Olieraffinaderijen
schakelen om
Vennootschapsbelasting in
Ierland sterk omlaag
Traditie bepaalt vaak
nog bedrijfsopvolging
Vredestein mag
in Renkum bouwen
Meer hoogwaardiger produkten
Brazilië aantrekkelijk
poor investeerders
Andriessen bereid tot
financiële risico's
Land wil nog meer buitenlandse bedrijven
Geen akkoord
over granen
Lijnvluchten uit
VS afgelast door
brandstofschaarste
VRIJDAG 16 FEBRUARI 1979
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET P 17 - RHS 19
Van een onzer verslaggevers
(AMSTERDAM „Wij zijn niet van plan onze raffinaderij te sluiten. Wel
jullen we onze raffinagecapaciteit verminderen van 16 miljoen ton tot 8,5
niljoen ton per jaar. Verder omlaag kunnen we niet gaan. Dan zouden we
noeten stoppen en dat doen we niet".
5 Aldus een woordvoerder van Esso «v
derland. Hij reageerde daarmede op
in uitspraak van minister Van Aar-
lenne van economische zaken, ge
daan in een NOS-actualiteitenru-
iek. Deze zei daarin, dat de raffina-
ipaciteit in het Rijnmond-gebied
t worden afgebouwd en dat de
tmlsche industrie rond Rotterdam
et overschakelen op een andere en
loogwaardiger produktie.
Wij als Esso Nederland", zo zegt de
woordvoerder, „verkeren in de geluk-
jtige omstandigheid, dat we de beslis-
"1 mg hebben genomen één van onze
wee destillatie-eenheden om te bou-
•J; wen in een conversie-eenheid bedoeld
om zwaardere in lichtere aardolie
a irodukten om te zetten. Met onze
(verblijvende destillatietoren draai-
tn we op dit moment op 75 procent
is van onze capaciteit. Dat is zo'n 6.8
R miljoen ton per jaar. Voldoende om
io onze Nederlandse klanten te voor-
13
1 )nder ogen zien
Volgens minister Van Aardenne kan
7 de eis van de Arabische olielanden.
2 dat ze hun produktie van ruwe olie
J] voor een groter deel zelf willen ver-
4 verken, niet worden genegeerd. „Het
2 is een ontwikkeling", zo zegt de Esso
jjyiederland-woordvoerder. „die wij ge-
Voon nuchter onder ogen moeten
jen. Iedere nieuwe raffinaderij, of
leze nu komt in een ontwikkelings
and of elders, betekent echter wel
en concurrent erbij."
Ook wij zien. dat je voor het feit
itaat dat de Arabische landen met
igen raffinaderijen en een eigen pe
trochemische industrie gaan komen",
o zegt een Shell-woordvoerder.
Vandaar dat wij al enige tijd bezig
ijn om onze primaire raffinagecapa-
iteit (het omzetten van ruwe olie in
uwe beginprodukten als ruwe benzi-
le, ruwe stookolie, nafta en bitumen)
e verminderen en onze secundaire
affinagecapaciteit (daarbij worden
Ie ruwe beginprodukten verder om-
eet, dus ruwe benzine in benzine,
lafta in andere hoogwaardiger
[rondstoffen voor de chemische indu
ce trie enz.) te vergroten."
(iets nieuws
ihell heeft bijvoorbeeld al een nleu-
ee kraakinstallatie gebouwd teneln-
le meer hoogwaardiger produkten te
unnen produceren. „Wat dat be
treft". aldus de Shell-woordvoerder.
heeft Van Aardenne dus niets nieuws
gezegd". Hij noemt het niet zo ver
wonderlijk. dat de Arabische landen
wel eens wat anders willen dan alleen
maar olie uit de grond halen. Dat
betekent overigens wel. dat er enige
druk komt op de bestaande raffinage
capaciteit in Europa en in Nederland.
Hoe groot die druk zal zijn. zal afhan
gen van de hoeveelheid ruwe olie die
de Arabieren zelf zullen willen raffi
neren.
Vooral de Nederlandse olie-industrie
meer ingesteld op bulkprodukten
dan op hoogwaardige eindprodukten
zal de gevolgen gaan voelen. Vol
gens minister Van Aardenne zal de
industrie deze ontwikkeling het
hoofd kunnen bieden door zich meer
dan tot nog toe te gaan bezighouden
met secundaire raffinage.
