ekening van een lezer
rouw
commentaar
^ddelpers (1)
«jddelpers (2)
Abortuspil (1)
Abortuspil (2)
Agenda
na vioolconcert
ah-bestek
£XdfiUv\j'
straf
rookvrij
als een kind
help
EDAG 27 FEBRUARI 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
Redactie (A.I.): Hans Gosllnga Bijdragen: Willem Breedveld. Jan Bezemer, Bram Pols
ezo
eve Gaus heeft vorige week in niet mis te verstane
en voor de televisie zijn kritiek geuit op de
Waarop de zogenaamde roddelpers regelmatig
ew< hem en z«jn familie bericht. De vraag of het
3r andig is van een lid van het koninklijk huis zich.
!e 2 jenlijk en ondiplomatiek in een publieke discus-
?raj ttiengen blijft hier buiten beschouwing. Inte-
;elf< nter lijkt het op dit moment in te gaan op de
lene stelling die de prins (en enkele andere
nde Nederlanders in hetzelfde televisie-pro-
V0jma) poneerden en die hierop neerkomt: in het
;por rlandse recht genieten particulieren te weinig
lerming tegen aantastingen van hun privé-le-
zelfs al berusten die aantastingen op onjuist-
I8.1
>robleem is eigenlijk al zo oud als de pers zelf
is in Nederland weer actueel geworden door
h ucces van de zogenaamde roddelbladen. Sinds
is e jaren is het culturele leven in Nederland
Uir jkt met enkele bladen die zich er op toeleggen
J tl mogelijk „nieuwtjes" te brengen over min of
bekende Nederlanders. Op zichzelf zijn deze
in daardoor al een bedreiging voor het privé-
van een groot aantal mensen. Het wordt
intjaal nog erger doordat de samenstellers van
idin drukwerken het met de werkelijkheid niet al te
sigenemen en voor halve en hele leugens niet terug
!StO
i. D Sfl!
ricffrote moeilijkheid is dat wettelijke maatregelen
a hffich richten tegen de pers al snel een beperking
van de persvrijheid. Ook maatregelen die uit-
nd bestemd zijn om de roddelpers te temmen
odin in algemene termen moeten worden gesteld.
dtoetekent dat ze de hele pers kunnen treffen en
cat ian
is n een democratie nu ook weer geen
^te
kii
nne zo op het eerste gezicht in elk geval één
jutjregel te bedenken die geen bedreiging inhoudt
de persvrijheid. Dat is een wettelijke regeling
et recht op wederwoord. Veel kranten hebben
goede gewoonte om gemaakte fouten te
illen. Sommige zijn zelfs bereid om in bepaalde
len een andere lezing van feiten op te nemen
üj hebben gepubliceerd, ook al is niet sprake
:chte, verwijtbare fouten. Een rechtsplicht is
aatste ieker niet. Eigenlijk is er niet zoveel
omdat er wel van te maken: burgers zouden
v°n echt moeten hebben om, zodra zij in een
rgaan iets over zichzelf lezen dat niet helemaal
ülle :t met de werkelijkheid, hün verhaal afgedrukt
bu jgen in datzelfde persorgaan. De juiste formu-
•ree
aat
schrikken als het om de leesbaarheid van hun bladen
gaat.
Nu biedt het recht wel enige middelen aan degene
die door de roddelpers is gepakt. Laster en beledi
ging zijn ook in gedrukte vorm strafbaar. En volgens
het geldend burgerlijk recht kan ook de journalistie
ke onzorgvuldigheid vallen onder de onrechtmatige
daad, wat de mogelijkheid biedt schadevergoedin
gen te vorderen.
In de praktijk zien de meeste betrokkenen echter af
van de gang naar de rechter. Procederen is duur,
moeilijk en levert bovendien meestal veel extra
publiciteit op, die meestal wel leuk is voor het
betreffende persorgaan, maar bepaald niet voor de
wederpartij.
