Vloeken in boeken in geding Tekening van een lezer rouw Commentaar alsof ajax in de finale speelde biezen of delen he drie van Breda Burgemeester Genemuiden: goed dat zaak eens in dicussie komt Nauwelijks iets te kuisen, zegt bibliothecaresse Leerlingen in Huissen weer naar school Leerlingen in Huissen weer naar school ISRAEL, |Q LIBANON Abortuskwestie later in Kamer il middelpunt stuur 'n brief boze willie TERDAG 13 JANUARI 1979 BINNENLAND TROUW/KWARTET It minister Pais weinig voelt voor J middenschool voor alle kinde- p van twaalf tot zestien jaar is ■fa bekend. Al snel na zijn optre- n sprak hij denigrerend over Vnheidsworst". Ook de gisteren Ij onze krant vermelde uitspraak jjer dat „bewonderenswaardige, x elitaire groepje experimen- holen" getuigde van weinig •f in het succes van deze nieu- onderwijsvorm. onderschrijft ook minister bepaalde uitgangspunten die het experiment met de mid- chool ten grondslag liggen. Zo dt hij dat de school- en beroeps- op een later tijdstip moet hieden dan nu het geval is. alleen het basisonderwijs vrij zijn van selectie, ook de ite jaren van het voortgezet erwijs moeten een meer defini- keus nog open laten. Ie laatste begroting van onder- heeft minister Pais schone din- gezegd over een vloeiende jang van basis- naar voortge- onderwijs. Op een deze week HjUtecht gehouden vergadering vift hij nog eens herhaald, dat de .ring van een basisschool voor r- tot twaalf-jarigen er niet toe leiden dat er een nieuwe se- [iedrempel komt bij de ingang J het voortgezet onderwijs. L,( zover akkoord. Maar hoe wil i& deze problemen in de praktijk ^ahssen? Niet via een midden- ^bol, hoe dan wel? jLItrecht heeft de minister twee "gelijkheden aangegeven. In de Dkte plaats denkt hij aan „pro ven voor elementair onderwijs Ir vier- tot veertien-jarigen", gl daarvan is een „ononderbro- «I ontwikkelingsgang" voor kin ken in deze leeftijd te garande- Maar het is volstrekt onduide- in welke vorm dat moet gebeu- Bedoelt Pais een verlengde isschool voor vier tot veertien f? Of is zo'n vloeiende ontwik- Bbgsgang ook mogelijk, indien (choolscheiding bij het twaalfde ik is strijk en zet: elke keer als ekand een discussie wil beginnen de drie van Breda, valt het e^nargument dat het onjuist of ties is „uitgerekend op dit inblik de zaak weer aan de orde °jstellen." Wij hebben het de 'telopen week weer mogen bele- ei. De interkerkelijke commissie J<4r de inrichtingen van justitie %gt bij monde van prof. I. A. tpenhorst opnieuw aandacht ielr het vraagstuk en prompt e fdt hij geconfronteerd met het j^iment van „het ongelegen inblik" een wat gemaktzuch- i reactie, want ieder die dit iment hanteert voelt zich me- van de plicht ontslagen op de lijk zelf in te gaan. 1 is nu al zo vaak gebeurd, dat mogen aannemen dat hier spra- van een bewuste tactiek van tegenstanders van vrijlating, onderwerp is op die manier tot verklaard en wie het taboe breek,t stelt zich buiten de ieje en hoeft niet ernstig genomen orden. ir juist daarom moet ieder, die irde hecht aan een zakelijke ssie over een actueel politiek lerwerp (en dat vormen de drie Breda nog steeds), zich niet ir deze argumentatie in de luren vejn leggen. Het is goed dat Die ft jaar blijft bestaan? In geen van beide gevallen lijkt dit plan erg doordacht. De tweede suggestie die de minis ter deed was een meerjarige brug- periode aan het begin van het voortgezet onderwijs. In plaats van de huidige, in principe éénjarige brugklas die voor lager beroepson derwijs en algemeen voortgezet onderwijs zeer verschillend is zou hij een tweejarige brugperiode wil len voor alle kinderen die van de lagere school komen. Pas na een jaar of twee zouden de bokken dan van de schapen gescheiden worden. Ook hier stapelen de vragen zich op. Kun je zo'n brugperiode reali seren binnen het