De Europese en met name ook de
Nederlandse raffinaderijen worden al
geruime tijd bedreigd door het voor
nemen van een aantal Arabische olie
producerende landen om zelf olie-raf
finaderijen te beginnen en zo een
eigen petrochemische industrie in het
leven te roepen. Zo zouden de tien
ledenlanden van de Organisatie van
Arabische Petroleum Exporterende
landen (de OAPEC) van plan zijn hun
raffinagecapaciteit tegen het midden
van de jaren '80 op te voeren tot 30 a
50 procent van hun totale produktie
aan ruwe olie. Op het ogenblik raffi
neren deze landen met elkaar nog
geen 4 procent van hun produktie
aan ruwe olie zelf
Miljoenen dollars
In de jaren '60 en ook in de beginjaren
'70 is door de grote olieconcerns in
Europa ten koste van tientallen mil
joenen dollars een gigantische raffi
nagecapaciteit opgebouwd. De door
de raffinaderijen geproduceerde ben
zine. petrochemische grondstoffen en
andere aardolieprodukten konden
zonder al te veel problemen worden
afgezet. Die situatie veranderde even
wel drastisch, toen de prijzen voor
ruwe olie in 1973 door de olieproduce
rende landen ineens werden vervier
voudigd. Dit had tot gevolg dat de
prijzen van de diverse aardoliepro
dukten sterk omhoog gingen. Daarbij
zakte de vraag onder Invloed van het
olie-embargo sterk in.
De bestaande raffinagecapaciteit in
Europa en ook in Nederland bleek
daardoor ineens veel te groot. Sedert
dien draalen de raffinaderijen gemid
deld op ten hoogste 75 procent van
hun capaciteit en zijn daarmede in
feite verliesgevend. Momenteel be
schikken de negen EG-landen over
een raffinagecapaciteit, die ruwweg
kan worden gesteld op 850 miljoen
ton ruwe olie per jaar. Voor Neder
land alleen bedraagt de beschikbare
raffinage capaciteit ongeveer 95 mil
joen ton ruwe olie per jaar.
De vraag die. gezien de onbenutte
raffinagecapaciteit van dit moment
in Europa, kan worden gesteld is:
zullen de Arabische landen wan
neer zij eenmaal een belangrijke ei
gen raffinagecapaciteit hebben opge
bouwd wel in staat zijn om de
produkten van deze raffinaderijen te
verkopen op een afzetmarkt, die toch
al verstoord is? In kringen van de EG
is daarop nog niet zo lang geleden
geantwoord, dat de Arabieren na
tuurlijk dezelfde druk kunnen uitoe-
fehen die zij ook in de afgelopen jaren
hebben gebruikt om hun prijzen te
verhogen.
De macht.
In kringen van de olieconcerns kan
men hetzelfde beluisteren: de Arabie
ren hebben gewoon de macht. Als
Europa weigert hun raffinageproduk-
ten af te nemen kunnen zij de ruwe
oliekraan dichtdraaien. Verleden
jaar. op een bijeenkomst in Wenen
van de OPEC-landen is door de olie
minister van Koeweit al een dringend
beroep op het Westen gedaan om de
hier en daar bestaande beperkende
bepalingen op de import van petro-
leumprodukten te verzachten. Drei
gend voegde hij eraan toe, dat het
niet zo heel lang meer zou kunnen
duren of het stopzetten van dergelij
ke praktijken zou wel eens voorwaar
de kunnen worden voor het doorgang
vinden van de leveranties van ruwe
olie door de Arabische landen.
De Esso-raffinaderij bij Rotterdam.
GENEVE (Reuter) Onderhandelin
gen om de wereldgraanhandel te re
gelen zijn vastgelopen. Struikelblok
zijn de prijzen en de voedselbehoefte
van de ontwikkelingslanden. Op een
conferentie van 70 landen in Genève
werd een derde poging gedaan te ko
men tot buffervoorraden, die voor
evenwichtige graanprijzen moet zor
gen. en de leveringen aan de honge
rende landen in de Derde Wereld vei
lig moet stellen
Op het ogenblik betekent een hogere
graanproduktie juist meer honger,
doordat de prijzen dalen. Voor boeren
is het dan niet meer aantrekkelijk te
zaaien, zodat na verloop van tijd te
korten ontstaan.