Deze situatie is hoogst onbevredigend en druist in
tegen een normaal ontwikkeld rechtsgevoel. Er is
daarom alle reden eens serieus na te gaan of de
wetgever de bedreigde particulier te hulp moet
komen. De bescherming van het privé-leven tegen
ongewenste binnendringers is immers een grond
recht. Als de handhaving van dit grondrecht in de
verhouding tussen het publiek en de pers volstrekt
onvoldoende blijkt kan de overheid niet werkloos
blijven toekijken.
lering van zo'n recht is een technisch oplosbaar
probleem. Voorkomen moet worden dat alle redac
ties voortdurend lastig worden gevallen door queru
lanten die hun verhaal in de krant willen. Aan de
andere kant moet de burger een royale kans worden
geboden zijn/haar versie van de feiten afgedrukt te
krijgen zonder dat een rechter eerst moet vaststellen
of het betreffende persorgaan onrechtmatigheid kan
worden verweten.
Met de persvrijheid hoeft zo'n recht niet in strijd te
komen. Het belangrijkste motief voor die persvrij
heid is dat de burgers in een democratie recht
hebben op een vrije stroom van informatie en
uitwisseling van meningen. En dat uitgangspunt
verdraagt zich zeer wel met een „recht op weder
woord" voor iedere burger. Het effect op de roddel
pers zou kunnen zijn dat ze toch wat voorzichtiger
wordt met het vermengen van feiten en verzinsels.
Bovendien zouden dit soort bladen misschien iets
van hun aantrekkelijkheid verliezen als ze voortdu
rend worden gedwongen hun lezers te laten lezen
wat er allemaal niet klopte aan de lekkere verhalen
van de vorige keer.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster-
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten Is er
een boekenbon.
Tien jaar geleden, toen de PvdA-
Kamerleden de arts Lamberts en
de jurist Roethof een eerste po
ging deden om de abortus provo-
catus wettelijk te regelen, was er
al sprake van. Binnen betrekke
lijk korte tijd, dacht men, zou er
een abortuspil zijn, die de mecha
nische zwangerschapsafbreking
overbodig zou maken. De vrouw
zou dan „gewoon thuis" een onge
wenste zwangerschap kunnen af
breken.
De verwachtingen waren destijds
optimistisch. Een arts van de Sti-
mezo-kliniek in Rotterdam zegt
nu: „BIJ de opening van onze kli
niek in 1971 dachten we dat we de
deuren binnen een Jaar of vijf weer
zouden kunnen sluiten, omdat die
pil er dan zou zijn."
Het is nu 1979 en de bewuste pil is
er nog steeds niet. Met de komst
ervan wordt echter onverminderd
rekening gehouden. Zo merkte de
Raad van State in zijn advies over
het abortus-ontwerp Ginjaar-De
Ruiter op: „De mogelijkheid be
staat dat zich in de medische we
tenschap ontwikkelingen zullen
voordoen, welke de vrouw binnen
een aantal jaren in staat stellen
zelf op medisch verantwoorde wij
ze een zwangerschap af te breken,
zonder dat daartoe een verblijf in
een ziekenhuis of een kliniek
noodzakelijk is."
Wat zegt de industrie daarover?
Dr T. Vossenaar, medisch direc
teur van Organon International:
„Waarschijnlijk stoelt die ver
wachting op een groot vertrouwen
in de medische wetenschap. Voor
alsnog is het een slag in de lucht.
In beginsel acht ik de ontwikke
ling van zo'n preparaat wel moge
lijk, maar tot dusver heeft, voorzo
ver wij weten, niemand de sleutel
tot het geheim gevonden."
Volgens Vossenaar ls de industrie
wel naarstig naar zo'n medica
ment op zoek. „Maar we hebben
geen aanwijzingen dat enige fabri
kant ter wereld het in handen zou
hebben." Hij schat dat het nog
zo'n vijf jaar zal duren eer „de
abortuspil" is ontwikkeld.
Dr. Lamberts, nu Eerste Kamer
lid, zet enige vraagtekens achter
deze beweringen. Hij zegt: „Som
mige medici beweren dat die pil er
al is, maar dat de industrie hem
achterhoudt, omdat anders het
goudmijntje van de anti-concep
tiemiddelen in elkaar stort."
Wat gal hem destijds in dat de
abortuspil op komst was? Lam
berts: „Er werden toen al veel
proeven gedaan, in Afrika, op
zwarte vrouwen
Op zwarte vrouwen?
