De revolutie kent geen zekerheden' ereldraad stelt zich op arde werkelijkheid in ereformeerden willen ons lleen als aflaaiplek' ANY "V ONLY f.10# L jeenkomst centraal comité afgelopen 'Dwaze moeders' opgepakt in Argentinië rnntunn tt€UOerm*iws PETER GREECE USTINOV The English Book Club Worth up to f.143,- at shop prices jend no money now (TERDAG 13 JANUARI 1979 BUITENLAND TROUW/KWARTET 11 ior James Dorsey IHERAN Nog hangen op het vliegveld en in de regerings- ntoren de portretten van de keizerlijke familie. De kin ferm oruitgestoken blikt de sjah vastberaden de toekomst in, de wie Farah Diba straalt warmte en liefde uit. Maar bij de Bn in de straat blijft het wachtwoord: Mag bar Sjah, dood lp de sjah. moest een moderne wereld- :ht worden. Tegen het jaar 2000 het keizerrijk nog slechts vergele- kunnen worden met de groten, t Amerika, Rusland, China, Duits- d en Frankrijk. De zesenveertig «Jjard gulden aan jaarlijkse inkom- c n uit de olie bracht de industriali- 2 ie snel op gang. Irans militaire Tcht werd veel groter dan nodig voor de verdediging van 's lands einzen Buitenlandse bedrijven ^l|tten zich op de lucratieve markt gaven al gauw de toon aan. De ak. de geheime dienst die nu in it van ontbinding verkeert, zorgde terreur en martelkamers voor oorwaardelijke gehoorzaamheid. „De mensen om hem heen hebben hem zo lang geprezen, dat hij ervan overtuigd raakte een supermens te zijn", zegt professor Abbas Ameri, directeur van het Instituut voor inter nationale politieke en economische studies. „Wij hebben de sjah van het volk afgezonderd en hem toen verteld wat het volk denkt. De sjah moet van buitenlandse journalisten horen wat er in Iran gebeurt. In grote lijnen kende hij waarschijnlijk de waarheid over de Savak, maar hij wist zeker niet hoe wijdvertakt de terreur was. Had hij dit geweten, dan zou hij er zich van bewust zijn geweest dat hem de rekening zo worden gepresenteerd. De sjah was er niet van op de hoogte hoe groot de ontevredenheid in zijn land was. En toen het tot hem door drong, wist hij niet hoe hij de proble men moest aanpakken. Hij was hele maal van de kaart toen hij over de [supermens wel iedereen is het er over eens de sjah in elk geval tijdelijk weg J -Ctt om de opstand tegen de mo-, maal van de kaart toen hij over de p ch in wat rustiger vaarwater te' aanvallen op de banken in Tabriz e"inen leiden. Maar de mensen die hoorde." tc portret nog in huis of op kantoor ben hangen, verwachten dat de Om7PilH >g< i slechts „met verlof" gaat. Niet maar de mensen wier in de gevan- Issen genomen foto's de kranten en zijn verantwoordelijk voor alle standen en ellende in het land, len zij. Voor Abbas Ameri staat het vast dat de sjah geprobeerd zou hebben in te grijpen als hij had geweten wat er in zijn land aan de hand was. „Hij heeft het waarschijnlijk ook geprobeerd, Nog altijd hangen ze er, de staatsieportretten van de keizerlijke familie. maar er is niet naar hem geluisterd. Zijne Majesteit beschikte niet over de middelen om de zaak uit te zoeken. Op typisch Iraanse wijze werden de zaken omzeild. Als hij ergens naar informeerde, kreeg hij te horen dat degene die een gevangene had gemar teld, al uit zijn functie was ont heven." Raji Samghabadi, hoofdredacteur van de Engelse uitgave van het dag blad Kayhan, ziet de zaken anders. ir Aldert Schipper IGSTON Het centraal comité van de wereldraad van kerken dat deze week op Jamaica de universiteit van West-Indië bijeen geweest is, heeft zin voor de realiteit van de endaagse wereld getoond. De economen wisten al dat de economische mogelijkheden erkt zijn, de sociologen hadden ons reeds verteld dat er grenzen zijn aan het aanpassings- nogen van voorlopig nog provinciaal