Bergers heeft nog
veel noten op zijn zang
Uit brieven van lezers
W PROBLEEM
a afscheid van Letterkundig Museum
W
r
)AG 12 FEBRUARI 1979
TROUW/KWARTET
or Fred Lammers
N HAAG „Vermoede-
niet beschikbaar" stond
sinds de jaren zestig ach-
de naam van Gerrit Bor-
s op de lijst met mogelij-
kandidaten, die de Neder-
JJ dse universiteiten hante-
als er een nieuwe hoogle-
i) r in de letterkunde moet
uyden benoemd. Die aan-
g dateert van het mo-
it, waarop Gerrit Borgers
U verzoek van de Leidse
ia(versiteit, hoogleraar te
len, afwees omdat hij er
over prakkizeerde zijn
e fn als hoofdconservator
het Letterkundig Mu-
»m in Den Haag neer te
;en.
I f
hij er sinds kort, als man van 61
rij* anders over is gaan denken en
D< nt het hoogleraarschap in de
js< leme letterkunde aan de Unl-
:s s ilteit van Amsterdam heeft aan-
omen, heeft verschillende oorza-
ieiHet betekent zeker niet dat
rit Borgers na een kwarteeuw
ns genoeg heeft van het werk
hij in 1954 met veel elan ter
i nam en dat vooral de laatste
n steeds meer zichtbare resulta-
gaat opleveren.
gei
t hoofdconservatorschap ging
■^steeds meer opeisen. Ik was zo
ns|c met het management: het bij
van vergaderingen, het on-
iden van contacten met let-
undigen en personeelsaangele-
wij zitten hier nu met
lie ttlen man, toen ik begon waren
en met ons tweeën dat er voor
n< ;re activiteiten, die ik ook be-
tx rijk vind, nauwelijks ruimte
sc r was. Ik wil zelf ook graag
air bezig zijn. Ik weet best dat
i o^an auteurs dat literaire in hun
uren doen en overdag ook een
hebben, maar voor mij waren
ist vrije uren er hoe langer hoe
pe der. Nu moet je niet denken dat
!s$s hoogleraar ineens een zee van
krijg, maar je hebt dan toch
letfcr mogelijkheden zelf iets te
ers i en ik heb nog zoveel noten
sre nijn zang. Vandaar dat ik ja heb
be gd toen Amsterdam mij aarze-
be| benaderde," vertelt Gerrit Bor-
als we na lang zoeken het is
teren met de ruimte in het Let-
undig Museum en zijn opvolger
t zijn kamer al in bezit geno-
een rustig plekje hebben
mgbnden om te praten. De inmid-
oud-hoofdconservator komt
deir nog regelmatig. Het afstand
uw ten doen van een taak, die je zo
intens heeft beziggehouden,
niet mee.
Gerrit Borgers .wij vellen geen waardeoordeel
Vlaming gepromoveerd, na er op de
middelbare school al een scriptie
over te hebben gemaakt.
„Het is in de eerste plaats zijn poë
zie die mij aanspreekt. Het feit, dat
hij behalve dichter ook een verdien
stelijk prozaschrijver was en alleen,
als eerste, de hele Kafka vertaalde,
vind ik ook geweldig. Zijn denkbeel
den spreken me erg aan. Voor Van
Ostayen was de essentie van het
dichten niet het iets willen uitdruk
ken, maar het bezig zijn met taal
om op die manier iets te ontdekken.
Als dichter analyseerde hij zichzelf,
terwijl hij een gedicht schreef. Naar
mijn gevoel is Van Ostayen, vooral
in Nederland, lang een veronacht
zaamde figuur geweest. Eraan te
hebben mogen meewerken dat deze
man, die op velerlei gebied voorlijk
was, nu algemeen wordt gewaar
deerd, stemt mij dankbaar. Het is
altijd fijn als je merkt wanneer je
ergens enthousiast over bent, dat je
dat enthousiasme op anderen weet
over te brengen."
