fonisch en amusant
'wandtapijt van Altman
Luchtige misdaad-komedie
ermis in het
Fijne Disney-film
voor jong en oud
ongaarse film
ver fascisme en
iprantwoordelijkheid
Wedding
De stille handlanger
;it Vijfde Zegel
aSr m
[utti, sporchi e cattivi
Nieuwe boeken
Prolongaties
en reprises
De kat van de Melkweg
AG 23 FEBRUARI 1979
TROUW/KWARTET P 6 - RH 17 - S 15
lor W. Wlelek-Berg
irt Altman, wiens films (m.a.s.h.; Thieves like us; California Split; Nashville, om er enkele
loemen) bekend staan om hun gecompliceerde en exacte infra-structuur; hun meestal
;e. in een comedie-pak gestoken kritiek op de Amerikaanse „way of life" en het enorme
acteurs dat hij, vooral in de laatste tijd, voor zijn spinsels gebruikt, heeft wat dit laatste
■ft in „A Wedding" zichzelf overtroffen: hij laat zijn licht schijnen op niet minder den 48
Idfiguren.
jrengt ze te zamen ter gelegen-
van een- bruiloft, een ceremonie
bij iedereen zich gewoonlijk èn
!ijn beste kant wil laten zien, èn
jëiging heeft zijn mond voorbij te
al dan niet onder invloed van
tol.
■twijfeld is „A Wedding" zo niet
»este, dan toch de amusantste
die Altman ooit heeft gemaakt.
begint al mooi en wordt nog
er; telgen van een „nouveau ri-
en van een tot de society beho-
e familie zweren elkaar eeuwig
v onder het tranend oog van een
e mottenkist gehaalde bisschop,
spiles is vergeten wat hij ooit in
ambt heeft geleerd, terwijl de
bij elke stralende glimlach de
:1 laat zien die haar tanden in
;n moet brengen. Maar in het
huis, waar de receptie zal
svinden, is intussen de oeroude
moeder van de bruidegom (Lili-
jish) vredig gestorven en nie-
mag weten dat daarboven een
■ligt, zo heeft de familie-dokter
met in de ene hand permanent
'las geestrijk vocht en met de
re dwalend over dikwerf al dan
c imaginaire as op appetijtelijke
Cwenboezems besloten, want de
moet doorgaan.
wikkelingen
fikkelingen stapelen zich op: de
moeder van de bruidegom is ver
slaafd aan verdovende middelen; en
de moeder van de bruid laat zich
verzwelgen door de plotseling gere
zen hartstocht van de oom van de
bruidegom; de zuster van de bruid
blijkt zwanger, al dan niet van de
bruidegom, een tante van de bruide
gom onderhoudt een relatie met de
zwarte butler, overigens met instem
ming van haar Inmiddels overleden
moeder; een oudtante van de bruide
gom komt aanzetten met een experi
menteel schilderij, waarop de bruid
naakt staat afgebeeld; veiligheidsa
genten mishandelen een oom van de
bruidegom, die onverwacht komt
aanzetten; de ceremoniemeesteres
(Geraldine Chaplin in een soortgelij
ke rol als ze in Nashville speelde)
geeft blijk van ongepaste belangstel
ling voor de bruid. Tenslotte vallen er
ook nog twee doden, hetgeen aanlei
ding is tot het uitbarsten van een
knetterende ruzie.
Daartussendoor is er een voortduren
de rush op de W.C.'s die ontoereikend
blijken, loopt een bruidsjonker rond
met een kwakende kikker in zijn zak
die hij in het bed van het bruidspaar
wil moffelen en wordt er somwijlen
rap Italiaans geklapt, want de vader
van de bruidegom (Vittorio Gassman
in een prachtige rol) komt van daar
ginds en is van zeer nederige afkomst,
hetgeen ook weer niemand mag we
ten. Kortom: pandemonium heerst,
realisme wordt opgeschrofd tot ab
surdisme, maar leuk blijft het.
Satire
Het is alsof Altman een wandkleed
heeft ontworpen waarop in schrille
kleuren de „American way of life"
staat afgebeeld en met een zaklan
taarn een speurtocht houdt: nu eens
zet hij een bepaald karakter in het
licht dan weer volgt hij het doen en
laten' van een figuur, wier slingerwe
gen nooit tot het doel leiden, om
plotseling over te switchen naar een
andere hoek, waar ook het een en
ander in het honderd loopt. Natuur
lijk is het een satire, maar de angel is
niet scherp: slechts enkel bruilofts
gasten zijn uitgesproken onsympa
thiek, de anderen rommelen en stom
melen maar wat aan en zijn vaak
vertederend in hun al te menselijke
menselijkheid.
