I jah verlaat vandaag Iran ompromis-voorstel over Cambodja Palestijnen in Damascus bijeen lanley zwicht voor IMF en ontevreden Jamaicanen mm Guerrilla laait op in Afghanistan Carter is bereid tot nieuwe top resprek met Egyptische president Sadat i\ igebonden landen in Veiligheidsraad dienen verklaring in Breznjew houdt hoop op SALT Syrië en Irak willen fusie 'Islamitische republiek vestigen' 7 oor James Dorsey 5HERAN De sjah van Iran zal vandaag zijn land verlaten, it heeft de officiële woordvoerder van het keizerlijke paleis steravond laten weten. Alvorens te vertrekken zal de sjah n persconferentie geven. kringen van het keizerlijke paleis «nt men dat de sjah in eerste in- ntie bij president Sadat in het mtische Aswan op bezoek zal in. Dit lijkt het bericht te bevesti- ln het Egyptische weekblad okto- dat. „verwacht wordt dat een angrijke persoonlijkheid een tus- üanding in Aswan zal maken voor ontmoeting met president dat". De Sowjet-Unie heeft vanmorgen vroeg, zoals verwacht een veto uitge sproken over de Cambodja-verkla- ring van de niet-gebonden landen. De andere tegenstemmer was Tsje- choslowakije; de overige 13 leden van de Veiligheidsraad stemden voor de verklaring. er de sjah's verdere reisplannen •rst op dit ogenblik nog onduide- heid. Uiteindelijk zal hij naar alle Vertrouwen jrschljnlijkheid in de Verenigde iten aankomen. Er wordt echter t de mogelijkheid rekening gehou- dat de sjah vanuit Egypte eerst ir de Sjia-moslims belangrijke kar- tmoskee in Irak zal gaan en moge lijkerwijs ook een bezoek aan Marok ko zal brengen. Het vertrek van de sjah volgt onmid dellijk nadat beide Kamers van het Iraanse parlement hun vertrouwen ln de regering van Sjahpoer Bakhtiar zullen hebben uitgesproken. Na hun debat van 90 minuten won Bakhtiar gisteren ht vertrouwen van de Iraan se senaat. Achtendertig senatoren stemden voor, één stemde tegen en één onthield zich van stem. Jalal Nai- ni, die tegen stemde, meende dat er pas over de regering-Bakhtiar ge stemd zou kunnen worden ais het volk een uitspraak heeft gedaan. Veel belangrijker is de stemming van daag in de Majilis, Iraans Tweede Kamer. Verwacht wordt dat de Maji lis ook zijn vertrouwen in Bakhtiar zal uitspreken, zij het slechts met eenkleine meerderheid. Vele leden van de Majllls tonen zich openlijk vijandelijk tegenover Bakhtiar of schoon de parlementsleden door het bewind van de sjah werden benoemd. Aangenomen wordt dat dit het ge volg is van telefonische bedreigingen van de parlementsleden om rich niet ten gunste van Bakhtiar uit te spreken. Khomeini Goed ingelichte kringen in Teheran menen dat de sjah oorspronkelijk zondag reeds Iran wilde verlaten. Hiervan werd hij echter door premier Bakhtiar weerhouden. Eerder deze week sprak Bakhtiar de overtuiging uit dat de in Parijs in ballingschap levende Ayatollah Khomeini 48 uur na het vertrek van de sjah in Iran teruggekeerd zou zijn. Khomeini meent binnen enkele dagen na het vertrek van de sjah het bestuur van Bakhtiar te kunnen overnemen. Met de bekendmaking van zijn Islami tische raad heeft Khomeini zijn eigen tegenhanger van de regentenraad ge vormd. Khomeini heeft duidelijk te kennen gegeven dat hij verwacht Irans nieuwe sterke man te worden. Desgevraagd liet Bakhtiar gisteren weten dat Khomeini weliswaar als een sterke man te beschouwen is, maar dat hij hoopt dat Khomeini een soortgelijke rol als Ghandi in India zal vevullen. Bakhtiar waarschuwde dat pogingen om een alternatieve re-> gering in Iran te vormen alsnog een staatsgreep zouden kunnen uitlok ken. Immers de stichting van een islamitische raad als tegenhanger van de regentenraad ls in strijd met de Iraanse constitutie. Geen muiterij De opperbevelhebber van de Iraanse