Vestdijk
n Ostayen
Gerrit Borgers dan zoal voor
men heeft? „Van alles en nog
Ik maak deel uit van de com-
sie die de literaire nalatenschap
Adriaan Roland Holst uitzoekt
ie uitgave voorbereidt van zijn
:ameld werk. Dat is een hele
En dan hoop ik eindelijk eens
rt te kunnen zetten achter het
erken van de correspondentie
en de beeldhouwer Oscar Jes-
5, uit de tijd dat hij professor
aan de academie in Maastricht,
Paul van Ostayen. Dat ga ik
ten met de kunsthistorica José
ens doen. Zij zit al een jaar of
op mij te wachten. Onlangs heb
laar laten weten dat ik beschik-
r ben."
il van Ostayen, de dichter die als
rloper van de vijftigers kan wor-
gezien, boeit Borgers al lang. In
1 is hij op een studie over de
Eveneens zit aan te komen een
nieuw boek over Simon Vestdijk
„Dat zit zo. Vestdijk hield toen hij
in de oorlog als gijzelaar in St. Mi
chielsgestel zat, voor zijn mede-ge
vangenen een lezing over „De toe
komst van de religie." Daaraan ging
een uitvoerige correspondentie met
Theun de Vries vooraf. Naar aanlei
ding daarvan heeft Vestdijk de oor
spronkelijke versie gewijzigd. In de
nalatenschap van Vestdijk hebben
we de brieven van Theun de Vries
gevonden, terwijl algemeen werd
aangenomen dat Vestdijk die had
vernietigd. Het is hoogst interes
sant na te gaan in hoeverre Vestdijk
zich door Theun de Vries heeft laten
leiden. Aan die uitgave ga ik nu ook
hard werken."
Er liggen nog veel onontdekte lite
raire schatten in het Letterkundig
Museum. „Hoewel we alles meteen
na ontvangst selecteren en rubrice
ren kunnen we onmogelijk alles le
zen. Soms wordt materiaal ineens
belangrijk als we van een andere
schrijver brieven krijgen die corres
ponderen met brieven, die wij al
hebben. Onderzoekers die hier in
materiaal komen zien, doen ook re
gelmatig verrassende vondsten."
Over gebrek aan belangstelling
heeft het Letterkundig Museum,
waarvoor de basis in 1923 werd ge
legd door de Haagse gemeentear
chivaris W. Moll, niet te klagen.
Iedereen die van het bestaan op de
hoogte moet zijn is dat langzamer
hand wel. „De meeste schrijvers en
dichters laten ons hun literaire na
latenschap sturen. Zo hebben we
hier uitgebreide collecties van Vest
dijk, Donkersloot, Van Duinkerken,
Willem Kloos en heel recent van
Jani Roland Holst, om maar iets te
noemen. De tijd dat wij zelf op
acquisitie gingen om schrijvers te
benaderen alsjeblieft een hand
schrift af te staan, behoort eigenlijk
tot het verleden, al is er wel regel
matig contact. Wij hebben ons als
doel gesteld, dat wij een levend cen
trum moeten zijn, daarom richten
we ons vooral op hedendaagse
schrijvers en dichters. Het heden
wordt vanzelf geschiedenis. We ha
meren er daarom steeds weer op dat
mensen die literair-bezig zijn hun
oude manuscripten en brieven in
plaats van in de prullenbak te gooi
en naar ons te sturen." Tal van
schrijvers hoeven tegenwoordig ge
lukkig niet meer opgejut te worden
zuinig met hun paperassen om te
springen. Harry Mullsch en Simon
Vinkenoog zijn bij voorbeeld erg
bewaarderig. Dat was in het verle
den ook een man als Donkersloot.
Maar iemand als Hans Andreus, om
een ander uiterste te noemen, mikte
alles weg.
Machineschrift
Het maakt het Letterkundig Mu
seum, naar Gerrit Borgers vertelt,
niet uit of iets met de hand geschre
ven of met de machine is getikt. „Ze
zeggen wel eens dat machineschrift
onpersoonlijk is. Dat is niet waar.
Het handschrift van Slauerhoff is
bijna niet te lezen, maar wat hij op
zijn schrijfmachine produceerde
evenmin. Getypt materiaal geeft
vaak een goede kijk op auteurs.
Aan de schrijfmachine van Vestdijk
ontbrak bij voorbeeld de letter t.
Hij kwam er niet toe dat te laten
verhelpen. Daarom zie je op alles
wat hij tikte met de pen keurig een
t'je ingevuld."
