britse staking jreidt zich uit Jakthiar maant levolking Iran China vraagt veroordeling van Vietnam Amerikaans Congres heeft de macht heroverd Politie Spanje kan terreur niet aan 'Blank' huis taboe voor kleurling Indiase zakenman tart Zuidafrikaanse wet oodtoestand Noord-Ierland irtij van Chirac (waart eenheid Nieuwe dode in Spanje Rol van alcohol bij verdrinken is aanzienlijk Jamaica devalueert 'Opa's' Rhodesië ook in dienst HERDAG 13 JANUARI 1979 BUfTENLAND TROUW/KWARTET RETORIA (AFP) Voor kleurUn- in en zwarten bestaat in Zuid-Afri- woningnood, voor blanken niet. e Indische zakenman Mutusamy ickery heeft zich van de regeling it er voor ieder ras een eigen wijk staat niets aangetrokken en een lis gekocht in de rijke blanke wijk irtfield van Pretoria. je één gezin toe. dan zijn het er bin- jn blanke overbuurman, de bankier nen een maand twintig', aldus Cloete. eter Cloete. pikt dit niet en heeft Packery trok twee weken geleden sa- li aanklacht ingediend. Ook voor men met zijn vrouw en zes kinderen eze Indiër wil hij geen uitzondering in de riante villa, met zwembad en aken. want 'U kent die Indiërs, laat tennisbaan. In de Indische wijk kon hij geen woning vinden, omdat er een wachttijd van drie tot zes jaar is. Packery. ten einde raad. heeft toen zomaar een 'blanke' woning betrok ken. zonder zoals het hoort toestem ming te vragen. Overbuurman Cloete zal ook als de Zuidafrikaanse regering besluit aan de Indiase zakenman toch toestem ming te geven, blijven doorgaan met zijn aanklacht. Als je eenmaal een beleid hebt uitgestippeld, dan moet je je eraan houden, zo vindt hij. De zaak van de Indiër Packery is een test voor de regering in Pretoria. In veel andere gevallen zijn niet-blan- ken illegaal in blanke' huizen getrok ken. Zij worden met uitzetting be dreigd. Jaarlijks moeten duizenden mensen hun huis uit, op grond van de apartheidswetten. In 1976 nog wer den 26.000 Indiërs verjaagd uit hun huis. omdat hun woonwijk in een andere categorie ondergebracht werd. door Jan Keulen INDEN (Reuter, UPI) In Engeland breidt de staking zich eds meer uit. Piloten van de Britse luchtvaartmaatschap- hielden 24 uur op met werken en de dreiging van een king bij de spoorwegen is groot. In Noord-Ierland is al de idtoestand uitgeroepen en nemen militairen een deel van vervoer op zich. toestand in Noord-Ierland was uitge roepen. aanvoerlijnen in Engeland zijn «rel overal verstopt, omdat tot derdag al 50.000 vrachtwagen- iffeurs staakten, om loonsverho- te verkrijgen. Donderdag heeft rootste vakbond van de vrachtr •nschauffeurs de TWGU zijn toegezegd aan de stakende iffeurs. Een kleine bond volgde rren en nog eens 35.000 chauf- I s weigerden te werken. Verwacht dt dat aan het eind van de volgen reek meer dan een miljoen werk ers niet aan het werk kunnen vanwege de staking. ird-Ierland wordt op het ogenblik zwaarste getroffen door de sta- omdat daar niet alleen de luffeurs van het goederenvervoer werk neergelegd hebben, maar de chauffeurs van de tankauto's, wel alle 360 benzinestations in dit i ed staan droog. De scholen, waar gestookt kan worden wegens ge- c aan brandstof, zijn gesloten. Het 00 man sterke Britse garnizoen, jevuld met nog eens 480 militai- is ingeschakeld, nadat de nood- MADRID Rechter Miguel Cruz Cuenca, voorzitter van het Spaanse hooggerechtshof, verlaat dinsdagochtend 9 januari zoals gebruikelijk even voor tien uur zijn huis. Als hij naar zijn auto-met-chauffeur loopt, klinkt er een knal, een seconde later een tweede. Omstanders zien een besnorde dertiger en een jongen met krullend haar naar een auto rennen die snel wegrijdt. jtIJS (DPA, Reuter) De Franse illistische partij van Jacques Chi- heeft naar buiten zijn een- 1 weten te