denkende mensen aan de eisen van een globale ïsengemeenschap en nu weten de oecumenici het blijkbaar ook. lit de derde wereld is met begrip igeerd op stemmen uit het wes- met name uit de Duitse kerken, vroegen om geduld bij het proces luf christenen in Europa moeten maken wanneer zij merken dat traditionele rol van baas in de ld uitgespeeld is. egenstellingen werden niet toege- Er was tijdens de vergadering het centraal comité confrontatie 0 °beg, maar het lukte boven de te- tellingen uit te groeien, nadat de sen uit het westen serieus toege- I hadden in hun landen door te 'en gaan met het trekken aan de imenische kar. grip sdfeden van het centraal comité uit befrme landen wisten begrip op te igen, toen de Duitse gedelegeer- uitlegden dat zij ten minste naar moesten zien te komen met een djjzigde opzet, hoe bescheiden dan van het programma tot bes trij- van het racisme. )uitsers van hun kant bleken niet plan om hun reusachtige finan- inspanning voor de wereldraad schaal te leggen. Slechts één rammelde een Duitse afgevaar- e met de geldbuidel, maar toen het om een verdere inspanning de oecumenische beweging inza- rechten van de mens. keil ertuiging MS ten. Vooral ook rondom Philip Potter, de secretaris-generaal die getoond heeft toch te kunnen fungeren als een verzoener van tegenstellingen. Ontspannen centraal comité was duidelijk overtuiging dat er een toekomst de beweging is, ook straks, wan de spanningen in de wereld ver- lullen oplopen. Voor mensen die iten dat de tegenstellingen bin- de oecumenische beweging, die latste maanden waren verhevigd en om de gift van het speciale fonds e ontslagen van Lukas Vischer en alia Bam, nu zouden leiden tot ™le flinke schermutselingen, is dit teleurstellend en saai centraal jlté geweest. In plaats van verder ijken hebben de rijen zich geslo- Potters laatste persconferentie was ontspannen. Hij toonde weer zelfver trouwen. Over de regel dat stafleden niet langer dan negen jaar in Oenève kunnen blijven zei hij, dat deze abso luut nodig is om de wereldraad in beweging te houden. Gevraagd naar een reactie op de me ning dat de wereldraad verpolitiekt zou zijn, zei Potter dat de kerken in het verleden juist te veel verpolitiekt waren doordat zij kritiekloos de be staande politieke orde steunden. Zij komen daar nu van terug en daardoor lijkt het alsof de kerken verpolitiekt worden, terwijl het omgekeerde juist het geval is. Verbeterd Hoewel hij vertelde dat de spanning in de staf in Genève met het toene mende werk en een afnemende bezet ting zal groeien, gaf hij toch blijk van optimisme. Er wordt door onze staf heel wat meer creatief werk gedaan dan door menige lidkerk die een veel grotere mankracht tot zijn beschik king heeft, zei Potter. Hij stelde vast dat het klimaat in de beweging sterk verbeterd is sinds een maand of vier. „Je kan duidelijk zien", zei Potter, „dat we ondanks alles een gemeenschappelijke basis in Christus hebben. De vraag is alleen hoe je het soort gesprek dat wij hier hebben gevoerd en dat bevrijdend was ook binnen de kerken zelf op gang weet te krijgen". Hij noemde dat als de belangrijkste taak voor de oecumenische beweging in de komen de jaren. Wereldconferentie Het centraal comité heeft op de laat ste dag nog enkele besluiten bekrach tigd die van betekenis zijn voor de toekomst van de oecumenische bewe ging. Van 12 tot 24 Juli is er de grote wereldconferentie inzake geloof, we tenschap en de toekomst in het Mas sachusetts Institute of Technology in Cambridge bij Boston in de Vere nigde Staten. Het centraal comité hoopt dat dit een uiterst belangrijke oecumenische gebeurtenis zal zijn, die het kerkelijk getuigenis in de ko mende Jaren zal verbreden. Op