China komt
terug op
zuiveringen
Staatsgreep blijft
dreigen in Iran
Taiwan voelt
zich verlaten
Het Witte Huis was voor Rockefeller niet te koop
•verleg van Israël
;n Egypte muurvast
Bakhtiar en Khomeini in moeilijk parket
(therton terug naar Amerika
Vijf doden bij
gijzeling Japan
Delegatie VS bracht troost
Kunstmaan helpt
drugs te vangen
Kaping met
toilettasje
j
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
5
'EKING (Reuter, AP, UPI, AFP) Terwijl de Chinese vice-
jresident Deng gisteren voet op Amerikaanse bodem zette,
rerschenen in Peking twee van de meest prominente slachtof-
ers van de Culturele Revolutie weer in het openbaar. De
mrgemeester van Peking heeft gewaarschuwd dat de in
nuurkranten geultte kritiek op de Chinese samenleving de
jerken te buiten gaat. Hij eiste dat de 'slechte elementen'
porden gearresteerd.
fadat zij in de Jaren zestig door aan-
langers van de overleden partijleider
ilao Zedong (Mao Tse-toeng) waren
ireggezulverd, verschenen de vroege-
e burgemeester van Peking, Peng
Ihen (Peng Chen) en de vroegere vi-
e-premler Lu Tingyi voor het eerst
inds die tijd weer in het openbaar.
Volgens het persbureau Nieuw China
tevonden de twee zich onder 30.000
asten op een feest van de communis-
lsche partij ter gelegenheid van het
Chinese nieuwjaar.
>eng was in 1966 het eerste slachtof-
er van de Culturele Revolutie. Hij
perd er van beschuldigd als burge-
neester een eigen imperium op te
>ouwen in Peking. Lu was vroeger
loofd van de afdeling propaganda
ran het centrale partijcommité en
ervolgens minister van cultuur. Hij
perd beschuldigd van contra-revolu-
ionaire activiteiten en voor een
rolksgericht gedaagd. Tijdens het
eest liet Peng blijken zich weer in het
ipenbare leven te zullen begeven. Hij
rertelde een verslaggever van Nieuw
Jhina: „Zolang Marx mij niet van.
leze wereld wegroept, zal ik werken
roor de modernisatie". De 76-jarige
'eng dacht hiermee nog achttien jaar
ictief te kunnen zijn.
Liu dood
fieuw China maakte ook officieel
-jnelding van de dood van het voorma-
je Chinese staatshoofd Liu Sjaotsji.
iu was staatshoofd toen hij in 1965
Jt het openbare leven en de Chinese
tleiding verdween. Drie Jaar later werd
j in het openbaar weggezuiverd en
rschuldigd van verraad. In 1974 de
len er berichten de ronde van zijn
lood, die echter nooit werden beves-
;d. Wanneer Liu is gestorven, meid-
het persbureau niet.
Zeven Chinese bewegingen hebben in
een manifest op de „Muur van de
Democratie" in Peking geklaagd over
de politieke onderdrukking in hun
gelederen. De organisaties kondigen
een onvermoeibare strijd aan voor de
toepassing van de „socialistische de
mocratie" en roepen op tot verzet
tegen de schendingen van fundamen
tele vrijheden. Tegelijkertijd heeft de
burgemeester van Peking opgeroe
pen tot de arrestatie van „slechte
elementen" die zijn geïnfiltreerd in de
nu al maanden durende muur kran
tencampagne. De burgemeester
vindt dat de kritiek op de Chinese
samenleving de duidbare limieten
heeft overschreden. Hij uitte ook kri
tiek op ondergrondse bladen. Volgens
Chinese bronnen zouden deze inmid
dels hebben opgeroepen tot een de
monstratie tegen de toespraak van de
burgemeester.
De Chinese vice-premier Deng Xiao-1
ping (teng Hsiao-Ping) is gistermid
dag aangekomen in Washington voor
een officieel bezoek aan de Verenigde
Staten. Hij werd ontvangen door vi
ce-president Walter Mondale. Deng
zal tijdens zijn negen dagen durende
bezoek aan de Verenigde Staten tech
nische steun zoeken voor de industri
alisering van zijn land. Hij zal daar
voor een rondreis door het land ma
ken en verschillende industrieën be
zoeken. Vanmorgen zal Deng echter
eerst zes uur lang met president Car
ter spreken.