„Ja, de farmaceutische industrie
heeft massa's proeven gedaan op
zwarte vrouwen."
gen dat anderen hem wel hebben."
Volgens hem zal de abortuspil de
anticonceptiemiddelen straks ook
niet van de markt verdrijven.
Worden bepaalde preparaten uit
getest op mensen? „Nee. Alleen op
dieren. Daarbij ls gebleken dat
bepaalde stoffen wel die uitwer
king hebben (het afbreken van de
zwangerschap). Maar wij hebben
geen aanknopingspunten dat die
stoffen ook geschikt zijn voor
mensen."
Geen experimenten op Afrikaanse
vrouwen?
„Ik acht het onwaarschijnlijk dat
dit gebeurt. Men moet niet verge
ten dat bij de bonafide industrie
een hoog ethisch normbesef be
staat. Onze medici zouden er in
elk geval niet over piekeren."
Andere fabrikanten nemen het
misschien minder nauw.
„Nee. Geen enkele fatsoenlijke
pharmaceutische industrie zou
dat doen."
Maar er zijn toch proeven op Afri
kaanse vrouwen gedaan met pros-
taglandines?
„Ah, maar dat is al heel oud. U
spreekt nu over 1972. Dat is ouwe
koek. Daar zijn toen ook negatie
ve commentaren op gekomen.
Nee, wij zijn uiterst terughoudend
met het brengen van dit soort stof
fen naar Afrika."
het spiraaltje voorkomt inplan
ting in de baarmoeder. En dat
wordt toch ook gebruikt door ka
tholieke en gereformeerde
vrouwen?"
Nog even terug naar dr. Vossenaar
van Organon. Of de industrie de
abortuspil om commerciële rede
nen zou achterhouden? „Ik geloof
het niet." zegt hij. „Wij hebben 'm
niet en wij hebben geen aanwijzin-
vindt het toch niet ie van het. En
bovendien: wat zou hem, Kruisin-
ga, nog kunnen gebeuren: „Ik ben
door een diep dal gegaan. Ik kan
me niet voorstellen dat ik het nog
slechter kan treffen," zei hij tegen
één van de CDA-deelnemers.
De gelegenheid om weer in de poli
tiek te gaan doet zich al spoedig
voor. Begin juni zal het CHU-Ka-
merlid Teun Tolman worden ge
kozen tot lid van het Europese
parlement. Het CDA heeft zich
uitgesproken tegen een dubbel
mandaat. Met andere woorden,
Tolman zal moeten bedanken
voor het Kamerlidmaatschap en
daarmee ligt de weg voor Krulsin-
ga open.
Ondertussen houdt men in het
CDA kamp het hart vast. Kruisin-
ga, zo redeneert men, zal zeker
krachtig aan de weg willen gaan
timmeren en wellicht ook op pas
sende wijze „wraak" willen nemen
voor zijn politieke ondergang. En
hoe zou hij dat beter kunnen doen
dan door zich in de CDA-fractie
extreem links te gaan opstellen?
om wat voor prooven ging dat? Kruisjnga terug Demonstraties
„Met prostaglandinen, een hor
moonpreparaat."
Onder het motto dat een dode
zwarte vrouw minder erg is dan
een dode blanke vrouw?
„Nou, niet dat zulke proeven de
dood tot gevolg hebben. Maar
men gaat er kennelijk van uit, dat
een zwarte vrouw minder moeite
heeft met braken dan een blanke
vrouw."
Maar dan nog, misschien kunnen
er wel blijvende afwijkingen ont
staan.
„Ja, het is een uiterst verwerpelij
ke zaak."
Zwarte vrouwen als proefko
nijnen.
„Zo is dat."
Stel dat die abortuspil er straks is.
Krijg je dan niet dezelfde discus
sie als nu bij de technische abor
tus? Het effect is immers het
zelfde.
„Ach, het is een hele huichelachti-
Kruisinga, de ex-CHU-voorman.
die alweer bijna een jaar gelden
abrupt zijn kortstondige minister
schap moest prijsgeven, keert te
rug in de politiek. Dat althans is
de rotsvaste overtuiging van de
Nederlandse deelnemers vorige
week aan het EVP-congres in
Brussel.