de kerken wordt een beroep ge daan de voorbereiding van de confe rentie, die rreds ver gevorderd is, ver der te steunen met het ulzoeken van deelnemers en de financiering van de conferentie. Het geld is nog niet hele maal voor elkaar maar de directeur van Kerk en Samenleving de Ameri kaanse dominee Paul Abrecht was al optimistisch. Er is ondermeer veel bijgedragen uit Zweden en Nederland. Er zullen 470 deelnemers zijn en er worden 150 journalisten verwacht. De helft van de deelnemers zal bestaan uit beoefe naren van de béta-wetenschappen, 20 procent zullen theologen zijn en ver der zullen politieke wetenschappers, economen en sociologen mee doen. Ten minste een kwart van de deelne mers moeten vrouwen zijn. Marteling Het centraal comité heeft de commis sie voor internationale zaken ge vraagd door te gaan met het aan dacht schenken aan gevallen van marteling. De commissie kan echter slecht uit de voeten, omdat er onvol doende geld is. De commissie is erg afhankelijk van initiatieven van ker ken en raden van kerken in landen waar iets mis is. In de laatste middag vergadering stelde de Nederlandse gereformeerde afgevaarde mevrouw ds Marja van der Veen-Schenkeveld voor, bij de volgende vergadering van het centraal comité te bidden voor' mensen die om hun politieke of gods dienstige overtuiging vast zitten. En zij noemde nu reeds als voorbeeld de Russische dissident Alexander Glns- burg, maar veel weerklank had haar oproep in het centraal comité niet. „De sjah is net een dood paard. Het wordt alsmaar geslagen en geslagen, maar het verroert zich niet. De sjah wordt ook alsmaar geslagen, maar hij kan zich niet meer bewegen. Ons pro bleem is niet de sjah, maar het hele land. Als Je wijn in een oude fles giet, de fles verstopt en na tijden weer tevoorschijn haalt, heb je nog steeds dezelfde oude fles. Vijftien jaar gele den schafte de sjah het feodalisme af. Maar hij verving het door het stedelij ke feodalisme, de grote industriëlen met hun enorme winsten." Oude mannen De sjah moet weg, verger gaat het politieke denken in Iran nauwelijks.i De man onder de appelboom vlak bulten Parijs, ayatollah Khomeini, predikt „de islamitische republiek". In zijn uitleg van dat begrip verwijst hij slechts naar „de tijd van de pro feet en van de twaalfde imam". Het Nationale Front, Irans grootste politieke beweging, leeft bij de gratie van Khomeini. Een club oude man nen zonder duidelijke politieke visie. De wat seniel aandoende Frontleider Kariem Sanjabi weigert op perscon ferenties vragen met enige Inhoud te beantwoorden. We hebben-een plan, de oplossing moet tegemoetkomen aan de eisen van het volk en de wens van ayatollah Khomeini, en verder moet u niet zoveel vragen. „Wij hebben te maken met een echte volksopstand," zegt Raji Samghaba di. „Khomeini spreekt de mensen aan omdat hij bekend staat als een fel tegenstander van de sjah die geen uitverkoop houdt. Waar waren al die politici toen de mensen werden ge marteld? Zij hielden zich schuil. Het volk moest hen tevoorschijn slepen." Vertrouwen Politieke partijen en politieke pro gramma's spelen in Iran vrijwel geen rol. „De mensen hechten weinig waar de aan op papier gezette doelstellin gen," zegt de advocaat Homayouni. „Wanneer de mensen een leider vin den die zij vertrouwen, zullen zij hem volgen. Kenmerkend voor de sjilti- sche moslims is dat zij een persoon volgen. Zij hebben de imam en de moellahs (de religieuze leiders) en zul len zich aan alles houden wat zij zeggen. In hun godsdienstig leven en in de politiek zullen zij zich aan hen aanpassen Iran heeft geen onafhan kelijk politiek systeem. Iranezen vol gen niet zomaar iemand; ze zijn in politiek opzicht achterdochtig omdat er