In een kort voor het bezoek van Deng
uitgebracht rapport zegt de Ameri
kaanse inlichtingendienst CIA dat
China in staat zal zijn het ingrijpende
moderniseringsprogramma uit te
voeren, ondanks enorme technische
problemen.
Een soldaat van het Iraanse leger vuurt gericht op betogers in de hoofdstad Teheran die
demonstreerden tegen de regering-Bakhtiar en voor de terugkeer van de religieuze leider,
ajatollah Roehollah Khomeini.
door James Dorsey
PARIJS Dit weekeinde zag het er even naar uit dat er een doorbraak zou komen in de crisis
in Iran. Premier Sjapoer Bakhtiar en de in Parijs in ballingschap levende religieuze leider
Khomeini zouden met elkaar praten. Korte tijd later liet Khomeini echter weten Bakhtiar niet
te willen ontvangen, tenzij hij aftreedt.
rJERUZALEM (Reuter, UPI) De Amerikaanse bemiddelaar Illegaal
>-n het Midden-Oosten, Alfred Atherton, is gisteren onverrich-
?erzake naar zijn land teruggekeerd. Hij is er niet in geslaagd
tijdens zijn twaalfdaagse missie naar Egypte en Israël een
■i-tredesregeling dichterbij te brengen.
Ie
Premier Sjapoer Bakhtiar kondigde
zaterdag aan binnen 48 uur naar Pa
rijs te zullen gaan voor besprekingen
met de verbannen leider van de sjia-
moslims in zijn land. Medewerkers
van Khomeini lieten daarop weten
dat Khomeini de premier zou ontvan
gen. Maar al gauw bleek, dat er toch
niets veranderd was. De indruk dat
Khomeini zijn verzet tegen het „on
wettige bewind" van Bakhtiar had
opgegeven, bleek verkeerd.
)e Israëlische premier Begin gaf gis-
eren na het vertrek van Atherton
de schuld van het mislukken
e-'an de bemiddeling. Begin zei die
stfegatieve houding van Cairo te be
lt,reuren, maar verklaarde zich tegelij
bereid om de besprekingen
te zetten.
tt|e Israëlische minister van buiten-
gindse zaken Da jan verklaarde giste
ren, vlak voor zijn vertrek naar
htfrankrijk, dat de bereidheid van
'Jagypte en Israël om verder te praten,
dJlel eens zou kunnen betekenen dat
h"ie onderhandelingen op een hoger
tejiveau dienen te worden voortgezet
ism daadwerkelijk tot een doorbraak
'ttfe komen. Hij dacht daarbij aan een
tussen de ministers van
^"luitenlandse zaken, al wilde hij een
Dpontmoeting tussen de presidenten
larter, Sadat en premier Begin niet
De sluetel ligt nu in han-
van de Verenigde Staten, aldus
snajan.
Jfinaï
detet enige punt waarop Atherton iets
bereikt heeft, is de kwestie van de
veiligheid in de Sinaï na een Israëli
sche terugtrekking, maar ook op dit
punt is nog geen volledige overeen
stemming bereikt. Egypte en Israël
zijn het nog in het geheel niet eens
over de betekenis van een vredesver
drag ten aanzien van de Arabische
verplichtingen van Egypte. Cairo is
van oordeel dat een vredesverdrag
met Israël niets afdoet aan zijn Arabi
sche verplichtingen, maar Israël blijft
dat een griezelige gedachte vinden.
Ook de vorming van een zelfstandige
Palestijnse staat in de bezette gebie
den blijft een struikelblok in de on
derhandelingen.
Atherton reisde zaterdag van Egypte
naar Israël, waar hij premier Begin
verslag uitbracht van zijn besprekin
gen. Zelf sprak de Amerikaanse be
middelaar van een „kloof", die echter
door de Egyptische premier Khalil
overigens niet onoverbrugbaar werd
genoemd. Het Israëlische kabinet
vergaderde gisteren over de resulta
ten van de missie Atherton.
