De revolutie kent geen zekerheden'
ereldraad stelt zich op
arde werkelijkheid in
ereformeerden willen ons
lleen als aflaaiplek'
ANY "V ONLY
f.10#
L
jeenkomst centraal comité afgelopen
'Dwaze moeders'
opgepakt
in Argentinië
rnntunn
tt€UOerm*iws PETER
GREECE USTINOV
The English Book Club
Worth up to f.143,- at shop prices jend no money now
(TERDAG 13 JANUARI 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
11
ior James Dorsey
IHERAN Nog hangen op het vliegveld en in de regerings-
ntoren de portretten van de keizerlijke familie. De kin ferm
oruitgestoken blikt de sjah vastberaden de toekomst in, de
wie Farah Diba straalt warmte en liefde uit. Maar bij de
Bn in de straat blijft het wachtwoord: Mag bar Sjah, dood
lp de sjah.
moest een moderne wereld-
:ht worden. Tegen het jaar 2000
het keizerrijk nog slechts vergele-
kunnen worden met de groten,
t Amerika, Rusland, China, Duits-
d en Frankrijk. De zesenveertig
«Jjard gulden aan jaarlijkse inkom-
c n uit de olie bracht de industriali-
2 ie snel op gang. Irans militaire
Tcht werd veel groter dan nodig
voor de verdediging van 's lands
einzen Buitenlandse bedrijven
^l|tten zich op de lucratieve markt
gaven al gauw de toon aan. De
ak. de geheime dienst die nu in
it van ontbinding verkeert, zorgde
terreur en martelkamers voor
oorwaardelijke gehoorzaamheid.
„De mensen om hem heen hebben
hem zo lang geprezen, dat hij ervan
overtuigd raakte een supermens te
zijn", zegt professor Abbas Ameri,
directeur van het Instituut voor inter
nationale politieke en economische
studies. „Wij hebben de sjah van het
volk afgezonderd en hem toen verteld
wat het volk denkt. De sjah moet van
buitenlandse journalisten horen wat
er in Iran gebeurt. In grote lijnen
kende hij waarschijnlijk de waarheid
over de Savak, maar hij wist zeker
niet hoe wijdvertakt de terreur was.
Had hij dit geweten, dan zou hij er
zich van bewust zijn geweest dat hem
de rekening zo worden gepresenteerd.
De sjah was er niet van op de hoogte
hoe groot de ontevredenheid in zijn
land was. En toen het tot hem door
drong, wist hij niet hoe hij de proble
men moest aanpakken. Hij was hele
maal van de kaart toen hij over de
[supermens
wel iedereen is het er over eens
de sjah in elk geval tijdelijk weg J
-Ctt om de opstand tegen de mo-, maal van de kaart toen hij over de
p ch in wat rustiger vaarwater te' aanvallen op de banken in Tabriz
e"inen leiden. Maar de mensen die hoorde."
tc portret nog in huis of op kantoor
ben hangen, verwachten dat de Om7PilH
>g< i slechts „met verlof" gaat. Niet
maar de mensen wier in de gevan-
Issen genomen foto's de kranten
en zijn verantwoordelijk voor alle
standen en ellende in het land,
len zij.
Voor Abbas Ameri staat het vast dat
de sjah geprobeerd zou hebben in te
grijpen als hij had geweten wat er in
zijn land aan de hand was. „Hij heeft
het waarschijnlijk ook geprobeerd,
Nog altijd hangen ze er, de
staatsieportretten van de
keizerlijke familie.
maar er is niet naar hem geluisterd.
Zijne Majesteit beschikte niet over de
middelen om de zaak uit te zoeken.
Op typisch Iraanse wijze werden de
zaken omzeild. Als hij ergens naar
informeerde, kreeg hij te horen dat
degene die een gevangene had gemar
teld, al uit zijn functie was ont
heven."
