"olitie zwijgt over rol Toorenaar k ben geen Amerikaan, ik kom uit Holland' ïnDliek mag raden naar reden van overplaatsing 'Leiding eigenzinnig' Procureur-generaal: 'Kandidate kreeg ten onrechte bul dramaturgie' p klompen van Peking naar Taipei i 6 FEBRUARI 1979 TROUW/KWARTET RH 9 r koesterde de Amsterdamse hoofdcommissaris van C. J. Sanders nog de hoop dat op een persconferen- litief een einde gemaakt zou kunnen worden aan de nstroom over corruptie bti de zogeheten narcotica- Vorige week gaf hij via zijn voorlichters ruchtbaar- an een reeks overplaatsingen binnen het Amsterdamse (H-pr^orPs Er kon. anders dan hij had gehoopt, geen ope- 'oigepn zaken worden gegeven, 'end4een jaar later in de verdachtenbank in het Amsterdamse paleis van justi tie. Officier van justitie mr. F. H. von Meyenfeldt, niet de zachtmoedigste vertegenwoordiger van het hoofdste delijk parket, ontkende niet dat de verdachtenbank voller had kunnen zijn, maar voegde daaraan korzelig toe dat hij slechts in de zaken tegen het onderhavige zestal de bewijsvoe ring tot een goed einde had kunnen brengen. Regenen die met een nieuwe er eerden bedacht, bleek zich de jn vo chef van 116 narcoticabriga de enissaris G. J. Toorenaar, te - Officieel heette het dat noeming tot chef van een bureau niets van doen had II mistreden gang van zaken bij ing die de handelaren in ver zie] middelen bestrijdt. Maar tot[ vorig jaar geconfronteerd :n onder anderen Toore- ite beschuldigingen, hield kening met een overplaat- deze of gene. zo er niet iend^telijk of disciplinair zou wor- lerieptreden. r zelf reageerde publiekelijk lakoniek, toen tijdens een jting in het Haagse paleis van :en lid van de penose hem in i beschuldiging had gesteld. ^zeg maar zo: een rustig gewe- let beste hoofdkussen. Ik zie lerzoek tegen mij en mijn medewerkers met vertrouwen J£t", liet hij op schandalen be- nalisten weten. Uit die tijd •ok zijn uitspraak: „De peno- el bedreven in het verspreiden "lichten over mij." bmmissaris Sanders tilde er liarder aan. Hij maakte, in een Iw. gewag van „beschuldigin- t verschillende bronnen": be- f de onderwereld ging de jovia- iiechef, toen al belast met de van de centrale recherche. korPs zeover t°ng. IfH'Tder dagblad vertrouwde San- °ruie: „De hele affaire ligt mij als :,ar'h de nek." »jchten het Amsterdamse hoofdbu- i politie gonsde het toen al jenlang van geruchten dat een i het korps „zo plat als een Jtje" was, zoals een populair lad het plastisch uitdrukte. Commissaris Sanders, daarin ^terzijde gestaan door de toen- rk burgemeester Samkalden, Ier aanvankelijk niets van we- e1e politieleiding huldigde naar ej toe de theorie dat er hooguit h daar een rotte appel in de ikon zitten. De rijksrecherche ;evraagd die appels te locali- |l de sussend toegesproken bur- ten koud kunstje mocht ver- begonnen de onderzoekers S heviger met de handen in het zitten. De dossiers die de [cherche aanlegde, stapelden namen vlogen over en weer. tuurde niet lang of het bange den dat het niet ging om een 'geval van corruptie, maar om werd bewaarheid. vele namen die de revue pas- bleven er acht hangen. Op van corruptie werden in .977 acht politiemannen in de gegrepen. Zes van hen stonden Het zogenoemde corruptieproces, dat twee dagen duurde en waarin aan zienlijk milder werd gestraft dan was geëist, bleef niet onopgemerkt. De belangstelling van de toehoorders ging niet alleen uit naar wat de ver dachten te berde brachten, maar ook naar de getuigenverklaringen van hun chefs. Onder die chefs bevond zich commissaris G. J. Toorenaar. Lovend Hoewel Toorenaar niet naar de ver dachtenbank was geleid, was onder meer zijn naam in de niet aflatende geruchtenstroom steeds opnieuw op gedoken. Als gewezen chef van de afdeling verdovende middelen