„A Wedding" is zo'n film die best zes
uur zou mogen duren zonder dat je je
een ogenblik verveelt. En wat nóg
meer zegt: als je hem nog eens gaat
zien ontdek je weer andere facetten
aan figuren en situaties, komen rela
ties, erupties en ondergrondse stro
mingen in een nieuw licht te staan.
Amusement van het allerhoogste
niveau.
Amsterdam-City 1; Den Haag-Ode-
on; Rotterdam-Lumière, 16 jr.
Paul Dooier en Amy Strijker in „A Wedding'
door D. Ouwendijk
Voor het grootste deel is „The silent partner" (Ned. titel „De stille handlanger") een gematigd
amusante thriller. De plot is niet helemaal origineel, zij is een variant op het in veel „misdaad-
comedies" gebruikte thema van de dief, die door een handiger dief schaakmat wordt gezet.
Dit schaakmat zetten gaat In „The
silent partner" gepaard met hardhan
digheden, waarbij zelfs een in de ko
medie voorkomende dame letterlijk
het hoofd verliest. Het wordt, zij het
dat deze handeling op zich niet duide
lijk te zien is, op een sadistische ma
nier in de restanten van een kapot
geslagen aquarium van de romp ge
scheiden. Enige tijd er na kan men
het zien drijven. Misschien is dat de
grote misser in de film. De scène is
namelijk noch gruwelijk noch lugu-
ber-humoristisch (al heeft de maker
'gelegenheid van de Hongaarse filmweek, die in april vorig
werd gehouden, heb ik „Het Vijfde Zegel" van Zóltan
ri uitgeroepen tot de beste film. Het doet me dan ook
|d. dat „Fugitive Cinema" hem heeft aangekocht, zodat
tocht door de filmhuizen kan beginnen.
vijfde Zegel is een film die, zoals
tens reeds is gebleken, aanlei-
keeft tot diepgaande discussies
,t er fundamentele problemen
individuele verantwoordelij k-
i worden aangeroerd. Hij da-
it 1977 en is gesitueerd in de
iter van 1944. Buiten jagen
igaarse fascisten, de Pijlkrui-
linnen, in een kroeg in een bui-
Ik, zitten vier mannen bij een
Ze keuvelen over ditjes en
(het leven in het algemeen en
iden van een stuk kalfsborst,
van hen heeft weten te versie-
het bijzonder). Soms zwijgen
als er buiten wordt geschoten
iuwd, er komen een paar
:rs binnen, een histerische,
•lijke zonderling voegt zich bij
n cynische weduwnaar (doch
ip van de film leren we, dat hij
illeen voorbeeldig voor zijn ei-
alve wezen zorgt, maar ook on
dergedoken joodse kinderen in huis
heeft) stelt zijn makkers voor een
dilemma in de vorm van een vraag-
spelletje, dat niet alleen de mensen in
de film maar ook mij heeft achter
volgd. Ergens in een land, vroeger of
nu, heerst een tiran, die alles heeft
wat zijn hartje begeert en volledig
gespeend is van schuldgevoelens, dus
van een geweten. Zijn slaaf martelt
hij geestelijk en lichamelijk, hij
neemt hem alles af: zijn tong, zijn
ogen, zijn dochter. Maar die slaaf
behoudt één ding. de wetenschap dat
hij onschuldig is en zijn meester
schuldig. Hij heeft wel een geweten
en dat is zuiver. Als je mocht kiezen,
wie zou je dan liever zijn, de meester
of de slaaf? Die vraag heeft me bezig
gehouden tot ik tot de conclusie
kwam, dat een mens alleen maar al
het mogelijke kan doen om ervoor te
zorgen dat in de maatschappij waarin
hij leeft een dergelijke keuze, niet
Scène uit „Het Vijfde Zegel'
benauwend maar belachelijk is, om
dat de ene mens niet zoveel macht
heeft over de andere. Maar in de tijd
waarin Fabri's film speelt was die
keuze gruwelijk reëel en voor de man
nen in de kroeg wordt het spel werke
lijkheid. Ze worden gearresteerd en
om hun moreel te breken, zetten de
fascisten hen voor de keuze een bijna
doodgemartelde verzetsstrijder een
klap te geven, of zelf te worden geëxe
cuteerd. Drie van die toch zo kleine
mannetjes, anders altijd op eigen
voordeel uit, kunnen het niet, ze wor
den gedood. De weduwnaar doet het
wel, en daarmee ontstaat het tweede
discussiepunt. Zijn de mannen die de
dood verkiezen de helden of is het de
man, die wel slaat, maar niet uit
eigenbelang, docht uit verantwoorde
lijkheidsgevoel? Thuis wachten im
mers de kinderen, die zonder hem
verloren zijn. Volgens mij doet hij de
juiste keuze voor de ontsnapping
door het gewone verstand, het gewo
ne plichtsbesef, aan een onmenselijk
alternatief. Doch de meningen daaro
ver bleken verdeeld. Hoe het ook zij:
een film met een dergelijke diepgang,
met zoveel indringingsvermogen, is
zeer zeldzaam. Daarom zou het goed
zijn, als veel mensen hem gingen zien.