Er zijn hiaten, hoewel Nederland er,
in verhouding tot elders in de we
reld, vroeg bij was een nationale
letterkundige verzameling aan te
leggen. Zo is de nalatenschap van
Du Perron grotendeels verloren ge
gaan. Vandaar dat Borgers zo blij
was bij Jan van Nijlen, de dichter
uit het zuiden, een flink aantal brie
(foto: Peter Drent)
ven te vinden die Du Perron aan
hem schreef."
„Dat is heel grappig: er zijn auteurs
die er niet voor voelen ons materi
aal te geven, omdat ze vinden dat
anderen daar niets mee nodig heb
ben. Maar ze vergeten dat we toch
veel over hen te pakken krijgen
omdat de brieven die zij hebben
geschreven bij anderen in de archie
ven zitten." Het Letterkundig Mu
seum neemt alles aan van iedereen
die schrijft, onverschillig of zo ie
mand één boek op zijn naam heeft
staan of tientallen. Ook schrijvers
van het tweede plan zijn welkom en
hetzelfde geldt voor de auteurs van
kinderboeken en detectives.
Reclamefolders
„Wij weigeren niets en gooien even
min zaken weg of het moet met de
betrokkene niets te maken hebben.
Tussen de nalatenschap van Louis
de Bourbon, die verpakt in plastic
vuilniszakken bij ons kwam, zaten
bij voorbeeld reclamefolders van
Readers Digest en Sunlight zeep.
Die hebben we vernietigd. Maar
over het algemeen is ons standpunt
dat wij niet zijn gerechtigd een
waardeoordeel te vellen. Het nage
slacht kan best heel anders over
bepaalde schrijvers denken."
Wetenschappelijke betogen vallen
buiten de belangstelling van het
museum, evenals theologische uit
eenzettingen. Alleen voor Guillau-
me van der Graft is wat dit Betreft
een uitzondering gemaakt. Van
hem heeft het museum een hele
stapel preken dankbaar aanvaard,
omdat die een aanvullend beeld
kunnen geven op zijn bezig zijn als
dichter. Curiosa zijn er meer in de
Juffouw Idastraat, variërend van de
kinderschoentjes van Ina Boudler
Bakker en het lessenaartje van Jac
ques Perk tot het bureau van Louis
Couperus, door hem zelf ontworpen,
compleet met alle snuisterijen, die
er in zijn huis in De Steeg op ston
den. Dat deze zaken zijn achter
haald is grotendeels het werk van
Borgers.
Het museum zal op zijn belangstel
ling kunnen blijven rekenen."Maar
het is goed dat er een einde is geko
men aan mijn directe bemoeienis er
mee. Mijn opvolger, Anton Korte-
weg, is iemand van een nieuwe ge
neratie en dat kan alleen maar goed
zijn voor de belangen van het mu
seum."
Samen Kerk
„Trouw" van maandag 5 februari be
vatte uitspraken van kardinaal Wille-
brands. Het samen-kerkzijn met pra
testanten ziet hij toch blijkbaar niet
zo zitten. Ofschoon de reformatori
sche kerken toch hetzelfde canonge
bed gebruiken (o.a. dezelfde instel
lingswoorden. uit het Nieuwe Testa
ment overgeleverd, bezigen) meent
de kardinaal niet, dat „bij de protes
tanten onze eucharistie wordt ge
vierd". Wat kan de kardinaal toch
bedoelen? Als „inwoner van Jeruza
lem" weet hij toch best, dat door
theologen van diverse kerkformaties
in West-Europa de laatste decennia
overeenstemming is bereikt over de
grond-principes van de sacramenten?
Eindelijk, zou men zeggen, na 900
jaar. Berengarius (ongeveer 1079) was
een voorloper. Maar Erasmus kreeg
weer gelijk. Hij schreef in 1529 over
de eucharistie: over deze zaak komt
het einde nooit in zicht. Of moet men
toch niet pessimistisch zijn? Tot be
moediging van allen, die de droom
van het „samen kerkzijn" als een
realiteit willen ervaren, schrijf ik over
wat dr. J. van der Valk, oud-directeur
van het Wilhelmina Gasthuis mee
deelde in Present (blad van Her
vormd Amsterdam), in het nummer
van 5 oktober 1978. „Vroeger waren er
gescheiden kerkdiensten voor her
vormden, gereformeerden en rooms-
katholieken. Nu is er vrijwel overal
één dienst, met gezamenlijke Eucha
ristie/Avondmaalsviering. In de zie
kenhuizen gebeurt méér dan officieel
kerkelijk wel kan. En vrijwel nie
mand heeft daar moeite mee." Vrij
wel niemand was het maar waar.