Khomeini liet gistermiddag persoon
lijk weten aan de pers en de honder
den aanhangers, die bijeen waren ge
komen in Neauphli Chateau vlak bij
Parijs, dat hij „degene die illegaal is
niet zal ontvangen". Tijdens zijn da
gelijkse gebed omschreef de ajatollah
Bakhtiar als een „agent en een mario
net van de sjah."
De aanvankelijke berichten dat Kho
meini Bakhtiar zou ontvangen, ble
ken op een misverstand te berusten.
Bakhtiar verklaarde zaterdag: „Ik
heb als een patriottisch Iraniër, die
zichzelf beschouwt als een klein on
derdeel van de glorierijke beweging
en als persoon die gelooft in het lei
derschap van de ajatollah, besloten
om binnen 48 uur naar Parijs te rei
zen om het genoegen van een ont
moeting met hem te hebben en hem
advies te vragen over de toekomst
van het land". De medestanders van
Khomeini begrepen hieruit, dat
Bakhtiar hiermee in feite zijn aftre
den bekend maakte. Ten onrechte,
naar later bleek.
Samenzwering
In antwoord op vragen zei Khomeini
gisteren zowel de verdreven sjah van
Iran, als de regering en het parlement
onwettig te vinden. Hij waarschuwde
het volk van Iran voor een samenzwe
ring. Amerikanen en Britten steunen
Bakhtiar en dat is een voldoende
aanwijzing dat er een samenzwering
tegen de staat bestaat, aldus Kho
meini. „Wanneer deze man (Bakhtiar)
een nationalist is, waarom heeft hij
dan het premierschap tegen de wil
van het volk in aanvaard?", zo vroeg
de ajatollah zich af. Hij riep het volk
op de strijd voort te zetten: „De over
winning is voor ons. Omdat al onze
eisen gerechtvaardigd zijn. Waarheid
en gerechtigheid zullen overwinnen".
De positie van premier Bakhtiar
wordt steeds onmogelijker. Hij heeft
veel aan aanzien ingeboet door de
bloedige botsingen van de afgelopen
dagen tussen het leger en demon
stranten. Hoewel er veel risico's aan
zijn vertrek naar Parijs verbonden
zijn, doet hij daarmee toch waar
schijnlijk de enige Juiste keus. Door
zijn goede wil jegens Khomeini te
betonen, heeft Bakhtiar een redelijke
kans het vertrouwen van de gematig
de Iranlrs te verkrijgen.
Maar ook Khomeini zit in een moei
lijk parket. De afgelopen maanden is
hij de machtigste man van Iran ge
bleken, maar er zijn tekenen dat hij
aan Invloed begint in te boeten. Som-
TOKIO DPA De Japanse politie
heeft gisteren een bankrover, die in
een bank in Osaka 42 uur lang 37
mensen vasthield, overweldigd en ge
arresteerd.
De man raakte" bij een schietpartij
gewond en overleed later in het zie
kenhuis. Hij had twee politiemannen
en twee bankbedienden doodge
schoten.
door Johan ten Hove
TAIPEI Terwijl de Amerikaanse president Jimmy Carter
een groots onthaal voorbereidde voor vice-premier Deng
Xiaoping (Teng Hsiao-ping) van de Volksrepubliek China,
vertrok gisteren uit de Taiwanese hoofdstad Taipei een Ame
rikaanse „vriendschapsdelegatie", die beloofde alles in het
werk te stellen om de relaties tussen de Verenigde Staten en
Taiwan (Nationalistisch China) op regeringsniveau te her
stellen.
ml ge religieuze leiders in Iran gaan
mee met Khomeini in zijn streven
naar meer democratie en tegen dicta
tuur en corruptie, maar ze voelen
minder voor de gedachte aan een
islamitische republiek. Dat brengt
namelijk het reële gevaar van een
immens bloedbad met zich mee door
een ingrijpen van het leger.
Burgeroorlog
Ook Bakhtiar vreest dat Khomeini's
terugkeer tot een staatsgreep zal lei
den, met de vrijwel zekere burgeroor
log die daarvan het gevolg zal zijn.
Miljoenen mensen zullen de straat op
gaan als Khomeini terugkeert en het
is dan nog maar de vraag of het leger
dan nog werkeloos zal blijven toezien.
