Neijman filmt school
en gezinssituatie
«Dj
jids
f3130
Ombudsman klaagt over
stichting De Ombudsman
IKON-televisie over Sowjet-kinderen
Unicef-gala
nu op de
Avro-televisie
Aafje Heynis terug
op het podium
NOS-radio brengt
reportages over
Monte Carlo rally
Betere verdeling
grond voor boeren
in Tunesië nodig
Beeld van oorlog
in de ruimte
o
PTT kan niet
optreden tegen
TV-sexpiraten
Decors en kostuum
Cubaans ballet
zijn terecht
Keramische plastieken
van Carmen Dionyse
Lijk van Casals naar Spanje terug
En dan nog
nu handiger
dan ooit
overzichtelijk en.,
veruit het GOEDKOOPST
voor een heel jaar
till bel 035-284333
•V-^schrijf Antwoordnr. 70
1000 RA Amsterdam
Frits Bom: brieven laten liggen
TV COMMENTAAR
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Zo n 30.000 kilometer hebben Wim Neijman en Anita van Ommeren door de
SowjebUnie gereisd voor de drie gezinsprogramma's „Kinderen van de Sowjet-Unie". Ze
filmden zowel in Siberië als in Oezbekistan. De opzet van deze (voorlopig drie) programma's is
om te laten zien hoe de gezinssituatie daar is. Speciaal werd één kind uitgekozen om wie een
programma werd gebouwd.
WOENSDAG 17 JANUARI 1979
En zo staat vanavond in het eerste*
deel (één minuut voor zeven op Nt
derland 2) de vijfjarige Ljoeda cen
traal Ze woont met haar ouder* ui
Bratsk, een nieuwe industrie* lad in
Siberië De makers wilden graag een
portret maken van een Russische
kleuter, omdat het in de Sowjet-Unie
heel gewoon Is dat allebei de ouders
werken
En dat geldt voor dit meisje ook.
Haar vader werkt in een aluminium-
fabriek, haar moeder in een confectie-
ateller Ljoeda zit dan ook alle werk
dagen van s ochtends half acht tof
s avonds zeven uur in de crèche Ze
ontbijt daar zelfs
Veel aandacht wordt in het program
ma besteed aan het onderwijs dat
kinderen als Ljoeda krijgen, in tegen
stelling tot hoe het hier gaat is het
onderwijs in de Sowjet-Urue heel ge
disciplineerd en gereguleerd. De kin
deren wordt van jongsaf geleerd wat
hun rol later In de maatschappij zal
zijn Zo spelen jongens op school al
tijd bouwvakker oi matroos en meis
jes kapster of verpleegster.
HILVERSUM Niet de VARA maar
de AVRO zal het Unicef-gala ter gele
genheid van het Jaar van het kind
mogen uitzenden Dat heeft een arbi
trage-commissie van de omroep be
paald. In dit gala. dat negentig minu
ten duurt, treden tal van topsterren
op. onder meer Olivia Newton-John.
The Bee Gee's en John Denver
De VARA, die het gala al op 27 janua
ri had geprogrammeerd. Is gestrui
keld over het claim-systeem in ons
land. Weliswaar had de VARA onder
handelingen met de producenten tot
ern goed einde gebracht maar achter
af bleek dat de door de AVRO van
Veronica overgenomen claim voor de
arbitrage-commissie zwaarder telde.
De AVRO heeft Intussen nog niet
besloten wanneer het gala zal worden
uitgezonden. Een mogelijkheid ls 18
februari maar die datum staat nog
niet vast.
DEN HAAG De alt Aafje Heynis
maakt een rentree op het podium. Op
23 januari geeft zij in Diligentia. Den
Haag. voor de Union des Amis du Bel
Canto een zangrecital.
Aafje Heynis. begeleid door Rudolf
Jansen, brengt een programma dat
begint met enkele bekende liederen
van Wolf en vier liederen van Léon
Orthel Deze liederen zijn gecompo
neerd ln opdracht van de Union in
samenwerking met de Johan Wage
naar Stichting. Ze zullen door Aafje
Heynis op dit recital in première wor
den gebracht
Het verdere programma bestaat uit
Chansons juives van Milhaud. de
Charm of Lullabies van Britten en
enkele liederen van Tsjaikowsky
Speciaal vandaag
In Van Gewest tot Gewest:
vereniging voor heemkunde,
„ganzen/lappen" en een muzi
kant uit de „Broederband" in
Kampen.