bewaren. Men ziet dit ;n succes van Chirac, die het nog op een beslissende krachtproef president Giscard d'Estaing laat 'comen. ic had de UDF van Giscard ver een Europees integratiebeleid >eren dat ingaat tegen de belan- van Frankrijk. Dit had heftige lek uitgelokt van de ministers van tPR in de regering, fcf Opvallend is dat het gebied geduren de de stakingsgolf van deze week nog niet getroffen is door een bomaans lag. Veel levensmiddelenzaken en be nzinestations in de graafschappen van de Ierse Republiek, die aan Noord-Ierland (Ulster) grenzen, heb ben een toevloed van kopers uit dit gebied gehad. De chauffeurs van de treinen hebben Twee stakende Britse vrachtwagenchauffeurs op wacht bij de hekken van de havens in Oost-Londen. Zij geen 1»aus^in 28 gulderf krijgen P"»~" -rkwi.lige col„t,, te „«Stonden van „erk. In de levensmiddelenzaken zijn al lege planken te ontwaren, maar de gTote zaken zeggen het nog wel een weekje te kunnen uithouden zonder leveringen. De Britse boeren zijn blij met het nieuws dat de chauffeurs een uitzondering hebben gemaakt voor het leveren van voer voor de dieren. De pubs vrezen binnen niet al te lange tijd een groot tekort aan bier en andere dranken. De brouwerijen heb ben een tekort aan koolzuurcylin- ders, zodat het bier niet vers gehou den kan worden. In de industrie hebben de stakingen nog het meest teweeggebracht. Dui zenden arbeiders zijn al naar huis gestuurd, vooral in Noord-Ierland, omdat de fabrieken materiaal ontbe ren. De stakingen kunnen een verlies voor premier Callaghan betekenen bij de algemene verkiezingen dit jaar. Callaghan heeft altijd beweerd dat hij de vakbonden beter onder contro le had dan zijn opponente Margaret Thatcher van de conservatieve partij. Volgende week dinsdag komt het Britse parlement bijeen in een nood- debat. Meer nieuws op pagina 27. Rechter Cruz was het zesde slachtof fer dit jaar van het terroristische ge weld. Dezelfde avond verschijnt mi nister van binnenlandse zaken Mar tin Villa op de televisie Woedend, maar onmachtig zegt hij: „De rege ring zal in geen geval met de ETA onderhandelen." Het is rechtstreekse kritiek op de „minister van binnenlandse zaken" van de voorlopige Baskische rege ring, de socialist Txiki Benegas, die wel met de Baskische guerrilleros wil praten. Minister Martin Villa kondig de voorts aan dat er geen nieuwe amnestie zal worden verleend en dat de noodtoestand voor Baskenland niet zal worden uitgeroepen. Het anti- terreurprogramma van zijn ministe rie levert goede resultaten op, zegt Martin Villa. Zou het waar zijn? Er zijn inderdaad de laatste maanden zeker honderd echte of vermeende ETA-leden opge pakt. Maar greep op het politieke geweld heeft de Spaanse politie niet. Zij is niet opgewassen tegen de „mo derne terreur". MADRID (Reuter) Twee gewa pende mannen schoten gisteren in Madrid een agent van de gemeente politie dood, toen deze in de vroeg» ochtend zijn huis verliet. De 54-jari- ge agent Romero Garcia was op weg naar zijn werk. toen de mannen van dicht bij het vuur op hem openden. De daders verdwenen in een gereed staande auto. Het motief voor de aanval was niet bekend. Nog geen maand geleden schoten onbekenden een agent, die het verkeer stond te regelen in Ma drid dood. Niemand eiste verant woordelijkheid voor deze moord op. Sinds 1 januari zijn in Spanje al teven mensen door politieke aansla gen om het leven gekomen. Eén van die aanslagen werd opgeëist door de linkse GRAPO, de rest door de Bas kische afscheidingsbeweging ETA. Ongeschikt %ERAN Iraans nieuwe premier Bakthiar heeft de Iraan- hevolking ervoor gewaarschuwd niet te proberen van de teidelijke opheffing van de staat van beleg in Iran te nfiteren. Wie de openbare orde