Taiwan desnoods met
geweld bij China
fandaag nieuw
abinet Iran
Italië verwacht
politieke crisis
aan sjah' gevleugeld woord in Iran
'Opstandelingen beheersen
eenderde deel van Cambodja'
.erste vice-premier Deng Xiaoping:
"eheran was gisteren rustig
Treinongeluk
in Turkije:
zestien doden
Vietnamese troepen leveren de strijd
Regering-Andreotti op instorten
Geen hoop voor
vluchtelingen
bij Hong Kong
Opnieuw gevechten
in Zuid-Libanon
)ok buitenlanders oefenen in 'magba basj sjah'
iTERDAG 6 JANUARI 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
i
jjj !KING (Reuter, UPI, AP) China hoopt dat Taiwan (nationalistisch China) nog dit jaar
v renigd zal worden met de Volksrepubliek op het vasteland. China geeft de voorkeur aan
z(eedzame middelen om de hereniging tot stand te brengen, maar sluit geweld niet uit.
ilgens de Chinese eerste vice-premier Deng Xiaoping (Teng Hsiao-ing) „zou tien jaar
ichten te lang zijn".
(na wiï de verschillende problemen
"g .preken met de autoriteiten van
e iwan en in het bijzonder met presi-
e it Tsjiang Tsjing-kwo, aldus Deng,
jg er aan toevoegde dat als de here-
ing niet goedschiks zou kunnen
j lopen, China over zou gaan tot
nadere dan vreedzame methoden".
|t op heden hebben de leiders van
liwan elke toenadering van de kant
n de Volksrepubliek van de hand
vezen. Deng die zijn eerste pers-
Terentie voor buitenlandse jour
ten in Peking hield, zei dat de
ering van de Russische leiders als
e4den de nieuwe betrekkingen van
vjina met de Verenigde Staten tot
g militair bondgenootschap lelden,
niets sloeg. De Amerikanen had-
vf volgens Deng tot op heden nog
:(Jt laten blijken dat ze de Chinezen
iupens wilden verkopen.
Mensenrechten
oje-premier Deng gaat binnenkort
>r de Verenigde Staten. Hij wordt
ydpp 29 januari verwacht en hij zei
c4 hij er zeer naar uitzag. Deng zei
\(der dat hij niet van plan was met
resident Carter over de rechten van
de mens in China te praten. „Wij
hebben een democratisch centralis
tisch systeem en wij in China probe
ren de democratie volledig tot zijn
recht te laten komen. Sinds de 'bende
van vier' is verslagen wordt er ge
werkt aan een herstel van de demo
cratie." Er zijn de afgelopen weken
muurkranten in Peking verschenen,
waarin werd aangedrongen op meer
democratische vrijheden voor de Chi
nezen en ook het officiële orgaan van
de communistische partij, het Volks
dagblad, heeft aangedrongen op
meer vrijheid van meningsuiting.
Ook verschenen er muurkranten
waarin de Amerikaanse president
Carter gevraagd werd ook China te
betrekken in zijn pleidooien voor de
rechten van de mens. Die muurkran
ten werden echter snel verwijderd.
Deng zei nog dat hij, als hij in de
Verenigde Staten is. de Amerikaanse
Senator Barry Goldwater zou uitno
digen om een bezoek te brengen aan
China. Goldwater is een fel tegen
stander van de nieuwe relatie tussen
de VS en China. Hij vindt dat Was
hington het bewind van Taiwan niet
had mogen laten vallen en hij beij
vert zich ervoor dat het militaire
t vertrek van de sjah naar het
tenland is een voorwaarde voor
stel van de rust in Iran. Demon-
ities tegen zijn bewind liepen de
elopen maanden uit op bloedige
ifmoetingen met het leger en heb-
i zich over het hele land verspreid.
T
h
lens de afwezigheid van de sjah
•ren beleefde Teheran een van de
;igste dagen sinds tijden.
arbeiders in de olie-industrie zijn
ïren voor een deel weer aan het
gegaan, na een oproep van reli-
se leiders om voldoende brand-
Uf voor de binnenlandse behoefte te
luceren. De staking had het op
grootste olieproducerende
op de rand van een totale econo-
iche ineenstorting gebracht. De
otste raffinaderij, in Abadan, had
al weer volle opslagtanks. De
^inaderijen van Teheran en Sjiraz
ie!en waarschijnlijk vandaag weer
't de produktie beginnen. In Tehe-
neemt men aan dat de gedeeltelij-
van de staking een be-
van vertrouwen in Bakhtiar is.
c de in Parijs verblijvende geeste-
leider Khomeini onthield zich
bondgenootschap tussen Taiwan en
de VS niet wordt opgeheven.