Amsterdam Ph. J. Beekenkamp
Y of IJ
In de krant van 6 februari schrijft u,
dat de ij in het postcodeboek is ver
anderd in een y omdat de computer
de ij niet kent. Dit is niet waar. Iedere
computer kent de zesentwintig let
ters van het Engelse alfabet die ook
de letters van het Nederlandse alfa
bet zijn. De 1 en de j zitten daar ook
tussen. Computers (en het postcode-
boek) hebben wél moeite met accen
ten. Als men IJ schrijft waar dat moet,
dan heeft dat tevens het voordeel dat
een computerprogramma de plaats
en straatnamen zonder moeite op al
fabetische volgorde zet, IJmulden en
IJsselstein tussen Idzega en Ilpen-
dam. Schrijft men Ymuiden en Yssel-
stein, dan is dat niet alleen onjuist,
maar bovendien is het voor een com
puter vrijwel onmogelijk de zaak op
aliabetische volgorde te krijgen: het
postcodeboek is daar dan ook niet in
geslaagd.
Enschede Feico Nater
Napels
Velen zullen geschokt zijn door het
bericht dat er zo veel kinderen in
Napels sterven door armoede. Je
houdt zoiets niet meer voor mogelijk
in Europa. Het moet ons wel aan het
denken zetten: in landen als Cuba en
China is de honger opgeheven, terwijl
in een land met een grote rooms-
katholleke kerk als Italië zoiets nog
voorkomt. De paus vliegt naar Mexi
co, terwijl op korte afstand van Rome
de mensen in erbarmelijke toestan
den leven. Het lijkt wel of wij christe
nen de woorden van onze Heer tot
zijn discipelen dat wil zeggen tot
ons gericht nog niet goed hebben
verstaan: „Geeft gij hun te eten!" De
heer gaf beide: geestelijk én lichame
lijk voedsel, wij beperken ons meest
al tot één van belde, als we al zover
komen. Een actie voor Napels is
hoognodig.
Boskoop J.C. Handgraaf
Palestijnen
Naar aanleiding van de „Joodse pro
testen tegen de collecte van het Me
disch Komitee Palestina" het volgen
de: Een enquête onder het Joodse
volksdeel in Nederland met betrek
king tot het vraagstuk Israël-Palesti-
na zou hoogstwaarschijnlijk een
vreemde uitslag te zien geven. Im
mers. het is per se niet waar dat alle
Nederlanders van Joodsen origine
c.q. afkomst vierkant achter Israël
staan, c.q. de Palestijnen als niet-
bestaande „wezens" beschouwen.
Aangezien ik het bestaan van de
staat Israël als een realiteit aanvaard,
besef ik dat zonder oplossing van het
Palestijnse vraagstuk de spanning in
het Nabije-Oosten ondanks de zo
genaamde vredesbesprekingen tus
sen Egypte en Israël zal blijven
bestaan. Het recht op een nationaal
tehuis ook voor de Palestijnen is de
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gencht te
worden). De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover ol over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859.1000
AW Amsterdam. Bi) publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
oplossing van alle spanningen! Het is
goed dat ook Joodse Nederlanders dit
beseffen.
Als deelnemer aan de (jaarlijkse) her
denking van de Februaristaking zie
ik niets „onkies" om deze collecte te
houden pal voor deze herdenking. De
Februaristaking richtte zich tegen
onrecht, willekeur, totalitarisme, mis
daad en massamoord, kortom tegen
fascisme! Te stellen dat het MKP en
het Palestina Komitee (PK) één en
hetzelfde is en dat het doel van beide
het opheffen van de staat Israël is.
houdt dus min of meer in. dat beide
organisaties op de fascistische hoop
worden geveegd en dat noem ik nu
onkies!! Ik krijg sterk de indruk, dat
alle Israël-ondersteuners de ogen
sluiten voor het onrecht dat hetzelfde
Israël de Palestijnen aandoet!