had hij dan ook een hoofdrol gespeeld in de strijd tegen de voornamelijk door Chinezen gedreven handel in heroïne. De manier waarop hij daarbij te werk was gegaan, werd in menig achter zijn rug om gevoerd gesprek aan kri tiek onderworpen. De vreemdeling in het politiële Jeru zalem heeft tot nu toe slechts lovend over Toorenaar horen spreken. De basis van zijn tot voor kort glanzende carrière legde de gevierde commissa ris in het begin van de jaren zeventig, toen Amsterdam werd overvallen door uit Hong Kong afkomstige her oïnehandelaren, die de strijd tegen de misdaad een geheel nieuwe dimensie gaven. De beproefde methoden waar mee de reguliere criminelen redelijk onder de duim konden worden gehou den, bleken tekort te schieten. De Amsterdamse politie, met Toorenaar voorop, moest haar toevlucht zoeken tot wat minder orthodoxe strijdmid delen. Slechts tegen die achtergrond is te begrijpen dat de chef van de narcoti cabrigade op goede voet kwam te verkeren met Chung Mon, de onge kroonde koning van de handeldrij vende Chinezen, die in maart 1975 op gewelddadige wijze om het leven kwam. Diens opvolger, die Mao werd genoemd, wachtte precies een jaar later eenzelfde lot. Ook met Mao had Toorenaar goede contacten onder houden. De vriendschappen werden niet door iedereen binnen het korps even goed begrepen. Ze vormden mede een voedingsbodem voor de ge ruchten. Wie zijn oor te luisteren legde, kon te horen krijgen dat Toorenaar en ande re bij de heroïnebestrijding betrok ken politiechefs ook persoonlijk voor deel hadden genoten van de relaties die zij om strategische redenen had den opgebouwd. De „bazen" zouden zich, met andere woorden, evenzeer Th. C. J. Sanders schuldig hebben gemaakt aan cor ruptie als de hoofdagenten en briga diers wie dat delict op een veroorde ling kwam te staan. Voorlopig zie het ernaar uit dat het onomstotelijke bewijs daarvan, mochten de geruchten op waarheid berusten, niet te leveren valt. Hoe moeilijk de bewijsvoering in dit soort zaken is, kon vorig jaar al uit de woorden van Von Meyenfeldt wor den afgeleid. Hoofdcommissaris Sanders heeft de manier van optreden van Toorenaar omschreven als „ritselen". In een vraaggesprek met Het Parool, waarin hij dat woord gebruikte, gaf hij impli ciet te kennen dat de commissaris daarbij wel eens over de schreef zou kunnen zijn gegaan. Besmettend Met de door Sanders als „ritselen" omschreven werkwijze opereerde Toorenaar op het scherp van de sne de. Hij drong binnen in het milieu van heroïnehandelaren en probeerde er, door bepaalde vriendschappen te •sluiten, een greep op te krijgen. Die werkwijze was in de Verenigde Staten al met succes beproefd. De Ameri kaanse methoden van heroïnebestrij ding zouden wel eens mede tot de val van Toorenaar geleid kunnen hebben. Het staat vast dat de vroegere chef G. K. Toorenaar van de narcltocabrigade en zijn op volger, hoofdinspecteur K. J. H. H. Sietsma, danig geïmponeerd zijn ge raakt door het optreden van de Drugs Enforcement Administration (DEA), de federale narcoticabrigade in de Verenigde Staten. De agenten van die dienst, die gelieerd is met de CIA, hebben veel ruimere bevoegdheden dan de Nederlandse politie: zij mogen transacties ook uitlokken om daarna genadeloos toe te slaan. DEA-agenten waren en zijn ook ac tief in Nederland, waar zij nauw sa menwerken met de hier bevoegde narcoticabestrijders. Deze band leid de er onder meer toe dat ook in Ne derland tegen uitlokking door de po litie wat minder scrupuleus werd aan gekeken. Bij de berechting van drie heroïnehandelaren, die door toedoen van DEA-agenten In de val waren gelokt, onthulde de advocaat-gene raal bij het Amsterdamse gerechts hof, mr A. N. A. M. Josephus Jitta, dat ook in Nederland al jarenlang van deze methode