Schrijvers over hun
calvinistische jeugd
Nationaal Ballet met drii
Fokine - paradepaardjes
Veel nieuwe werken in Holland Festival
Studenten bezetten lerarenopleidingen
IKON-radio 'Een splinter in de ziel
'Meer uitvoeringen van minder programma's
Haagse Comedie
heeft weer pech
En dan nog
Alleen Blistex helpt.
Tubetje Blistex, vergeeft niet.
Huldeblijk aan groot choreograaf
ZATERDAG 17 FEBRUARI 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
Ter gelegenheid van dit programma
organiseert Amnesty International in
het HOT-theater een kleine expositie
voer de persoon Vaclav Havel, een
van de huidige woordvoerders van de
TJechoslowaakse beweging voor
mensenrechten. Charta 77. Havel
wordt ernstig in zijn vrijheid beperkt.
Bovendien loopt hij de kans opgeslo
ten te worden. Wegens zijn activitei
ten voor Charta 77 werd hij veroor
deeld tot een voorwaardelijke straf
van 14 maanden. De aandacht is in
deze expositie op Havel gericht om
dat Kohout in het buitenland is en
niet wordt vervolgd.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM/NIJMEGEN Stu
denten van de lerarenopleiding van
de Vrije Universiteit in Amsterdam
en die van Nijmegen houden sinds
vrijdag hun instituten bezet. Dit uit
protest tegen de plannen van minis
ter Pais van onderwijs, die volgens de
bezetters een verslechtering van de
lerarenopleiding inhouden.
Eerder deze week vonden in anj
delen van het land ook deri
bezettingsacties plaats, zoalsj
Utrecht. Delft en elders in
dam. Eisen zijn onder meer veria
van de numerus fixus en wijz'
van de verhouding docenten-sti
ten. Ook willen de bezetters 1
van de kwaliteit en de werkgeM
held in het onderwijs.
AMSTERDAM In het aanstaande Holland Festival, dat
zoals gebruikelijk van 1 tot en met 23 juni plaatsvindt, zullen
veel nieuwe werken uitgevoerd worden waarvan een aantal
speciaal op verzoek of ter gelegenheid van het festival zijn
gemaakt.
Zo schreef Steve Reich (een van de
eerste componisten van minimal-mu
sic) in opdracht van het Holland Fes
tival ..Music for a large ensemble"
voor 27 musici dat onder leiding van
Reinbert de Leeuw wordt uitgevoerd.
In dat programma (Nederlands Bla
zers Ensemble) zal ook „Mausoleum
van Louis Andriessen in première
gaan. Een eerste integrale uitvoering
van Mauricio Kegel's „Chorbuch" zal
worden verzorgd door het Asko-koor
en het Radio Filharmonisch Orkest
geeft met het Groot Omroepkoor de
wereldprermere van een stuk dat Jan
nis Xenakis op opdracht van de NOS
en het Holland Festival schreef
Als hoogtepunten in de reeks buiten
landse produkties worden door het
Holland Festival genoemd: de uitvoe
ring (met bijna 300 medewerkenden)
door de Opera van Frankfurt van
Luigi Nono's ..Al gran sole carico d'a-
more". het optreden van het Würt-
tembergische Staatstheater uit
Stuttgart met een uitvoerig overzicht
van zijn repertoire, de komst van drie
dansgroepen uit New York: Merce
Cunningham and dancers. Laura
Dean Dancers and Musicians, en de
Ballets Trockadero de Monte Carlo
Voorts heeft het grote succes vorig
Speciaal vandaag
Speciaal morgen
De NCRV ui een serie
Chaplin-films op hel scherm
brengen. Begonnen wordt met
de virtuose tweeakter de
Lommerd. Ned. 1/15.55
Liesbeth List en de dansen
de en singende tweelingsius-
ters Allee en Ellen Kessler
werken mee aan de Mike Rur-
stynshow. Ned. i'19.55
Son ja Barend presenteert
haar Goed Nieuws Show
Ned. 1*2.35
Aktua Ned. 2/22.50
Curd Jürgens en Genevieve
Page spelen de hoofdrollen in
Michael Strogoff, koerier van
4e Tsaar.