Deng geloofde niet dat China, de Ver
enigde Staten en Japan militaire
bondgenoten zouden worden. „Wat
China betreft, en dat geldt denk ik
ook voor de Verenigde Staten en Ja
pan, zijn alle internationale ontwik
kelingen gebaseerd op de eigen natio
nale belangen van het land. Onze
systemen zijn verschillend, maar we
hebben veel gemeen, met name in
kwesties van strategie en internatio
nale politiek."
Bezorgd
:ERAN (Reuter, AP, UPI) De nieuwe eerste-minister
JJi Iran, Bakhtiar, zal vandaag zijn nieuwe regering aan de
xjh presenteren. De vorst is gisteravond teruggekeerd van
eö kort verblijf buiten de hoofdstad. Verwacht wordt dat hij
,e de installatie van het kabinet voor vakantie naar het
itenland vertrekt.
Vice-premier Deng zei nog zich erg
bezorgd te maken over de „flagrante
Vietnamese agressie tegen Cambod
ja". Volgens Deng is het een onder
deel van het streven naar de hegemo
nie over de wereld door een grote
mogendheid. Deng bedoelde de Sow-
jet-Unie, die altijd onder dit soort
termen valt. Deng meende dat de
Veiligheidsraad van de Verenigde Na
ties Vietnam tot agressor zou moeten
verklaren. China steunt Cambodja
met oorlogsmateriaal, maar heeft
geen troepen of militaire adviseurs
gezonden, zo zei Deng. Waarnemers
in Bangkok menen dat het aantal
Chinese adviseurs in Cambodja in de
duizenden loopt.
Topconferentie
onder strooien dak
GUADELOUPE Op het zon
overgoten Franse eiland
Guadeloupe in de Caribische
Zee begonnen de presidenten
van vier grote mogendheden
vandaag aan een informele
topconferentie. Onder een rie
ten afdakje zitten van links
naar rechts de Franse presi
dent en gastheer Valery Gls-
card d'Estaign, premier James
Callaghan van Groot-Brittan-
nië, zijn Amerikaanse collega
James Carter en bondskanse
lier Helmut Schmidt van West-
Duitsland.
EUROPA (AP, Reuter) Het groot
ste deel van Europa kampte gisteren
opnieuw met grote moeilijkheden als
gevolg van het extreem koude weer.
In Turkije botsten twee volle passa
giers trein en in volle snelheid op el
kaar. waarbij minstens 16 mensenom
het leven kwamen. Meer danhonderd
mensen werden gewond.
In Griekenland kwamen door de kou
zestien bejaarden om het leven. Tien
tallen dorpen zijn door sneeuw afge
sloten van de buitenwereld. In het
noorden van Frankrijk is het verkeer
vrijwel lamgelegd door zware
sneeuwval. Het leger is ingezet om de
sneeuw op te ruimen. Duizenden au
tomobilisten hebben hun auto langs
de weg moeten zetten. Het verkeer in
Parijs is geheel ontwricht. Honder
den Franse dorpen zitten zonder elec-
triciteit omdat de centrales overbe
last zijn geraakt. Zelfs aan de Cote
d'Azur ligt aan de stranden sneeuw.
In de bondsrepubliek. Polen en Tsje-
choslowakije daalde het kwik tot be
neden de twintig graden onder nul.
BANGKOK, PHNOM PENH, HANOI (Reuter, UPI, AP) De door Vietnamese troepen
ondersteunde Cambodjaanse opstandelingen tegen het bewind in Phnom Penh hebben
gisteren laten weten meer dan een derde van het Cambodjaanse grondgebied in handen te
hebben. Volgens de radio van de opstandelingen beheersen zij het grootste deel van zes
oostelijke en noordoostelijke provincies.