Nederland, dat de mond vol heeft als
het gaat om de bestrijding van on
recht. onderdrukking en armoede
waar ook ter wereld, doet ineens zeer
benauwd als het gaat om onrecht
bedreven door bevriende naties en
dat is niet de eerste keer! Denk aan
de Vietnam-collectes! Als wij onze
„vrienden" niet meer de spiegel mo
gen voorhouden, waar zijn wij dan?
Waarom gaan de partijen in deze
kwestie niet aan één tafel zitten om
de „problemen" uit de wereld te hel
pen? Of is men bang dat door een
dergelijk gesprek het MKP en het PK
dan de facto worden erkend als de
pleitbezorgers van de Staat Palestina
i.o.?
Het is te hopen dat het gezonde veiv
stand bij alle „bezwaarden" uiteinde
lijk toch zal zegevieren en dat
zonder incidenten kan worden ge
collecteerd voor een kleuterschool
project in Libanon!
Den Haag C. M. Nihof
Winckel
In uw artikel „De boze fee van de
Vrije Universiteit" (zaterdag 3 februa
ri) werd onder „Plaag" de naam ge
noemd van de theologische student
Wickel. Die naam is niet Wickel, maar
Winckel (ikzelf ben namelijk zijn
tweede zoon.
Nienweroord Ds. J. J. Winckel.
Vrijwilligster
In Trouw van 7 februari stond een
artikel over de vrouw als vrijwillig
ster. Daarin staat dat de vrouwen
bond van het N.V.V. bijeenkomsten
gaat houden onder het motto: „Werkt
u ook zo graag voor niks?" Dit sugge
reert, dat je eigenlijk niet voor niks
moet gaan werken. Door dit te stel
len, wordt als het ware aan de vrijwil
ligsters öpgelegd, dat ze niet moeten
werken, zónder loon.
Om het even duidelijk te maken met
een voorbeeld: Iemand helpt enkele
morgens per week bij de patiëntenop
name in een ziekenhuis. Zij zal het
fijn vinden bezig te zijn, mensen te
ontmoeten, maar zich ook verant
woordelijk voelen en voorél zich er
van bewust zijn dat het uit haar eigen
vrije wil is. Door het artikel en ook
door gesprekken met andere vrouwen
kun je het gevoel krijgen dat je niet
voor niéts kunt werken of helpen. En
dat een vrouw zich niet gelukkig mag
voelen in een huis met man en kinde
ren. Er wordt in onze maatschappij
ons zoveel voorgehouden wat onze
eigenwaarde ondermijnd. Bepaalde
maatschappelijke kringen schotelen
ons vrouwen, voor hoe we eigenlijk
zouden moeten doen, denken en voe
len. Daardoor komen we met onszelf
en onze omgeving in conflict. We voe
len ons opeens niet meer volledig
vrouw omdat we bijvoorbeeld geen
baan hebben.
Bepaalde maatschappelijke kringen
schotelen ons vrouwen, voor hoe we
eigenlijk zouden moeten doen, den
ken en voelen. Daardoor komen we
met onszelf en onze omgeving in con
flict. We voelen ons opeens niet meer
volledig vrouw omdat we bijvoor
beeld geen baan hebben.
Want dót is Immers pas dé ideale
vrouw???
Onstwede A.W. Reinders-Wicberts
Dubbel inkomen
Heeft de gehuwde vrouw recht op
werk? Natuurlijk als er tekort aan
werkkrachten is. Natuurlijk als zij
kostwinster Is. Maar volkomen te
recht zal zij bij een overcompleet het
eerst voor ontslag in aanmerking ko
men. Het gevaar bestaat dat het
voortdurend, niet aflatend gedram
van een schreeuwende minderheid te
genover een zwijgende meerderheid
vrucht gaat dragen. Immers, de drup
pel holt de steen uit. Ik bespeur de
laatste tijd bij sommige Kamerleden
en ministers de neiging om het kost
winnerschap los te koppelen van een
sollicitatie. Dit zou dan betekenen
dat een gehuwde vrouw voor de klas
staat, en samen met haar man een
dubbel Inkomen geniet, terwijl een
Jonge man of vrouw geen kans op
werk bij het onderwijs heeft. Het ont
slag van zes gehuwde onderwijzeres
sen in Leeuwarden blijft daarom voor
mij een rechtvaardige beslissing.