Duits!. 2/20.15
•O In de Rooie Haan wordt met
drie politici over de abortus
wetgeving gesproken. Ria Be
ckers (PPR) heeft het dsar-
nasst over chemische castra
tie. Nelle Smit-Kroes (VVD)
over wegvervoer, KLM en bin
nenvaart en Ruud Lubbers
(CDA) over het CDA.
Hllv. 1/12.41
O „Moeten we streven naar
ren vrljetljdsmaatachappij" is
het bepaald niet futuristische
onderwerp van een program-
gevolgen van
Hllv. 4/1140
In Horizon: de Europese ra
ket Ariane, het rendement van
elektriciteitscentrales, com
puter maakt remmen bij glad
heid minder gevaarlijk en
nieuwe middelen tegen reis
ziekte en verstopte afvoeren.
Ned. 2/18.45
Een VPRO-team maakte
een documentaire over allerlei
facetten van katholiek leven
en denken in ons land.
Ned. 2/21.05
Na Ja. Natuurlijk (20.35)
laat Ander Nieuws een nieuwe
vorm van zending in Zuid-Ke-
nia zien.
Ned. 1/22.05
De WDR vertoont een docu
mentaire over de destijds we
reldschokkende ontvoering
van de baby van het echtpaar
Lindbergh.
Dultal. 1/23.35
Het Noordhollands Philhar-
monlah Orkest speelt o.a. het
tweede pianoconcert van
Rachmaninoff. Solist is Shura
Cherkassy.
Hilv. 4/14.02
Ds. Jac. Schouten gaat voor
in de dienst van de Baptisten
gemeente te Delfsijl.
Hllv. 1/17.00
De AVRO start de sesdelige
luisterspelserie Linkerbeen
geaocht van F. R. Eekmar.
Hllv. 1/22^0
door Riet Diemer
HILVERSUM De IKON-ra-
dioprogramma's De andere
wereld van zondagmorgen en
Brood en Spelen besteden
morgen en volgende week
zondag uitgebreid aandacht
aan Nederlandse schrijvers en
dichters die vaak in autobio
grafisch gekleurd werk af
scheid nemen van hun calvi
nistische opvoeding. In „Een
splinter in de zielzoals
de verzameltitel van de ver
schillende programma's luidt,
heeft David Mol eerst ge
sprekken met schrijvers en
dichters als Oerrit Krol,
Maarten 't Hart. Jan Siebe-
Unk en Rutger Kopland. Ze
reisden naar plaatsen die een
belangrijke rol speelden in
hun jeugd, maar die dat ook
doen in hun werk.
Met Oerrit Krol. die juist deze week
de Muitatuliprijs heeft gekregen,
werd een paar weken geleden de stad
Groningen, waar Krol opgroeide, be-
zocht Met vijftien graden onder nul
was het er toen ook al koud op die
zondagmorgen dat ze samen door de
binnenstad dwaalden. Dat ls ook wel
te horen aan de haperende stem van
Krol. al zijn de emoties daar ook niet
vreemd aan.
De oude kerken in Groningen staan
centraal in een aantal van zijn verha
len David Mol: „In zijn In mijn
ogen onnavolgbare novelle De
zoon van de levende stad toont hij
zo n milde kijk op mensen die gelo
ven. Voor het eerst sinds twintig Jaar
ging Krol weer ter kerke In de Nieuwe
Kerk. Er wordt een gezang gezongen
dat hij ergens citeert Maar wat vroe
ger gezang 116 was. is nu 459 en alleen
de melodie is dezelfde gebleven. De
woorden zijn tot zijn grote teleurstel
ling gewijzigd.
Heimwee
„Ik ben op iets heel interessants ge
stuit". zegt Mol tijdens het beluiste
ren van de ruw-gemonteerde gesprek
ken. „Bij al die schrijvers tref je een
soort heimwee naar de vormen waar-
In het calvinistisch geloof van vroe
ger gegoten werd. Van nieuwe berij
ming en bijbelvertaling willen ze
niets weten Een merkwaardige
tweeslachtigheid eigenlijk. Aan de
ene kant is er het heimwee, de nostal-
Veel mensen zijn ook niet zo absoluut
in hun afscheid en ik denk dat ze zich
nog wel christen zouden noemen als
dat gevraagd zou worden."