Ned. 1 18.59
De IKON start een eigen
serie over kinderen van de
Sowjet-Unie. Daarna Ken
merk. Onderwerpen: de op Ja
maica gehouden vergadering
van de Wereldraad van Ker
ken en een reportage over de
verkrotting van de wijk Man
hattan in New York.
Ned. 2 18.59
Na deel twee van Marie Cu
rie (20.00) volgt het program
ma met de map over biolo
gisch tuinieren.
Ned. 1 29.55
De BRT brengt een Neder
landse voorstelling van Ger-
lind Reinshagens tv-spel He
mel en Aarde. Een stervende
vrouw blikt terug op haar wei
nig florissante bestaan.
België 1 20.40
In het luisterspel Bedankt
vertolken Eva Jansen en Lies
de Wind de gespannen dialoog
tussen een levensmoede wedu
we en haar vriendin, door wie
sij zich in de steek gelaten
Voelt
Hilv. 1/28.00
Er was ook een gesprek met de ou
de.* van het nvi«ir Opvallend was
het dat Wkt. Neijman en Anita van
Ommeren mochten vragen wat ze wil
den Ze mochten hef meisje zelf uit-
lüe en en er was geen controle Het
uitgekozen gezin werd ook niet ge
ïnstrueerd wat ze tegen de westerse
televisiemensen moesten zeggen of
verzwijgen
Wel moest het IKON-team uitgebreid
aan het begeleidende team van de
Russische omroep uitleggen waarom
er voor dit programma ook beelden
van de markt in Bratsk moesten wor
den gemaakt Over dergelijke dingen
moest lang worden gediscussieerd.
Als ten slotte een compromis werd
gevonden moest van beide zijden wa
ter ln de wijn worden gedaan
In de beide andere delen van Kinde
ren ln de Sowjet-Unie gaat het om
een ander kind ln een andere repu
bliek: Tashkent in Oezbekistan, waar
Rafshan Mohammed woont. Er is een
hemelsbreed verschil tussen belde
delen van Rusland, ook tussen de
mensen die er wonen. Oezbekistan is
veel oosterser. En er zijn sterk mo-
HILVER8UM De NOS-radio zal
met dagelijkse reportages de rally
van Monte Carlo volgen, die van za
terdag 20 tot en met vrijdag 26 janua
ri wordt gereden
Verslaggever Fred van Putten zal te
horen zijn in de uitzendingen van
Langs de Lijn. Met het oog op mor
gen. NOS-avondsplts. AVRO-sport-
panorama. Hier en Nu en Vandaag
vrijdag.
Van een onzer verslaggevers
WAGENINGEN Tunesië,
dat door Nederland is ge
schrapt van de lijst van zoge
naamde concentratie-landen,
zal nog tientallen jaren te
kampen hebben met grote
werkloosheid.
De snelle groei van de Industrie ln de
laatste jaren kan dat niet verhelpen,
temeer niet nu de Westeuropese lan
den de Immigratie van gastarbeiders
rigoureus hebben stopgezet. Dat zegt
K.S. Thio ln een proefschrift over de
landbouwplanning ln Tunesië, waar
op hij vandaag aan de Landbouwho
geschool te Wagenlngen hoopt te pro
moveren.
Ook de jongste successen en de land-
bouwproduktle zijn niet voldoende
om de plattelandsbevolking genoeg
werk te bieden. De teelt van tarwe-
soorten met een hoog rendement, die
door de overheid wordt bevorderd,
blijkt een te grote aanslag te plegen
op andere teelten, bijvoorbeeld die
van veevoedingsgewassen. Een groot
probleem blijft slechte verdeling van
de grond. Als die niet drastisch wordt
verbeterd, ls er voor tachtig procent
van de boeren geen toekomst ln de
landbouw, aldus Thio.