ADVERTENTIE
van direct commentaar op de benoe
ming van Bakhtiar tot eerste mi
nister.
Khomeini, die vijftien jaar geleden
uit Iran werd verbannen en sinds
oktober vorig jaar in Frankrijk
woont, mag nog eens drie maanden in
Parijs blijven wonen. Franse autori
teiten deelden in een officiële verkla
ring mee dat de ayatollah en alle
andere Ir an ez en drie maanden zon
der visum in Frankrijk mogen
blijven.
Maak medische hulp voor
het Palestijnse volk
mogelijk
MEDISCH KOMITEE
PALESTINA
GIRO 3168300
ROME (Reuter) De Italiaanse christendemocratische min
derheidsregering van premier Andreotti maakt moeilijke tij
den door. Volgens welingelichte bronnen staat Italië voor een
periode van instabiliteit en is een ineenstorting van het
kabinet, met als gevolg vervroegde verkiezingen mogelijk.
Sjah's moeder
In de Verenigde Staten hebben de
moeder en de zuster van de sjah hun
toevlucht genomen tot een landhuis
In de woestijn van Californië. Het
landgoed is omzoomd door hoge mu
ren en bomen en staat onder zware
bewaking. Eerder deze week probeer
den Iraanse studenten met geweld ln
het huis van de moeder van de sjah
binnen te dringen. De Amerikaanse
politie trad daarbij zeer hard op. De
regering van de Verenigde Staten
heeft de studenten gewaarschuwd
dat ze uit het land worden gezet, als
ze zich nog eens aan dergelijk geweld
schuldig zouden maken.
HONO KONG (Reuter, AP) De
2700 Vietnamese vluchtelingen aan
boord van de Hoeey Fong, de vracht
vaarder die nog steeds bij de haven
van Hong Kong ligt, „hoeven zich
geen Illusies te maken" dat ze ln
Hong Kong aan land mogen gaan. Dit
heeft gisteren de vertegenwoordiger
van het Hoge Commissariaat voor de
vluchtelingen van de Verenigde Na
ties, Angelo Rasanajagam meege
deeld toen hij met de kapitein en
vertegenwoordigers van de vluchte
lingen een vergadering hield.
De linkse partijen hebben zich de
laatste tijd steeds meer ontevreden
getoond met de huidige regering.
Deze partijen steunen samen met de
republikeinen de regering-Andreotti
in het parlement.
Emanuele Macaluso, een vooraan
staande communist, noemde de situ
atie onhoudbaar. Claudlo Signorile,
plaatsvervangend leider van de socia
listen meent dat de minderheidsrege
ring de economische problemenjiiet
kan oplossen. Pietro Longo, leider
van de sociaal-democraten heeft al
opgeroepen tot vorming van een
nieuw kabinet.
Premier Andreotti zelf beweert dat
hij het met zijn minderheidsregering
nog wel kan uithouden tot Juni.
Naar verluidt staat de communisti
sche leider Enrico Berllnguer onder
steeds grotere druk ln zijn partij om
een eind te maken aan het verbond
met de christendemocraten, omdat
dit de communisten al veel steun bij
het volk zou hebben gekost.
De reactie van de vakbonden op de
economische plannen van de regering
wordt erg belangrijk genoemd. De
regering-Andreotti zou de loonsver
hogingen willen koppelen aan het in
flatiepercentage.
Men verwacht dat de christendemo
craten bij nieuwe algemene verkie
zingen na ineenstorting van de rege
ring stemmen zullen winnen. Bij de
laatste opiniepeilingen behaalden de
Italiaanse christendemocraten 42
procent van de stemmen en dat is
vier procent meer dan vorige keer.
BEIROET (Reuter, UPI, AP) De
gevechten in het zuiden van Libanon
tussen christenen en Palestijnen zijn
in de nacht van donderdag op vrijdag
weer opgelaaid. Door Israël gesteun
de rechtse milities raakten ln een
artilleriegevecht met Palestijnse
guerrillastrijders betrokken, aldus Li
banese provinciale autoriteiten.