strijdkrachten, generaal Abbas Gha- rabaghi heeft in een vraaggesprek laten weten dat hij zich „niet eens zou kunnen voorstellen" dat een groep officieren het bewind van Bakhtiar omver zou willen weren. Gharabaghi waarschuwde dat. dergelijke pogin gen hardhandig de kop ingedrukt zouden worden en dat hij geen mui- terj ln het leger zou dulden. Iraanse soldaten hebben zich giste ren opnieuw met demonstrerende te genstanders van de sjah verenigd. Beelden van elkaar omhelzende sold- ten en demonstranten kenmerkten de sfeer in de buurt van de bazaar van Teheran. Portretten van ayatollah Khomeini sierden de gepantserde voertuigen en rode anjers om het bloed van de in de strijd gevallen martelaars te herdenken, staken uit de lopen van de automatische machi negeweren. Stakende werknemers van de Sepah-bank hebben het standbeeld van de sjah op het plein voor hun kantoor omvergeworpen. Vlak daarvoor had een menigte van tweeduizend mensen vernielingen in cn verzoening in Iran? Een betoger tegen het regime van de sjah kust een Iranese militair, de Sepah-bank aangericht YORK (AP, AFP, Reu- UPI) Zes niet-gebonden ien in de Veiligheidsraad f)ben een verklaring inge- id waarin wordt opgeroe- tot een bestand in Cam- Ija. verschil met een vorige resolutie, de Chinese koker, is, dat alle terpe kantjes er vanaf zijn gesle- L Zo zeer zelfs dat enkele onderte- bars twijfels hebben over hun ei- lontwerpverklaring. maar die toch »en ingediend om de Veiligheids- li van de Verenigde Naties althans [uitspraak te laten doen. nationaliteit van de buitenlandse |pen in Cambodja wordt in het jden gelaten en wordt geen veroor- ing gevraagd over de „Vietnamese fessie" tegen China, zoals in het lere ontwerp wel het geval ls. Pe- eiste voorts de terugtrekking de Vietnamese troepen uit Cam- K [was op voorhand duidelijk dat de ese verklaring binnen de Veillg- raad niet haalbaar was, omdat owjet-Unie, die Vietnam steunt. uit Cambodja verdreven regering Pol Pot, nam niet deel aan de vergade ring van de Veiligheidsraad. Hij ligt in het ziekenhuis wegens uitputting en overspanning, zoals een woord- net noemde. voerder van hospitaal het Heng Samrin een veto zou uitspreken. Overigens ls het nog maar zeer de vraag of de resolutie die de niet-gebonden landen nu hebben ingediend voor de Sowjet- Unie wél aanvaardbaar is. Prins Norodom Sihanoek, die in New York is als vertegenwoordiger van de De nieuwe regering van Cambodja zou Norodom Sihanoek, die op brede steun onder de bevolking kan reke nen, toestemming hebben gegeven naar het land terug te keren. Het Cambodjaanse Nationale Bevrij dingsfront, dat nu de macht in han den heeft, heeft de prins laten weten dat hij kan kiezen tussen „vaderlan der" zijn, of „zetbaas van buitenland se reactionaire belangen". De Veiligheidsraad kreeg een brief van de nieuwe regering van Heng Samrin in Cambodja, waarin wordt gezegd dat iedere vergadering van de raad zónder de stem van Cambodja een schending is van de onafhanke lijkheid van het land. En dat is dan niet de stem van Sihanoek, die geldt als de zegsman van het vorige regime in Cambodja. Waarnemers verwachten een diplo matiek offensief van het „nieuwe Cambodja" om internationale erken ning te krijgen. Dat gebeurt dan op het moment dat de opstandelingen, gesteund door de Vletnamezen, het grootste deel van het land ln handen hebben. Wel wordt nog steeds gevochten tus sen de opstandelingen en Cambod jaanse geregelde troepen, die een gu errilla zijn begonnen. Bij de provin ciehoofdstad Battambang wordt nog steeds strijd geleverd, alsook ln ge bieden in oost-C am bod ja die de Vlet namezen eerder hadden ingenomen. De snelle opmars, aldus militaire waarnemers, heeft geleid tot aanvoer- moellijkheden en