Daaraan een einde te maken was één
van de doelstellingen van de Qeneef-
se conferentie, maar voor de derde
keer mislukte zij in haar opzet. Er is
geen nieuwe datum afgesproken,
maar de deelnemers kwamen overeen
„het weer te proberen als de omstan
digheden daar naar zijn".
Ontwikkelingslanden vonden de in
terventieprijzen die voor het aanhou
den van de reservevoorraad zouden
gelden te hoog. Er wordt aan de reser
ve toegevoegd als de graanprijzen
laag zijn (ze gaan dan stijgen), terwijl
er uit de voorraad verkocht wordt bij
hoge prijzen (ze gaan dan dalen).
Een evenwichtiger graanmarkt is het
gevolg. Naar het idee van de Derde
Wereld zou een buffervoorrad echter
niets voorstellen als de prijzen voor
aan- en verkoop worden aangehou
den die de westerse landen voorstel
len. Deze wilden voor de buffervoor
raad aankopen bij een prijs van 280
dollar per ton, en verkopen bij 400
dollar. Ook was cr verschil van me
ning over de omvang van de buffer
voorraden. en opslag van die voorra
den in de Derde Wereld.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Ierse regering heeft een nieuwe belas
tingfaciliteit bekendgemaakt. Deze heeft ten doel nog meer
buitenlandse industriële investeerders aan te trekken
De bestaande volledige belastingvrij
dom op winsten uit export (van ln
Ierland vervaardigde produkten»
blijft nog tot 1990 van kracht. Na 1
januari 1981 zal deze belastingvrij
dom echter niet meer als tegemoetko
ming aan nieuwe investeerders in Ier
land worden aangeboden, aldus de
Industrial Development Authority
IDA. Dit is een zelfstandige, door de
Ierse regering opgerichte organisatie.
In het kader van het nieuwe belas
tingstelsel, dat overigens pas op 1
januari 1981 in werking zal treden en
van kracht zal blijven tot 31 decem
ber 2000, zal de vennootschapsbelas
ting worden verlaagd van 45 tot 10
procent voor alle produktiebedrijven
in Ierland. Deze bedrijven kunnen
daarmede verzekerd zijn van één van
de laagste tarieven van de vennoot
schapsbelasting in de wereld.
tOTTERDAM (ANP) Brazilië heeft op korte termijn een
unstig investeringsklimaat maar er zijn enkele onevenwich-
igheden die datzelfde klimaat op langere termijn uiterst
Mizeker maken. Tot deze conclusie komt een groep van 31
tudenten economie aan de Erasmus Universiteit.
>e studenten zijn de afgelopen zomer
Brazilië geweest, waar zij Brazili-
anse en buitenlandse ondernemin-
en hebben bezocht alsmede enkele
verheids- en semi-overheidsinstel-
ngen. Over hun bevindingen schre-
en de studenten een rapport.
nvesteringen worden op korte ter-
nijn gunstig geacht, ondermeer ge-
ien de redelijke stijging van de Bra-
-ifiliaanse produktie, de komende tijd
tot 8 procent per jaar. Het rapport
oemt als ander positief punt de poli-
lek van de Braziliaanse regering die
erecht is op het aantrekken van bui-
enlandse investeringen.
)e onderzoekers zijn tot de conclusie
ekomen dat het land over een groot
•otentieel aan grond- en hulpstoffen
een hardwerkende bevolking
voornamelijk ongeschoold) beschikt,
tovendien kent het land een stabiel
ociaal-politiek klimaat. Dit zijn vol-
3® ens de studenten gunstige voor
aarden voor buitenlandse investeer-
ers. die er wel rekening mee moeten
S' louden dat investeringen uit het bui-
enland aan veel voorschriften en be-
ne« ttlingen zijn onderworpen.
ii
o <angere duur
tp lange termijn zien de studenten
levenwichtigheden. Veel zal afhan-
en van het beleid van de Braziliaan-
regering met betrekking tot enkele
lelpunten.