verstoort, zal hard gestraft ■jden, aldus de premier. Dit zei hij naar aanleiding van Jsale demonstraties in de stad Sjlraz waar eerder deze •k de staat van beleg als een soort proef werd opgeheven. enstanders van de sjah gingen tren voor, de tweede achtereen- jende dag in Sjiraz de straat op. gisteren werden met name ge- ken van de SAVAK. Iraans gehei- dienst, het hoofddoel. Drie SA- Meden kwamen bij een brand in gebouw van de geheime dienst |iet leven. Bij verdere botsingen het leger sneuvelden drie demon- nten en raakten twaalf anderen Dnd. De geestelijke leiders van iz hebben een beroep op de bevol- [gedaan om zich in overeenstem- met de islamitische principes b te gedragen. pier Bakhtiar presenteert zijn re isprogramma vandaag aan de se senaat. Morgen begint in de Tweede Kamer het debat over het programma van de nieuwe regering. Uiterlijk woensdag zal de majilis naar alle waarschijnlijkheid haar vertrouwen in de nieuwe rege ring uitspeken. Ofschoon in verschil lende Iraanse steden gisteren gede monstreerd werd lijkt de intensiteit minder. Geleidelijk normaliseert het leven zich in de hoofdstad Teheran. De winkls gaan langzaam weer open en de files voor de pompstations wor den steeds korter De Iraanse olieproduktie is inmiddels weer opgevoerd tot een dagelijks gemiddelde van 410.000 vaten, wat onge veer de helft van de binnen landse behoefte dekt. Achter gronden over Iran op pag. 11. LONDEN (Reuter) Voor veel gevallen van verdrinking zou wel eens alcoholmisbruik ver antwoordelijk kunnen zijn. schrijft het British Medical Journal in een overzichtsar tikel. Uit een rapport van de Britse overheid blijkt dat alcohol in veertien procent van de geval len verband hield met verdrin ken in Engeland en Wales, en in 29 procent van de gevallen in Schotland. Volgens een Fins onderzoek verkeerde eenderde van de volwassen Finnen die verdronken onder invloed van sterke drank. Hetzelfde gold voor de helft van alle verdron ken Noorse zeelieden en voor maar liefst driekwart van de volwassen mannelijke inwo ners van de Australische stad Geelong. De samenhang tussen drinken en verdrinken moge van land tot land verschillen, aldus het medische vakblad, wat alle lan den gemeen hebben is dat het publiek nergens is gewezen op de gevaren. Uit een Britse studie bleek dat negen van de tien verdronken Britten die gedronken hadden, onvrijwillig te water waren ge raakt. Tien procent wilde een frisse duik nemen. Alcohol ver groot niet alleen de durf, schrijft het BMJ, het verkleint ook de overlevingskansen van het slachtoffer. De suikercon centratie in het bloed vermin dert, waardoor de in het water gevallen mens minder energie ter beschikking heeft. Boven dien bevordert een verstoring van het controlesysteem van de lichaamstemperatuur een snelle afkoeling. NEW YORK/BANGKOK (AP, AFP, Reuter, UPI) China heeft in de Veiligheidsraad een resolutie ingediend, waarin wordt gevraagd de verzoeken van prins Norodom Sihanoek in te willigen. Deze behelzen een veroordeling van Vietnam wegens de inval in Cambodja, het staken van alle hulp aan Vietnam en „doeltreffende maatregelen" als de agressie van dat land tegen Cambodja voortduurt. Het was voor het eerst sinds China in bodja" gevierd. Onderwijl duren de 1971 toetrad tot de Verenigde Naties gevechten in Cambodja tussen op dat het een resolutie indiende. Overt- standelingen en Vietnamese eenhe- gens maakt deze geen enkele kans te den aan de ene kant, en troepen van worden aangenomen, omdat een veto de gevallen Cambodjaanse regering van de Sowjet-Unle, dat achter Viet- op kleine schaal voort. Vietnamese tanks rukken westwaarts op naar de grens met Thailand, langs dezelfde weg waar de afgelopen da gen soldaten van