Bakhtiar houdt daarom de vliegvel
den van Iran nog steeds gesloten. De
tijd die hij op die manier overhoudt,
wil hij gebruiken om de gematigden
in Iran gelegenheid te geven zich te
organiseren.
Khomeini leek zich gisteren nog
maar weinig van het gevaar van een
staatsgreep aan te trekken. „Wij zijn
niet bang voor een militaire staats
greep. Wij zijn een militair bestuur
gewend", zei hij, verwijzend naar het
militair Ingrijpen waarmee Reza
Shah in 1925 aan de macht kwam en
de omverwerping van het bewind van
Mohammed Mossadek in 1953. Kho
meini verklaarde echter niettemin
„verbaasd" te zijn. Wij wilden dat het
leger onafhankelijk zou zijn. Die paar
hoge officieren in het leger willen
echter dat de strijdkrachten zich aan
buitenlandse machten onderwerpen.
Nee, wij zijn niet bang voor een mili
taire staatsgreep. Het hele volk is
bereid zich te velzetten en de strijd
tot de laatste druppel bloed voort te
zetten. Wij zullen niet opgeven tot de
definitieve overwinning is behaald".
De 34 man sterke delegatie, bestaan
de uit negen leden van het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden, een
senator en een aantal oud-generaals
en zakenlieden, stond onder leiding
van George Hanson, republikeins af
gevaardigde uit de staat Idaho. Alle
delegatie-leden, voor zover lid van
het Amerikaanse congres, behoorden
trouwens tot de Republikeinse Partij,
die in het congres ver in de minder
heid is ten opzichte van de democra
ten, de partij waartoe president Car
ter behoort.
Verraden
De vraag rijst dan ook wat ze waar
kunnen maken van him mooie belof
ten. Die vraag werd in de Taiwanese
kranten echter niet gesteld, blij als ze
waren dat er nog Amerikanen be
staan die hen niet „verraden en in de
steek laten."
De Amerikaanse delegatie putte zich
uit In vriendelijke woorden over het
hardwerkende, vrijheidslievende en
gastvrije Taiwanese volk en vond het
ronduit een schande dat president
Carter vorige maand besloot volledi
ge diplomatieke relaties met de Chi
nese Volksrepubliek aan te knopen
en die met Taiwan te verbreken.
Delegatieleider Hanson vond dat de
Verenigde Staten zomaar niet 17 mil
joen Chinezen op Taiwan aan het
communisme kunnen overlaten en
dat Taiwan een alternatief biedt voor
de ongeveer één miljard Chinezen die
nu op het vasteland onder de knoet
van het communisme moeten leven.
Hij kondigde een nieuwe organisatie
aan, de „Nieuwe Vliegende Tijgers",
die de activiteiten zal bundelen van
Amerikanen die vinden dat Taiwan
onrecht is aangedaan en die zal pro
beren de relaties op regeringsniveau
tussen Taipei en Washington te her
stellen. Hanson verwees naar de oude
„Vliegende Tijgers", Amerikaanse pi
loten die in de tweede wereldoorlog
de legers van Tsjlang Kai-sjek in de
oorlog tegen de Japanners bevoor
raadden. Op hun vliegtuigen was de
opengesperde muil van een tijger ge
schilderd, die overigens meer weg
had vtm de bek van een haai. Na de
oorlog versloeg het rode leger van
Mao Zedong (Mao Tse-toeng) de troe
pen van Tsjiang Kai-sjek, die in 1949
naar Taiwan uitweek, waar sinds die
tijd zijn nationalistische partij, de
Kwomintang, het heft volledig in
handen heeft. Taiwan wordt nu gere
geerd door Tsjiangs zoon, Tsjlang Tsj
Een-kwo.
Tranen
Republikeins afgevaardigde Mickey
Edwards uit Oklahoma stal gisteren
op het vliegveld van Taipei de harten
van de aanwezige Taiwanese journa
listen door op te merken dat hij tij
dens het bezoek echte tranen had
vergoten toen hij merkte wat Carter
het volk van Taiwan had aangedaan.