W.W.-B. 22 febr.- 7 maart Filmh»
Groningen
>eroemdste film over het Italiaanse sub-proletariaat (ei-
Jjk is die term niet juist, dit mensensoort heeft in het
3el niets te maken met het echte proletariaat) is „Accaton-
vijftien jaar geleden gemaakt door Pier Paolo Pasolini.
Scola heeft het scenario van
Hti, sporchi e cattivi", dat zich
i etzelfde onderwerp bezighoudt,
asolini laten lezen en hij stemde
s oe, er een soort filmische inlei-
roor te maken. Doch een paar
later werd hij vermoord.
heeft voor zijn film de regie-
in Cannes gekregen en wat hij
gepresteerd is inderdaad niet
i Drie soorten acteurs (een be
ster, Nino Manfredi, overi-
niet in de hoofdrol; onbekende
s uit provinciale toneelgroepen
woners van Romeinse krotten-
n) zijn zo meesterlijk gemanipu-
dat er geen stijlbreuk ontstaat.
rlijk kunnen nlet-Italianen (er
ook nog gespeeld met allerlei
ten) het resultaat niet helemaal
iielen, maar de mixage lijkt in
val volkomen geslaagd.
Jte klucht
toi, sporchi e cattivi" betekent
Jt. lelijk en gemeen" en je kunt
y omheen: zo zijn de mensen die
j^ons laat zien. Zo virulent en
Jerlijk zijn ze, dat je niet of
flijks sympathie voor ze kunt
fngen, wat dat betreft is er geen
I! verschil met Pasolini's film:
is tragisch en men-
daarom ontroert hij.
Scola zelf stelt er prijs op, zijn film
een „satirische tragedie" te noemen,
maar de term brute klucht is ook zeer
wel op zijn plaats. Met zeer bittere
ondertonen, zodat je moet denken
aan de woorden van Bertolt Brecht:
„Dat de boom in de tuin is kromge
groeid is te wijten aan de slechte
grond, maar de voorbijgangers schel
den hem uit voor kromme, maar met
recht."
Scola's kromgegroeide, ontwortelde
mensen (afkomstig uit het doodarme
zuiden), een familie van twintig per
sonen die drie generaties omvat, wo
nen in een gammele keet en staan
elkaar figuurlijk maar ook letterlijk
voortdurend naar het leven. De vader
mist een oog en heeft daarvoor een
miljoen lire gekregen (dat lijkt veel
meer dan het is), zijn vrouw, zonen,
dochters, schoonzonen, schoondoch
ters en kleinkinderen, zelfs zijn oude,
kale moeder die in een rolstoel voor
de televisie Engels poogt te leren,
willen dat geld Jatten maar hij verde
digt zich met list en een geweer. Als
hij zijn dikke vriendin (een waarlijk
Fellini-achtlg wezen) meeneemt om
zijn rattenbestaan te delen is de maat
vol; zijn vrouw mengt met aller in
stemming rattekruid door zijn eten.