gebruik wordt ge maakt. Hij zei niet in te zien wat daar verkeerd aan is. Het hof, dat vrijdag jl. uitspraak deed in deze zaak, bleek van mening te zijn dat de politie binnen haar bevoegd heden is gebleven. De rechtbank in Amsterdam had eerder geoordeeld dat „het optreden van de politiefunc tionarissen (nog Juist) als geoorloofd en gerechtvaardigd" kon worden be schouwd. Bij de behandeling van de zaak door het hof zei een van de verdedigers dat DEA-agenten in de Verenigde Staten gewend zijn om mensen te intimide ren en desnoods in elkaar te slaan om aan inlichtingen te komen. Hij sprak de vrees uit dat die mentaliteit bij contacten met Nederlandse collega's wel eens besmettend zou kunnen werken. Bij het onderzoek naar het optreden van Toorenaar zal weliswaar niet ge bleken zijn dat hij mensen in elkaar heeft geslagen, maar zou wel de con clusie getrokken kunnen zijn dat de De gemeenteraad van Amster dam probeert al geruime tijd enig inzicht in de corruptie-affaire te krijgen. Daarbij stuiten de raads leden echter telkens op groot stil zwijgen. Zolang er strafrechtelij ke onderzoeken gaande zijn wil len burgemeester Polak en hoofd commissaris Sanders niet veel kwijt tijdens de regelmatige ont moetingen met de raadscommis sie voor algemene zaken. Dit frustreert de gemeenteraad enigszins. Het raadslid Jo Horn (PvdA): „De bereidheid van Po lak om de raad bij de politiezaken te betrekken is groot. Maar het probleem is dat de korpsleiding eigenzinnig is. Ze heeft geen be hoefte aan inmenging van buiten af. Het korps lijkt ervoor te hui veren dat de politiek zich met de politie wil bemoeien. Wij zijn af hankelijk van de bereidheid van de burgemeester om ons erbij te betrekken. Maar op zijn beurt is de burgemeester afhankelijk van de korpsleiding. De informatie naar de burgemeester lijkt soms stroef te lopen." Ook het nieuws van de recente overplaatsing van Toorenaar heeft de gemeenteraad alleen via de pers bereikt Horn: „Aan de kwestie met Toorenaar zie je dat het interne beleid van het korps blijft falen. Als die man echt fou ten heeft gemaakt en niet in staat is gebleken binnen de grenzen van het toelaatbare te werken, dan plaats je hem niet over naar een zo belangrijk districtsbureau als de Lijnbaansgracht. Daar kan hij zich ook met recherchewerk gaan bezighouden/'Horn noemt het een „schijnoplossing". Hij heeft bij de begrotingsbehan deling namens zijn fractie ge vraagd om een diepgravend on derzoek door een onafhankelijke commissie naar de achtergronden van de corruptie-affaire. „Het kan zo niet doorzeuren. Er moe ten structurele maatregelen ge troffen worden." Het raadslid denkt aan een kleine groep men sen „van naam en faam bekend", die de gelegenheid krijgen de or ganisatie van het politie-appara- raat door te lichten. Omdat de corruptie-affaire voor een deel te rug te voeren is op de problemen die de politie heeft met de heroïnehandel in Amsterdam, zal de commissie ook aanbevelingen moeten doen voor een geïnte greerd drugbeleid waarbij niet alleen de politie betrokken zal zijn. Burgemeester Polak heeft in eer ste instantie welwillend gerea geerd op de suggestie, al wil hij de afloop van de strafrechtelijke onderzoeken afwachten, voordat er „weer een onderzoek op het korps wordt losgelaten". Horn: „De politie moet goed be grijpen dat wij ons niet met alle details willen bemoeien. Wij wil len alleen meewerken aan het ge zamenlijk uitstippelen van het beleid. Aan het paniekvoetbal dat de korpsleiding nu kenmerkt moet een einde komen." Imitatie van de wat lossere gebruiken van zijn Amerikaanse collega's hem niet steeds binnen de perken heeft doen houden. Controle Josephus Jltta gaf degenen die enige moeite hebben met die Amerikaanse methoden de verzekering dat politie