Raji Samghabadi, hoofdredacteur
van de Engelse uitgave van het dag
blad Kayhan, ziet de zaken anders.
ir Aldert Schipper
IGSTON Het centraal comité van de wereldraad van kerken dat deze week op Jamaica
de universiteit van West-Indië bijeen geweest is, heeft zin voor de realiteit van de
endaagse wereld getoond. De economen wisten al dat de economische mogelijkheden
erkt zijn, de sociologen hadden ons reeds verteld dat er grenzen zijn aan het aanpassings-
nogen van voorlopig nog provinciaal denkende mensen aan de eisen van een globale
ïsengemeenschap en nu weten de oecumenici het blijkbaar ook.
lit de derde wereld is met begrip
igeerd op stemmen uit het wes-
met name uit de Duitse kerken,
vroegen om geduld bij het proces
luf christenen in Europa moeten
maken wanneer zij merken dat
traditionele rol van baas in de
ld uitgespeeld is.
egenstellingen werden niet toege-
Er was tijdens de vergadering
het centraal comité confrontatie
0 °beg, maar het lukte boven de te-
tellingen uit te groeien, nadat de
sen uit het westen serieus toege-
I hadden in hun landen door te
'en gaan met het trekken aan de
imenische kar.
grip
sdfeden van het centraal comité uit
befrme landen wisten begrip op te
igen, toen de Duitse gedelegeer-
uitlegden dat zij ten minste naar
moesten zien te komen met een
djjzigde opzet, hoe bescheiden dan
van het programma tot bes trij-
van het racisme.
)uitsers van hun kant bleken niet
plan om hun reusachtige finan-
inspanning voor de wereldraad
schaal te leggen. Slechts één
rammelde een Duitse afgevaar-
e met de geldbuidel, maar toen
het om een verdere inspanning
de oecumenische beweging inza-
rechten van de mens.
keil
ertuiging
MS
ten. Vooral ook rondom Philip Potter,
de secretaris-generaal die getoond
heeft toch te kunnen fungeren als een
verzoener van tegenstellingen.
Ontspannen
centraal comité was duidelijk
overtuiging dat er een toekomst
de beweging is, ook straks, wan
de spanningen in de wereld ver-
lullen oplopen. Voor mensen die
iten dat de tegenstellingen bin-
de oecumenische beweging, die
latste maanden waren verhevigd
en om de gift van het speciale fonds
e ontslagen van Lukas Vischer en
alia Bam, nu zouden leiden tot
™le flinke schermutselingen, is dit
teleurstellend en saai centraal
jlté geweest. In plaats van verder
ijken hebben de rijen zich geslo-
Potters laatste persconferentie was
ontspannen. Hij toonde weer zelfver
trouwen. Over de regel dat stafleden
niet langer dan negen jaar in Oenève
kunnen blijven zei hij, dat deze abso
luut nodig is om de wereldraad in
beweging te houden.
Gevraagd naar een reactie op de me
ning dat de wereldraad verpolitiekt
zou zijn, zei Potter dat de kerken in
het verleden juist te veel verpolitiekt
waren doordat zij kritiekloos de be
staande politieke orde steunden. Zij
komen daar nu van terug en daardoor
lijkt het alsof de kerken verpolitiekt
worden, terwijl het omgekeerde juist
het geval is.
Verbeterd
Hoewel hij vertelde dat de spanning
in de staf in Genève met het toene
mende werk en een afnemende bezet
ting zal groeien, gaf hij toch blijk van
optimisme. Er wordt door onze staf
heel wat meer creatief werk gedaan
dan door menige lidkerk die een veel
grotere mankracht tot zijn beschik
king heeft, zei Potter.
Hij stelde vast dat het klimaat in de
beweging sterk verbeterd is sinds een
maand of vier. „Je kan duidelijk
zien", zei Potter, „dat we ondanks
alles een gemeenschappelijke basis
in Christus hebben. De vraag is alleen
hoe je het soort gesprek dat wij hier
hebben gevoerd en dat bevrijdend
was ook binnen de kerken zelf op
gang weet te krijgen". Hij noemde
dat als de belangrijkste taak voor de
oecumenische beweging in de komen
de jaren.
Wereldconferentie
Het centraal comité heeft op de laat
ste dag nog enkele besluiten bekrach
tigd die van betekenis zijn voor de
toekomst van de oecumenische bewe
ging. Van 12 tot 24 Juli is er de grote
wereldconferentie inzake geloof, we
tenschap en de toekomst in het Mas
sachusetts Institute of Technology
in Cambridge bij Boston in de Vere
nigde Staten. Het centraal comité
hoopt dat dit een uiterst belangrijke
oecumenische gebeurtenis zal zijn,
die het kerkelijk getuigenis in de ko
mende Jaren zal verbreden.