Doel van de studie van Thio was de
doeltreffendheid te onderzoeken van
de Tunesische landbouwplanning als
stuurmechanisme voor de landbou
wontwikkeling Hij vindt die plan
ning te verbrokkeld en doet aanbeve
lingen om tot meer samenhang te
komen. „Europa heeft naast zijn deur
een land liggen." aldus Thio. ..dat
zich in een kritieke fase van zijn ont
wikkeling bevindt en waar de proble
men van armoede en massale wer
kloosheid de komende decennia nog
niet opgelost zullen zijn. Daarom
meent hij dat bijzondere aandacht
voor Tunesië op dit moment op zijn
plaats is
hammedaanse invloeden, zoals ook
wel blijkt uit de naam van de Jongen,
die in de twee films centraal staat.
Ook Rafshan was „eigen keus" van
de makers. Hij is tien jaar en zit in de
Vieiue Klas. Neijman. ..We waren op
zijn school, w aar 1200 leerlingen zit
ten. en toevallig werd er net een de
monstratie gegeven van een nieuw
vak dat Rafshan en zijn klasgenoten
zouden krijgen: cirkelzagen. Hij viel
ons op omdat hij de enige was die niet
terugdeinsde toen de leraar dat ding
aanzette Hij was niet de beste leer
ling hij had nog maar twee onder
scheidingen gehad. Een voor niet-
hardlopen ln de gangen en een voor
ijverig leren
Oktober-feesten
De eerste Tashkent-film laat de stad
zien en de mensen die er wonen en
geeft een beeld van het onderwijs dat
Rafshan en zijn leeftijdgenoten krij
gen. met speciale aandacht voor les
sen die kinderen ln Nederland niet of
heel anders krijgen. In de tweede film
staan de grote oktober-feesten cen
traal. Zo is er gefilmd tijdens de spe-
De antl-neutronenbombeweging
lijkt een bizarre, om niet te zeggen
lachwekkende affaire ln vergelij
king met de beklemmende beelden
die Ik gisteravond heb gezien ln een
filmzaaltje van de VARA. Ik ben
daarvan zo onder de Indruk geko
men. dat ik mijn verhaal meteen
kwijt wil. Ook al wordt het bewuste
programma pas morgenavond uit
gezonden.
Het staat in de omroepbladen
slechts met een enkele regel aange
kondigd als actuele documentaire.
Nou, dat ls het ook, maar dan wel ln
verhevigde mate. Die nauwelijks
ontwikkelde neutronenbom blijkt
namelijk een ouderwets ding te zijn
als je kijkt naar wat op ons scherm
ontrolt onder de titel „De echte
oorlog ln de ruimte". Oeen toe
komstfantasie uit een science ficti
on verhaal maar benauwende reali
teit.
Terwijl over enkele dagen de diplo
maten van Oost en West gaan pra
ten over de 8ALT II-akkoord en.
waarbij dus de ontwapening ter
sprake komt. werken geleerden,
technici er militaire staven onver
stoorbaar voort aan hun ruimtewa
pens Aan Russische en aan de
KUNST/RADIO/TELEVISIE
ciale geschiedenisles vlak voor de
feesten en bij het schoolfeest en de
parade.
Alhoewel Wim Neijman en zijn team
veel vrijheid werd gelaten vindt hij
wel dat je goed kunt merken dat de
mensen die je begeleiden geen erva
ring hebben met westerse journalis
ten of journalistiek. Zo is men in
Rusland totaal niet gewend aan „zo
maar filmen". De werkwijze is er veel
meer van lang doorpraten van tevo
ren. Pas als alles duidelijk is wordt er
gedraaid. Je kon dat merken aan de
mensen. Ze hebben geen routine in
vrijmoedige antwoorden op vragen
die wij als heel gewoon beschouwen.
Binnenkort hopen Wim Neijman en
Anita van Ommeren naar de Sowjet-
Unie terug te keren om films te ma
ken over een jongen van een Jaar of
vijftien en over jonge volwassenen
van even in de twintig die net ge
trouwd zijn of op het punt staan te
trouwen. Als locatie wordt gedacht
aan de Oekraïne en Kirglezië.
Neijman: „Het is de bedoeling van de
serie om een andere Sowjet-Unie te
laten zien dan meestal gebeurt met
het tonen van parades en tanks. Wij
hebben geprobeerd het gewone Rus
land in beeld te brengen. De „gewo
ne" mensen die vrijwel zonder uitzon
dering buitengewoon hartelijk, gast
vrij en spraakzaam zijn."