De opstandelingen zelden voorts de
stad Svay Rleng, in de papegaaiebek
aan de belangrijke weg nr 1 veroverd
te hebben. Eergisteren meldden bui
tenlandse inlichtingendiensten ln de
Thaise hoofdstad Bangkok al dat
deze stad door drie Vietnamese divi
sies was Ingenomen. In Bangkok zijn
vele waarnemers overigens toch al
van mening dat de militaire succes
sen van de opstandelingen te danken
zijn aan het optreden van Vietname
se troepen. De berichten als zouden
de opstandelingen de veroveringen
uitvoeren worden in Bangkok gezien
als een dekmantel voor de Vietname
se invasie in Cambodja.
In Bangkok meent men dat Vietname
se troepen vier provinciale hoofdste
den ln het noordoosten, dus ten oosten
van de rivier de Mekong bezet houden.
In dit gebied zouden thans zuiverings
acties worden uitgevoerd tegen ver
spreide eenheden van het leger van de
Rode Khmer.
Het zaartepunt van de strijd zou ver
legd zijn naar het zuiden, naar de pro
vincies Takeo en Kampot, ten zuiden
van Phnom Penh gelegen. De hoofd
stad van Takeo zou reeds gevallen zijn.
Vijf fronten
Premier Pol Pot van Cambodja heeft
gisteren bekend gemaakt dat er op
vijf fronten gevochten wordt. Pol Pot
gaf toe dat vijandelijke troepen diep
in Cambodja waren doorgedrongen,
maar dat zijn troepen hen grote ver
liezen toebrachten. „In het Noordoos
ten probeert de Rode Khmer de Viet
namese linies te doorbreken en in het
zuiden omsingelen ze de Vietname-
zen om hen sectie voor sectie te ver
nietigen."
De regering van Cambodja heeft bui
tenlandse diplomaten ln Phnom
Penh aangeraden de hoofdstad te
verlaten.Dit werd gemeld ln de Chi
nese hoofdstad Peking. Enkele diplo
maten zouden aan dit advies al ge
volg hebben gegeven. Het ls niet be
kend hoeveel buitenlandse diploma
ten er in Cambodja aanwezig zijn.
Het kunnen er niet veel zijn. omdat
maar weinig landen diplomatieke be
trekkingen met Cambodja onderhou
den. In Bangkok zei men dat de am
bassades in Phnom Penh die bemand
zijn behoren tot landen als China.
Noord-Korea. Roemenië. Joegosla
vië, Birma en Laos.
Buitenlandse waarnemers meenden
gisteren dat het er veel op begint te
lijken dat het bewind in Phnom Penh
binnenkort zal overgaan op een guer
rilla-oorlog tegen de Vietnamezen.
Pol Pot heeft het meermalen over een
„volksoorlog" en ook het advies aan
buitenlandse diplomaten om de stad
maar te verlaten wijst in die richting.
De Rode Khmr heeft verder een niet
geringe ervaring in de guerrilla-oor
log.
In diplomatieke kringen ln Peking
dacht men gisteren dat hoewel China
zeer ongerust is over het verloop van
de strijd in Cambodja, maar voorlo
pig niet van plan is de militaire hulp
aan het bewind in Phnom Penh aan
zienlijk te vergroten. Peking zou de
middelen niet hebben en veel te veel
bezig zijn met de eigen economische
ontwikkeling. Wel heeft Peking zijn
ambassadeur uit Hanoi teruggeroe
pen, howel „niet-officieelVerder
heeft China melding gemaakt van
toenemende spanning aan de Vletna-
mees-Chinese grens.
Volgens het Japanse persbureau Ky-
odo is het waarschijnlijk dat China
een luchtbrug zal organiseren om de
Cambodjaanse leiders uit Phnom
Penh te evacueren als de Vietnamese
troepen nog verder Cambodja intrek
ken. Kyodo citeerde Thaise bronnen
die hadden gezegd dat China onlangs
nog aan Thailand had verzocht om
doortocht voor een speciaal Chinees
vliegtuig. Geruchten willen dat het
vroegere Cambodjaanse staatshoofd,
prins Norodom Sihanoek, zich al in
Peking bevindt
Vietnam heeft gisteren zowel Cam
bodja als China van grensschendin-
gen beschuldigd.
sr James Dorsey
gelijks spelen zich op het vliegveld van Teheran chaotische scènes af.