Op de kerken wordt een beroep ge
daan de voorbereiding van de confe
rentie, die rreds ver gevorderd is, ver
der te steunen met het ulzoeken van
deelnemers en de financiering van de
conferentie. Het geld is nog niet hele
maal voor elkaar maar de directeur
van Kerk en Samenleving de Ameri
kaanse dominee Paul Abrecht was al
optimistisch.
Er is ondermeer veel bijgedragen uit
Zweden en Nederland. Er zullen 470
deelnemers zijn en er worden 150
journalisten verwacht. De helft van
de deelnemers zal bestaan uit beoefe
naren van de béta-wetenschappen, 20
procent zullen theologen zijn en ver
der zullen politieke wetenschappers,
economen en sociologen mee doen.
Ten minste een kwart van de deelne
mers moeten vrouwen zijn.
Marteling
Het centraal comité heeft de commis
sie voor internationale zaken ge
vraagd door te gaan met het aan
dacht schenken aan gevallen van
marteling. De commissie kan echter
slecht uit de voeten, omdat er onvol
doende geld is. De commissie is erg
afhankelijk van initiatieven van ker
ken en raden van kerken in landen
waar iets mis is. In de laatste middag
vergadering stelde de Nederlandse
gereformeerde afgevaarde mevrouw
ds Marja van der Veen-Schenkeveld
voor, bij de volgende vergadering van
het centraal comité te bidden voor'
mensen die om hun politieke of gods
dienstige overtuiging vast zitten. En
zij noemde nu reeds als voorbeeld de
Russische dissident Alexander Glns-
burg, maar veel weerklank had haar
oproep in het centraal comité niet.
„De sjah is net een dood paard. Het
wordt alsmaar geslagen en geslagen,
maar het verroert zich niet. De sjah
wordt ook alsmaar geslagen, maar hij
kan zich niet meer bewegen. Ons pro
bleem is niet de sjah, maar het hele
land. Als Je wijn in een oude fles giet,
de fles verstopt en na tijden weer
tevoorschijn haalt, heb je nog steeds
dezelfde oude fles. Vijftien jaar gele
den schafte de sjah het feodalisme af.
Maar hij verving het door het stedelij
ke feodalisme, de grote industriëlen
met hun enorme winsten."
Oude mannen
De sjah moet weg, verger gaat het
politieke denken in Iran nauwelijks.i
De man onder de appelboom vlak
bulten Parijs, ayatollah Khomeini,
predikt „de islamitische republiek".
In zijn uitleg van dat begrip verwijst
hij slechts naar „de tijd van de pro
feet en van de twaalfde imam".
Het Nationale Front, Irans grootste
politieke beweging, leeft bij de gratie
van Khomeini. Een club oude man
nen zonder duidelijke politieke visie.
De wat seniel aandoende Frontleider
Kariem Sanjabi weigert op perscon
ferenties vragen met enige Inhoud te
beantwoorden. We hebben-een plan,
de oplossing moet tegemoetkomen
aan de eisen van het volk en de wens
van ayatollah Khomeini, en verder
moet u niet zoveel vragen.
„Wij hebben te maken met een echte
volksopstand," zegt Raji Samghaba
di. „Khomeini spreekt de mensen aan
omdat hij bekend staat als een fel
tegenstander van de sjah die geen
uitverkoop houdt. Waar waren al die
politici toen de mensen werden ge
marteld? Zij hielden zich schuil. Het
volk moest hen tevoorschijn slepen."
Vertrouwen
Politieke partijen en politieke pro
gramma's spelen in Iran vrijwel geen
rol. „De mensen hechten weinig waar
de aan op papier gezette doelstellin
gen," zegt de advocaat Homayouni.