Op dit congres van christen-demo
craten uit de EEG-landen liet
Kruisinga geen gelegenheid onbe
nut links en rechts eens te infor
meren wat of zij wel van een terug
keer van zijn persoon in de poli
tiek dachten. De reacties waren
gemengd, maar lieten op één punt
geen spoor van twijfel bestaan: hij
doet het vast en zeker. Die stellig
heid werd in belangrijke mate ge
voed door wat Kruisinga nog meer
te berde had te brengen. Hij bleek
het als ambteloos burger welis
waar naar de zin te hebben, reisde
op verzoek van diverse regeringen
zowat de halve aardbol af, maar
ge boel. Het spiraaltje is toch ook
algemeen geaccepteerd? Dat is
ook een vorm van abortus. De
bevruchting komt tot stand, maar
Dranghekken op het Binnenhof.
Dat beeld is inmiddels vertrouwd.
Men zegt dat het in '64 begon, met
Vietnam-demonstraties. De ge
wenning is ingetreden. Eisen moe
ten wel zeer hard worden geroepen
wil men ervoor de deur uitkomen.
Hoe reageren Kamerleden op het
verschijnsel dat burgers zich met
spandoeken en leuzen tot de mu
ren van het parlement wenden?
Demonstraties, hongerstakingen,
handtekeningenacties, de aanwe
zigheid van betrokkenen op de
publieke tribune, het zijn zaken
die op een ding uit zijn: publici
teit. Is daar politiek gezien garen
mee te spinnen?
Een recent voorbeeld is Bronbeek.
Defensie-specialist Ploeg (WD)
loodste een motie door de Kamer,
die vroeg om behoud van het mu
seale bejaardenhuis. Door ieder
een gesteund.
Is de Kamer beïnvloed door de
mening van het volk, die is ge
vormd door een regen van reporta
ges over de oudjes? Scoort een
partij goaltjes, is ze bang voor de
boosheid van een grote groep?
Ploeg: „Demonstraties hebben
nauwelijks invloed op Kamerle
den. Er zijn er zo veel. dat je er op
den duur lauw onder blijft. Bij
zeer grote demonstraties ligt het
anders. Het moet je te denken
geven als zo veel mensen zich er
gens druk over maken. Maar je
moet een grens trekken. Er be
staat onderscheid. Er zijn ook
massa's „beroepsdemonstran
ten", die je geregeld bij verschil
lende gelegenheden ziet. Die on
dermijnen de geloofwaardigheid
van een betoging".
„In het algemeen ls het zo. dat
demonstranten voor hun zaak zin
nige argumenten kunnen aandra
gen, die je bij de besluitvorming
laat meespreken. Maar bij Bron
beek had ik ook buiten de publici
teit die motie ingediend. Al wil ik
niet ontkennen, dat al die handte
keningen en de aanwezigheid van
deze mensen zelf tussen 60 en 98
jaar sterk emotioneel aanspre
ken. Daar moet je ook wel mee
oppassen. Als Kamerlid moet je
verstandelijk handelen en niet zo
zeer emotioneel".
„Met de drie van Breda bleek weer
dat je verstandelijk dacht te moe
ten handelen. Maar dat maakte zo
veel emoties los, dat je je twee
keer bedacht".
„Er is dus onderscheid. Pater
Koopman met de abortus, dat
wordt folklore. Er zijn ook beto
gingen waar men potentiële groe
pen kiezers in ziet. zoals Veronica.
Je kijkt met één oog natuurlijk
altijd naar je kiezers. Zulke groe
pen hebben wel invloed".
„Maar demonstraties komen vaak
te laat. Men betoogt in feite op de
dag dat de zaak al beklonken is
Stemmingen over moties, terwijl
de fracties hun standpunt al heb
ben besproken, of debatten, com
missievergaderingen. en fractie
vergaderingen zijn dan al geweest.
Mosterd na de maaltijd. Daar zou
den betogers rekening mee moe
ten houden".
Veel en uiteenlopende zaken deze
week in de Tweede Kamer. Een
greep: De praktijken van de KLM
in New York. de jaarlijkse huur
verhoging. kiesrecht voor buiten
landse werknemers, reclame voor
tabaksprodukten en het Algerijn
se gas.