John Ashbrook, republikein uit Ohio
en oud-piloot, had een onderschei
ding gekregen van de Taiwanese
luchtmacht. Hij was er erg blij mee en
zei dat hij hem in zijn nachtkastje
zou opbergen. Bob Jones, president
van de gelijknamige Amerikaanse
universiteit, vond Carters beslissing
onchristelijk en immoreel en wilde
wel even kwijt dat Carters houding
niet representatief was voor de Ame
rikaanse Christenen.
Inmiddels heeft president Carter
plannen bekend gemaakt ter vor
ming van een „Amerikaans instituut"
in Taiwan, dat de economische en
culturele betrekkingen tussen belde
landen moet regelen. Eigenlijk is het
een verkapte ambassade, maar het
mag niet zo heten, omdat Washing
ton Taiwan niet meer erkent. De Tai
wanese regering wil van het instituut
niets weten. Officiële betrekkingen
op regeringsniveau of helemaal niets,
zo heet het vooralsnog. Vooralsnog,
want Carter staan middelen ter be
schikking om Taiwan te dwingen er
mee akkoord te gaan. In Washington
wordt al gezegd dat als Taiwan voor
28 februari, als de Amerikaanse am
bassade in Taipei dichtgaat, niet ak
koord gaat met het Amerikaanse in
stituut, de wapenleveranties aan Tai
wan gestopt kunnen worden.
Verder zal het volgens Roger Sulli
van, leider van de Verre Oosten-afde
ling van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken, onmogelijk
worden, zaken te doen met Taiwan
Daarvoor is de goedkeuring van de
Amerikaanse regering vereist. Daar
onder valt ook de levering van kern-
brandstof voor de Taiwanese kern
centrales.
PROVIDENCE. Rhode Island (UPI)
Het Amerikaanse overheidsbureau
voor bestrijding van handel in drugs
(DEA) heeft voor het eerst bevestigd
dat militaire kunstmanen worden ge
bruikt om smokkelschepen met mari
huana in de gaten te houden. Advo
caat Peter Meyers zal namens de Na
tionale organisatie voor de hervor
ming van marihuana-wetten gerech
telijke stappen ondernemen om wat
hij noemt het door militairen bespio
neren van burgers voortaan onmoge
lijk te maken.
Het gebruik van ruimtetechniek om
marihuanasmokkelaars op te sporen,
aldus Meyers, geeft blijk van „angst
aanjagend verkeerd gekozen priori
teiten" en betekent een ernstige be
dreiging van de burgerlijke vrij
heden.
Volgens woordvoerder Con Dougher
ty van de DEA zijn kunstmanen in
vier gevallen met succes gebruikt bij
het volgen van smokkelschepen. In al
die gevallen waren elektronische ver
klikkers op het schip zelf geplaatst
om hun koers te kunnen volgen, al
dus de Providence Journal-Bulletin,
die zondag met het verhaal kwam.
Er is „geen officiële overeenkomst"
tussen de strijdkrachten en de DEA.
zei Dougherty, de informatie die wij
krijgen „wordt door hen gegeven, en
dat gebruiken wij. Wij gebruiken elk
middel dat wij kunnen om drugs te
onderscheppen. Van wie die informa
tie afkomstig is, komt op de tweede
plaats."
NEW YORK (UPI, AP) Een 49-
jarige vrouw kaapte zaterdagavond
in de Verenigde Staten een lijntoestel
met 131 passagiers aan boord. De
vrouw dreigde het toestel te zullen
opblazen tenzij een door haar opges
telde verklaring voor de televisie zou
worden voorgelezen. Het toestel
maakte een vlucht van Los Angeles
naar New York en werd gekaapt bo
ven Arizona.