altijd inmenging van buitenaf is geweest. Ze vertrouwen de mensen niet omdat ze nooit wisten wat de consequenties van hun uitspraken zouden zijn. In de laatste Jaren ver trouwden ze niet eens elkaar vanwege de druk van de regering. Maar als de Iranezen eenmaal iemand vertrou- 1 ir Hennie Serfontein ■CHEFSTROOM De gerefor- ■de kerken in Nederland zijn rp aangevallen in de generale sy- van de gereformeerde kerk in -Afrika (de zg. Dopperkerk). Dopperkerk moet wel onder- iden worden van de veel grotere trduits-gereformeerde kerk. De )ers staan niet zo dicht bij de afrikaanse regering dan de NG Theologisch zijn zij wat conser- iver. ilnee Alwyn du Plessis zei op de •de, dat de Nederlandse gerefor- ■den de indruk wekken, dat zij in maar een band met de Dopper- wensen als een „aflaaiplek" voor opvattingen over de binnenland- olitieke situatie in Zuid-Afrika. fan Visser, scriba van de synode, dat het het verlangen van zijn was. dat de synode zou besluiten gjpunt te zetten achter alle bespre- fn met de Nederlandse gerefor- den. „Er zit geen schot in. Waar- louden we nog verder proberen, te van eenheid voor te wen den, die niet bestaat," vroeg hij. „Het vervult ons met droefheid, omdat dit de kerk is, waarvan onze eigen predi kanten jarenlang geestelijk voedsel hebben gekregen. Maar ik kan de gereformeerde kerken in Nederland niet langer erkennen als een kerk met een gereformeerd karakter." De band tussen de twee kerken kreeg een ernstige knauw in 1967, toen de Nederlandse gereformeerden beslo ten, lid te worden van de Wereldraad van Kerken. Later kwam daar de steun aan het anti-racisme-program van de Wereldraad bij. Maar de cor respondentie-banden tussen beide kerken werden niet om politieke re denen verbroken. De voornaamste re den was, dat de Nederlandse kerk volgens de doppers blijft toelaten, dat haar theologen dwaalleringen te gen de bijbel verkondigen. Met name worden daarbij prof. dr. H. M. Kuitert en dr. H. Wiersinga genoemd. Deputaten voor correspondentie met buitenlandse kerken rapporteerden aan hun synode in Potchefstroom, dat er met de Nederlandse kerk „open en broederlijk" gepraat is. Maar in het rapport, dat werd toege licht door prof. J. L. Helberg, wordt gezegd, dat na een diepgaande bezin- nig door deputaten op de vraag of er enige verandering ten goede in Ne derland te bespeuren was, deputaten met oprecht leedwezen moesten zeg gen, dat de Nederlandse kerk vol hardt in het dulden van dwaalle ringen. Toch zei prof. TJaart van der Walt, sector van de universiteit van Pot chefstroom, dat de Dopperkerk naar het oordeel van deputaten moet vast houden aan haar lijn van 1976. Deze lijn hield in, dat het gesprek tussen de beide kerken om te komen tot herstel van de eenheid, intensief moet worden voortgezet. „De eenheid in leer, dienst en tucht is verbroken, maar de deuren blijven open," zei prof. Van der Walt. die samen met de inmiddels overleden dr. K. 8. van Wijk de Vries de laatste gereformeer de synode in Lunteren voor een deel bijwoonde. Namens de christelijke gereformeer de kerken woont ds. B. van Smeden uit Den Haag de synode in Potschef- stroom bij. wen. zijn ze bereid grote offers te brengen Homayouni wijst erop dat er deze eeuw nooit echte politieke partijen hebben bestaan in Iran. Hij vergelijkt de huidige situatie met de periode van strijd voor de grondwet van 1906. „Ook toen leidden de moellahs de beweging. Vanuit de moskeeën hit sten zij de mensen op tegen het des potisme. Religie is altijd de drijfveer geweest voor bewegingen in Iran. In 1906 dwongen zij een grondwet af waarin de stichting van een raad met vijf moellahs werd geregeld die alle wetten op hun Juistheid ging toetsen. Daarom heeft de sjah, die