Arnhem W. v. Efferink
Klaartje en Leen(Slot)
In diverse reacties op het gesprekje
van Klaartje en Leen over het huwe
lijk wordt de bijbel er weer heel mak
kelijk bijgehaald. Een soort eind van
alle tegenspraak. De heer van den
Dool zegt: „de bevelen" van de Heer
ten aanzien van het huwelijk zijn
duidelijk". Dan wil ik van de heer van
den Dool wel eens even horen, over
welk soort huwelijk het gaat in de
bijbel. Het gaat niet aan om fatsoens
normen over huwelijk, al dan niet
samenwonen voor het huwelijk, enz.
klakkeloos te staven aan de hand van
bijbelteksten waarin het woord „hu
welijk" wordt genoemd. Het huwelijk
dat in de bijbel aan de orde is. is
volslagen anders dan datgene wat wij
ervan gemaakt hebben bij de invoe
ring van de burgelijke stand aan het
begin van de 19e eeuw. God heeft dit
huwelijk niet ingesteld noch bevolen,
zelfs niet aanbevolen. Er staat in de
bijbel echter des te meer over de
inhoud van relaties tussen mensen.
Huwelijk of ongehuwde samenwonen
zijn slechts uiterlijke vormen die. als
we de bijbel aan het woord willen
laten, gevuld kunnen worden met een
rijke inhoud. Staren we ons steeds
maar blind op die uiterlijke vormen,
dan kan de Inhoud vroeg of laat wel
eens dik tegenvallen.
Eenrum Eppo Vroom
Paus en politiek (2)
De reactie van pater Wessels op de
reportage van de conferentie in Pue-
bla, en vooral zijn zinsnede, dat wij
pas over de politieke situatie in La-
tijns-Amerika kunnen oordelen, als
wij daarover erg goed zijn ingelicht,
en nog beter er zelf zijn geweest, heeft
mij verbijsterd. De katholieke kerk
heeft altijd hele karavanen missiona
rissen naar de genoemde landen ge
zonden. Veel mannen en vrouwen
hebben daar uitstekend gewerkt. En
zou Rome niets weten? De zwijgende
kerk is altijd haar beste kant ge
weest. De plaatsvervanger van de
paus. de internuntius, was altijd een
vriend van de dictator. De laatste
dictator in Portugal en zijn vriend uit
Rome waren uitstekend in het orga
niseren van bedevaarten naar Fati-
ma. Maar al dat devote gepruttel van
Jde heren bracht geen boterham op
een bord. Dank aan Trouw voor zijn
correspondent Aldert Schipper in
Puebla.
Den Haag Agnes van Seggelen
Vragen uitsluitend in envelop sturen naar postbus 507, 2270 AM
Voorburg. Per vraag een gulden in postzegels, het liefst In waarden
van 55 en 45 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buitenkant opplakken.
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde gelegd.
iG: Men heeft mij in volle ernst
1, dat men een goede waar
in reuma heeft als men altijd
paardekastanjes in zijn zak
We hebben er hartelijk om ge
il. want de eerste vereiste zal
wel zijn, dat men daar nog
vast in gelooft
0OORD: Oude huismiddeltjes
nen vaak. maar niet altijd, als
.lachertje beschouwen. Dat men
y uwenlang toepaste en dikwijls
ucces en dat men tegenwoordig
ikt maakt van allerlei extracten
J Schillende vormen van droge-
bij een groot deel van de farma-
Khe preparaten is toch v/el vol-
He bekend. In elk geval gebruikt
een aftreksel van de bloemen,
ngd met andere krulden en bla-
als inwrijfmiddel bij reuma en
Over de paardenkastanje
»n. vruchten, zaden, bladeren
en schors) kon ik echter in mijn oude
kruidenboeken (Dodcens, Dinant)
niets vinden en wat er in de nieuwere
staat, is ook niet zoveel. Des te meer
over tamme kastanje, maar dat is
zelfs niet eens een ver familielid van
onze wilde en meest voorkomende
„kastanje". Slechts in de Enkhuizer
almanak vond ik een aantekening
over een „Kastanje in de broekzak
houd rheuma op een afstand" maar
dan moet je wel elk jaar een nieuwe
nemen. Wie ben ik dat ik de Enkhui
zer zou tegenspreken?
