de PCE. verklaarde vrijdagochtend: „De arbei dersklasse heeft de PSOE een lesje ge leerd". De communisten verwijten de PSOE dat deze partij niet geprobeerd heeft na de verkiezingen van vijftien juni 1977 een coa litie-regering met de UCD te vormen. Carril lo toonde zich overigens zeer voldaan over de resultaten van zijn partij, die ongeveer een procent meer stemmen heeft verworven dan in 1977. De twee andere landelijke partijen, de neo- francistische Democratische Coalitie en de fascistische Nationale Unie. zijn practisch van de politieke kaart geveegd. De demo cratische Coalitie van Fraga en Areilza kreeg maar negen zetels, terwijl voor de Nationale Unie alleen de fascisten-leider Bias Pinar uit zal komen. Uit de resultaten van deze twee coalities blijkt dat de politie ke rechterhelft in Spanje eensgezind op de UCD gestemd heeft. De UCD consolideert zich hiermee als een grote rechtse partij, vergelijkbaar met de christen-democraten in Italië of West-Duitsland. Carlos Hugo gens de UCD overtrad Carlos Hugo hiermee de spelregels omdat Carlos Hugo zo propa ganda zou maken op de verkiezingsdag, hetgeen verboden is Toen de carlistenlei- der wilde stemmen bleek hij zich niet te kunnen legitimeren en werd hij het stemlo kaal uitgezet. Irene de Bourbon, tevens vooraanstaand lid van de carlistische par tij, kon niet stemmen omdat de regering van Suarez haar tot dusver de Spaanse nationaliteit geweigerd heeft. 'Schijndemocratie' heid van Baskenland nastreven. De minister van binnenlandse zaken Martin Villa verklaarde gisteren dat. ondanks de hoge resultaten van Herri Batasuna, groe pen als Hasi en Lala (die onderdeel zijn van Herri Batasuna) niet zullen worden gelegali seerd zolang deze partijen hun statuten niet gewijzigd hebben. De drie gedeputeerden van Herri Batasuna zullen overigens niet daadwerkelijk plaatsnemen in het parle ment in Madrid, omdat volgens de radicale Basken „de Spaanse democratie een schijn democratie is". Herri Batasuna is nauw' verbonden met de gewapende organisatie ETA militair. De carlistische partij heeft, zoals verwacht, minimale resultaten geboekt. Alleen in de noordelijke provincie -Navarra wisten de carlisten ongeveer zeven procent van de stemmen voor zich te winnen. De carlisti sche partij is daarmee de zesde politieke kracht in deze provincie. Carlos Hugo, de voorzitter van de carlistische partij, veroor zaakte overigens een incident door met een groep geestverwanten een tocht te maken langs de stembureaus in Pamplona. Vol- Naast de overwinning van de UCD is de grootste verrassing van deze verkiezingen het briljante resultaat van de regionale par tijen. In Baskenland verwierf de Basklsche Nationalistische Partij acht zetels, terwijl de radicalere Herri Batasuna drie zetels verwierf en Euskadlko Exkerra een zetel. Herri Batasuna, de Basklsche vertaling van „volkseenheid", is een coalitie van een aan tal verboden partijen die de onafhankelijk De coalitie Euskadlko Ezkerra (Baskisch links), aanleunend tegen ETA-pollUek-mlli- tair. verwierf één zetel in de Basklsche provincie Guipuzcoa. Op de Canarische ei landen heelt de coalitie „Unie van het Volk van Canarias", voorstanders van de onaf hankelijkheid van de Canarische archipel, één zetel verworven. In Andalusié was de grootste verrassing de socialistische partij van Andalusié. die vijf zetels verwierf.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7