Hij overleeft en steekt het huis in
brand, maar iedereen weet eruit te
scharrelen en het oude leventje be
gint opnieuws; met geraas, getier, ge-
van de film zijn best gedaan om ook
deze scène onder „amusement" te
verkopen). Maar al te nauw moeLJe
bij dit soort dingen niet kijken. Het
bekoorlijke slachtoffer werd op een
bepaald moment voor de film overbo
dig. En omdat het verhaal in het
teken staat van de misdaad, wat was
dan meer voor de hand liggend? Uit
de weg met de jeugdige schone. Kop
je eraf en de restanten onder het
cement. Ik haal dit naar voren omdat
het jammer zou zijn als iemand zich
door een dergelijk wel wat luguber
maar toch „onbeduidend" detail er
van zou laten weerhouden zich met
de film te gaan amuseren. De zaak
had eigenlijk een eleganter oplossing,
moeten krijgen, vooral omdat de rest
van de film (zelfs met de opgelegde
gewelddadigheid in een sauna-inrich
ting) luchtig van makelij is. Het ver
haal gaat over een bankroof. Een
kassier van een bank, Miles Cullen,
een wat slemielig in het leven bivak
kerende klerkenfiguur, komt bij toe
val op het spoor van het voornemen
van een dief om de bank, waar Oullen
werkt, te beroven. Door behendig de
duceren raadt Cullen wie de man zal
zijn en bij voorbaat zorgt hij ervoor,
dat hij een grote som geld achter de
hand heeft, die hij zélf in bezit wil
nemen. Hij bedreigt de dief. Cullens
onnozelheid is maar schijn; zijn grau
we hersenmassa werkt uitstekend. Zo
weet hij de dief schaakmat te zetten.
De film wordt materieel opgevuld
met gebruikelijke luxe, feestavond-
jes, geminnekoos en vooral „de grote
liefde", tussen Cullen (Elliott Gould)
en een aantrekkelijke medewerkster
van de bank, Julie (Susannah York),
om wie de filmmakers ten slotte het
hierboven genoemde arme wicht heb
ben laten onthoofden.
Amsterdam - Rembrandtplein, Rot
terdam Corso, 16 jr.
AO-boekje nr 1752: Uw woorden
boek, door dr F. de Tollenaere met
medewerking van dr H. Heestermans.
Uitg. Stichting IVO. Lelystad 20 blz -
ƒ1.75
Deutschland lm Herbst Sponta
ne reacties van Westduitse film
ers op de gebeurtenissen in de
herfst van 1977 (moord op
Schley er. dood van drie RAF-
leden in de Stammheim-gevan-
genis) De gehele week in Uit
kijk. Amsterdam en Studio.
Utrecht.
Interiors De eerste ernstige film
van Woody Allen en de eerste
waarin hijzelf niet meespeelt.
Prachtig mooi, De gehele week
in Alhambra 1, Amsterdam; Al-
hambra. Enschede; Metropole 3.
Den Haag; Oscar, Rotterdam;
Saskia, Arnhem.
De Klompeboom Prachtige pas
torale van Ermanno Olmi over
Italiaans landleven aan het eind
van de vorige eeuw. De gehele
week in Scène 1. Arnhem; Came
ra 2. Groningen en Harmonie.
Alkmaar.
Herfst sonate Klassieke film van
Ingmar Bergman met Ingrid Be
rgman en Liv Ullmann in de
hoofdrollen. De gehele week in
Festival. Maastricht; Roxy,
Haarlem; City 2, Zeist; Rial to,
Den Helder; Studio. Hoogeveen.
Padre Padrone Film over een
Sardijnse herdersjongen die zijn
isolement doorbreekt door mid
del van de taal. geregisseerd
door de Italiaanse gebroeders
Taviani 23 febr Club 16/70. Dor
drecht; 27 febr. Stichting Rood,
Vlaardingen.
De Mens uit Marmer Magistrale
film van de Pool Andrzej Wajda
over de speurtocht naar een ar
beider die werd vereeuwigd en in
vergetelheid verzonk. 24 febr.
Filmhuis. Gouda en Stichting
Rood, Vlaardingen.
L'Affiche Rouge Briljante film
over een verzetsgroep in de oor
log. waarbij verleden en heden
bijna ongemerkt in elkaar over
vloeien. gemaakt door Frank
Cassentl. 24 febr. C.P.N Gronin
gen; 28 febr. Club 8'/». Gemert.
2001, A Space Odyssey De beste
science-fictlonfilm ooit ge
maakt. door grootmeester Stan
ley Kubrick. De gehele week in
Euro, Den Haag en Desmet, Am
sterdam.