coördinatieproble men tussen de verschillende eenhe den. Er wordt rekening gehouden met een langdurige guerrilla in Cambod ja, waaraan China inmiddels steun heeft toegezegd. In Bangkok heeft de Vietnamese mi nister van verbindingen, Pham Trong Tue gesproken met de Thaise eerste minister Kriangsak Cham and. Thai land vreest onmiskenbaar na Cam bodja het volgende doelwit te worden van Vietnamese actie, maar minister Phan Trong Tue heeft verzekerd dat zijn land „vriendschappelijke betrek kingen" met Thailand wil. Achmed Hassan Al-Bakr WASHINGTON, CAIRO (Reuter, UPI) De Amerikaanse president Carter is bereid een nieuwe topconfe rentie te beleggen met premier Begin van Israël en president Sadat van Egypte als er sprake is van een toena dering tussen beide landen. De Ame rikaanse president deed deze mede deling gisteren in Atlanta, waar hij een prijs ontving die is ingesteld ter ere van de overleden strijder voor de geweldloosheid ds. Martin Luther King, die dezer dagen vijftig jaar zou zijn geworden. Om de weg te effenen voor een verde re toenadering tussen beide landen reist de Amerikaanse reizende am bassadeur Alfred Atherton vandaag naar Jeruzalem om te overleggen met de Israëlische regering. Later deze week gaat hij ook naar Cairo. De Israëlische premier Begin sprak gis teren de hoop uit dat het overleg met Atherton zou leiden tot een hervat ting van de vredesbesprekingen op het niveau van ministers van buiten landse zaken. Het Israëlische kabinet blijkt intern verdeeld over de vraag of er nieuwe nederzettingen ln de bezette gebie den mogen komen. Na een dag van ontkenningen erd gisteren meege deeld dat de Israëlische autoriteiten toestemming hebben gegeven voor de vestiging van drie nieuwe neder zettingen, twee op de westelijke Jor- daanoever en één ln de Gazastrook. •Het zou hier om militaire nederzettin gen gaan. Door militaire nederzettin gen toe te laten, komt Israël enerzijds tegemoet aan de eisen van de aan hangers van de Groot-Israël gedach- teen omzeilt het de Arabische kritiek op de vestiging vn nieuwe burgeme- derzettingen. Egypte en Soedan hebben gisteren een driedaags overleg afgesloten voor de totstandkoming van een politieke unie. De conferentie, die werd voorge zeten door de Egyptische premie Khalil en de Soedanese vice-presi dent El-Taher. zal aanstaande zater dag een afronding krijgen door een gemeenschappelijke zitting van de parlementen van beide landen. Het streven naar nauwe politieke banden ls ingegeven door de gemeenschappe lijke vrees voor het communisme, zo liet de Egyptische premier Khalil gis teren weten. NEW YORK (Reuter. UPI) De Rus sische president Breznjew, die mo menteel een bezoek aan Bulgarije brengt, vindt dat de Verenigde Sta ten hem weinig bemoediging hebben geboden de afgelopen jaren bij zijn streven om de betrekkingen tussen beide landen te verbeteren. In een interview met het Amerkaanse blad Time spreekt de Russische president echter de verwachting uit dat presi dent Carter en hij spoedig zullen kun nen overgaan tot de ondertekening van een tweede akkoord ter beper king van de strategische kernbewa pening. De Amerikaanse president Carter heeft gezegd dat hij een SALT-ak- koord als officieel internationaal ver drag aan de senaat zal voorleggen. DAMASCUS (Reuter, UPI) Met een toespraak van de Syrische president Assad is gisteren in de Syrische hoofdstad Damascus de vergadering begonnen van de Palestijnse Natio nale Raad. het Palestijnse parlement ln ballingschap. De raad 2al onder meer spreken over de vorming van een Palestijnse regering in ballingschap. De rede van de Syrische president bevatte weinig nieuws. Assad betuig de zijn medeleven met de mensen die in de bezette gebieden wonen, ver klaarde