4et het oog op de toekomst van de
raziliaanse economie zal de rege-
ing, zo menen de studenten, haar
1 fcleld moeten herzien met name ten
33( anzien van de regionale en sociale
,5, rigelijkheid. Achtergebleven gebie-
jo len moeten worden ontwikkeld, het
rootgrondbezit moet worden bestre-
"n en de landbouw zal een nieuwe
truc tuur moeten krijgen.
toorts zal een inkomensbeleid moe-
in worden gevoerd dat is gericht op
>n evenwichtige inkomensverdeling
het vergroten van de koopkracht
an grotere delen van de bevolking.
Ir moeten ook sociale voorzieningen
IJ omen
'enslotte zullen er maatregelen geno-
Jion moeten worden met betrekking
de monetaire situatie. Het land
i^^eelt een flinke buitenlandse schuld
de inflatie is hoog 11978 rond de 45
j rocenti De sterke stijging van de
l7 iflatie wordt enerzijds veroorzaakt
door te hoge overheidsuitgaven en
anderzijds door prijsstijgingen van
de invoer. Een ander economisch pro
bleem is dat Brazilië de eerstkomen
de jaren zeker niet in staat zal zijn
zelfstandig in haar energiebehoefte te
voorzien.
De onderzoekers constateren dat on
danks de keuze van de militaire rege
ringen sinds 1964 voor 'n vrije markt
economie de invloed van de overheid
groot is. Daarnaast is ook de domi
nantie van de overheidsbedrijven in
veel sectoren opvallen. De studenten
pleiten in hun rapport voor meer de
centralisatie van beslissingsmacht.
Er is in Europa wel eens gesproken
over het laten deelnemen van de Ara
bische olielanden in de Europese olie
raffinaderijen. Op zich niet zo'n
vreemde gedachte. De olie industrie
in Europa heeft wel de raffinaderijen
en het distributie-apparaat, maar
mist het belangrijkste: de ruwe olie.
Zou het daarom niet beter zijn als
Europa en de Arabische olielanden
als partners zouden kunnen optre
den, zo is gesteld.
Weinig mensen
De meeste Arabische landen voelen
echter weinig voor dit laatste. Uit
nationalistische en veiligheidsover
wegingen willen zij een eigen raffina
ge c.q. petrochemische industrie.
Dit mede gelet op het streven van
deze landen naar industrialisatie.
Daarbij moet echter wel worden be
dacht. dat moderne raffinaderijen in
wezen weinig mensen vragen. En de
Arabische landen zullen het zeker
de eerste tijd niet zonder buitenland
se deskundigen kunnen stellen.
Voor de eigen bevolking zullen raffi
naderijen dan ook weinig werkgele
genheid met zich brengen. Waarbij
we het dan nog helemaal niet willen
hebben over de kans. dat de olie in
een wat meer verwijderde toekomst
wel eens minder belangrijk zou kun
nen worden voor de energievoorzie
ning. Vast staat namelijk, dat de
voorraden ruwe olie niet onuitputte
lijk zijn en dat de opmars van kerne
nergie zal doorgaan.
Groen licht Gedeputeerde Staten
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Ook de provincie Gelderland heeft nu groen licht
gegeven voor het bouwen van een rubberfabriek door Vrede
stein in Renkum. Gedeputeerde Staten hebben hun goedkeu
ring gehecht aan een wijziging van het gemeentelijk bestem
mingsplan Buitengebied
Om aanvoer Algerijns aardgas veilig te stellen
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Om de aanvoer van Algerijns vloeibaar aard
gas ILNG) veilig te stellen is minister Andriessen (financien)
bereid grote financiële risico's te dragen. De minister wii
zogeheten ongebonden leningen aan de Algerijnse gasleveran
cier tot 250 miljoen gulden herverzekeren, als (een) Nederland
se bank(en) die kredieten verstrekken.
i
De herverzekering van een ongebon
den krediet door de overheid is
„uniek", aldus een woordvoerder van
de Nederlandse Credietverzekerings-
mij. Het betekent dat het risico ge
heel voor rekening van de staat komt,
terwijl er geen voordelen voor de Ne
derlandse export tegenover staan. De
Rabobank is nog steeds in onderhan
deling met de Algerijnse staatsmaat-
schappij Sonatrach over mogelijke
kredietverlening.