Carmen Dionyse: „II Vec-
chio"
Amerikaanse kant. Diep onder de
grond.
Reeds cirkelen 5000 objecten rond
onze aarde. Een kleine duizend is
door de twee supermachten de
ruimte ingeschoten met strategi
sche, dus militaire bedoelingen.
Spionage is één van de taken, maar
de satellieten zijn natuurlijk voor
meer toegerust.
Dit had tot gevolg de ontwikkeling
van apparaten waarmee Amerika
nen en Russen eikaars experimen
ten en vorderingen ln de gaten kon
den houden. Op de grond maar ook
in de ruimte functioneren talloze
toestellen die zichtbaar en hoorbaar
maken welke informatie de verspie
dende satellieten van de tegenstan
der verzamelen.
U kunt donderdagavond enkele van
deze ingenieuze apparaten in wer
king zien. In de meest geheime cata
comben van het Ruimteverdedi-
gings Centrum In Colorado mocht
BBC-reporter Mangold een blik
slaan op een elektronisch wonder
dat de koers van het Russische
ruimtestation Salyut 6 volgde. Ko
lonel Yanchek laat er geen twijfel
Van onze radio- en tv-redactie
Bom zou gealarmeerd zijn door tele
foontjes en brieven van mensen die
geen antwoord hebben gekregen.
Toen hij de post nauwkeurig doorlas
kwam hij dertig brieven tegen waarin
werd gevraagd waar het antwoord
bleef. Dat gold zowel verzoeken van
instellingen als van particulieren.
Mensen die vaak wanhopig om hulp
vragen laat de stichting in de kou
staan.
Van het begin af aan is de verstand-
O
over bestaan dat de Sowjet-geleer-
den evenzo de beweging van Wes
terse satellieten controleren.
BIJ het bouwen en wegsturen van
verspieders en hun verklikkers is
het niet gebleven. De ontdekking
dat elektro-magnetische golven zijn
te versterken en dan gebundeld uit-
zendbaar zijn, leidde in 1960 al tot
praktische toepassing van deze la
serstraal (de a van de eerste letter
greep heeft een e-klank).
Hoewel de Sowjet-Unie in technisch
opzicht vaak achter de Verenigde
Staten aan hobbelde, vermoeden
Amerikanen nu dat de Russen het
principe reeds verder hebben ont
wikkeld. Zij zouden zelfs in het be
zit zijn van stralingswapens die sa-
tellietendoders worden genoemd.
In het te Semipalatinsk gelocali-
seerde geheime centrum zouden de
Sowjets werken aan een giganti
sche ondergrondse machinerie
waarin zij elektrische impulsen tot
ongekende krachtbundeling opja
gen Daaihij vergeleken worden de
zwaarste nu bekende bommen wei
nig meer dan waterdruppels. Waar
ben je mee bezig wanneer je tegen
houding tussen de stichting De Om
budsman en de Ombudsman Frits
Bom zo slecht geweest dat er nauwe
lijks sprake is van enig contact. Dit is
de tweede keer dat het naar buiten
komt. Eind oktober sprak Bom er zijn
verontwaardiging over uit dat de
stichting De Ombudsman brieven
wilde verkopen aan de Nieuwe Revu.
Ouwerkerk
Ten tijde dat Hans Ouwerkerk om-
de nog niet in produktie genomen
bom protesteert, terwijl de grote
bazen al veel ergere dingen klaar
stomen? Wat, denk je dan als leek,
is nog de waarde van internationale
besprekingen als SALT I en H?
Waar gaat het allemaal heen en hoe
kan een mens zich verdedigen tegen
al die gruwelijke verzinsels uit tech
nische superbreinen? Eén van de
geïnterviewden zegt dat zij alleen
nog maar onszelf zo snel mogelijk
uit de voeten kunnen maken, 't Zal
weinig helpen als die lasermonsters
met de snelheid van het licht hun
werk doen.