„Wanneer de mensen een leider vin
den die zij vertrouwen, zullen zij hem
volgen. Kenmerkend voor de sjilti-
sche moslims is dat zij een persoon
volgen. Zij hebben de imam en de
moellahs (de religieuze leiders) en zul
len zich aan alles houden wat zij
zeggen. In hun godsdienstig leven en
in de politiek zullen zij zich aan hen
aanpassen Iran heeft geen onafhan
kelijk politiek systeem. Iranezen vol
gen niet zomaar iemand; ze zijn in
politiek opzicht achterdochtig omdat
er altijd inmenging van buitenaf is
geweest. Ze vertrouwen de mensen
niet omdat ze nooit wisten wat de
consequenties van hun uitspraken
zouden zijn. In de laatste Jaren ver
trouwden ze niet eens elkaar vanwege
de druk van de regering. Maar als de
Iranezen eenmaal iemand vertrou-
1
ir Hennie Serfontein
■CHEFSTROOM De gerefor-
■de kerken in Nederland zijn
rp aangevallen in de generale sy-
van de gereformeerde kerk in
-Afrika (de zg. Dopperkerk).
Dopperkerk moet wel onder-
iden worden van de veel grotere
trduits-gereformeerde kerk. De
)ers staan niet zo dicht bij de
afrikaanse regering dan de NG
Theologisch zijn zij wat conser-
iver.
ilnee Alwyn du Plessis zei op de
•de, dat de Nederlandse gerefor-
■den de indruk wekken, dat zij
in maar een band met de Dopper-
wensen als een „aflaaiplek" voor
opvattingen over de binnenland-
olitieke situatie in Zuid-Afrika.
fan Visser, scriba van de synode,
dat het het verlangen van zijn
was. dat de synode zou besluiten
gjpunt te zetten achter alle bespre-
fn met de Nederlandse gerefor-
den. „Er zit geen schot in. Waar-
louden we nog verder proberen,
te van eenheid voor te wen
den, die niet bestaat," vroeg hij. „Het
vervult ons met droefheid, omdat dit
de kerk is, waarvan onze eigen predi
kanten jarenlang geestelijk voedsel
hebben gekregen. Maar ik kan de
gereformeerde kerken in Nederland
niet langer erkennen als een kerk met
een gereformeerd karakter."
De band tussen de twee kerken kreeg
een ernstige knauw in 1967, toen de
Nederlandse gereformeerden beslo
ten, lid te worden van de Wereldraad
van Kerken. Later kwam daar de
steun aan het anti-racisme-program
van de Wereldraad bij. Maar de cor
respondentie-banden tussen beide
kerken werden niet om politieke re
denen verbroken. De voornaamste re
den was, dat de Nederlandse kerk
volgens de doppers blijft toelaten,
dat haar theologen dwaalleringen te
gen de bijbel verkondigen. Met name
worden daarbij prof. dr. H. M. Kuitert
en dr. H. Wiersinga genoemd.
Deputaten voor correspondentie met
buitenlandse kerken rapporteerden
aan hun synode in Potchefstroom,
dat er met de Nederlandse kerk
„open en broederlijk" gepraat is.
Maar in het rapport, dat werd toege
licht door prof. J. L. Helberg, wordt
gezegd, dat na een diepgaande bezin-
nig door deputaten op de vraag of er
enige verandering ten goede in Ne
derland te bespeuren was, deputaten
met oprecht leedwezen moesten zeg
gen, dat de Nederlandse kerk vol
hardt in het dulden van dwaalle
ringen.
Toch zei prof. TJaart van der Walt,
sector van de universiteit van Pot
chefstroom, dat de Dopperkerk naar
het oordeel van deputaten moet vast
houden aan haar lijn van 1976. Deze
lijn hield in, dat het gesprek tussen
de beide kerken om te komen tot
herstel van de eenheid, intensief
moet worden voortgezet. „De eenheid
in leer, dienst en tucht is verbroken,
maar de deuren blijven open," zei
prof. Van der Walt. die samen met de
inmiddels overleden dr. K. 8. van
Wijk de Vries de laatste gereformeer
de synode in Lunteren voor een deel
bijwoonde.
Namens de christelijke gereformeer
de kerken woont ds. B. van Smeden
uit Den Haag de synode in Potschef-
stroom bij.
wen. zijn ze bereid grote offers te
brengen
Homayouni wijst erop dat er deze
eeuw nooit echte politieke partijen
hebben bestaan in Iran. Hij vergelijkt
de huidige situatie met de periode
van strijd voor de grondwet van 1906.
„Ook toen leidden de moellahs de
beweging. Vanuit de moskeeën hit
sten zij de mensen op tegen het des
potisme. Religie is altijd de drijfveer
geweest voor bewegingen in Iran. In
1906 dwongen zij een grondwet af
waarin de stichting van een raad met
vijf moellahs werd geregeld die alle
wetten op hun Juistheid ging toetsen.