Uit de brief die de vrouw op het
vliegveld uit het toestel wierp, bleek
dat de vrouw meenden ten onrechte
een carrière als filmster te hebben
misgelopen. Na tien uur werd de
vrouw overmeesterd door een in het
vliegtuig aanwezige agent van de in
lichtingendienst FBI. De bom die de
vrouw bij zich zei te hebben, bleek
een tasje met toiletartikelen.
k>or Rimmer Mulder
leid speelt een overheersende rol in de Amerikaanse politiek. Zo
•verheersend dat volgens sommigen elk politiek ambt, tot aan het
•residentschap van de Verenigde Staten toe, praktisch te koop is. Nelson
Lldrich Rockefeller heeft geweten dat het zo eenvoudig niet is. Hij had,
;j wijze van spreken, geld genoeg om alle regeringsgebouwen in
ashington te kopen, maar president is hij nooit geworden.
zijn verlangen naar het hoogste ambt
V} het land maakte Rockefeller geen ge-
vTelm. Op de vraag wahneer hij er voor het
h*Hrst over was gaan denken president van
"jTimerika te worden antwoordde hij: „Toen
_d[t een kind was. Trouwens, wat is er anders
oor mij om naar te streven?"
Üa, wat anders? Voor roem en rijkdom
Joefde hij zich niet in te zetten. Nelsons
;eboorte (8 juli, 1908) was in de Verenigde
,aten voorpaginanieuws, zoals hier de ge-
•orte van een prinsje. Hij was een klein
te van John D. Rockefeller, van wie
dt gezegd dat hij Amerika's eerste mil-
dair was. Dat was alleen al genoeg ge-
lest voor een plaats in de geschiedenis.
iar de wijze waarop Rockefeller senior
Ün onwaarschijnlijk groot vermogen ver-
-ijn&arde maakte hem tot de meest besproken
[jeslan van zijn tijd. In het hele land was hij
jenDortdurend in conflicten verwikkeld met
stembtenaren van justitie of andere over
heidsdienaren die vonden dat zijn manier
erdan zaken doen niet door de beugel kon. In
cet.H5 moest hij de begrafenis van zijn vrouw
hgfRkenlang uitstellen omdat hij zich niet zo
penlijk aan het publiek durfde te vertonen
uit vrees voor rellen en dagvaardingen.
Liefdadigheid
Maar van dit deel van grootvaders nalaten
schap heeft Nelson niet zoveel last gehad.
Zijn vader, John D. Junior, was al begonnen
het prestige van de familie Rockefeller op te
vijzelen door grote sommen gelds te beste
den voor liefdadigheid, een traditie die de
familie tot aan vandaag in ere houdt. Nel
son kon onbekommerd gaan profiteren van
de voordelen die rijkdom biedt in de Vere
nigde Staten. Na de voltooiing van zijn
studie vond hij aanvankelijk zijn bezighe
den in de uitgebreide zakelijke belangen
van de familie, maar geleidelijk aan raakte
hij verzeild in overheidsdienst In 1940
kreeg hij zijn eerste, min of meer politieke,
functie: president Roosevelt benoemde
hem tot staflid voor de betrekkingen met
Latijns-Amerika.
Het echte politieke werk voor Nelson Roc Teleurstellina
kefeUer begon pas in 1958. In dat Jaar werd
hij gekozen tot gouverneur van de staat
New York na een historische strijd tegen de
Democraat W. Averell Harriman, eveneens
raakte de gouverneur van New York in duel
met de aartsconservatieve Senator Barry
Goldwater. Het tweetal bleef onverzoen
baar tot op de partij-conventie. Rockefeller
heeft waarschijnlijk oprecht gemeend dat
het gevaarlijke conservatisme van Goldwa
ter bestreden moest worden en wilde het
niet op een akkoordje gooien. Hij haalde
zich daarmee de woede van de rechter-
partijvleugel op de hals, een woede die zo
ongeveer tot zijn sterfdag moet hebben
geduurd.
Voor Rockefeller werd de campagne van
1964 nog onverkwikkelijker doordat Gold
water keihard op de man ging spelen. Hij
hekelde niet alleen Rockefellers liberale
ideeën' maar haalde diens familie-affaires
er ook bij Rockefeller was in 1962 geschei
den (na een huwelijk van meer dan dertig
jaar) om een jaar later te kunnen hertrou
wen met een vriendin, die ook al een schei
ding achter de rug had.
feller zeker oog voor de sociale problemen
in zo'n dichtbevolkte staat. Maar prestige
probeerde hij toch vooral te verwerven door
monumentale bouwwerken, zoals het be
stuurscentrum in de stad Albany en het
wereldhandelsgebouw in New York.