In de Eerste Kamer vandaag An
tilliaanse zaken, landbouw en ver
keer en waterstaat.
PARLEMENTPARLEMENTAIRPARLEMENTARIËRSPARLEMENTARISMEPARLEMENTE
In de zesde klas krijgen de leer
lingen van de Van Heemstra-
school in Amsterdam-Buitenvel-
dert voor het eerst muziekles. In
die lessen blijft het bij platen
beluisteren plus de bijbehorende
toelichting, maar na een tijdje
mogen de leerlingen samen naar
een echt concert In de school
krant De Zoemer vertellen een
paar van hen hoe ze dat eerste
concert ervaren hebben.
„Het was wel jammer." schrijft
Yvonne, „dat het niet in het Con
certgebouw was. En ik vond het
geen echt concert.Ik vond
het best leuk, alleen je zag niet zo
veel van de mensen van het or
kest. Alleen maar de stokken van
de violen op en neer gaan en dat
werkte op je lachspieren." Egbert
„vond er niks aan, want er waren
niet eens blaasinstrumenten en
slagwerk was er ook niet. Maar de
muzieklessen die vond ik wel
leuk." Anita beschrijft het gebeu
ren wat uitgebreider: „Toen we in
de bus zaten waren we erg be
nieuwd. Ik dacht dat het een
groot orkest zou zijn. maar wat
viel dat tegen! Toen ze binnen
kwamen (dus de orkestleden) wa
ren het er een stuk of twintig,
meer zeker niet. Het was een
strijkorkest, b.v. violen en bas
sen. later kwam er een pianist bij.
Het was wel mooi. maar kinderen
van andere scholen konden hun
mond niet houden en lieten din
gen vallen. Dan moest er gestopt
worden om de kinderen te verbie
den. maar het hielp niet veel. Ik
vond het zielig voor de mensen
die zo hun best deden. Het viel
allemaal erg tegen." Ten slotte
Mike, die duidelijk blij was dat
het concert afgelopen was en de
kinderen weer in de bus moch
ten: „De muziek was wel mooi.
maar het was toch niet om te
zeggen, daar ga ik nou een avond
je naar zitten luisteren. Ja. en
dan nog te bedenken dat het or
kest nog niet eens op het podium
zat. In de bus was het wel
leuk(.Er werd een plaat van
Grease gedraaid
Hij was pas drie toen de geallieer
de troepen Duitsland bezetten en
een definitief einde maakten aan
de Tweede Wereldoorlog. Toch
heeft John Moore uit Shreveport
in de Amerikaanse staat Louisia
na het nu danig aan de stok met
de deelstaat Beieren vanwege
Hitler, van wie hij pas jaren na de
oorlog voor het eerst hoorde.
Beieren eist de 41 zilveren vor
ken. messen en lepels op die John
een paar jaar geleden voor vijf
tienduizend gulden kocht van
een oorlogsveteraan die ze inder
tijd meenam uit het buitenhuis
van Hitier en Eva Braun bij Mün-
chen. De initialen in het bestek,
A. H., zijn dan ook zeker niet die
van een bekende grootgrutter,
maar van Adolf Hitler zelf. „Ik
heb ze als een investering ge
kocht." zegt Moore. „en toen ik er
achter kwam dat er in Beieren
nog meer van dat spul moest
zitten om mijn collectie aan te
vullen, heb ik in een paar kranten
geadverteerd die in die streek
verschijnen." Op die manier
kwam de Beierse regering er ook
achter. Via een Amerikaanse ad
vocaat liet ze Moore weten dat
zijn collectie aan de Beierse staat
toebehoort, zoals al Hitlers in be
slag genomen bezittingen en of
hij die dus maar onmiddellijk wil
teruggeven. John Moore heeft
ook een advocaat in de arm geno
men, die Beieren weinig kans op
succes geeft. „Stel je voor dat
John de zaak zou verliezen." zegt
hij, „wat zou er dan moeten ge
beuren met al die verzamelingen
in oorlogsmusea in Amerika en
andere landen? Doet Beieren
daar dan ook rechten op gelden?
