'Gemeenschappelijke toewijding' onvoldoende basisy
Aantal winkels
loopt weer wat op
NUTSSPAARBANK
Er is altijd h Nutsspaarbank bij de hand.
V
Trouw
Christelijke politiek en de grondslag van het CDA
[B
Van Galen
ELKE
OCHTEND
OPNIEUW
Voorbereldlngsbeslult
VERWARMINGS
ONDERHOUDSMONTEUR
WOENSDAG 31 JANUARI 1979
TROUW/KWARTET
door Henk Vroom
Bij de vorming van het CDA stuiten we steeds weer op de vraag wat „christelijke" politiek is,
of liever, hoe „christelijke" politiek tot stand komt. Dezer dagen zijn we getuige van de
discussie binnen het CDA over het belang van de uitgangspunten en van de politieke
beleidslijnen van deze partij. Reden genoeg om nog eens na te gaan wat sommige politiek tot
„christelijke" politiek zou kunnen maken, en wat een hele partij tot een „christelijke" partij
zou kunnen stempelen.
BIJ ..christelijke politiek behoeven
we niet alleen aan christelijke politie
ke partijen te denken Ook buiten die
fracties wordt christelijke politiek be
dreven. tenminste wanneer men de
term gebruikt voor alle christenen die
politiek bedrijven. Christelijke poli
tiek omschrijven we dan voor het
moment als politiek die (gewetens
vol) bedreven wordt door christenen.
Ook bij deze omschrijving kunnen we
uitkomen bij de kwestie van een
christelijke politieke partij. We kun
nen zo n partij omschrijven als een
partij van christenen die elkaar in
hun visie op politieke vragen hebben
gevonden en zich samen als een poli
tieke groepering presenteren. De be
langrijkste vraag inzake christelijke
politiek betreft uiteraard de wijze
waarop het christelijk geloof van een
politicus in zijn concrete politieke
stelltngnames uitkomt. Daar ga ik nu
iets dieper op in.
Toepassen
Het christelijk geloof houdt niet al
leen in dat men wordt aangesproken
door het verhaal van het Oude en
Nieuwe Testament en dat men ge
looft dat Ood zich in Jezus Christus
heeft bekendgemaakt. Het geloof om
vat inzicht in wat het Evangelie in
onze tijd betekent Ethische en poli
tieke opvattingen zijn vaak de toe
passing van het Evangelie genoemd.
Terecht. Het is echter goed te beden
ken dat ze niet de toepassing van het
gelóóf zijn. maar de toepassing van
het Evangelie zélf. Het geloof bestaat
in begrip van de betekenis van het
Evangelie in de eigen tijd, de toepas
singen van het Evangelie daarbij in
gesloten. In elk begrip van het Evan
gelie speelt onze situatie mee; het
zegt ons steeds iets óver onze situatie.
Het Evangelie werpt licht op ons le
ven en de verbanden waarin wij
leven.
Als het goed is leren wij erdoor onder
scheiden ..waarop het aankomtWij
krijgen voorkeuren aangezegd; de
vreemdeling, de arme, de getroffene.
Geloof Is altijd concreet. Het is óns
geloof. Het raakt ons midden in ons
bestaan
Zo zal het ook de christen-politicus
vergaan. Zijn geloof speelt mee in zijn
onderscheidingsvermogen, in zijn
voorkeuren, in de belangen die hij
wenst te verdedigen, in al zijn wikken
en wegen. Ook al beroept een chris
ten-politicus die niet tot een „christe
lijke" partij behoort zich voor zijn
politieke stelllngname zelden of nooit
op zijn geloof, het speelt wel een rol.
Nieuwe toepassingen
Geloof heeft dus betekenis voor de
analyse van de situatie waarin wij
leven, en het zien van de toepassin
gen van het Evangelie behoort onlos
makelijk tot het geloof. Daarom is
het erg belangrijk dat een christen
politicus bedacht is op het zien van
nieuwe toepassingen van het Evange
lie in een nieuwe situatie. In een an
dere situatie kan het Evangelie een
betekenis krijgen die men voordien
niet had gezien.
Het schoolvoorbeeld daarvan is de
afwijzing van de slavernij Eeuwen
lang heeft men zich in de kerk niet
verzet tegen lijfeigenschap en slaver
nij. maar zo'n anderhalve eeuw gele
den zagen mensen dat het fout was.