Tenslotte komt de dichter Rutger
Kopland aan het woord over zijn laat
ste bundel Al die mooie beloften. Mol.
„Prachtige gedichten, die waard zijn
heel klassiek te worden. HIJ heeft het
daarin over het omgaan met G. G. is
de godsfiguur uit zijn Jeugd, die hem
wel kende, maar waar hij niets van
wist. Hij praat over de angst die dat
vroeger bij hem heeft veroorzaakt."
David Mol ls er stellig van overtuigd,
dat werk van dergelijke schrijvers
vaak boeiend en uitdagend is voor
mensen binnen de kerken. In de cul
tuur zie Je een reflectie van de hele
situatie waarin de positie van de kerk
is aangetast. Schrijvers en dichters
zijn ermee bezig en geven soms heel
nauwgezet een beschrijving van de
worsteling bij het afscheid nemen
van het milieu. Ik denk dat als men
sen in de kerk zich rekenschap geven
van de rijkdom die Je aantreft in deze
boeken en gedichten er best iets mee
gedaan kan worden. Misschien be
grijpt men er iets van waarom Jonge
ren steeds minder dan vroeger naar
de kerk komen.
Er worden harde noten in dit pro
gramma gekraakt en sommige zaken
worden caricaturaal, maar schitte
rend beschreven, zoals het ouderlin
genbezoek door 't Hart. Misschien
valt er iets van te leren. Je moet je er
in ieder geval niet voor afsluiten. Zul
ke programma's kunnen misschien
op twee manieren uitwerken. Mensen
die zich thuis voelen in de kerkelijke
structuur kunnen zeggen: zo erg is
het bij ons niet. Jongeren die uit de
kerk zijn gestapt kunnen er mis
schien hulp aan hebben bij het ver
werkingsproces van de eigen calvinis
tische opvoeding".
De andere wereld van zondagmorgen
met de vier gesprekken wordt mor
genochtend uitgezonden van 10.50
tot 12.00 uur op Hilversum 2. In
Brood en Spelen, morgenavond half
acht op Hilversum 2, komt daarop
een vervolg als vier dichters die we
tenschappelijk betrokken zijn bij het
volgen van de ontwikkelingen in de
recente Nederlandse literatuur in
gaan op het verschijnsel van het af
scheid nemen van de calvinistische
jeugd. Het zijn: Anton Korteweg,
Tom van Deel. Ad Zuiderent en Wim
Hazeu.
Volgende week zondagmorgen komt
dr. Okke Jager aan het woord. Ook
hij ls een van de weinigen die zich
heeft beziggehouden met dit ver
schijnsel. Hij gaf er colleges over aan
de Theologische Hogeschool in Kam
pen. Aan hetzelfde programma doet
de psychiater dr. P. H. van den
Hoofdakker mee. die onder het pseu
doniem Rutger Kopland, gedichten
schrijft.
jaar van de voorstellingen in de sec
tor niet-westerse klassieke en volks
kunst aanleiding gegeven dit jaar
weer een aantal manifestaties in dit
genre te brengen. Daarbij komt. in
samenwerking met het Koninklijk
Instituut voor de Tropen en het
Haags Gemeentemuseum, het accent
te liggen bij groepen uit Afrkia.
Danny Kaye
Van de Nederlandse instellingen die
bijzondere programma's zullen ver
zorgen worden genoemd de Neder
landse Opera Stichting (Tristan und
Isolde onder Hans Vonk in de regie
van Oöts Friedrich). het Residentie
Orkest (met een groot Schönberg-
projekt). het Concertgebouworkest
(dat behalve door Giulini en Dorati
ook door Danny Kay zal worden gedi
rigeerd). Het Radio Kamerorkest en
het Nederlands Kamerorkest (met
twee eigen Holland Festival muziekt-
heaterprodukties) en verder o.a het
Rotterdams Phllharmonisch Orkest,
de Nederlandse Bachvereniging, het
Ro Theater. Bewth en de René Solle-
veld Productions. Ook de vaste pro
grammaonderdelen als Poetry Inter
national en het Internationaal Koor
festival ontbreken niet.