het land wilde moderniseren, hun macht be perkt. Nu reageren de moellahs niet alleen, ze hebben ook de kans om terug te slaan." Kapot Raji Samghabadi is het er niet geheel mee eens. „Het gaat niet om het her stel van de voorechten van de moel lahs. De moellahs zijn er altijd ge weest. Waarom is men dan niet vijf of tien jaar eerder in opstand gekomen? Het gaat om het sociale en economi sche systeem dat niet voldoet aan de behoeften van het volk. Vijfentwintig jaar lang is de oppositie in dit land kapot gemaakt. Religie is de enige factor die de opstand kan legitime ren. De eisen van het volk zijn niet religieus. De oorzaken van de onvre de zijn sociaal, economisch en poli tiek van aard. We hebben te maken met een systeem dat mensen martelt, onder dwang bekentenissen aan hen ontlokt en op grond daarvan hen voor het gerecht daagt en ter dood veroor deelt." Net als overal elders in het Midden- Oosten ziet men in Iran een komplot achter alle problemen. In het parle ment signaleerde ook premier Bakh- tiar deze week „een grote samenzwe ring tegen Iran". Een fervent aan hangster van de sjah noemt Khomei ni „een Britse agent". Voor de moel lahs is de sjah niet anders dan een Amerikaanse marionet. De oplage van Samghabadi's Engels talige krant is gedaald van dertig- tot tienduizend, omdat tweederde valide buitenlanders Iran al hebben verla ten. Wie gemist kan worden bij de ontwikkeling van het land moet ver trekken, kondigde Bakhtiar deze week aan. Bazar Dr. Kayhami, vooraanstaand lid van het Nationale Front, belooft dat alle buitenlandse bedrijven Iran zullen moeten verlaten als zijn beweging aan de macht komt. „De buitenland se bedrijven willen de macht zelf hou den. Door eigen distributienetwerken op te zetten, hebben zij de kooplieden Een vertrouwd straatbeeld in Iran. op de bazar beroofd van hun tien procent commissie." Niet voor niets speelt de bazar een belangrijke rol in de strijd tegen de sjah. „Elke Iraanse stad," vertelt Ho mayouni, „werd gesticht door eerst de moskee te bouwen en daaromheen de bazar. Samen vormen zij de kern van de samenleving. De bazarkoop- lieden zijn geen kleine handelaren. Zij hebben de tapljthandel volledig in handen, zij bezitten fabrieken. Er is in Europa niets waarmee je hen kunt vergelijken. Het zijn diep religieuze mensen en zij zijn altijd het symbool van verzet tegen ongeliefde regime s geweest. De bazarkooplieden voelen zich door de sjah benadeeld." Professor Abbas Ameri gelooft dat de sjah op den duur nog een belangrijke rol kan spelen om de eenheid te bewa ren, als eerst is afgerekend met de corruptie. Steeds meer mensen zijn het met hem oneens. „Ik heb mijn leerlingen en mijn neef zien dood gaan," zegt een onderwijzer die naar Bakhtlars toespraak tot het parle ment was komen luisteren. „Het zou waanzin zijn om de zaak nu stop te zetten." vier ministeries heeft de nieuwe mi nisters de toegang tot hun kantoren ontzegd. Niemand weet wanneer het leger met ons en andere liberale in stellingen in het land wil afrekenen. Iedereen is op van de zenuwen." Hij haalt zijn hand door zijn zilvergrijs haar en zegt: „Zie ik er uit alsof ik pas 30 ben?" „Wanneer Bakhtiar een ingreep van het leger wil tegenhouden, zullen de strijdkrachten zich niets van hera aantrekken. Dit is niet Groot-Brit- tannië, waar het leger trouw is aan de koningin, maar de bevelen opvolgt van Callaghan. Een krantekop kan het regime niet veel kwaad doen. maar kan wel uitlopen op de sluiting van de krant en de moord op enkele journalisten. Wij zijn niet bang om enorme risico's te nemen. In een revo lutie als deze bestaan er geen waar borgen." Vrijheid Raji Samghabi is weinig hoopvol over de kans van Bakhtiar. „Vrijheid