Zo mogen wij hopen dat de mensen
die ons ln het parlement vertegen
woordigen zulke dingen op tijd zien.
Zij moeten het Evangelie toepassen,
heel creatief, inspirerend, en ook: ge
ïnspireerd.
Van de christelijke politiek geldt wat
van de christelijke moraal als geheel
moet worden gezegd; nodig is creati
viteit en bereidheid de oude posities
zonodig te herzien. Op grond hiervan
kunnen we stellen dat een christen
politicus zich in zijn oordeel over al
lerlei sociaal-economische en politie
ke kwesties tracht te laten leiden
door de geest van het Evangelie. Zijn
geloof zal uitkomen ln de doelstellin
gen die hij op iets langere termijn
nastreeft, en ln de middelen die hij
kiest om zijn idealen te verwezenlij
ken. dat is ln zijn wikken en wegen, in
de keuze van prioriteiten en ln het
sluiten van compromissen.
Tegen de achtergrond van dit beeld
van een christen-politicus nu iets
over het functioneren van zo iemand
binnen een partij. Het komt mij voor
dat een christen-politicus deel kan
uitmaken van een partij met idealen
waarmee hij in voldoende mate kan
Instemmen, en met ideeën over de
wegen waarlangs deze idealen verwe
zenlijkt kunnen worden waarmee hij
zich eveneens kan verenigen.
Stel nu dat een aantal christen-politi
ci het prettig en nuttig vinden met
elkaar samen over hun werk te pra
ten. Dat valt toe te juichen. Zij kun
nen elkaar in verschillende verban
den ontmoeten, tussen hun werk
zaamheden door of bij voorbeeld op
een door de kerken belegde studie
conferentie.
Een andere mogelijkheid springt ech
ter meer in het oog; ze kunnen samen
een politieke partij vormen, zoals het
CDA. Daar is niet veel tegen, tenmin
ste zolang de betreffende partij de
goede naam van Jezus van Nazareth
niet in opspraak brengt.
Dit laatste is uiteraard een perma
nent risico van een „christelijke" or
ganisatie, maar het staat tegenover
het voordeel dat christen-politici in
een dergelijk verband hun geloof
meer uitdrukkelijk, en misschien ook
bewuster, met politieke vragen in ver
band kunnen brengen en dat men
elkaar erop kan aanspreken.
'Christelijke' partij
Dan nu de hamvraag. Wat mag een
kiezer verwachten van de politici die
deel uitmaken van een dergelijke
„christelijke.' politieke partij? Dat ze
het eens zijn met de politieke opvat
tingen van die partij? Dat zeker,
maar ook dat ze ln de concrete poli
tieke situaties, met alle mogelijkhe
den en onmogelijkheden van dien.
weten te kiezen in een waarlijk
„christelijke" gezindheid.
We mogen meer van ze verwachten
dan dat zij Instemmen met de pro
grammapunten van hun partij. Ze
moeten het programma ook in poli
tieke pasmunt weten om te zetten,
creatief, met een scherp oog: zonder
knipogen naar potentiële kiezers,
maar rechtvaardig en barmhartig. Op
die creativiteit en die evangelische
inspiratie moet men kunnen vertrou
wen wanneer men op een partij stemt
die zich als „christelijk" aandient.
Het „christelijke" van een dergelijke
partij zit hem dus niet alleen in de
grondslag waarvan ze uitgaat. Maar
het schuilt ook niet alleen in de doel
stellingen. Het bestaat in het geloof
van mensen die zich laten inspireren
door het Evangelie, zowel bij het op
stellen van het programma als in de
dagelijkse compromissen en politie
ke beslissingen. Een „christelijke"
partij kan alleen een partij zijn van
christen-politici.
Het CDA
Vanuit de uitgezette lijnen gaan we
nu na wat het CDA overeenkomstig
het rapport „grondslag en politiek
handelen" over deze dingen heeft
besloten. Het belangrijkste bindende
element in deze partij zal de z.g. „poli
tieke overtuiging" van het CDA zijn.