VRAAG: In een oude. voor onze
stamboom belangrijke oorkonde
vond ik een paar woorden, die ik niet
thuis kon brengen: Daarin wordt na
melijk vermeld, dat een paar „Hof-
luyden" werden aangesteld als Tege-
ders en dat merkwaardige woord
komt ook later verschillende malen
voor als toevoeging bij afstammelin
gen van deze mensen. Wat zou het
kunnen betekenen. De gewone woor
denboeken schieten hier te kort.
ANTWOORD: Ook „Verwijs en Ver-,
dam" geeft daar niet over. Wel komt
in dat woordenboek het woord „gede-
r(e)" voor, als „hij die wiedt", maar in
dit verband is daar niet veel van te
maken. Een hulpvaardige archivaris
van het Rijksarchief te Arnhem vond
dit wel een interessante zaak en heeft
zowel de oorkonde als dat wat er over
bekend is. opgezocht. Een tegeder is
een assistent-hofrichter, later ook wel
scholte genoemd. Dit ambt was erfe
lijk en er waren enige, niet nader
aangeduide voordelen aan verbon
den. maar er wordt ook bij bepaald,
dat ze precies als vroeger en net als de
andere mensen van dat buurtschap
hun schattingen, jacht, herfst in mei
(„beeden" zonder arglist) zouden be
talen. Het voorbeeld voor deze oor
konde werd door de verlener van deze
opdracht (Heer Henrick van Ghee-
men) ontleend aan een dergelijke op
dracht. waarin hofluyden van Stadt-
lohn tot tegeders werden benoemd.
De eerste tegeder in de buurtschap
Miste. Engbert Mierdinck (later Meer-
dink) werd in 1468 hiertoe bevestigd.
In Verslage Mededelingen van Gelre.
deel 63. komt een goed afschrift van
deze oorkonde voor. maar ook in het
boek „Wenterswick is minen naem"
(uit de historie van Winterswijk) door
G. J. H. Krosenbrink (walburgpers.
Zutphen 1968) is een afschrift te
vinden.
VRAAG: Over de namen en adressen
van bedrijven, die goten, platjes en
dakkapellen van kunststof aanbren
gen. Wat is precies het materiaal van
deze zaken?
ANTWOORD: Over het materiaal
kan kern informatie vragen bij het
Bouwcentrum te Rotterdam, post
299. Adressen van aannemers zijn te
vinden in de beroepengids (Gouden
Gids van de PTT van uw rayon).
VRAAG: Is het mogelijk zelf de me-
talliclak van een auto bij te werken
en waaruit bestaat deze laklaag?
ANTWOORD: Bij uw garage is te
vragen naar de folder: Shell helpt,
waarin alles te lezen is over roestwe-
ring en klein herstel bij krassen en
deukjes aan de wagen. Deze boekjes
worden op grote schaal overal ver
spreid. Ze zijn heel informatief en het
is een kleine moeite om ze bij elkaar
te houden. Als u graag iets meer wil
weten, zal de Shellman van de garage
van u ongetwijfeld willen inlichten.
VRAAG: Wat betekent de naam Ti-
motheiis? Zoiets als Theodorus-
Godsgeschenk?
ANTWOORD: Deze beide namen zijn
aan het Grieks ontleend. De naam
Timotheüs is uit twee stammen opge
bouwd: de eerste hangt samen met
Vrezen/eren en de laatste met Theos -
God. Met Timotheüs wordt dus be
doeld: Een godvrezend mens. hetgeen
niet betekent dat men bang is voor
God, want deze vrees is geheiligd
ontzag. Vergelijk de tekst. Bij U is
vergeving, opdat Gij gevreesd wordt.
VRAAG: Een lichtgrijs vleespanne
tje (Wadjan) geeft, na reiniging, altijd
nog aah de droogdoek af. Kan dat
kwaad
ANTWOORD: Pannen waarin men
met heet vet bakt. zijn inderdaad wat
moeilijk schoon te krijgen. Het kan
geen kwaad, zolang de emaillelaag
onbeschadigd is. (Onwillekeurig den
ken wij bij deze vraag en dit ant
woord aan de man die in oorlogstijd,
toen er niet veel wasmiddelen waren,
het wasgoed thuisbracht. Als er
klachten waren was het antwoord:
Het kan dan wel niet helemaal
schoon zijn, maar in elk geval is het
fris!