en openbaar ministerie zich de ethi sche bezwaren daarvan voldoende bewust zijn. Rechterlijke controle daarop achtte hij niet nodig en zelfs niet gewenst. Controle wordt In die kringen nu een maal niet'erg op prijs gesteld. Vorige week nog sprak een Amsterdamse commissaris van politie zich in een interview met De Groene Amster dammer uit tegen „politieke contro le". De politie, daarin gesteund door het openbaar ministerie, gaat het liefst haar eigen weg, zoals ze dat altijd al gedaan heeft. „Ik vind", zei hoofdcommissaris San ders twee Jaar geleden in De Nieuwe Linie, „dat de politie een openbaar instituut is dat ten dienste staat van het algemeen belang. En als er fouten zijn gemaakt, moeten die in de open baarheid worden gebracht." Bij de overplaatsing van commissaris Toor enaar is van die openbaarheid weinig gebleken. Via zijn voorlichters liet Sanders weten dat het publiek zelf mag uitmaken of er enig verband zou kunnen bestaan met het corruptie onderzoek. Van onze Haagse redactie DEN HAAG De procureur-gene raal bij de Hoge Raad, mr Th. B. ten Kate, vindt dat mr drs Hanna Ober man in 1976 ten onrechte het docto raal examen dramaturgie heeft afge legd aan de Universitiet van Amster dam. De letterenfaculteit had vol gens de procureur daarvoor geen toestemming mogen geven, omdat mevrouw Oberman het vereiste kan didaatsexamen letteren niet heeft af gelegd. De procureur volgt daarmee een eerdere uitspraak van het ge rechtshof in Amsterdam, waar de fa culteit in 1977 in beroep was gegaan na een verloren kort geding. Mevrouw Oberman, die eerst een rechtenstudie had gevolgd, met als bijvak dramaturgie, begon in 1971 met de studie dramaturgie. Ze had daarvoor mondelinge toestemming gekregen. Toen ze in 1976 bij de facul teit een aanvraag indiende voor het doctoraal examen werd haar dat ech ter geweigerd. Het argument was dat ze geen kandidaatsexamen letteren had gedaan. Via een kort geding verkreeg me vrouw Oberman alsnog toegang tot het doctoraal examen, waarvoor ze glansrijk slaagde. Tegen de beslissing van de rechter ging de faculteit ver volgens in beroep bij het gerechtshof, dat de faculteit in het gelijk stelde. Een belangrijk argument daarbij was dat mevrouw Oberman niet kon aan tonen dat ze toestemming had gekre gen om de studie te volgen. Er stond namelijk niets op papier. De kwestie spitste zich uiteindelijk toe op de vraag of de faculteit aan de hand van de wet op het wetenschap pelijk onderwijs vrijstelling kan ge ven aan iemand die niet het vereiste kandidaatsexamen letteren heeft ge daan. De procureur-generaal bij de Hoge Raad vindt kennelijk van niet. Uitspraak van de Hoge Raad is 23 maart. r Johan ten Hove IPEI Of je wilt of niet, maar in de Taiwanese hoofdstad Taipei ontkom je niet aan een Ntmiere vergelijking van de beide China's. Hoe gevaarlijk dat ook is, na slechts tien dagen aantal platgetreden paden in de Volksrepubliek te hebben bewandeld en nog geen week in nationalistische variant te hebben doorgebracht. „bende van vier" nu eigenlijk serieus neemt. Waarmee maar gezegd is dat nog geen tien dagen Volksrepubliek me danig in verwarring hebben ge bracht en dat ik George Orwells 1984 nog maar eens ga lezen. Maar in de wat hier in Taipei als „de open en democratische samenleving van Taiwan" wordt verkocht tref Je eveneens jonge Chinese vrouwen aan „die hun leven in dienst stellen van de republiek China" en devoot hun trouw aan de geliefde leider Tsjiang Tsjing-kwo beleiden. intkomt er niet aan, omdat in tel elk gesprek met Taiwanezen,' verder gaat dan het eentonige ik ben geen Amerikaan, ik kom lolland", je naar die vergelijking aagd wordt. 