Dit is, in mijn termen, de uitleg van
het Evangelie ln en met het oog op de
politieke situatie van onze tijd. Ieder
die zich aan het Evangelie gebonden
weet. is uiteraard gehouden het
Evangelie in en met het oog op onze
tijd te verstaan.
Dat een christelijke politieke partij
moet bestaan uit christenen die het
over bepaalde centrale gezichtspun
ten betreffende de toepassing van het
Evangelie eens zijn, ligt voor de hand.
Nu is het een van de grote verdien
sten van het rapport over de grond
slag dat duidelijk wordt gesteld dat
een eigentijdse politieke overtuiging
tot stand moet komen die telkens
opnieuw moet worden bijgesteld.
Ook het begrip van de politieke bete
kenis van het Evangelie is ..geda
teerd". betrokken op de situatie
waarin wij leven.
De politieke overtuiging is dus geen
vast gegeven. Toch is het volgens de
uitspraak van de CDA-partijen het
belangrijkste bindende element
waardoor het CDA tot een samenhan
gende partij wordt. Ook al valt het te
waarderen dat er zo openheid voor
een ander en beter verstaan van het
Evangelie wordt gemaakt, tegelijk
dringt zich de vraag op hoe een poli
tieke overtuiging die steeds moet
worden bijgesteld, de leden kan ver
binden. Zijn zij verbonden door een
theorie die kan veranderen?
Het lijkt wel zo. maar dat is mis
schien toch niet helemaal de bedoe
ling van het rapport. De onderlinge
band ligt niet alleen in een theorie. Er
staat met zoveel woorden: „De more
le band in een partij kan uiteraard
niet door theorieën alleen worden ge
vormd." Terecht. Een christelijke po
litieke partij wordt uiteindelijk niet
samengebonden door opvattingen al
leen. Die politieke opvatting is im
mers een uitleg van. of. zo men wil,
een antwoord op het Evangelie. Is
dan niet duidelijk dat men eigenlijk
wordt verbonden door hetgeen waar
op men antwoordt, dat is: door het
Evangelie zelf?
In heel het rapport wordt dit veron
dersteld. maar het wordt niet gezegd.
Dat is mijns inziens de grote leemte
van dit rapport.
Zoals bekend mogen de leden van het
CDA worden aangesproken op hun
instemming met de politieke overtui
ging van het CDA die een antwoord is
op. of liever, eigentijdse uitleg van
het Evangelie. De politieke overtui
ging ontleent haar geldigheid als
..christelijke" overtuiging aan het feit
dat zij voortkomt uit het Evangelie
en daaraan is getoetst.
Men zou dus vermoeden dat de leden
en vooral ook de vertegenwoordigers
van het CDA niet in eerste instantie
aanspreekbaar zouden moeten zijn
op de politieke overtuiging (het „par-
tijantwoord" op het Evangelie), maar
op hun eigen, persoonlijk aangespro
ken-zijn door het Evangelie. Zij moe
ten die politieke overtuiging immers
zelf uitwerken in de concrete politie
ke omstandigheden! De „christelij
ke" visie op de samenleving kan wel
mooi zijn en de politieke overtuiging
kan wel deugen, maar waar het op
>n<
aankomt is dat de CDA-leden
kabinet en Kamer in hun coi
politieke beslissingen in de geest
het Evangelie handelen.
Dat staat in deze „grondslag-k
tie" op het spel: welke mensen st
men naar de Kamer? Mensen di
stemmen met de „politieke ove
ging" die door commissies is ont
keld als antwoord op het Evang
Goed. maar moet het concrete b< n
dan niet worden gevoerd door i >er:
sen die ook zelf antwoord willei |jnj
ven op het appel van het Evangi
Indien men aan hen wil vragen
dat inderdaad willen, is dat
kwestie van „elkaar de maat nenjLgJ
criteria daarvoor zijn immers we€
vastgesteld maar een zoeken i noi
herkenningstekens en naar een
om vertrouwen te schenken!
Dr. H. M. Vroom
schappelijk medewerker
de Vrije Universiteit in n
sterdam.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAO Regelmatige
optellingen van winkels, su
permarkten, kramen, schu
ren. hallen en garages, kort
om van alle verkoopplaatsen
in de detailhandel, hebben ja
renlang dalende cijfers te zien
gegeven. De telling per 1 janu
ari 1979 leverde echter 1.400
verkooppunten meer op dan
dezelfde registratie, een jaar
eerder.