Bij links heeft hij het voorgoed bedorven
door de manier waarop hij in 1971 een eind
maakte aan het oproer in de gevangenis van
Attica. In plaats van te gaan onderhEuidelen
gaf hij als gouverneur opdracht de bezette
gevangenis te bestormen. Daarbij vielen 41
doden.
Vice-president
Wereldburger
een telg uit een beroemd en rijk geslacht.
Door deze overwinning was Rockfellers
naam als steinmentrekker gemaakt en het
was daarom niet meer dan normaal dat hij
zich vanaf die tijd duchtig in de strijd om
het presidentschap ging roeren
In 1964 leek Rockefellers doorbraak te zul
len komen. Het werd een enorme teleurstel
ling. In de Republikeinse voorverkiezing
Aan deze levensstijl had Rockefeller waar
schijnlijk te danken dat hij vaak als een
vooruitstrevend (liberaal, in het Ameri
kaanse woordgebruik) politicus werd be
schouwd. Nelson Rockefeller was te veel
wereldburger om gewoon 'rechts' te kunnen
zijn. Hij kreeg van huis uit grote belangstel
ling voor kunst mee, kon gaan en staan
waar hij wilde en kreeg daardoor alle gele
genheid te leren dat de traditionele waar
den en normen, zoals die in Amerika wor
den onderwezen, ook maar betrekkelijk
zijn.
Als gouverneur van New York had Rocke-
„Attlca" heeft Rockefeller aan de andere
kant niet geholpen de gunst van de Goldwa-
ter-groep onder de Republikeinen te win
nen. In 1974 leek hij dichtbij eerherstel te
zijn. Gerald Ford, door de strapatzen van
Richard Nixon tot het presidentschap ge
roepen, negeerde voor één keer de rechter
vleugel van de partij en nam Nelson Rocke
feller als vice-president. Diens naam was
goed genoeg om te helpen het geschonden
aanzien van de Verenigde 8taten te her
stellen.
Rockefeller leerde bij die gelegenheid dat
rijkdom ook nadelen kan hebben De Se
naat. zeer wantrouwend na de affaires met
Agnew en Nixon, onderzocht minutieus de
enorme financiële affaires van Rockefeller
om belangenconflicten met het vice-presi-
dentschap te voorkomen. De benoeming
werd maanden opgehouden
Uit de tijd van het onderzoek dateren ook
de meeste berekeningen over Rockefellers
rijkdom. Eensluidend zijn die niet. De
schattingen over zijn persoonlijk vermogen
lopen uiteen van tweehonderd tot zeven
honderd miljoen dollar. Vast staat wel dat
zijn bezit aan kunstwerken alleen al meer
dan dertig miljoen dollar waard is.
De echte macht van de Rockefellers is ech
ter niet in dollars uit te drukken. Die zit in
de enorme verwevenheid van belangen,
waardoor ze praktisch in elke branche wel
enige Invloed kunnen laten gelden. De Was
hington Post gaf daar eens een aardig voor
beeld van: „Als de televisie vice-president
Rockefeller eens moeilijkheden bezorgt,
kan hij naar één van zijn vrienden bij de
Chase Manhattan Bank gaan (die door zijn
broer wordt geleid). Deze bank beheert aan
zienlijke hoeveelheden aandelen in de lom-
roepmaatschappijen) CBS, ABC en NBC,
om de bescheiden belangen in de (uitgeve
rijen) New York Times en Time-Life maar
niet te noemen.
Niet alies
Al die macht is uiteindelijk niet genoeg
geweest voor Nelson Rockefeller. HIJ heeft
Jarenlang zeker Invloed gehad op de Ameri
kaanse politiek, als deelnemer, als adviseur
en als financier. Veel talent is op zijn kosten
tot ontwikkeling gekomen (het beste voor
beeld daarvan is Henry Kissinger die jaren
lang praktisch door Rockefeller is onder
houden). De Republikeinen hebben hem er
maar karig voor beloond. Even mocht hij
onder Ford vice-president zijn. Maar zodra
Ford zijn tactiek voor herverkiezing had
bepaald moest Rockefeller verdwijnen.
Deze berustte en ging niet zelf nog eens op
verkiezingspad. Je kunt tenslotte niet alles
hebben in je leven.