bestaande school systeem, dat gebaseerd is op een indeling in een tiental verschillen de schooltypen? Waarschijnlijk hoopt de minister'die brede brug periode te bereiken langs de weg van een steeds nauwere samenwer king tussen de verschillende schooltypen. Op die weg zijn we al een eind gevorderd en de moge lijkheden zijn zeker nog niet uit geput. Maar vroeg of laat leidt deze ont wikkeling tot ontwrichting van het bestaande systeem. Je kunt de keus voor leerlingen niet tot hun veertiende jaar openhouden bin nen een in wezen selectief systeem. Dat is ook de reden waarom bijna alle geïndustrialiseerde landen reeds voor veel verdergaande her vormingen gekozen hebben. Het is winst dat minister Pais voor kinderen van vier tot veertien een ononderbroken ontwikkelingsgang bepleit. Positief is ook, dat hij de definitieve school- en beroepskeu ze wil uitstellen van het twaalfde tot het veertiende jaar. Als hij meent dat de middenschool niet de juiste weg is om dit probleem op te lossen, is dat zijn goed recht maar laat hij dan precies zeggen wat hij wél van plan is. door Jac. Lelsz GENEMUIDEN De raad van de kleine, noordwest-Overijs selse, orthodoxe gemeente Genemuiden vindt dat de openba re bibliotheek moet worden gekuist. Boeken die godslasterlijk zijn ot zedenbedervend, dienen te verdwijnen. Een tijdje geleden is een motie van SGP-zlJde aangenomen, die ten doel had er de bezem door te halen. Maar volgens de bibliothecaresse, mejuf frouw J. J. Kuiper, valt er nauwelijks iets te kuisen. De collectie is op een verantwoorde manier gevormd. Ener zijds werd hierbij rekening gehouden met het feit dat het om een openbare bibliotheek gaat, anderzijds met de situatie dat deze zich in een zeer orthodoxe gemeente bevindt En bur gemeester K. Bossenbroek? Hij is er in de grond van de zaak steeds geluk kiger mee dat de kwestie eens aan de orde is gesteld. Het euvel van het vloeken kan nu in een breder kader ter discussie komen, en daar is naar zijn mening alle reden toe. Volgens de SGP-fractievooraltter H de Vries heeft de raad al enige Jarer tegen de affaire „aan zitten te hik ken". Een poosje terug is men samer de bibliotheek ingedoken. Nou, di raad heeft een flinke schrik gekregen al schrok niet ieder op gelijke wijze De heer De Vries: „Ik heb veel wroe ging gehad wat betreft onze medever antwoordelijkheid voor de blblio theek, maar nu ik er over gesproker heb, is mijn geweten tenminste ont last." Misschien komt de raad nu ir conflict met de hogere overheid, is ei gezegd. Hier geldt, aldus de heer De Vries, dat men „Gode meer moet ge hoorzamen dan de mensen." De bibliotheek van Genemuiden be trekt zijn boeken, zoals vele platte landsgemeenten, van de provinciale bibliotheekcentrale te Zwolle. Er is een klein plaatselijk bestuur, „dat aan herziening toe is". Totnutoe treedt burgemeester Bossenbroek als voorzitter op. „Hoe meer ik er over nadenk hoe gelukkiger ik ben dat de aangelegenheid ter sprake is ge bracht. Het gaat om het gebruik van de Naam. In het oosten van ons land vindt men het al een baarlijke vloek wanneer een term gebezigd wordt, ontleend aan het onweer, want dat is de stem des Heren." Burgemeester Bossenbroek: „Maar ik heb er de laatste tijd speciaal op gelet het is schrikbarend hoe ge wóón we het vinden, ook in Genemui den. in ons praten de Naam te gebrui ken, en allerlei verbasteringen er van." Hoe komt de vloek in het boek? Omdat deze in de spreektaal voor komt. Vloeken, in al dan niet verbas terde vorm, komt helaas Juist veel vuldig voor in streken waar men met de Naam zeer vertrouwd is. Verwijderen? Wat gaat Genemuiden doen aan de boeken in de bibliotheek, die in veler oog niet door de beugel kunnen? Ver wijderen? Maar zou de rijksinspec teur dat wel goedvinden? Als ze niet worden afgevoerd, zou de gemeente raad