Minder programma's
Ondanks het grote aantal medewer
kenden (van wie er hier enkele zijn
genoemd) zal het aantal verschillen
de programma's niet zo groot zijn als
vorige jaren. Daarentegen wil men in
totaal méér uitvoeringen geven, het
geen de keuzemogelijkheden voor het
publiek vereenvoudigt. Ook zullen er
buiten de grote steden minder uitvoe
ringen worden gegeven, waarmee de
zogeheten spreidingsgedachte eni
germate op de achtergrond komt.
Een andere principiële wijzigging in
de programmering betreft de thema
tiek. Men spreekt van een „relative
ring van de thema-programmering.
„Men heeft de afgelopen drie jaar met
de thema-programma's de ervaring
dat de met het Holland Festoeval
samenwerkende instellingen niet al
tijd aan de themaprogramma's willen
of kunnen meewerken. Ook beperkt
een strikte hantering van een thema
(niet westerse muziek, de stem, Ame
rika) de keuze uit buitenlandse mani
festaties. In de toekomst zal daarom
gewerkt worden met een ruim alge
meen thema waarmee men alle kan
ten op kan.
Danny Kay, de bekende Amerikaanse filmacteur, zal in het
kader van het Jaar van het kind, tijdens het Holland Festival
het Concertgebouworkest dirigeren in een liefdadigheidscon
cert ten bate van Unicef.
David Mol (rechts op de voorgrond) in gesprek met van rechts
naar links: Wim Hazeu, Tom van Deel, Ad Zuiderent en Anton
Korteweg.
Foto: Erwin Verheljen
gie naar vroeger, zoals in het orgel
spel en de sfeer. Aan de andere kant
is er Juist het zich hard ertegen afzet
ten. het niet meer accepteren. En dan
komt het zoeken naar nieuwe wegen,
nieuwe zingeving. Het gesloten we
reldbeeld van het calvinisme van
vroeger is voor velen opengebarsten."
Maarten 't Hart ontving voor Het
vrome volk ook eens de Muitatuli
prijs. De Jury oordeelde: Het afstan
delijke en precies geformuleerde ver
slag van de religieuze verminking die
het lot van zoveel dertigers en veerti
gers tot in lente van Jaren zal bepalen
verdient o. 1. gewaardeerd te worden.
Davld: „Dat ls misschien te sterk
uitgedrukt, maar het geeft Iets weer
van de funcUe die deze romans heb
ben voor een aantal mensen."
Regenwulpen
Samen met 't Hart loopt hij door de
polders bij Maasland. Het is een mis
tige ochtend, de bomen zijn prachtig
berijpt en de zon komt op. Deze plek
is beschreven in zijn nieuwste boek
Een vlucht regenwulpen. Waar hij
zich in vroeger werk vrij scherp afzet
te tegen zijn christelijke opvoeding is
er in dit boek toch weer de God die
ingrijpt in zijn leven.
Ook in dit gesprek is er weer het
nostalgisch verlangen naar het verle
den, dat op een teleurstelling uit
loopt. Ais na veel gezoek het laatste
harmonium in de familie wordt ge
vonden blijkt het zo versleten dat het
de laatste adem uitblaast midden on
der de radio-opnamen en midden on
der het spel van Maarten die zijn
lievelingspsalm, nummer 138, tracht
ten gehore te brengen.
In het ouderlijk huis van Jan Siebe-
link wordt voor dit readloprogramma
getracht de oude sfeer van vroeger op
te roepen van toen zijn streng calvi
nistische vader nog leefde. Deze las 's
zondags zijn gezin preken van ander
half uur voor, omdat de dominee te
licht was. Zijn moeder, zo blijkt uit
het gesprek, vindt het wel moeilijk te
aanvaarden dat haar zoon zo weinig
wil weten van het christelijk geloof.
Davld Mol: „Ik denk dat ze model
staat voor veel ouders die in de lijn
van het christelijk geloof hebben op
gevoed. Maar die tot hun verbijste
ring zien dat hun kinderen er niets
meer mee te maken willen hebben.