dat er alleen vrede kan ko men als de Palestijnse kwestie goed geregeld wordt en stelde tenslotte dat alleen Arabische eenheid en verwer ping van de akkoorden van Camp David tot een uiteindelijke vrede kunnen leiden. Voordat de Syrische president het woord kreeg, zei de voorzitter van de Nationale Raad, dat deze (veertiende) bijeenkomst van de Nationale Raad de Houari Boumédienne-vergadering zal heten ter nagedachtenis aan de overleden Algerijnse president. Eén front Aan de bijeenkomst, die waarschijn lijk een week zal duren, wordt deelge nomen door 293 afgevaardigden van alle Palestijnse organisaties, studen tenorganisaties en vakbonden. Aan genomen wordt dat de Raad de leider van de PLO, Arafat, zal herkiezen. Hoewel er tijdens de bijeenkomsten zeker hartige woorden gewisseld zul len worden tussen de verschillende Palestijnse guerrilla-organisaties, neemt men toch aan dat alle betrok ken partijen hun best zullen doen. althans verbaal, op één lijn te komen met elkaar. Zeker nu Irak en Syrië elkaar gevon den hebben en zelfs voornemens lij ken één staat te maken van de twee landen, kan een gemeenschappelijk Palestijns standpunt, dat in overeen stemming is met de politiek van Irak en Syrië, het Arabische eenheidsfront tegenover de vredesinitiatieven van de Egyptische president Sadat alleen maar sterker maken. Tijdens de Palestijnse Nationale Raad zal ook de toenadering tussen de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO en Jordanië ter sprake komen De Raad zal zich dienen uit te spre ken over het concept van een ak koord tussen Jordanië en de Palestij nen. Ook hierover zal wel menig har tig woordje vallen. Kennelijk om de radicale Palestijnen wat tegemoet te komen heeft Arafat, die de laatste dagen een bezoek aan Saoedi-Arabië bracht, gezegd dat de Palestijnse ac ties in de door Israël bezette gebieden de komende dagen heviger zullen zijn. Arafat wordt binnen de Pales tijnse beweging gehekeld om zijn ge matigde houding. Eén land De Syrische president Assad maakte in zijn toespraak gewag van de nauwe samenwerking tussen Syrië en Irak. die hij van grote betekenis voor de Palestijnen noemde. De ministers van buitenlandse zaken van belde landen en hun ambtgenoten van de fensie overlegden gisteren in Damas cus over militaire en politieke samen werking. die er uiteindelijk toe zou moeten leiden dat beide staten één worden. Volgende week zullen presi dent Assad van Syrië en Al-Bakr van Irak elkaar persoonlijk ontmoeten om de details van een regeling uit te werken. Die regeling zou moeten voorzien in een roulerend president schap. de vorming van een gemeen schappelijke regeling en de totstand brenging van één militair opperbevel. ISLAMABAD (AP, AFP) De guerrilla in de oostelijke provincies van Afghanistan tegen de nieuwbakken regering van Mohammed Taraki laait op. Taraki kwam vorig Jaar april na een bloedige staatsgreep aan de macht, en vestigde een pro-Russisch regime. Hij ls er echter nog steeds niet in geslaagd greep te krijgen op heel het bergachtige land. De regering is „ern stig bezorgd" over de toestand in het oosten van het land, waar regerings functionarissen niet zonder begelei ding reizen. Er is sprake van lucht aanvallen en acties tegen Russische adviseurs in het Afghaanse leger, waarvan overigens de discipline pre sident Taraki zorgen begint te baren. De opstandelingen beweren dat zij meer dan 1000 Afghaanse soldaten hebben gedood of gewond. Het noor den van de provincie Kunar, Noori- stanl, zou bijna helemaal in handen van de opstandelingen zijn. Ook vori ge regeringen hadden het moeilijk met dit deel van het land. en gaven het uiteindelijk gedeeltelijk zelfbe stuur. Taraki wil daarvan echter niet weten. De Noo ris