Uit de BBC-film groeit het toe
komstbeeld van Rusland en Ameri
ka die hun belangrijke centra af
schermen met enorme energiebun
dels. Ze zijn te vergelijken met de
stralen van de zoeklichten tijdens
de oorlog. Maar het verschil is dat
het gordijn van laserbundels on
doordringbaar zal zijn en elk vijan
delijk ruimtetoestel vernietigt.
Zou je nog troost kunnen putten uit
de gedachte dat zelfs de afschuwe
lijkste vindingen geen wezenlijke
bedreiging vormen zolang het even
wicht van de afschrikking gehand-
haaft blijft? Of kondigen de vorde
ringen het einde der tijden aan? Ik
denk niet dat prof. Röling na de
film daarop een bevrijdend ant
woord geeft
UW/KWARTET T
DEN HAAG De PTT kan voorloplj i
nog niets beginnen tegen de tv-pk»
ten die ln Amsterdam en Lelden
kijkers tracteerden op pornofilm t
Dit heeft een woordvoerster van 6
PTT meegedeeld.
Er ls voor de PTT geen beginnen aa:1
zolang deze piraten Incidenteel uh t
zenden. We kunnen moeilijk elfc,
avond met een peilwagen rondrijde
om deze tv-plraten te onderscheppe*
aldus de woordvoerster.
Volgens de PTT moeten de piraten
over professionele apparatuur bt i
schikken. Zowel in Amsterdam als
Leiden was de ontvangst van beek2
en geluid goed te noemen. De enljl
manier om deze uitzendingen te vooi 2
komen is dat de exploitant van 4
kabel-tv na de „officiële uitzendii
gen" het kanaal dicht draalt. Mat
dat betekent dat er elke avond 1»
mand aanwezig moet zijn en dat i r
een extra personele belasting voor d v
exploitant, aldus de PTT.
Het is volgens de PTT vrijwel nlq
mogelijk dat de tv-piraten de officiët
uitzendingen kunnen „wegdrukken
Dit is alleen gelukt in Amsterdai
toen het zwakke BBC kanaal wen
weggedrukt. In Lelden startte de t
piraat zijn uitzending na het laatst
nieuws op Nederland 2. De kijkei
kregen eerst een uur lang een pornc
film te zien, daarna tekenfilms en d
uitzending werd afgesloten met h<
optreden van de popgroep „Mes
loaf".
AMSTERDAM De decors en ka
tuums van het Nationaal Ballet va
Cuba, die als gevolg van de slecht
weersomstandigheden in Italië ni(
op tijd in Nederland arriveerden, zij
terecht. Alleen het programma vcx
de eerste van de vijf in Nederland t
geven voorstellingen, die in Amste
dam op vrijdag 12 januari, moei
worden gewijzigd.
Dit betekent, dat „Carmen" (Alberl
Alonso/Georges Bizet) met Alic
Alonso in de titelrol en „Tarde en
Siesta" (Alberto Méndez/Emesto L
cuona) maar één keer tijdens de N
derlandse tournee zullen worden ui
gevoerd: op donderdag 18 januari i
de Rotterdamse Schouwburg oi
20.15 uur.
Het programma voor de Rotterdami
voorstelling op 18 januari ziet er n
als volgt uit: „Les Sylphydes" (Mich
Fokine/Frédéric Chopin), „Canto V
tal" (Azari Plisetski/Gustav Mahlei
„Tarde en la Siesta" en „Carmen".
Frits Bom
budsman was, werd de stichting D
Ombudsman opgericht. Bij de redai
tie van de Ombudsman televisi
en radioprogramma's kwamen zove
vragen om hulp of advies binnen di
de programmaredactie de bean
woording niet meer aankon. Van al
aanvragen konden geen programmi
onderdelen worden gemaakt. Daa
om is een apart adviesbureau ingi
steld dat wordt gesubsidieerd do
het ministerie van CRM en de VAR)
die voor drie ton garant staat.
Voornaamste punt van wrijving tu
sen Frits Bom en de stichting is, dl
hij en de televisieleiding van
VARA het met elkaar eens zijn dl
het programma voorop staat en dl
de stichting haar hulpverlening daa
op moet afstemmen. De stichti®
meent daarentegen dat het Ombud
manprogramma dient te worden a
gestemd op de activiteiten van d
stichting.