Het PvdA-kamerlid. mevrouw Epe-
ma-Burgman. wil van minister Van
Aardenne (economische zaken) op
heldering over contacten tussen de
bank. de Gasunie, de kredietverzeke
raar en de overheid Dit naar aanlei
ding van het bericht in „Trouw" over
een offerte van de Rabobank. Ook de
kamerleden Lansink (CDA) en me
vrouw Lambers (D'66) vroegen giste
ren informatie over de financiering
van het LNG-proiect. Kamervoorzit
ter Vondeling zou die vragen doorspe
len aan de minister.
Van Aardenne had de Algerijnen tot
gisteren de tijd gegund om mee te
delen, in welke haven het gas ln de
jaren tachtig naar ons land ver
scheept zal worden. De steun van de
overheid en de Nederlandse Crediet-
verzekeringsmJJ. komt beschikbaar
op voorwaarde, dat de Algerijnse ha
venstad Arzew wordt aangewezen.
De Agerijnen hebben de Gasunie, de
koper van het LNG. gisteren nog niet
laten weten of zij de keuze van een
haven opnieuw willen uitstellen. Mi
nister Van Aardenne moet zijn goed
keuring hechten aan een verzoek tot
uitstel De Gasunie vindt uitstel „ge
rechtvaardigd". gezien de belangstel
ling van de Rabobank voor de finan
ciering In het voetspoor van dc Gas
unie heeft Van Aardenne zich bij zijn
collega Andnessen sterk gemaakt
voor medewerking aan de financie
ring van het LNG-project.
Het College constateerde echter te
vens „dat de gevolgde procedure ver
werpelijk is omdat niet tijdig de pla
nologische consequenties konden
worden onderkend". Gedeputeerden
vinden dat zij te laat bij de zaak zijn
betrokken; reeds eerder was op rijks
niveau besloten tot de Vredestein-
vestiging op deze plaats. Het Rijk
besliste hiertoe met het oog op het
behoud van de werkgelegenheid.
Voorwaarde voor financiële steun
was een algehele reorganisatie van
het Vredesteln-concern. Verder een
gemeenschappelijk gebruik van een
aantal voorzieningen met Van Gelder
Papier die ook een vestiging heeft op
het industrieterrein.
Door de wijziging van het bestem
mingsplan wordt aan het industrie
terrein ongeveer anderhalve hectare
toegevoegd. Dat leverde 140 bezwaar
schriften op. die zich voor een deel
richtten tegen het feit dat het indu
strieterrein aan een bosrand (inclu
sief Beekdal) is gelegen. Gedeputeer
den van Gelderland zeggen dat het
plan slechts „enige" uitbreiding geeft
aan het industrieterrein, waardoor
het niet in strijd komt met het streek
plan Midden-Gelderland. Zij stellen
echter met nadruk dat verdere uit
breiding niet zal worden toegestaan.
Intussen zijn afspraken gemaakt met
het ministerie van economische za
ken „om dit soort gebrekkige vormen
van besluitvorming in de toekomst te
voorkomen".
RSV ontkent door slechte organisatie
een mooie Canadese order verspeeld
te hebben. De door Canadian Pacific
geëiste levertijd was zo kort dat geen
enkele Europese werf daaraan kon
voldoen, aldus RSV. De opdracht is
uiteindelijk naar Japan gegaan.
De ondernemingsraad van de Rotter
damse scheepswerf Wilton-Fijenoord
heeft de minister van economische
zaken in een telex laten weten alle
hun ten dienste staande middelen
aan te wenden om een verdere afslan
king van hun bedrijf te voorkomen.
De leden van de ondernemingsraad
achten de bestaande goede relatie
tussen de sectoren nieuwbouw en re
paratie op de werf van levensbelang.
Bij een verdergaande reductie in deze
sectoren zouden eerder gedane inves
teringen onbenut blijven. Het zou een
veel te zware belasting gaan vormen
voor de nog resterende activiteiten.