tani's namen minder dan een eeuw geleden het islamitische geloof aan, net als vrijwel geheel Af ghanistan. Zij zijn fel anti-communls- tlsch en de pro-Russische politiek van het regime in Kaboel is hen een doom in het oog. „Wij willen een echte islamitische regering, zodat de mensen ln vrijheid, gerechtigheid en gelijkheid kunnen leven," aldus op standelingenleider Mojadded van het Nationale Front voor de redding van Afghanistan, een overkoepeling van verschillende verzetsgroeperingen, die overigens ook weer met elkaar overhoop zouden liggen. Nfet toevallig Het is. aldus waarnemers, niet toeval lig dat de berichten over het gods dienstige verzet uit buurland Paki stan komen, dat ook zelf sterk op de islamitische toer is. Er zijn al meer dan 12.000 Afghaanse vluchtelingen ln Pakistan. Het weigert echter mili taire steun aan de opstandelingen, die onder andere met groot tekort aan munitie kampen, om de regering- Tarakl niet verder tegen zich ln het harnas te jagen. Wel zouden conser- vaUeve Arabische oliestaten steun hebben toegezegd de regering in Ka boel omver te werpen en van Afgha nistan een islamitische republiek te maken. ir Aldert Schipper re handen waren. Plaatselijke industriëlen konden geld lenen om werkgelegenheid te scheppen. Door landhervormingen kregen 35.000 kleine boeren een stukje grond en er werden coöperaties voor suikerrietverbou wers opgericht. JGSTON In de haven van de hoofdstad van Jamaica meerde dag een schip met Canadees graan af. Dat werd tijd, want in Montego een soort Torremolinos voor Amerikaanse toeristen, was vrijwel n brood meer. In het binnenland hadden de bakkers al in weken geen !l meer gezien. Een broodoproer was voor premier Michael Manley irschijnlijk net iets te veel geweest, na de onlusten van de afgelopen ik. rellen in de hoofdstad volgden op de Eondiging van een drastische verhoging de olieprijs. Gedwongen door economi- tegenwerking van de Verenigde Staten d Oder druk van het Internationaal Mone- vi Fonds bleef de socialistische regering 3d Manley weinig anders over dan deze 9 ipulaire maatregel te nemen, een aan- g ing dat het internationale bedrijfsleven vat op het leven in Jamaica begint te gien. d i Jley wist in 1972 de kiezers te winnen «en voorzichtig sociaal-democratisch >i ramma. De daarmee gepaard gaande d d« hervormingen wilde hij voor een ai 'aten betalen door de bauxiet-indu- dle vrijwel geheel in buitenlandse han- was Tussen 1972 en 1977 stegen de •nsten uit de aluminiumindustrie dan van 22 tot 185 miljoen Jamaicaanse van het IMF en de Wereldbank geleend kocht Manley nutsbedrijven zoals bus- Uchappijen. die voorheen in particulie- Hervormingen Door de stijgende olierekeningen nam het tekort op de betalingsbalans na 1973 sterk toe. In 1974 kondigde Manley een groot scheeps programma aan van socialistische en democratische hervormingen Er kwa men werkverschaffingsprogTamma's om de groeiende werkloosheid te lijf te gaan, die echter weinig succes hadden. Enkele hon derdduizenden Jamaicanen emigreerden naar Engeland en Canada. Bovendien begonnen de ondernemers hun vertrouwen in Jamaica te verliezen. Zij ver trokken in groten getale naar Miami Een aantal fabrieken ging dicht en arbeiders kwamen op straat te staan. Door de inkom sten uit de bauxietindustrte bleef de Jamai caanse dollar op een kunstmatig hoog peil, waardoor de natie in haar geheel op te grote voet bleef leven. Nadat Jamaica in 1974 de verhouding met de grote buurman Cuba had genormali seerd. braken de Verenigde Staten de finan ciële steun aan het land af. Volgens Manley wilde Amerika het democratisch-socialisme op deze manier de nek omdraaien, omdat de multinationale bedrijven op het eiland niet langer het paradijselijke