de subsidiekraan kunnen dicht draaien. Hiervan is de consequentie dat de bibliotheek moet sluiten, en daarmee bewijst men de bevolking een heel slechte dienst, want in Gene muiden wordt relatief veel gelezen. Burgemeester Bossenbroek wil aan de ene kant de vraag van de mede verantwoordelijkheid voor de inhoud van de boekenkast onder ogen zien en aan de andere kant proberen een oplossing te vinden voor het gerezen probleem. Het gemeentebestuur heeft dezer dagen uitnodigingen voor een gesprek gezonden aan de provin ciale bibliotheekcentrale te Zwolle en aan de Bond tegen het Vloeken. In de hoop dat men er op deze manier uitkomt. Dezer dagen is de indruk gewekt dat er in de bibliotheek te Genemuiden „al een zekere voor-selectie" plaats vindt. Wanneer er onder verstaan wordt „censuur", dan zou de biblio thecaresse, mejuffrouw Kuiper, daar bezwaar tegen willen maken. ZIJ spreekt liever van .collectie vor- penhorst c.s. deze zaak opnieuw aan de orde hebben gesteld ten eerste omdat de door het taboe geforceerde stilte langzamerhand (en elke dag meer) een onnantuur- lijk en gespannen karakter krijgt en ten tweede omdat wij politiek en moreel gezien ons op een heillo ze weg begeven als wij voor de drie van Breda bewust een uitzonde ring blijven maken op de regels die wij hebben opgesteld voor de ten uitvoer legging van straf regels waardoor iedere gevangene, ook de tot levenslang veroordeelde, op den duur op jaren wordt gesteld en kan uitzien naar een dag van invrij- heidsstelling. De waarde van die regels is er juist in gelegen dat zij worden uitge voerd, ongeacht de persoon om wie het gaat om willekeur en poli tieke besluitvorming ten aanzien van individuen uit te sluiten. Er zou ons wat aan gelegen moeten zijn om nu juist deze regels toe te passen ten aanzien van de drie van Breda, die zich meer dan dertig jaar geleden zo beijverd hebben deze regels met voeten te treden en te ondergraven. Drie jaar geleden heeft de Raad van Kerken deze kwestie ook al eens aan de orde gesteld en toen onder meer gezegd dat de straffen de gerechtigheid geen doel in zich zelf is, maar dient ter bescherming, bevrijding en loutering van mense lijk leven in al zijn verhoudingen en dat de voorzetting van de straf aan de drie van Breda al lang geen verband meer houdt met deze doelen. Het ongelukkige van de situatie is, dat in 1972 de toenmalige minister van justitie Van Agt door een onhandige manoeuvre zich te veel politieke en feitelijke beperkingen heeft laten opleggen bij het toepas sen van die regel, waardoor die principieel niet gewenste uitzonde ringspositie voor de drie van Breda ook nog eens een officieel karakter heeft gekregen. Het lijkt ons echter, dat dat onmo gelijk een blijvende zaak kan zijn, want ook al wordt er over deze zaak niet gediscussieerd de tijd zelf zorgt elke dag voor nieuwe argumenten. Elke dag waarmee de strafuitvoering aan de drie van Breda na ruim 33 jaar wordt verlengd, vormt een argument voor de beëindiging, ook al praat niemand er over. Misschien vindt de nieuwe bewindsman op justitie, minister De Ruiter, de moed om de hitte des daags en de koude des nachts te verduren (want dat zal hij moe- HUISEN (ANP) De leerlingen van de openbare lagere school in het Gel derse Huissen, die deze week door hun ouders zijn thuisgehouden uit protest tegen een LPG-tank op vijf tien meter van het schoolgebouw, krijgen volgende week les in drie lo kalen in de plaatselijke technische school. Wethouder Hendriksen van onderwijs heeft dat gisteren gezegd. Burgemeester K. Bossenbroek: schrikbarend hoe gewóón we in 't praten het gebruik van de Naam vinden. mlng". „Je kunt toch niet alles kopen, zeker niet een gemeente met 6000 zielen. Dat behoeft ook niet. We schaffen aan naar de mogelijkheden van ons budget" Accenten Er wordt bij de