Het afgelopen jaar was niet het eerste
sinds ongeveer I960 waarin het aan
tal verkoopplaatsen steeg In 1976
waren er al eens 500 bijgekomen, in
1977 weer gevolgd door een verlies
van 500 detallhandelspunten. Maar
het verschil met 1976 is dat het aantal
ondernemingen met één verkoop
plaats (middenstanders dus) toenam.
Iets wat zeer lange tijd niet was ver
toond.
Het positieve cijfer van 1976 was gro
tendeels te danken aan de sterke uit
breiding van de filialennetten <-
2.850) waartegenover toen nog stond
een achteruitgang bij bedrijven met
slechts één zaak i- 2 550) In die laat
ste categorie kwamen er in 1978 ech
ter 580 verkooppunten bij Mede
dankzij een verdere groei bij de fili
aalbedrijven en de markt- rn straat
handel kwam de totale groei van
1 400* tot stand
Of deze ontwikkeling blijvend is.
moet uiteraard worden afgewacht
Maar een feit is dat de sterke inkrim
ping van het aantal verkoopplaats*
waar in de eerste helft van de jaren
zeventig sprake was. nu al voor het
derde achtereenvolgende jaar achter
wege is gebleven. In de jaren 1971-
1975 verdwenen er Jaarlijks zo n drie
tot zesduizend winkels per jaar
Dat het beeld in 1978 zo afweek van
dat van enkele Jaren geleden, bete
kende niet dat levensmiddelen op
meer plaatsen te koop zouden zijn.
Het inkrimpingsproces dat al rond
1950 inzette (er waren toen inclu
sief filialen nog 85.500 kruideniers,
melkzaken, groenteboeren, bakkers,
slagers en viszaken) ging verder door.
Op 1 Januari waren er nog 37.640
levensmiddelenzaken tegen 38.540,
een Jaar eerder. Het tempo van de
achteruitgang was evenwel kleiner
dan in 1977
Alle soorten van levensmiddelenhan
del liepen, wat hun aantal betreft
terug met uitzondering van de poe
liers Teruggang was er verder bij de
sigarenzaken (- 233), bij de rijwielhan
del (- 168). de drogisterijen <- 89). de
brandstoffenhandel <- 125) en zaken
ln huishoudelijke artikelen (- 77). De
aantallen winkels in deze branches
waren ook in 1977 en vaak ook in de
daaraan voorafgaande jaren al terug
gelopen. Hetzelfde geldt voor de slij
ters die op het gebied van de sterke
drank een zeer felle prijsconcurrentie
voeren.
Textiel
Het mag met de textiel- en confectie-
produktie ln Nederland niet goed
gaan. de verkoop van kleding geeft
kennelijk nog steeds een behoorlijke
boterham Ook vorig jaar kwamen er
weer 600 textielzaken bij (winkels en
marktkramen) waarmee het patroon
van 1976 en 1977 (een groei van res
pectievelijk 800 en 500) werd voort
gezet
Winkels in glas. aardewerk en luxe
artikelen verspreidden zich even
hard Groei zit er ook nog steeds ln de
dierenspeciaalwinkels en in de ijs- en
patatzaken
^ZAKENFUTSEN^j
UW DICHTSTBIJZIJNDE
GLASLEVERANCIER
Waar u alle patronen en Kleu
ren vaak direkt kunt medene-
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
ROTTERDAMSEWEG 60-68.
DELFT TEL 015-561500
1e klas antieke
meubelen
Bloemendaal
antiek B.V.
HOOGMADESEWEG
LEIDERDORP
TEL 071-410377
prrvé parkeerplaats
Indien u werkelijk een
mooie
INGELIJSTE SPIEGEL
zoekt, kunnen wij u een assor
timent van 200 stuks aan-
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
Kattebaksteentjes.
Thuisservtce. Ie kwaliteit,
snel absorberend en
reukloos. 40 kg voor f 30.95
Nu ook blikjes voedsel,
knabbels en krabbers Gratis
thuisbezorgd Ook s avonds
Tel. 070-940516.
PLEXIGLAS
uit voorraad leverbaar
(uitsluitend helder)
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr.