ondernemerskli maat vonden. Ook de bauxietmaatschap- pijen dreigden met vertrek. Het Jamaicaan se bauxiet ging de Amerikanen te veel kos ten. hoewel dat nergens zo makkelijk voor het opscheppen ligt als in Jamaica. De verkiezingen van 1976 gingen gepaard met ongekend geweld. De oppositie bleek plotseling ln het bezit van wapens, volgens sommigen afkomstig van rijke Jamaicanen in Miami. Toch waren de verkiezingen een groot succes voor Manley, die zijn mensen een sociaal-democratisch paradijs beloofde, met medebeslissingsrecht van de arbeiders, openbaar beheer van de belangrijkste pro- duktiemlddelen en nationale onafhanke lijkheid. Maar de internationale geldmarkt raakte voor Jamaica gesloten en de produktie zak te in elkaar Door stijgende prijzen en be richten in de Amerikaanse pers over ge welddadigheden, liep het toerisme belang rijk terug. Het IMF wilde alleen nog geld lenen, als Jamaica zich wat minder socialis tisch zou gedragen. Manley riep ln 1977 nog strijdvaardig uit dat Jamaica voor het IMF niet te koop was. Maar korte tijd later sloot hij toch een overeenkomst met het Fonds voor een le ning van 74 miljoen dollar. De voorwaarden waren hard: devaluatie van veertig procent van de nationale munt, ontslag van de linkse minister Duncan en een drastische beperking van de overheidsuitgaven. Manley had weinig keus. Hét geld was op en leveranciers in het buitenland eisten eerst harde munt alvorens graan naar Jamaica te zenden. Door voortdurende daling van de nationale munt stegen de prijzen met sprongen, waarvan vooral de allerarmsten de dupe werden. Verzet In september 1978 hield de oppositiepartij, de JLP. een congres, waarop partijleider 8eaga een campagne van burgelljke onge hoorzaamheid tegen de regering aankon digde. Het duurde tot begin deze maand, na het bekendworden van de prijsverhoging voor benzine, voor Jamaica daar iets van merkte. Ineens bleek er een comité te be staan. dat het verzet tegen deze verhoging bundelde, de National Patriottic Move- ment Deze beweging is volgens zegslieden voortgekomen uit de oppositie Vorige week maandag organiseerde de NPM een grote demonstratie. Ik heb ie mand gesproken, die gezien heeft dat da mes uit kostbare automobielen stapten en de demonstranten bij Inderhaast opgewor pen barricades op straat koele dranken uitreikten. Diezelfde persoon had gezien dat een andere dure wagen spandoeken aanvoerde. Gespeculeerd werd dat buiten landse hulp. mogelijk uit Miami, de demon stratie mogelijk had gemaakt. De machtigste krant, de Daily Gleaner, maakte de bevolking duidelijk dat de prijs stijging gevolgen zou hebben voor andere consumptiegoederen en de volgende dag verspreidde de barricades zich over het hele land. Plotseling waren er vrachtwagens die puin dumpten op straat. Bedrijven stuur den personeel eerder de straat op en school kinderen bleven thuis. BIJ schietpartijen vielen er doden. Vliegtui gen konden woensdag niet vertrekken, de watertoevoer werd onderbroken en de bauxiet-industrie viel stil. Het leger moest de politie te hulp komen om de orde te herstellen. Woensdagavond verscheen de minister van veiligheid, Dudley Thompson op de tv om een verharding van het politie optreden ln het vooruitzicht te stellen. Donderdag waren de onlusten over. In een langdurige televisie-uitzending verklaarde Manley waarom de bezine in prijs steeg. HIJ deed de belofte dat die stijging lager zou zijn dan aangekondigd en deed daarmee een aanzienlijke tegemoetkoming Hoewel de organisator van de demonstraties, de NMP. het volk opriep te weigeren een hoge re prijs te accepteren, bleef alles daarna rustig De Jamaicanen waren blijkbaar ge schrokken van' hun eigen moed.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7