de verdreven Cam bodjaanse regering gingen. Doelwit is Battambang, Cambodja's tweede stad. totdat alle steden door het vori ge régime waren ontvolkt, omdat de toekomst van Cambodja op het plat teland zou liggen. KINGSTON (UPI) Jamaica heeft zijn dollar opnieuw met een paar pro cent in waarde verminderd. De deva luatie is één van de eisen van het Internationale Monetaire Fonds voor steun aan het eiland dat economisch volslagen in het slop zit. Tegen de versoberingsmaatregelen van de soci alistische regering Manley en prijs verhogingen werd deze week op grote schaal betoogd. Gisteren was het rus tig op Jamaica nam staat, zeker is. Nederlaag Het feit dat Sihanoek mocht spreken betekende een zware nederlaag voor de Sowjet-Unie in de Veiligheidsraad. De Veiligheidsraad stemde met der tien tegen twee stemmen tegen een voorstel van Tsjechoslowakije dat verder overleg moest worden uitge steld totdat maandag een delegatie uit Cambodja aan komt. Uit de be slissing van de Veiligheidsraad bleek dat Sihanoek werd gezien als verte genwoordiger van Cambodja. Zoals verwacht pakte de prins fel uit. Hij verklaarde dat Vietnam een „Hit- Ierachtige Blitzkrieg" had uitgevoerd tegen Cambodja. De in een Mao-pak geklede Sihanoek viel de Sowjet-Unie aan dat hij verweet het conflict in Cambodja te hebben aangemoedigd. Vietnam verzette zich. als verwacht, tegen alle beschuldigingen en noem de de gebeurtenissen in Cambodja „een massale opstand van het Cam bodjaanse volk tegen zijn onderdruk kers." De verdreven regering-Pol Pot had het land veranderd in één groot concentratiekamp, aldus de Vietna mese woordvoerder. In Vietnam is tijdens een grote bij eenkomst in het stadstheater van Ha noi de geboorte van „een nieuw Cam- De opbouw en werkwijze van de poli tiekorpsen zijn nog vrijwel dezelfde als ten tijde van Franco. Geschikt om clandestiene vergaderingen op te rol len, openlijk verzet te breken of kran ten in beslag te nemen. Maar onge schikt voor de strijd tegen een organi satie als de ETA, die over grote som men geld beschikt en een verfijnd netwerk van medestanders heeft op gebouwd. Toen het Spaanse volk massaal koos voor de parlementaire democratie en een vreedzame oplossing van de vele problemen, kwam er van drie kanten een gewelddadige reactie: van links, van rechts en van de Baskische natio nalisten. Neo-fascistische groepen waren ver antwoordelijk voor de „slachting van Altocha" in 1977, toen vijf linkse ad vocaten werden vermoord, voor de aanslag van oktober op het liberale ochtendlbad El Pais, waarbij een dode viel, en voor de moord op een politieman op 21 december. Banden De politie zegt het rechtse terrorisme redelijk onder bedwang te hebben. Toch kan men daar zijn twijfels over hebben gezien de uiterst merkwaardi ge banden tussen links en rechts ex tremisme en soms zelfs de politie. Uiterst rechtse groepen of personen zijn geïnfiltreerd in sommige uiterst Unkse organisaties, zoals FRAP, GRAPO en PCE(i). Dat kwam onder meer naar voren bij de aanslag op een linkse leider van de afscheidingsbe weging op de Canarische eilanden in april vorig jaar. De daders zeiden lid te zijn van de FRAP en te hebben gehandeld in opdracht van José Luis Espinosa. Deze Espinosa Is lid van een extreem rechtse organisatie, en van de gehei me dienst van de Guardia Civil. Hij was niet alleen ln de FRAP binnenge drongen. maar ook in de GRAPO en de PCE(i). Deze paradoxale infiltraties zijn be grijpelijk als men het doel van de fanatieke franquisten kent: de ont wrichting van de prille democratie. Bij tijd en wijle maken zij daarvoor gebruik van uiterst linkse vaak zeer jonge werklozen of scholieren, die zelf natuurlijk heilig geloven in „het no bele doel". Zo valt