'aiwan, het Urk van China zoals >p de Nederlandse ambassade in ng genoemd wordt, vraagt men een onderdrukte gretigheid naar Wel en wee van de broeders aan de kant. Op een manier alsof het mensen van een andere planeet Je krijgt de indruk dat men hier :t dat de mensen op het vaste- volstrekt ondervoed zijn en in len gekleed gaan. aande op uiterlijkheden lijken de vanezen Inderdaad een heel an- volk. Terwijl in Peking mannen vrouwen gekleed gaan in nogal nloze en grauw gekleurde Mao- ken. waarbij inderdaad het ver- 1 tussen mannen en vrouwen pas «er nabije afstand te zien is, lopen 'aipei de meisjes rond als modieu- talagepoppetjes en zijn de man- in snel gesneden pakken gesto- Maar Peking gaat, als vlce-pre- r Deng Xiaoping (Teng Hsiao- g> tenminste zijn zin krijgt, veran- en en wie weet staat de jeugd in ing op het punt de spijkerbroe- fase binnen te treden en over te n op het in het westen zo geliefde fonn. delijk is dat men op het vasteland niet de professionele hartelijk- heeft ontwikkeld waarmee hier Ie luxe hotels buitenlanders in de ten worden gelegd en waarmee men hier harde business met een exo tische sluier weet te omgeven. Meis jes die hier in de bars van de hotels bevallig rondhangen en subtiel van hun belangstelling voor buitenlan ders blijk geven, maar in feite meer geïnteresseerd zijn in Je geld dan je blauwe ogen. lijken mij in Peking voorlopig geheel ondenkbaar. Toen ik in Peking een van onze begeleid sters voor een etentje uitnodigde om nu eens niet over „vriendschappelij ke relaties, produktiecijfers en de bende van vier" te praten, liet ze met een ontwapenende eerlijkheid weten dat dat eerst aan de hogere bazen gevraagd diende te worden. Er was niets op tegen als een van de bazen ook mee ging en dat zou zelfs een stuk gezelliger zijn. Hetgeen ik be twijfelde. Gelukkig bleek de baas achteraf toch verhinderd te zijn en kwam zij alleen opdagen. Tot mijn verbazing had zij zich Inderdaad wat opgetut. Een mo dieuze variant op het Maö-pak met daaronder damesschoenen die ik in Peking nog niet gezien had. Ik hoop niet dat dit geschrijf overkomt als het neerzetten van een Chinese met „menselijke trekken", ik heb altijd al moeite gehad met verhalen die het Chinese volk reduceerden tot wezens van een andere orde. tot Ideaal gepro grammeerde robotten, waarin Je een munt gooit en het partijjargon te horen krijgt. Hoewel aan de andere kant de manipulatie tot grote hoog ten gestegen is en ik me vertwijfeld afvraag wie. en in hoeverre dan wel, hier het blijmoedige gezever over de Waterhoofden Terug naar de minder gevoelige uiter lijkheden. Hoofdsteden in Aziatische landen zijn vaak enorme waterhoof den, uit hun voegen barstende men senpakhuizen, waar met name in de city's de westerse verworvenheden aan wolkenkrabbers, luxe hotels, wa renhuizen en lichtreclames, het hardst hebben toegeslagen. Daar tus sendoor wringt zich dan dagelijks een menigte auto's en bussen, die alle maal even veel haast hebben en dat nadrukkelijk laten weten door veel en langdurig te toeteren. Aangezien ze dat allemaal doen en vrijwel nie mand zich er iets van aantrekt heeft het evenveel effect als wanneer ze het allemaal zouden laten. Taipei voldoet wel aan deze beschrijving, maar Pe king is daar nog steeds een uitzonde ring op, al moet daar binnen afzien bare tijd verandering in komen. Pe king is geen stad, maar meer een immens groot dorp met hier en daar Er bestaat in Peking grote belangstelling voor nieuwe dameskleding, getuige dit beeld in de winkel Wangfujing, de grootste kledingzaak van de Chinese hoofdstad. De laatste tijd wordt er in de Volksrepubliek steeds meer westerse kleding ingevoerd. wat groot uitgevallen gebouwen. Pe king wordt doorsneden door een aan tal brede boulevards, waar de Am sterdamse ringwegen fietspaden bij zijn. Verder ligt er ergens midden in dat dorp een onwaarschijnlijk grote