Daarom heeft de sjah, die het land
wilde moderniseren, hun macht be
perkt. Nu reageren de moellahs niet
alleen, ze hebben ook de kans om
terug te slaan."
Kapot
Raji Samghabadi is het er niet geheel
mee eens. „Het gaat niet om het her
stel van de voorechten van de moel
lahs. De moellahs zijn er altijd ge
weest. Waarom is men dan niet vijf of
tien jaar eerder in opstand gekomen?
Het gaat om het sociale en economi
sche systeem dat niet voldoet aan de
behoeften van het volk. Vijfentwintig
jaar lang is de oppositie in dit land
kapot gemaakt. Religie is de enige
factor die de opstand kan legitime
ren. De eisen van het volk zijn niet
religieus. De oorzaken van de onvre
de zijn sociaal, economisch en poli
tiek van aard. We hebben te maken
met een systeem dat mensen martelt,
onder dwang bekentenissen aan hen
ontlokt en op grond daarvan hen voor
het gerecht daagt en ter dood veroor
deelt."
Net als overal elders in het Midden-
Oosten ziet men in Iran een komplot
achter alle problemen. In het parle
ment signaleerde ook premier Bakh-
tiar deze week „een grote samenzwe
ring tegen Iran". Een fervent aan
hangster van de sjah noemt Khomei
ni „een Britse agent". Voor de moel
lahs is de sjah niet anders dan een
Amerikaanse marionet.
De oplage van Samghabadi's Engels
talige krant is gedaald van dertig- tot
tienduizend, omdat tweederde valide
buitenlanders Iran al hebben verla
ten. Wie gemist kan worden bij de
ontwikkeling van het land moet ver
trekken, kondigde Bakhtiar deze
week aan.
Bazar
Dr. Kayhami, vooraanstaand lid van
het Nationale Front, belooft dat alle
buitenlandse bedrijven Iran zullen
moeten verlaten als zijn beweging
aan de macht komt. „De buitenland
se bedrijven willen de macht zelf hou
den. Door eigen distributienetwerken
op te zetten, hebben zij de kooplieden
Een vertrouwd straatbeeld in Iran.
op de bazar beroofd van hun tien
procent commissie."
Niet voor niets speelt de bazar een
belangrijke rol in de strijd tegen de
sjah. „Elke Iraanse stad," vertelt Ho
mayouni, „werd gesticht door eerst
de moskee te bouwen en daaromheen
de bazar. Samen vormen zij de kern
van de samenleving. De bazarkoop-
lieden zijn geen kleine handelaren.
Zij hebben de tapljthandel volledig in
handen, zij bezitten fabrieken. Er is
in Europa niets waarmee je hen kunt
vergelijken. Het zijn diep religieuze
mensen en zij zijn altijd het symbool
van verzet tegen ongeliefde regime s
geweest. De bazarkooplieden voelen
zich door de sjah benadeeld."
Professor Abbas Ameri gelooft dat de
sjah op den duur nog een belangrijke
rol kan spelen om de eenheid te bewa
ren, als eerst is afgerekend met de
corruptie. Steeds meer mensen zijn
het met hem oneens. „Ik heb mijn
leerlingen en mijn neef zien dood
gaan," zegt een onderwijzer die naar
Bakhtlars toespraak tot het parle
ment was komen luisteren. „Het zou
waanzin zijn om de zaak nu stop te
zetten."
vier ministeries heeft de nieuwe mi
nisters de toegang tot hun kantoren
ontzegd. Niemand weet wanneer het
leger met ons en andere liberale in
stellingen in het land wil afrekenen.
Iedereen is op van de zenuwen." Hij
haalt zijn hand door zijn zilvergrijs
haar en zegt: „Zie ik er uit alsof ik pas
30 ben?"
„Wanneer Bakhtiar een ingreep van
het leger wil tegenhouden, zullen de
strijdkrachten zich niets van hera
aantrekken. Dit is niet Groot-Brit-
tannië, waar het leger trouw is aan de
koningin, maar de bevelen opvolgt
van Callaghan. Een krantekop kan
het regime niet veel kwaad doen.
maar kan wel uitlopen op de sluiting
van de krant en de moord op enkele
journalisten. Wij zijn niet bang om
enorme risico's te nemen. In een revo
lutie als deze bestaan er geen waar
borgen."