Una giornata particolare Ont
roerende film van Ettore Scola
over twee kleine mensen die wor
den vermalen in de molens van
Mussolini's dictatuur, met Mar
cello Mastroianni en Sophia Lo-
ren in de hoofdrollen. De gehele
week in Rivoli, Amsterdam; Uit
kijk. Den Haag; Studio. Delft.
Studio. Haarlem.
Ludwig Film van Luchino Vis
conti, vol sombere grandezza
over de krankzinnige Beierse ko
ning Ludwig. De gehele week in
Rembrandt 2, Eindhoven.
ADVERTENTIE
Van 1 maart at
uitgebracht door a
J Cinema International Corporation
Psychedelische lichteffecten vullen het doek, zenuwtelsteren-
de muziek komt uit de luidsprekers. Een oud boerenechtpaar
staat sidderend voor hun gammele stulp In de Amerikaanse
buitengebieden waar een vliegende schotel is geland. ZIJ
sluiten de ogen van angst en zodoende zien zij niet wat wij wel
zien: het luchtschip gaat open, een vreemde schaduw valt op
de grond, tevoorschijn komt een zeer elegante en aantrekke
lijke kat, van het Abessijnse ras, naar lk me heb laten
vertellen.
Scène uit „Brutti, Sporchi e cattivi
scheld, geschiet en geslachtsgemeen
schap met iedere vrouw waarop toe
vallig een mannen-oog valt.
Vaart
Er zijn mensen, die allergisch zijn
voor dit soort ruige films, Ik kan hun
afkeer best begrijpen, maar ik deel
hem niet. Ik zou wel erg huichelach
tig zijn als ik ontkende, dat ik er erg
om heb moeten lachen en mij volle
dig liet meeslepen door de vaart.
waarmee Scola deNene krankzinnige
situatie op de andere laat volgen.
En er is meer; hoe bruut, ruw, misda
dig, onder-menselijk het allemaal ook
is, Scola's eerlijke intentie (hij heeft
overigens nergens minder boodschap
aan dan aan een boodschap) kan niet
in twijfel worden getrokken. Die
blijkt onder andere uit het onvergete
lijke eindbeeld; een spichtig meisje in
de groei, dat zich door de hele film
heen nijver voortbewoog met een
hele ris kinderen achter zich aan,
kennelijk niet opgenomen in het se-
cuele gekroel, staat 's morgens vroeg
bij de pomp met een bolle buik, haar
bezorgd door Joost mag weten wie,
terwijl het silhouet van de Sint Pieter
op de achtergrond onbewogen toe
kijkt. Ach
W.W.-B.
Amsterdam-Alharabra 2, 16 jr.
Dit begin, een duidelijke parodie op
science fiction-films In het algemeen
en „Close encounters of the third
kind" in het bijzonder, bepaalt de
toonaard waarin „De kat van de
melkweg" is gezet. Ironie is troef:
zowel de bulderende viersterren-ge-
neraal als de Amerikaanse goklust en
James Bond-films worden op een
smakelijke manier in de maling
genomen.
Het behoeft geen betoog dat het
stuntwerk (mensen die door de ruim
te zweven of tot zoutpilaren verstar
ren; een overstapmanoeuvre van een
defecte helikopter in een verfomfaaid
vliegtuig en last but not least de
perfecte manipulaties met een kat,
die kijkt waar hij kijken moet en gaat
waar hij moet gaan) uitstekend is,
daarvoor staat het Walt Disney-waar-
merk borg.
Maar die ironie is iets verrassend
nieuws, want Disney en zijn volgelin
gen waren nooit geneigd tot kritiek
op de „american way of life", in welke
vorm dan ook. Waarschijnlijk hebben
we die nieuwe toets te danken aan
regisseur Norman Tokar. Hoe het ook
zij: „De kat van de Melkweg" is een
bijzonder aardige film voor Jong en
oud. Misschien gaat de ironie aan
kinderen voorbij, maar ze kunnen
ontzaggelijk veel plezier beleven aan
de avonturen van Zunar J5/90 Doric
4-7, alias Jake de kat, die een wonder-
halsband draagt en mensen inscha
kelt om aan het goud te komen dat
hij nodig heeft voor de reparatie van
zijn ruimteschip. Praten kan hij ove
rigens ook en alle, maar dan ook alle
deuren openen.
W.W.-B.
Amsterdam-Flora Disney; Den Haag
- Odeoö"3; Rotterdam Lamière 3, a.L