De ondernemingsraad maakt zich
zorgen over de capaciteitsnota 1979
van het Rijn-Schelde-Verolme con
cern. waartoe Wilton-Fijenoord be
hoort. Hierin staat dat de scheeps-
nieuwbouw, scheepsreparatie en bui-
tengaatse activiteiten van het con
cern noodlijdend zijn Dit zal leiden
tot capaciteitsbeperkende maatrege
len. De raad van bestuur en de be
trokken ministers zullen zich de ko
mende weken over deze situatie bera
den, waarbij opnieuw een eventuele
verstrekking van overheidssteun aan
de orde zal komen.
ABN gaat voor tien jaar 250 mil
joen lenen tegen 8.5 procent. De ult-
giftekoers wordt op 21 februari be
kendgemaakt. De aflossing begint
volgend jaar. Inschrijving op 23 fe
bruari en storting op 28 maart.
INTERBETON (onderdeel Holl.
Beton) gaat in Qatar een havencom
plex bouwen en nog enkele andere
werken verrichten. In Aboe Dhabi is
Interbeton ook betrokken bij haven-
aanleg. In Venezuela gaat het bedrijf
steigers bouwen. Totale waarde van
de orders: 75 miljoen.
die zich o.a. bezighoudt met het aan
trekken van buitenlandse indu
strieën.
Met succes
Dank zij de belastingfacilltelten die
de Ierse republiek biedt, zoals ook
volledige aftrekmogelijkheden op
uitgaven voor materieel, machines en
fabrieksgebouwen alsmede het belas
tingvrij overmaken van winsten en
dividenden, is het aantrekken van
buitenlandse industriële investeer
ders tot dusverre met succes verlo
pen. Ierland verwacht, aldus de IDA.
door het nieuwe belastingstelsel voor
de industrie in internationaal ver
band zijn concurrerende positie ook
in de toekomst te kunnen behouden.
Buitenlandse bedrijven hebben in de
afgelopen twaalf jaar ongeveer 6.7
miljard gulden in Ierland geïnves
teerd. Op het ogenblik telt het land
750 buitenlandse vestigingen, waar
van éénderde uit de VS afkomstig Is.
Meer dan 30 Nederlandse bedrijven
vestigden zich tot nu toe in Ierland.
Gezamenlijk investeerden zij zo'n 640
miljoen gulden.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Amerikaanse
luchtvaartmaatschappij National
Airlines heeft een aantal lijnvluchten
van New York naar Amsterdam afge
last ln verband met brandstofmoei
lijkheden. De oliemaatschappij
Texaco, waar National Airlines in
New York haar vliegtuigbrandstof
kerosine betrekt verklaarde proble
men te hebben door de stagnerende
olieleveringen uit Iran. Vijf procent
van de kerosineproduktie is daardoor
uitgevallen.
Een woordvoerder van de KLM ver
klaarde desgevraagd dat zijn 'maat
schappij geen last heeft van een ver
minderde kerosineleverlng. De Ame
rikaanse maatschappij Trans World
Airlines heeft dat wel.
Bedrijfskapitaal
Friedrich Engels
verloren gegaan
(AFP) De textielfabriek die
het Friedrich Engels mogelijk
maakte het werk van zijn
vriend Karl Marx te bekosti
gen, gaat eind dit jaar defini
tief dicht. Dit is vernomen in
Engelskirchen in de Duitse
deelstaat RIJnland-Westfalen
waar de fabriek staat
Hermann Engels, de achter
achterneef van Friedrich heeft
het besluit tot beëindiging van
de fabricage moeten nemen
wegens de moeilijkheden waar
mee het bedrijf sinds twintig
jaar kampt. Het aantal werkne
mers is van 350 in 1960 gedaald
tot 35 vandaag.
Tot eind 1979 blijft de fabriek
werken om een laatste contract
van anderhalf miljoen mark na
te komen. Daarna wordt het
fabriekscomplex overgedragen
aan een makelaar. Alleen de
villa blijft overeind.
Of de familie Engels nog iets
overhoudt aan de verkoop van
het fabriekscomplex wordt
niet vermeld. Maar het be
drijfskapitaal waarmee de
schrijver van „Das Kapltal"
werd gesponserd. is ver
dwenen.