Nonsens." Moore heeft intussen
zijn omstreden zilver veilig in een
bankkluis opgeborgen. Hij ge
bruikt er zelf toch nooit iets van.
zou dat niet eens kunnen, zegt
hij: „Ik denk niet dat niemand
met een vork van Hitler een hap
door zijn keel zou kunnen
krijgen."
VXW\
Ziek zijn en beter worden was het onderwerp waarover kinderen
van de basisschool Livingstone in Gouda in hun schoolkrant
schreven en tekenden. Klas vier hield zich speciaal bezig met
bijbelse verhalen, waarin zieken worden genezen. Zo tekende een
van de vierdeklassers het dochtertje van Jaïrus, dat hier tot leven
wordt gewekt.
Rookvrij is precies het tegeno
vergestelde van „rook vrij". Dat
laatste is in Denemarken 364 da
gen van het jaar van toepassing,
van het eerste, een rookvrije dag
dus. probeert de Deense vereni
ging ter voorkoming van kanker
een Jaarlijks terugkerend evene
ment te maken. Gisteren hebben
ze voor de tweede maal een „nati
onale rookvrije dag" gehouden.
Hoeveel rokers diaraan meege
daan hebben zal pas veel later
duidelijk worden, maar van vorig
Jaar zijn er wel indrukwekkende
cijfers bekend: toen lieten zo'n
zeshonderdduizend rokers in het
land hun sigaar, pijp of sigaret
één dagje voor wat ze waren. Een
gebaar dat de Deense staat onge
veer eenzelfde aantal guldens
heeft gekost, door derving van
belasting op rookwaar die op
deze rookvrije dag niet gekocht
werd.
Terwijl haar gasten elders in het
huis feest vierden, bracht Debo
rah Mabale haar eigen trouwdag
met een boek op bed door, ergens
in een voorstad van Johannes
burg. Dat hoort bij de straf die de
zwarte bruid is opgelegd wegens
haar politieke activiteiten. Ze
heeft huisarrest en dat betekent
dat ze nergens naar toe mag en
met niemand buiten haar huisge
noten mag spreken. Deborah Ma
bale heeft de rechter wel ge
vraagd een uitzondering te ma
ken voor haar trouwreceptie.
maar dat weigerde hij. Wel mocht
ze per gratie haar eigen kerkelij
ke huwelijksplechtigheid bij
wonen.
Horst Tappert (55), die nog steeds
als Derrick van moordzaken over
ons scherm banjert, vertelt in de
NCRV-gids over de manier waar
op hij zijn vak beoefent: „M n
leven lang probeer ik toneel te
spelen als een kind. Een kind dat
in zijn spel verdiept is Een meis
je dat met een pop speelt bijvoor
beeld. Een meisje dat praat tegen
die pop, het naar bed brengt. Zo
geconcentreerd, dat is de ideale
vorm van toneelspelen. Het pu
bliek zie ik niet. Het is de
enig juiste benadering. Met dit
verschil dat kinderen, als iets
niet lukt, altijd anderen de
schuld willen geven. Mijn moeder
heeft me altijd voorgehouden dat
ik dat niet moest doen. Zeg lie
ver: het is mijn fout. Wanneer een
voorstelling niet slaagt, ligt het
niet aan mijn collega's. Ik pro
beer in mijn spel een eerlijk kind
te benaderen. Ja". Hij ls. zegt hij,
zeer Engels/Amerikaans georiën
teerd: „Ik haat dat bombasti
sche. overdrevene zoals in de
meeste Duitse films. Weet
je dat ik het best moeilijk met de
Duitsers heb? Ja. Ik weet wel. ik
ben er ook een. maar hun stijl ligt
me niet zo".
Papegaai Simon heeft zijn
vrouwtje, mevrouw Diane Prime-
rano in de Canadese stad Niagara
het leven gered Het dier was de
enige in het huis die gemerkt had
dat er brand in de kelder was
uitgebroken. De alarminstallatie
werkte niet. maar de papegaal
des te beter. Simon bracht op het
Juiste moment de ijselijke kreet
„help" ten gehore, dat de kinde
ren Primerano hem hadden bij
gebracht. De papegaai deed dat
zo hard en zo lang. dat zelfs de
buren wakker schrokken.