Vrijheid
Raji Samghabi is weinig hoopvol
over de kans van Bakhtiar. „Vrijheid
leek altijd op een goddelijke vrucht,
iets onbereikbaars. Nu wij ervan heb
ben mogen proeven tegen de prijs
van een vreselijk bloedbad, weten wij
wat het waard is om dit kostbaar
goed te behouden. Daarom nemen
wij risico's. Ik heb risico gelopen door
na een staking van 62 dagen weer op
de redactie te komen. Onze krant
staat vol met nieuws van de opposi
tie. Elke pagina is een vuurwerk te
gen het bewind. Het personeel van
BUEN08 AIRES (AFP, Reuter) -
Zo n veertig Argentijnse vrouwen zijn
opgepakt tijdens hun wekelijkse
rondgang over een plein in Buenos
Aires. De vrouwen, die ook wel de
„dwaze moeders" worden genoemd,
eisen inlichtingen over het verdwij
nen van hun kinderen. De vrouwen
zijn opgepakt omdat, zoals het offici
eel heet, op het plein bij de regerings
gebouwen in Buenos Aires geen beto
gingen zijn toegestaan. De politie
heeft de wekelijkse manifestaties een
ÜJd lang op hun beloop gelaten, maar
kreeg er nu kennelijk genoeg van.
ADVERTENTIE
179 145
0,30 Usual Price 1.28,- Usual Price f.38.-
Uaual Price f.21,45 Usual Price f.32,70
V flUSTflifl
GEORGE
ORWELL'
ANIMAL
FARM
NINETEEN
IIGHTY-FOUR,
858
Oraal Pr ie* f.27,10
CEOITRET CRJGSON
969 510 712
Uaual Pric« (.21,45 Encl. Club Edn. Usual Price f.33,45
As your introduction to the English Book Club
As a member of the English Book Club you can have
your favourite English and American reading sent to
you - direct from England - at well below what you
would usually pay for imported, hardcover books.
Four times a year we send you a free copy of our
catalogue, 'Bookshop', each packed with up-to-the-
minute reviews of bestselling titles by top English and
American authors, plus a wide choice of good non-
fiction, classics, reference books, etc. All we ask is
that you choose just one book each quarter from
approximately 500 offered each year. Remember,
these are full-length, hardcover editions, exactly
as sold in the English bookshops - except that they
are offered at never less than 20% off (and sometimes
50% off) the prices you would pay in Holland. See
for yourself. As an introduction choose any 4 of the
books featured here all for only f.10,-. Then, if
you like them, become a member and enjoy the
best of reading in English - at the lowest prices.
You Guarantee. The English Book Club ta the Dutch subsidiary of leiding b
teller* in both Britain and the United Stale* - and haa it# own headquarter* ir
NothnrUnda at Leldsestraal 52, Amsterdam, where our book» can be eeen and wl
our Dutch ataB will deal with any enquiries and purchases from members.
r. Minimum membership is lor one year.
Leidsestraat 52,1017 PC Amsterdam
Usual Price - the normal bookshop prioo in Holland.
I
POST FREE - NO STAMP NEEDED
513 129 584 560 300 526
Usual Price f.30,0^ Eacl. Club Edn. Usual Pries 1.22,75 Usual Pries f.40.B0 Usual Prico 1.36,10 Urual Price f.29,80
The English Book Club
Antwoordnummer 8234
1000 RA, Amsterdam
il am interested in ioining the English Book Club and would like you lo send
mo the lour introductory books whose numbers I hare printed in the boses
I have printed in I
you only 1.10,-am
ip, I will choose a
I of one book each quarier Irom Ilia titles described in advanc* in the (Too
quarterly catalogue Bookahop', and offered at never leaa than 20% below
the usual retail prices in Holland. (Sometime* 60% below I) Alter one yea
I mombership I may resign if I with
If I do net with to keep the introductory books, I may return them wit;
10 days and ow* nothing.
362 636 487 087 127 290
Usual Price 1.30,03 Esel Club Edn. Usual Price f.2S,- Usual Pries 117,80 Usual Pries 1.18,65 Usual Pries f.32.70
ii»»ii»iiiiiii«ii«i _TU82