te begrijpen waarom de GRA PO het gematigd-linkse dagblad Dia- rio-16 overviel en de politiek volstrekt neutrale rechter Cruz vermoordde. Maar met zo'n verwevenheid tussen de ongezuiverde geheime politiedien sten en het linkse en rechtse terroris me wordt een doeltreffende terreur bestrijding wel erg moeilijk. Basken De derde soort politiek geweld, dat van de ETA, is nog moeilijker te bestrijden zolang er geen politieke oplossing ls gevonden voor het Baski sche probleem. De ETA lijkt aan te sturen op een militaire staatsgreep of op zijn minst de verstoring van de parlementsverkiezingen van 1 maart, en wordt steeds brutaler. De moord op de militaire gouverneur van M* drid trof het leger ln het hart. De ETA-theorie is eenvoudig: als het leger de macht grijpt, komt het volk in opstand en dan nemen wij het initiatief in Baskenland. Maar grijpt het leger de macht? De begrafenis van de gouverneur van Madrid liep uit op een demonstratie tegen de re gering, met fascistengroet en al. Maar een geslaagde staatsgreep is nog iets anders dan leuzen roepen. Een coup vereist leidersfiguren, veronderstelt op zijn minst passieve steun van bui tenaf. Dat alles zit er niet in voor Spanje. SALISBURY (AP. Reuter) De Rhodesische overgangsre gering is er toe overgegaan alle blanke mannnen tussen de 50 en 59 jaar op te roepen voor het leger. Deze noodmaatregel is genomen om de steden beter te beveiligen en de verkiezingen in april onder controle te houden. Tijdens de Tweede Wereldoor log had men in Engeland al een soort burgerwacht met de bij naam 'papa's leger', in Rhode- sie geeft men de oudere lich ting de naam 'opa's leger'. De 'jongere' militairen onder de 50 jaar zullen nu verdwijnen uit de steden om op het platte land de strijd aan te binden tegen de guerrillaorganisaties. ^gsprogramma vandaag aan de wero aese wee* op grove in Vietnam is tijdens een grote dij- Use senaat Morgen begint in de ,andse behoef,te dekt. Achter- schaal betoogd Gisteren was het rus- eenkomst in het stadstheater van Ha- oii,inA.v cn Use Tweede Kamer het debat frondenoverIranoppag.il. tig op Jamaica noi de geboorte van „een nieuw Cam- ^Uianoek spreekt de Veiligheidsraad toe. tegen de guerrillaorga ir Rimmer Mulder van de meer menselijke kanten van de Amerikaanse politiek is de ehoord lange kerstvakantie die parlementsleden zich in de Verenigde en veroorloven. Halverwege oktober hielden de Senaat en het Huis Algevaardigden hun laatste zitting en pas maandag moeten ze weer treden in Washington. De meesten hebben nog wel tot 7 november i moeten werken voor de algemene verkiezingen, maar dan blijven er 1 altijd ruim twee vrije maanden over. lange kerstrecessen zijn een schone nering aan de tijden waarin het poli- bedrijf in de Verenigde Staten voor ewone burger nog te overzien was. Er. een tijd zijn geweest waarin Senato- i Afgevaardigden aan enkele maanden vergaderingen in voor- en najaar ruim rg hadden om alle gewenste wetten te stellen. Meer hoefden ze, afgezien «rat gewichtige benoemingen, niet te Voor het bestuur van het land was er irs de president, die daarvoor perma- in Washington moest blijven. Tegenwoordig klopt er niets meer van dat beeld. De taakverdeling tussen president en Congres is nog dezelfde, maar bestuur en wetgeving zijn oneindig veel ingewikkelder geworden dan de stichters van de Verenigde Staten zo'n tweehonderd jaar geleden kon den voorzien. Nu verkeert het Congres voortdurend in tijdnood en de meeste leden zullen de afgelopen maanden zeer behoorlij ke werkdagen hebben gemaakt. Nieuwelingen Om de overstelpende hoeveelheid werk toch een beetje te kunnen beheersen splltr sen Huis en Senaat zich op in vele commis sies. die dan een deel van het beleid