Hoewel het volgens mij een verkeerde
conclusie zou zijn om dit als het einde
van het christendom uit te leggen. Ik
denk dat dit een soort tastend zoeken
is naar nieuwe vormen en ervaringen.
door Eefje van Schalk
AMSTERDAM Voor het Nationale Ballet blijkt het initiatief om programma's rondom
bepaalde choreograaf te concentreren een geslaagde formule te zijn. Na de ballet-avoni
rondom Balanchine en Jooss brengen zij nu ook zo'n huldeblijk aan Michael Fokine (lip
1942), de Russische ballethervormer die onder het impressariaat van Serge Diaghilev in
begin van deze eeuw voor een revolutie binnen de destijds verstarde balletwereld zorgd
Fokine volgde namelijk de gedachte
dat de ciiché's en trucjes van de ro
mantische avondvullende balletspek
takels doorbroken moesten worden:
elk ballet vereist een eigen bewe-
glngsstljl en lengte, overeenkomstig
het thema en ln harmonie met de
aankleding en de muziek. Hierdoor
leverde Fokine ongekend nieuwe cre
aties. die variëren van lyrische, ab
stracte stemmingsballetten, exoti
sche spektakels tot folkloristische
pantomimes. De academische tech
niek bleef altijd zijn basis, maar Foki
ne stelde dramatische inhoud en
kwaliteit boven technische vormge
ving en kwantiteit. Daardoor ontdeed
hij het conventionele ballet van zijn
oude keurslijf en maakte hij de inte
gratie van nieuwe, vaak pantomimi
sche gebaren mogelijk. Fokine had
bovendien het grote geluk voor „Les
Ballets Russes" van Serge Diaghilev
te kunnen werken (1909-1915) en had
toen de beschikking over legendari
sche dansers als Nlinsky en Karsavi-
na, decorateurs als Bakst en Benois
en een componist als Strawlnsky.
Paradepaard jes
Voor het Nationale Ballet moest het
dan ook een hele uitdaging zijn om
drie van zijn onderling zo verschillen
de paradepaardjes in één programma
te brengen, vooral omdat zich rond
hen een grote mythevorming heeft
voorgedaan en aan hoge verwachtin
gen voldaan zal moeten worden. Ge
kozen werd voor de neo-romantiek
van „Les Sylphides" (Chopin), de
spectaculaire lyriek van „Le 8pectre
de la Rose" (Von Weber) en het Russi
sche volkssprookje „Petroushka"
(Strawlnsky).
In Les 8ylphides gaat het om een
poëtisch totaalbeeld, waarin één man
(Henny Jurriënsi centraal staat tus
sen 19 witte luchtgeesten, die hem
inspireren in een ehterisch bewe
gingsspel. suggestief aangegeven met
vloeiende armgebaren en passende
groepsformaties. Een voortzetting
van de 19e eeuwse „ballet blanc"-
traditie. met de halflange witte tutu's
en een maanverlicht boslandschap,
maar dan verwerkt tot een abstracte
sfeertekening. Door het uitstekende
decor en ook de aankleding van Toer
van Schayk. maar vooral door de
lichte, soms ingehouden dans van so
listen Alexandra Radius en Jeannet-
te Vondersaar kwam er inderdaad op
de mazurka's en de prelude van het
middendeel een onwezenlijk toneel
beeld te voorschijn. En dat ondanks
de niet altijd even muzikale invulling
van het corps de ballet, dat deze
nogal traag gespeelde versie van Les
Van onze kunstredactie
DEN HAAO De Haagse Comedie
wordt door pech achtervolgd. De pre
mière van het eenakterprogramma
bestaande uit „Audiënte" van Vaclav
Havel en „Brand in het 8ousterraln"
van Pavel Kohout wordt voor de
tweede keer uitgesteld. Het werk van
deze twee Tjechische schrijvers is nu
voor het eerst te zien op 22 februari.
Sylphides tot een vrij lijdzaam geheel
maakte.