samenstelling van de boekerij vanuit gegaan dat het een openbare bibliotheek betreft, maar omdat deze bestemd is voor een prak tisch volledig orthodoxe bevolking, worden de accenten bij het aankoop beleid wel wat anders gelegd dan in een andersoortige gemeente. Cremer is niet present. Wolkers wel, maar diens Turks Fruit bijvoorbeeld niet. Ook andere boeken van hem ontbre ken. Sommige uitgaven behoren er eenvoudig te zijn, alleen al omdat ze op de UJst van het voortgezet onder wijs staan. Volgens sommigen moet alles er uit, waarin men een gevaar ziet. Ook boeken waarin de evolutie boven de schepping wordt verkozen. In Genemuiden zijn ze wel aanwezig, maar er is volgens mejuffrouw Kui per tevens gezorgd voor „christelijke tegenhangers". Mejuffrouw Kuiper vindt dat er voor al op de kinderen gelet moet worden (wat die in kinderboekjes niet krijgen voorgeschoteld, heel erg soms). Voor volwassenen ligt dat anders, al kun nen die. als ze geen onvertogen woord willen lezen, desnoods uitsluitend te recht bij de boeken met een groene streep. Ze kan zich de gevoelens van de Genemuidense bevolking wel in denken. Hoewel, slechts tot op zekere hoogte. Ook haar is het opgevallen dat er in deze gemeente veel wordt gevloekt, evenals in sommige verge lijkbare plaatsen in Nederland. „En de auto's met leesportefeuilles (moet Je zien wat ze dSSr allemaal instop pen) rijden er af en aan." HUISEN (ANP) De leerlingen van de openbare lagere school in het Gel derse Huissen. die deze week door hun ouders zijn thuisgehouden uit protest tegen een LPG-tank op vijf tien meter van het schoolgebouw, krijgen volgende week les in drie lo kalen in de plaatselijke technische school. Wethouder Hendriksen van onderwijs heeft dat gisteren gezegd. De kinderen krijgen les in de techni sche school, tod at de Raad van State zich heeft uitgesproken over het ver zoek om opschorting van de gemeen telijke vergunning voor de LPO-in- stallatie door de provinciale inspectie van milieuhygiëne. Die uitspraak is binnen enkele weken te verwachten. Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat. sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859. 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. ten ondergaan) om eindelijk de sinds 1972 bestaande politieke im passe te doorbreken. Wat in 1972 vastgelegd is, kan niet vastgelegd zijn tot alleen maar de dood van de drie ons verlost van het probleem. En wat het argument van gevoe lens van de slachtoffers van deze drie aangaat daarvoor zouden wij nogmaals willen citeren wat Abel Herzberg (zelf als jood een slachtoffer van het concentratie kamp) drie jaar geleden in deze krant schreef: „Wij" zijn het, 'wij' in de eerste plaats die ons van iedere wreedheid hebben te ont houden. Waarom? Omdat dit de enige weg is tot onze (let wel: 'onze') genezing". 'jS Kfiflt kjAT NTÉU^Siu's. Van onze parlementsredactie DEN HAAG Het ziet ernaar uit dat de regering het wetsontwerp over ab ortus later bij de Tweede Kamer zal indienen dan de door premier Van Agt genoemde datum van 23 Januari. Dit bleek uit opmerkingen van vice- premier Wiegel gisteren na het kabi netsberaad. Het is de bedoeling dat de ministers De Ruiter (Justitie) en Ginjaar (volks gezondheid) naar aanleiding van het advies van de Raad van State een bijgesteld voorstel zullen voorleggen aan het kabinet. Minister Ginjaar is echter op vakantie en Wiegel zei niet te weten of hij voor de volgende kabi netsvergadering volgende week vrij dag terug is. Overigens zei Wiegel het niet zo be langrijk te vinden als het ontwerp later wordt ingediend. „Het gaat erom dat we een goed ontwerp aan bieden en dan hangt de Indiening niet op een paar dagen." Volgens Wiegel wordt het advies van de Raad van State, dat nogal kritisch is, thans op de departementen bestudeerd. ie lil „Het leek alsof Ajax een finale wedstrijd voor het wereldkampi oenschap speelde. Het was door lopend een gejoel en gejuich, vooral als bekende dorpsgenoten langdurig in beeld kwamen." Zo formuleert Jan Venema, chef van de culturele programma's bij de NOS. de wijze waarop de bevol king van het bosnegerdorp Goe- jabba. diep in de oerwouden van Suriname, de ruim twee uur du rende film, die hij vorig Jaar over hun leven maakte, heeft ontvan gen. Jan Venema was de eerste die in dit nog niet gekerstende dorp, waar de stam van de Sara- maccaners woont, mocht filmen. Met prachtige beelden kwam hij in het voorjaar van 1978 naar Nederland. Uit die lawine aan materiaal stelde Jan de film sa men. waarmee hij vlak voor kerstmis naar Suriname reisde. Omdat het gaat over de mensen van Goejabba vond Jan Venema dat zij recht op de première hadden. „Het was een riskante onderne ming. Diverse mensen hebben me afgeraden met die film naar het oerwoud te gaan. Ik wist in derdaad niet hoe de reacties zou den zijn. Het risico zat er in dat ze mij in de rivier zouden gooien, als ze bij nader inzien vonden dat ik zaken had vastgelegd die niet ge filmd mogen worden. Ik heb het er toch maar op gewaagd en het is allemaal goed afgelopen. Mijn vrouw, die nauw was betrokken bij het maken van de film, twee naaste medewerkers en ik, zijn vorstelijk ontvangen. De premiè re. die we in de open lucht heb ben gehouden, is perfect verlo pen op een paar technische pro blemen met de projector na- Maar die konden we al van te voren oplossen. De avond er na hebben we de film geprolon geerd. Toen was de belangstel ling nog groter. Ook mensen van buiten Goejabba kwamen die avond. Ze konden er niet genoeg van krijgen. Alleen klaagden sommigen dat ze het achteraan niet goed konden zien." Jan Venema heeft het als „heel wonderlijk" ervaren, dat de Sara- maccaners vac Goejabba. die nooit eerder een film hadden ge zien. precies aanvoelden waar het om ging. „Toen de medicijnman aan het woord kwam werd het muisstil, maar bij de beelden van het schooltje, dat de Evangeli sche Broedergemeente even bui ten Goejabba beheert, toonden zij duidelijk hun afkeur. „Dat hoort niet bij ons dorp. Dat is iets van de nieuwe wereld die we juist tegen willen houden, waar we niets mee te maken willen heb ben," zei de kapitein van Goejab ba. Het heeft me heel wat moeite gekost uit te leggen, dat ik er mee heb willen onderstrepen, dat die invloeden van bulten op de duur niet meer te keren zijn. Dat moes ten ze me wel toegeven. In de acht maanden sinds wij er warti om te filmen is er in Goejabba alweer veel veranderd. De zes trommels met films zijn in Goejabba achtergebleven. ,Jk heb ze in beheer gegeven aan Kenneth, de zoon van de medi cijnman, die ik op de avond voor ons vertrek precies de werking van de projector en de geluidsap paratuur heb uitgelegd. Ik heb ze in Goejabba laten beloven, dat ze de film niet meer dan één keer per maand zullen draaien, omdat die anders te snel slijt. Of ze zich er aan zullen houden? Het zou me niks verbazen als ze er een paar keer per week naar kijken." Volgende week beleeft Goejabba door die film een heel bijzonder evenement. Dan komt Grand- man" A. Bolkonl, het grote op perhoofd van de Saramaccaners. naar de film kijken. Het is Jaren geleden dat het nu 88-jarige stamhoofd in Goejabba is ge weest. Hij woont ruim drie uur varen stroomopwaarts aan de Surinamerivier. Wij zijn tijdens ons verblijf bij hem geweest om hem de film te tonen Dat was tenminste de bedoeling, maar door een technische storing lukte dat niet tot zijn en onze grote teleurstelling. Hij heeft toen be sloten dan maar naar Goejabba te reizen. Na al de moeite die .de blanken' hadden gedaan om hun belofte na te komen, de film zelf te brengen, voelde hij zich daar toe, denk ik, verplicht. Hij