VRAAG: In bijgevoegd buisje met
watten en alcohol zijn een paar beest
jes zoals die in groten getale voorko
men in een zelfgesponnen en ge
knoopt vloerkleedje. Hoe krijg ik die
emit? Hoe Hoe kwamen ze er in?
ANTWOORD: Het zijn larven van de
tapijtkever en dat er zo veel zijn, is
benauwend. Uw andere woningtex
tiel en ook uw kleding kan daardoor
in de kortst mogelijke tijd vernield
worden. Begin ermee, het kleedje er
gens buiten in de vrieskou te hangen
en daar een beetje uit te kloppen (let
eens op de vogels, die op die larven af
komen de een zijn dood, de ander
zijn broodbeleg). Vervolgens stopt u
het kleedje in een vuilniszak, als het
daar tenminste in kan of in een grote
re plastic zak met een of meer geo
pende Vaponastrips. En dan maar
rustig een hele tijd vergeten. Nu en
dan even schudden. Na verloop van
tijd vraagt u bij een chemische was
serij of stomerij, of men daar uw
kleedje wel zou willen behandelen en
u vertelt wat u zelf al hebt gedaan.
Ook heel goed uw meubilair inspecte
ren! Hoe die kevertjes erin kwamen?
Als u schapenwol spint, ziet u zelf wel
wat een vuile handen u heeft, hoe vies
uw kleren worden en wat een stof er
rondzweeft. Het is geen wonder als er
iets in de wol ls blijven hangen. Die
tapijtkevers kunnen heel wat eitjes
produceren.
VRAAG: Graag zou ik adressen van
vakbladen ontvangen op het gebiedi
van bloemisterij.
ANTWOORD: U zou contact kunnen
opnemen met de Koninklijke Maat
schappij voor Tuin- en Plantkunde
(KMTP), Kwekerij 2, Den Haag.
VRAAG: Waarvan is de LATA een
afkorting?
ANTWOORD: International Air
Transport Association (Internationa
le Luchtvervoersverenlging)
VRAAG: In het geëmailleerde bad
zijn steeds strepen van de druppels
uit de kraan. Hoe gaan die daaruit?
ANTWOORD: Hardnekkige kalk
aanslag zoals deze is te verwijderen
met azijn of citroen. Met een soappad
stevig verder bewerken. De kraan wel
dicht maar niet te vast draaien.
VRAAG: Wat is clolsonnee en is een
voorwerp daarvan kostbaar?
ANTWOORD: Clolsonnee ls eigenlijk
emailleerwerk tussen gebogen meta
len strookjes, die op een ondergrond
gesoldeerd zijn. Na dat emailleren
wordt het geheel glad gemaakt en de
manier waarop dit gebeurt, bepaalt
veel van de waarde. Het is een inge
wikkeld procédé en vereist veel vak
manschap. Als u meent een kostbaar
antiek voorwerp in uw bezit te heb
ben. zou u dat eens kunnen laten zien
op het spreekuur van een groot mu
seum. Niet dat men daar een taxatie
geeft, maar u hoort wel bijzonder
heden.
VRAAG: Wat ls er te doen aan vet
haar? Hoe vaak moet men het wassen
en is er een goed middel?
ANTWOORD: Tovermiddelen be-
staan er niet: de ene helft van de
narigheid komt van binnen uit (ver
keerde voeding, niet gezonde licha
melijke conditie) de andere helft door
verkeerde shampoo, die te vaak en te
veel vet onttrekt. De reactie hierop is
dat er steeds meer vet geproduceerd
wordt. Probeer het eens met een ba-
byschampoo of koop eens een sham
poo in een reformwinkel. Eet volgens
de schijf van vijf en vooral niet te vet
Laat uw haar knippen in een eenvou
dig. maar goed model door een goede
kapper. Het heeft dan weinig onder
houd nodig. Veel borstelen (die bor
stels mogen wel dikwijls in bad!). De
honderd streken met de borstel per
dag zijn niet zo tijdrovend als het wel
lijkt.