Om uit die impasse te komen is enl|
tijd geleden al een werkgroep ingi
steld. waarin voor de VARA Frtl
Bom en Mllo Anstadt zitting namei
Intussen heelt Frits Bom zijn medl
werking aan die werkgroep voorlopl
opgeschort naar aanleiding van uitl
tingen van de secretaris van de stiel
ting in een interview.
In een reactie op de beschuldlgill
van Frits Bom heeft de stichting D
Ombudsman laten weten ernstil
kritiek te hebben op de manier wai
op het televisieprogramma De Or
budsman wordt gemaakt, maar ve
der niets te kunnen „eggen.
ZWOLLE Carmen Dionyse wier
werk van 20 januari tot 19 februari in
de Librije te Zwolle is te zien. is een
Vlaamse keramiste, die haar vak niet
beoefent als kunstnijverheid, maar
als „beeldhouwkunst' met als bijna
enige onderwerp de mens.
Beeldhouwen ls niet helemaal de juis
te term, want Carmen Dionyse gaat
niet uit van een bestaande massa.
Haar beelden worden opgebouwd van
binnen naar buiten. De figuren wor
den in brede ringen, die elkaar over
lappen. van onderaf opgebouwd,
waarbij de hand van binnen uit de
klei naar voren duwt. De lagen klei
lopen dan vaak door elkaar en ook
het bakproces (in elektrische ovens)
zorgt voor het vermengen van de di
verse lagen.
Haar figuren zijn meestal direct ge
ïnspireerd door de oude culturen.
Soms ontstaan beelden, die ontleend
lijken aan het stenen tijdperk, soms
zijn ze direct geént op klassieke figu
ren. altijd ontstaan wezens die oer
beelden van de mens zijn. tijdloos,
een soort tekens van menselijk leven
in elke tijd.
Carmen Dionyse (1921, Gent) ver
wierf talrijke onderscheidingen, nati
onaal en internationaal: de Expo-
prijs, Brussel, 1958; de Gouden Me
daille van Praag. 1962, de Prijs van de
Stad Ravenna. 1965 en de Grand Pri
ze Internationale in Calgary (Canada)
1973.
TROI
Wim Neijman
SAN JU AN, PORTORICO (ANP)
Het Ijk van de Spaanse cellist Pablo
Casals zal eindelijk naar Spanje wor
den teruggebracht, zo deelde een lid
van de familie maandag mee. Casals
overleed in 1973 op 96-jarige leeftijd.
Hij had altijd gezegd dat hij niet naar
Spanje zou terugkeren voordat er een
democratisch bewind zou zijn. Hij
was in 1939, het laatste jaar van de
burgeroorlog, naar het buitenland
uitgeweken. Achilles Montanez, va
der van de weduwe van Casals, zei in
San Juan op Portorico, dat hij ver
wachtte dat het lichaam uit Portorico
zou worden overgebracht naar Ven-
drell bij Barcelona, waar Casals gebo
ren is.
De violist Isaac Stern die donder
dag en vrijdag als solist bij het Rot
terdams Phllharmonlsch Orkest zal
optreden heeft ln overleg met diri
gent Edo de Waart besloten ln plaats
van Penderecki het vioolconcert van
Alban Berg uit te voeren.
Stern lost hiermee een oude belofte
in: vijf Jaar geleden stond het concert
van Berg op het programma maar het
moest toen op het laatste moment
komen te vervallen.
Wegens overweldigende belang
stelling verlengt het Stedelijk Mu
seum Schiedam de Grafiekmanifes
tatie met een week. Dit overzicht van
Nederlandse grafiek van de laatste
drie jaar zal nog te zien zijn tot en
met zondag 21 januari.
ADVERTENTIE
HILVERSUM De Ombudsman van de VARA, Frits Bom,
heeft ernstige klachten geuit over de stichting De Ombuds
man. Deze zou de afgelopen drie maanden enkele tientallen
brieven waarin hulp of advies werd gevraagd onbeantwoord
hebben laten liggen. Frits Bom doet daarover zijn beklag in
een brief aan VARA-voorzitter A. H. Kloos en verzoekt hem
bij de stichting te protesteren.
door Ton Hydra