geasfalteerde vlakte, die het Tien An- men plein heet, het plein van de he melse vrede. In Peking worden de straten beheerst door de honderdduizenden fietsers, die over de hele breedte van de weg uitzwermen, allerminst geïmponeerd lijken door het autoverkeer en eraan moeten wennen dat stoplichten meer zijn dan straatversiering en tekens van poliUemannen meer dan vriende lijke toewuivingen De anarchie in het verkeer doet vreemd weldadig aan in een land waar verder zoveel vrijheden aan banden zijn gelegd. Overigens zijn de autoriteiten van plan hardere maatregelen te treffen tegen overtreders van verkeersregels. In Taipei zie je vrijwel geen fietsers, maar mijn indruk is dat men daar toch beduidend veel meer verkeer door de straten weet te wringen dan in Peking of Sjanghai. De chaos is er wat meer gedisciplineerd. In Taipei zijn er mensen die zich tegen het toenmende autoverkeer verzetten, terwijl in Sjanghai maatregelen wor den overwogen om het aantal fietsers te beperken en de mensen in de bus te krijgen Hoofdsteden geven een vertekend beeid van een land. zo wordt gezegd, en het echte China en Taiwan moet je op het platteland zoeken. Afgezien van een tocht naar de grote muur. en een treinreis van Hangtsjouw naar Sjanghai hebben we van het platte land in de Volksrepubliek niets gezien. Om toch nog lets van het Taiwanese platteland te zien, ontvluchtten twee Nederlandse collega's en ik de hoofd stad Taipei Omdat we alle drie niet veel voor de toeristische route's voel den. besloten we een auto met chauf feur te huren. In prijs verschilde zo'n tocht vrijwel niets met die van de ..tour-operators". We wilden onder meer graag een bezoek brengen aan de oudste bewoners van Taiwan, de ..aboriginals", van wie de geleerden nog steeds niet weten waar ze eigen lijk vandaan komen. In ieder geval zijn ze gedurende de afgelopen eeuwen door de opdringende Chine zen van het vasteland steeds verder de bergen ingedreven, waar ze nog steeds een eigen cultuur en eigen tradities handhaven Nadrukkelijk vroegen we aan de balie van het hotel om een Engels-spreken de chauffeur, een niet al te grote auto en alsjeblieft geen toeristenroutes. Dat bleek niet helemaal over te ko men. Er verscheen een bejaard Ame rikaans slagschip, met een welwillen de chauffeur die misschien heel veel talen sprak, maar bar weinig Engels en in ieder geval het onze niet ver stond. Hetgeen hij meende te moeten compenseren door dezelfde vrijwel onverstaanbare korte zinnen steeds maar weer te herhalen. Uiteindelijk belandden we binnen de kortste ke ren bij een aboriginal-dorp. dat het midden hield tussen Volendam en Monschau. compleet met eet-en- drink-tenten en een schier onafzien bare rij souvenlerwinkeltjes. Boven dien regende het dat het goot. Indianen Overigens had de chauffeur het steeds over Indianen. Waarschijnlijk hebben de drommen Amerikaanse toeristen, die hij ongetwijfeld zal heb ben vervoerd, hem verteld dat men sen met zo'n gekleurd pak aan en veren in het hoofd bij hen thuis India nen heten. Glunderend spoorde hij ons aan een dansje met de Indianen mee te maken, ook zo'n pak aan te trekken en samen met zo'n Indiaan gefotografeerd te worden. Klaar ter wijl u wacht. Aarldg was ook dat we als er iets gegeten of gedronken dien de te worden, we toevallig net bij een tent stonden van een broer, neef of in ieder geval vriend van hem. waar het eten ..very good" was terwijl de ande re gelegenheden werden afgedaan met een waarschuwend „no good". Er is niets nieuws onder de zon Maar waar komen Taiwanezen die in Nederland hetzelfde proberen te doen terecht? In Volendam of Marken, waar ze eveneens een ander pak aan krijgen en samen met aboriginals op de plaat gaan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 9