aanpak ken. Al die commissies moeten de komende weken opnieuw worden samengesteld. Door de verkiezingen van november komen er twintig nieuwe Senatoren en zo'n kleine honderd nieuwe Afgevaardigden naar Washington. Bovendien is in beide onderde len van het Congres de verhouding tussen de twee partijen enigszins veranderd. De Republikeinen hebben wat terrein gewon nen en dat moet in al die commissies zoveel mogelijk doorwerken. Als bij de verdeling van die baantjes alleen het partijlidmaatschap zou tellen, zou het karwei nog wel meevallen. Maar er spelen veel meer belangen een rol. Amerikaanse parlementariërs zijn geen partij-vertegen woordigers. maar kleine zelfstandigen. Ze zullen daarom, leder voor zich, zo snel mo gelijk proberen een machtspositie te ver werven In Washington. Persoonlijke invloed en succesjes hebben ze bijna letterlijk broodnodig. Om de sleutelposities in de diverse commissies en andere overlegorga nen wordt daarom keihard gevochten. waarbij partijgenoten lijnrecht tegenover elkaar kunnen staan. Pressiegroepen Dat streven naar persoonlijke macht gaat het hele jaar door. Daarom zeggen de ge talsverhoudingen ln het Congres ook niet zoveel over de positie van de president. Op papier ziet het er voor president Jimmy Carter goed uit. Zijn partijgenoten, de De mocraten, leiden in de Senaat met 58 tegen 41 en in het Huis met 276 tegen 159. In de praktijk kan hij zelden op die Democrati sche meerderheid rekenen. Zeker op het uitgebreide terrein van de binnenlandse po litiek werkt het twee-partijensysteem al lang niet meer. Veel belangrijker dan de twee fracties zijn de vele belangengroepen die. al of niet openlijk, in het Congres ope reren. De invloed van de pressiegroepen op het parlement is door de laatste verkiezingen waarschijnlijk alleen maar versterkt. De meeste Congresleden, ook de nieuwe, heb ben zeer directe bindingen met één of meer organisaties. Het aantal advocaten en advi seurs ln Washington dat is gespecialiseerd in het „bewerken" van politici, neemt ge staag toe. Tal van oud-politici verdienen een dik belegde boterham in die branche. .Keizerlijk" Als de ster van president Carter de komen de tijd blijft stijgen zal zijn invloed ln het Congres zeker meegroeien. Maar de tijd dat een president het parlement ln feite naar zijn hand kon zetten komt voorlopig niet terug. Het werkt eerder andersom. De presi dent zal peilen wat de stemming onder de Congres-leden ongeveer ls en zijn eigen be leid daar zoveel mogelijk bij aanpassen In de jaren zestig is er veel geschreven over de enorme macht van de Amerikaanse pre sident, die als maar sterker kwam te staan tegenover het CongTes. De president leek meer en meer een alleenheerser te worden. Het begrip „de keizerlijke president" maak te opgang. Deze ontwikkeling lijkt voorlopig haar eindpunt te hebben bereikt in het presi dentschap van Richard Nixon. Van Carter kan moeilijk worden gezegd dat hij als een keizer regeert. Hij stuit bij de ontplooiing van een eigen beleid voortdurend op een Congres, dat zijn rechten herneemt. Het Congres wordt op zijn beurt gehinderd door de eigen verdeeldheid. Het resultaat is dat de macht in de Verenigde Staten sterker gespreid is dan tien Jaar geleden. Nu is spreiding van macht op zichzelf niet verkeerd. In Nederland is het door vooruit strevende partijen zelfs tot Ideaal verheven. Maar een regering die steeds zwakker komt te staan tegenover de georganiseerde pres siegroepen is geen ideaal democratisch mo del In de Amerikaanse praktijk betekent het dat Carter ook de komende twee Jaar weinig van het sociale beleid dat hij tijdens zijn verkiezingscampagne beloofde, kan uitvoeren. -

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7