Ovaties
Het ongrijpbare, vervloeiende effect
van Fokine's choreografieën zou ook
in de pas de deux „Le Spectre de la
Rose" aanwezig moeten zijn, on
danks de spectaculaire sprongen
waarmee deze „geest" de verlangens
van het verliefde meisje moet symbo
liseren. Hoewel Laurel Benedict en
Clint Farha voor hun interpretatie
staande ovaties ontvingen, was de
romantische zweem in dit ballet toch
ver te zoeken. Met ongelooflijke
sprongen en een enorme souplesse
beheerst Farha het toneel, maar hij is
beslist geen roos. Eerder een katach
tige faun, die op een dierlijke wijze
zijn vertederende danspartner in
zwijm brengt. Maar voor de volle Am
sterdamse Stadsschouwburg was dit
toch de climax van de avond, want
het derde ballet „Petroushka" ging
de solisten (Graham Lustig. Maria
Aradi en Zoltan Peter) heel wat min
der gemakkelijk af.
k<
Uitdaging
De Petroushka-rol is voor elke danser
'ei
een uitdaging, want het verbeekso
van een half mens- half pop fi
vereist veel. H^t is voor mijn gefm
Graham Lustig niet echt gelukt n
melancholische en tragische ver ch
van de neergestoken Petroushka
met een vervloeking en wanhc p.
kreet zijn tovenaar op het plein
St. Petersburg aanklaagt, tot eer
zenlijke bezieling te brengen,
pantomimische gebaren, de 1
aankleding en de muzikale entou
zijn hiervoor in optima forma aa
zig en vooral het corps de ballet
er hard aan te trekken om nog lejoi
digheid in deze Russische brou\
uit de vorige eeuw te krijgen, mal
echte stemming wilde maar niel
men. Bovendien heeft het
vreemd om de vrouwen op het
hun jasjes uit te laten trekken
een rondedans, terwijl de ms
stampvoetend met hun armen
om de kou te verdrijven.
Aan de hoge verwachtingen v( 1,
heeft deze Fokine-avond dus ni
alle opzichten voldaan, maar
moeten deze drie balletten tot 1
aanwinst gerekend worden, al
het maar omdat ze de histoni-
vernieuwing in het ballet van K
eeuw duidelijk illustreren en zek( T
moeite waard zijn om te zien. ge
b'
O In Theater aan de haven in Den
Haag wordt er een vrouwentheater
festival gehouden. Vanavond treedt
Proloog op met „Vrouwen als het aan
ons ligt", gevolgd door het Haags
vrouwenhuiskoor. Donderdag 22 fe
bruari is er het vrouwencabaret van
Natasja Emanuels met „Een traan
voor elke roos" en komt hetzelfde
gezelschap vrijdagavond terug met
een discussieprogramma onder de ti
tel „Vrouw en verzet". Het festival
wordt afgesloten op zaterdag 24 fe
bruari met het optreden van „Mar en
Sien van het Werkteater. Tijdens het
festival is er een fototentoonstelling
van Lotte Walkate en is er iedere dag
vanaf 19.30 uur een Infomarkt. Alleen
op de voorstelling van 22 februari
worden geen mannen toegelaten.
„Ulrike in Wonderland" is een to
neelspel van Bert Verhoye dat de
Zwarte Komedie (VZW) uit Antwer
pen zondag 18 februari om 15.01 >c
20.30 in theater De Populier in
sterdam speelt. Centraal staan, z L
de titel doet vermoeden, leden va/ bi
Baader-Meinhof-groep. Uitga! e
van de vragen omtrent hun afko a,
daden en veroordeling schreef st
Verhoye dit stuk voor twee actifo
en een gitarist.
Het Footbarn Theatre uit cL(
wall is weer terug. Tot en met zoi
18 februari geeft deze Engelse pa en
mime-groep voorstellingen la
„Jungle Fever" in de Melkweg ln le
sterdam en gaat daarna op toe m
door Nederland. Het Footbarn T lb
tre staat bekend om het eigenzi )n
uitbeelden van alom bekende vt d(
verhalen of klassieken zoals R n
Hood en „De Storm" van Shakes t
re. Dat gebeurt meestal in hoog
po, met een perfecte timing, acr
tiek en komische dialogen.
ADVERTENTIE
TROUW/KWARTET
Scène uit Petroushka van Michael Fokine