leek altijd op een goddelijke vrucht, iets onbereikbaars. Nu wij ervan heb ben mogen proeven tegen de prijs van een vreselijk bloedbad, weten wij wat het waard is om dit kostbaar goed te behouden. Daarom nemen wij risico's. Ik heb risico gelopen door na een staking van 62 dagen weer op de redactie te komen. Onze krant staat vol met nieuws van de opposi tie. Elke pagina is een vuurwerk te gen het bewind. Het personeel van BUEN08 AIRES (AFP, Reuter) - Zo n veertig Argentijnse vrouwen zijn opgepakt tijdens hun wekelijkse rondgang over een plein in Buenos Aires. De vrouwen, die ook wel de „dwaze moeders" worden genoemd, eisen inlichtingen over het verdwij nen van hun kinderen. De vrouwen zijn opgepakt omdat, zoals het offici eel heet, op het plein bij de regerings gebouwen in Buenos Aires geen beto gingen zijn toegestaan. De politie heeft de wekelijkse manifestaties een ÜJd lang op hun beloop gelaten, maar kreeg er nu kennelijk genoeg van. ADVERTENTIE 179 145 0,30 Usual Price 1.28,- Usual Price f.38.- Uaual Price f.21,45 Usual Price f.32,70 V flUSTflifl GEORGE ORWELL' ANIMAL FARM NINETEEN IIGHTY-FOUR, 858 Oraal Pr ie* f.27,10 CEOITRET CRJGSON 969 510 712 Uaual Pric« (.21,45 Encl. Club Edn. Usual Price f.33,45 As your introduction to the English Book Club As a member of the English Book Club you can have your favourite English and American reading sent to you - direct from England - at well below what you would usually pay for imported, hardcover books. Four times a year we send you a free copy of our catalogue, 'Bookshop', each packed with up-to-the- minute reviews of bestselling titles by top English and American authors, plus a wide choice of good non- fiction, classics, reference books, etc. All we ask is that you choose just one book each quarter from approximately 500 offered each year. Remember, these are full-length, hardcover editions, exactly as sold in the English bookshops - except that they are offered at never less than 20% off (and sometimes 50% off) the prices you would pay in Holland. See for yourself. As an introduction choose any 4 of the books featured here all for only f.10,-. Then, if you like them, become a member and enjoy the best of reading in English - at the lowest prices. You Guarantee. The English Book Club ta the Dutch subsidiary of leiding b teller* in both Britain and the United Stale* - and haa it# own headquarter* ir NothnrUnda at Leldsestraal 52, Amsterdam, where our book» can be eeen and wl our Dutch ataB will deal with any enquiries and purchases from members. r. Minimum membership is lor one year. Leidsestraat 52,1017 PC Amsterdam Usual Price - the normal bookshop prioo in Holland. I POST FREE - NO STAMP NEEDED 513 129 584 560 300 526 Usual Price f.30,0^ Eacl. Club Edn. Usual Pries 1.22,75 Usual Pries f.40.B0 Usual Prico 1.36,10 Urual Price f.29,80 The English Book Club Antwoordnummer 8234 1000 RA, Amsterdam il am interested in ioining the English Book Club and would like you lo send mo the lour introductory books whose numbers I hare printed in the boses I have printed in I you only 1.10,-am ip, I will choose a I of one book each quarier Irom Ilia titles described in advanc* in the (Too quarterly catalogue Bookahop', and offered at never leaa than 20% below the usual retail prices in Holland. (Sometime* 60% below I) Alter one yea I mombership I may resign if I with If I do net with to keep the introductory books, I may return them wit; 10 days and ow* nothing. 362 636 487 087 127 290 Usual Price 1.30,03 Esel Club Edn. Usual Price f.2S,- Usual Pries 117,80 Usual Pries 1.18,65 Usual Pries f.32.70 ii»»ii»iiiiiii«ii«i _TU82

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 11