ONTSPIEGELO GLAS
Ideaal voor uw tekening of re-
produktie Direkt uit voorraad
leverbaar (event met gesle-
GLASINDUSTRIE
J.J. POPPINK Jr.
ROTTERDAMSEWEG 60-68,
DELFT. TEL. 015-561500.
Voor sleeën
(OOK MET RUGLEUNING),
sneeuwschuivers. anti—
sllpljzers en schaatsen
naar:
HOORNESLAAN 165,
KATWIJK AAN ZEE,
TEL 01718-16242
(Dinsdag geopend).
ISOLERENDE BEGLAZING
diverse merken leverbaar door
importeur Vraag vn|bli|vende
oflerte door toezending van
globale maatlat
GLASINDUSTRIE
J.J. POPPINK Jr.
ROTTERDAMSEWEG 60-68.
DELFT TEL. 015-561600.
Autorijschool
Noordzee
kan leerlingen overdag
plaateen op de personen
auto.
dag leerllngan plaatsen op
onze Volvo vrachtauto.
INL TEL 01718-22458
NU OOK IN LEIOEN
TEL 071-210675
De
is er voor
"IS
in
n z:
eblj:
ter
rba
n s
inia
te
dei
tl Z'
ncit
zij:
Om het te brengen als u wilt sparen. Om het te halen als u geld nodig
hebt. Hypotheken, persoonlijke leningen, doorlopend krediet, noemt
u maar op: de Nutsspaarbank is er al héél lang voor. Om u tegen
gunstige voorwaarden aan geld te helpen. Erg gunstige voor
waarden. Vergelijkt u ze met wie u maar wilt. En het zal u duidelijk
zijn: als u geld nodig hebt voor een huis, een auto, een
bankstel of voor wat u maar wilt, dan loopt u
even langs de Spaarbank.
MONOGEBLAZEN GLAS
voor deuren, mei vakverdeling.
vele kleuren en schakenngen
Kom zeil even langs ons be-
dn|f om dit persoonlijk urt te
zoeken.
GLASINDUSTRIE
J. J. Poppink Jr
Winkelen
begint op de
advertentie pagina's van
Administratiekantoor
gespecialiseerd in verzorging van boekhoudingen en belas
tingzaken voor het midden- en kleinbedrijf.
Gemeente Voorschoten
De raad der gemeente Voorschoten heeft bij zijn
besluit van 26 januari 1979 verklaard, dat:
I. voor diverse gebiedsdelen van deze ge
meente, zoals die op de bij dat besluit beho
rende tekening nader zijn aangegeven, be
stemmingsplannen worden voorbereid;
II. het verboden Is, zonder of in afwijking
van een door burgemeester en wethouders
te verlenen aanlegvergunnlng, met name
genoemde werken of werkzaamheden uit te
voeren.
Met ingang van heden ligt het raadsbesluit met
de daarbij behorende tekening voor een ieder
ter gemeente-secretarie, afdeling bestuursza
ken, ter inzage.
Voorschoten. 31 januari 1979
De burgemeester van Voorschoten»
Dr. J. van der Haar.
Wij zijn een landelijk werkende service-organisatie
t.b.v. vcrwarmingsinstallaties, en dochter van FeenJ
stra Verwarming B.V.
Vanuit Tiel, een der vestigingsplaatsen, worden onze activiteiten voor een:
groot deel gecoördineerd. Naast het verhelpen van storingen, maakt het:<
onderhoud van verwarmingsinstallaties, in de ruimste zin van het woord. een,<
belangrijk deel uit van onze diensten.
Voor de regio: Zuid Holland zoeken wij contact met een:
De werkzaamheden zullen voornamelijk bestaan uit hett
verrichten van de jaarlijkse onderhouds-controlebeurten. 1
Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan iemand die al een zekerel
ervaring heeft bij de montage van c v -installaties, en die de.
functie van servicemonteur ambieert Bereidheid tot vakop-J
leiding en een zeer behoorlijke mentale instelling gewenst j
Sollicitaties: Uitsluitend schriftelijk aan ons adres
Inlichtingen Overdag 03440-13494. toestel 22. dhr D M G Hageman
Feenstra Service B.V.,
p/a Edlsonstraat 4, 4004 JL TIEL.