kwam er trouwens voor uit ook reuze nieuwsgierig te zijn naar het re sultaat. Boikonl stond er op dat de makers van de film bij hem bleven logeren. „Want we hebben nog niet vaak meegemaakt, dat blanken zo hun belofte nakomen. Dit is echte vriendschap, waar wij Saramaccaners even voor zichtig mee moeten omgaan als met eieren," riep hij uit. En dit is nu het middelpunt van Hongarije. Tot nog toe een beetje moeilijk te vinden, op de centi meter nauwkeurig tenminste, maar sinds de achtkantige, met hout beklede piramide van ar chitect József Kerényi af is hoeft niemand daar meer moeite mee te hebben. Wie op dexe plek, vlakbij het dorpje Pusztavacs komt, is precies in het midden van Hongarije. Je moet dan na tuurlijk ook nog onder het pun tje van de toren gaan staan. Mlchail Zjicharev, een 50-jarige ingenieur, is onder dwang opge sloten in de psychiatrische in richting van Armavir, een stad in het gebied Krasnodar in zuidelijk Rusland. Hij zou daar worden behandeld „wegens krankzinnig heid" en volgens de autoriteiten van de inrichting bedienen dege nen die informaties over hem ver strekken, zich van „laster". Op 13 Januari vorig Jaar werd Zjicharev overgebracht naar Afdeling 3 van het psycho-neurologlsch hospi taal van Sochi. Naar verluidt is zijn toestand sindsdien verer gerd. Men heeft hem verdovende middelen ingespoten en hem ge dwongen opwekkende tabletten te slikken. Deze medicijnen ver- ooreaken angst en zijn bij onoor deelkundige toepassing gevaar lijk voor de gezondheid. Men heeft hem ook zijn bril afgeno men. hoewel hij zonder bril lezen noch schrijven kan; tevens zou hij aan harts too missen geleden hebben. De arts van Afdeling 3, dr Natalya Sjorochovka. zou aan Willie B. was zichtbaar woedend. Hij was op zijn gewone plaatsje voor de tv gaan zitten, maar er was helemaal geen toestel meer. „Hij hecht aan de dingen en weet precies wat van hem is," zei me vrouw Pat Dann van de dieren tuin van de Amerikaanse stad Atlanta. Daar woont Willie B. na melijk; hij is een twintigjarige gorilla die dol is op televisiekij ken en dan ook een eigen toestel bezit, dat vóór zijn kooi is opge hangen. Een paar dagen geleden is dat toestel gestolen en Willie B. ergerde zich blauw aan de lege plek. Gelukkig voor hem trokken veel van zijn fans zich zijn ver driet aan. De tuin werd over stroomd met telefoontjes, maar veel belangrijker voor de gorilla is dat een gToepJe van tien men sen hem intussen een splinter nieuwe tv is komen aanbieden. Zjicharevs vrouw gezegd hebben dat haar man behandeld wordt „aangezien hij zich niet in over eenstemming met de wetten van de Sowjet-Unie gedraagt." Toen de heer Zjicharev zelf de directri ce van het hospitaal, dr Nina Bel- jajeva, herinnerde aan de uit spraken op het vorig Jaar gehou den congres van de World Psychiatric Association in Hono- loeloe. waarin in het bijzonder de 8owJetrUnle vermeld werd als een land waar de psychiatrie voor politieke doeleinden misbruikt wordt, bedreigde zij hem met opsluiting in een psychiatrische inrichting. Op 25 Juni werd ZJi- charew inderdaad overgebracht naar de psychiatrische inrichting van Armavir. Begin augustus werd bericht dat zijn gezondheid zeer slecht was. Beleefde verzoeken om de on middellijke vrijlating van de heer Mlchail Zjicharev kunnen gericht worden aan de chef-arts van de inrichting in Armavir en aan de minister van binnenlandse zaken van de 8owJet-Unie. De eerste moet als volgt worden geadres seerd: SSSR. RSF8R. Krasno- darsky Kray, O. Armavir, Pslchiatricheskaya Gorodskaya Bolnitsa, Olavnomu Vrachu; en de tweede zo: 888R, 103009, Moskva, ul. Ogarleva 6, Mlnis- terstvo Vnutrennich Del 888R, Ministru N. A. Shchelokovu. Taal: Engels, en Russisch zou na tuurlijk helemaal mooi zljn. I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 5