Canada wil de dollar
steunen met lening
OTTAWA De Canadese regering
wil honderd miljard yen (ruim een
miljard gulden) gaan lenen, terwijl
ook met Zwitserse instanties wordt
overlegd over de plaatsing van lenin
gen. Met de opbrengst van de lenin
gen wil Canada de koers van de Cana
dese dollar, die al enige maanden
onder druk staat, steunen.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Wanneer de ondernemer in een klein bedrijf het tijd acht de leiding over
te dragen, bepaalt de traditie in heel veel gevallen nog wie hem gaat opvolgen. Meestal
is dat een zoon. En in het algemeen draagt de ondernemer zijn bevoegdheden liever over
aan een familielid dan aan een werknemer van bulten de familie Afspraken ten aanzien
van de overdracht worden zelden gemaakt. Het proces van overdracht wordt gestuurd
door de uittredende ondernemer.
Zijn er meer zoons, dan is het vaak
vanzelfsprekend dat de oudste in
de voetsporen van zijn vader
treedt Het wordt nog als zijn
recht beschouwd, dat jongere kin
deren geneigd zijn te respecteren
Een ander doet vermoeden dat de
oudste zoons vaak een duwtje in
de goede richting hebben gehad,
zo staat in het rapport „Bedrijfs
opvolging in detailhandel en am
bacht" van het Economisch Insti
tuut voor het midden- en kleinbe
drijf (EIM)
Het valt ook op, schrijven de rap
porteurs dat vrijwel alle gaande
ondernemers uitsluitend hun
zoons als potentiele opvolgers uit
de familiekring beschouwen.
Dochters werden eigenlijk niet ge
noemd. hoewel het voor veel on
dernemers. met name in de detail
handel. gewoon was dat dochters
meehielpen in de zaak
Zoals reeds opgemerkt komt de
zoon eerder in aanmerking dan
een met-familielid, hoewel de
dwingende invloed van buitenaf
lang zo groot niet meer is als vroe
ger Voor zover er sprake is van
een „continuiteitsdwang". komt
die hoofdzakelijk voor binnen het
gezin van de ondernemer Overi
gens meent het EIM dat de conti-
nuiteitsdwang steeds meer plaats
maakt voor de continuiteitsdrang:
in plaats van de bereidheid tot
opvolging is er de wil tot opvol
ging. Maar die wil komt niet plot
seling uit de lucht vallen. De zoon
is van jongs af aan vertrouwd met
de zaak. Zijn opleiding is ook op
de opvolging afgestemd in welk
verband belangrijk is dat de on
dernemer en zijn vrouw grote in
vloed hebben op de schoolkeuze
van hun zoon(s). De niet tot de
familie behorende werknemer
heeft wellicht niet de opleiding
genoten die hem geschikt maakt
tot opvolging.
Uitvoerend werk
De opvolging zelf gaat niet zonder
problemen De opvolger kan zich
weliswaar inwerken maar zijn be
zigheden blijven veelal beperkt
tot de uitvoerende taken, het da
gelijkse werk In het merendeel
van de onderzochte bedrijven
bleef het daarbij De flnancieel-
adminlstratieve taken en het wer
kelijke beleid blijven in de regel ln
handen van de oudere onderne
mer tot het moment waarop deze
zich uit de zaak terugtrekt
Het proces van afronden' van de
overdracht wordt dus niet vol
tooid zolang de oudere onderne
mer nog de baas is Het grootste
deel van de opvolgers moest de
beleidsopvattingen van hun voor
ganger daarom vooral indirect
afleiden uit diens doen en laten.
Iets beter is echter de situatie
waar er door de raad van de werk
zaamheden een duidelijke taak
afbakening is. Werkt de oudere
ondernemer in de winkel en heeft
de Jonge een klantenwijk. dan is
de jongere al eerder zelfstandig
bezig
Man en vrouw
Een apart probleem is de dubbele
opvolging. Niet slechts de onder
nemer treedt 'terug, ook diens
vrouw In de praktijk zijn er vaak
moeilijkheden, aldus het rapport.
Het kan zijn dat de vrouw van de
nieuwe ondernemer zonder syste
matische voorbereiding en vak
scholing via hot huwelijk in het
bedrijf terechtkomt. Een oplos
sing Is soms d»- aanstelling van
een cheffin In winkels is ook wel
een tijdelijke oplossing gevonden
als de vrouw van de oude onderne
mer er nog helemaal niet voor
voelde zich uit de zaak terug te
trekken