nderden buitenlanders dringen om een plaats op een vertrekkend
eg-tuig. De muren van Teheran staan volgekalkt met kreten als
kees go home". „Er wordt een psychologische oorlog tegen ons
■toerd", zegt een in Iran gestationeerde westerse diplomaat. „Je kunt
wel een terreurcampagne noemen", voegt hij er aan toe.
f tenlanders vertellen keer op keer hoe zij
traat lastig worden gevallen. Een Deen-
.rouw zou aangevallen zijn. Ambassa-
r rs en vertegenwoordigers van grote be-
'ven worden telefonisch met de dood
reigd. Bij Philips komt herhaaldelijk
alarm voor. Het beheersen van de Per-
ie woorden „magba basj sjah" (dood
i de sjah) is een absolute noodzaak. Wie
woorden in moeilijke situaties over de
r en krijgt hoeft over het algemeen wei-
te vrezen.
r de 900 Nederlanders die in Iran woon-
ftig waren, zijn er in totaal slechts onge-
130 overgebleven. Velen van hen willen
mg mogelijk blijven. Buitenlanders die
an niet dringend nodig zijn, krijgen de
het land te verlaten. Goed ingelichte
gen in Teheran weten te melden dat de
ïnigde Staten hun vertegenwoordigers
ran alvast aangeraden hebben om hun
rdevolle goederen naar het buitenland
■turen. Wie in Iran achterblijft dient
•or te zorgen voldoende benzine in zijn
te hebben om het vliegveld te kunnen
iken.
>khoofden
Nederlandse ambassade heeft voor
igevallen in de verschillenden wijk in
eran waar Nederlanders nog wonen,
hoofden aangewezen die hun landgeno-
kunnen waarschuwen. Ook werden ge
en aangewezen waar, in geval dat Den
g tot een „instructie tot evacuatie" zou
gaan, mensen zich kunnen verzamelen
voor het vervoer naar het vliegveld.
Dat wil zeggen als het vliegveld bereikbaar
en open is en als er voldoende benzine ls.
Tot een evacuatieoperatie zoals België ver
leden Jaar in Zaïre ondernam kan men
vanwege de eraan verbonden politieke risi
co's echter niet overgaan. Wel staat volgens
KLM-kringen in Teheran permanent op
Schiphol een KLM-DC*8 klaar voor vertrek
naar Teheran.
De winkels in de Iraanse hoofdstad zijn al
weken gesloten. Vuilnis hoopt zich op in de
straten: de ophaaldienst functioneert niet
meer om brandstof te sparen. De prijzen
van eerste levensbehoeften schieten om
hoog. Eieren, eens 8 cent per stuk, kosten
nu 24 cent. De prijs van koffie ls binnen
enkele weken met vijftig procent gestegen.
„Door binnenshuis te blijven raak je niet in
schietpartijen", meent een westerse zaken
man, „maar wat doe Je als je niet naar je
werk kunt, het binnen koud ls en er op de
markt niets te koop ls?"
Wachten
Zwarte vlaggen wapperen van de gebouwen
als herinnering aan het feit dat de shia-
moslims deze dagen om hun doden rouwen.
Het is de afgelopen dagen weer redelijk
rustig geweest in Teheran. Het leven heeft
zich naar Iraanse begrippen genormali
seerd. Kilometerslange rijen auto's staan
voor pompstations, die door eenheden van
het leger nauwkeurig ln de gaten worden
men al olie naar Teheran te kunnen
pompen.
Inwoners van Teheran staan 24 uur in de rij om wat benzine te kunnen
krijgen.
gehouden. Gemiddeld moet een Inwoners
van Teheran 24 uur wachten om 20 liter
benzine te krijgen.
Wie zijn benzine op de zwarte markt koopt,
betaalt vier keer de normale prijs. Straks
wordt de elektriciteit in de Iraanse hoofd
stad uitgeschakeld. Niemand weet voor hoe
lang, twee, drie of misschien zelfs zeven uur.
Journalisten in het Intercontinental Hotel
schrijven 's avonds hun verhalen bij kaars
licht
Twee elektriciteitscentrales zijn in Teheran
reeds buiten werking gesteld. Vertegen
woordigers van het nationale front en de
religieuze leiders van onder de ln Parijs in
ballingschap levende ayatollah Khomeini
doen ln het zuiden van Iran hun best om de
ollearbeiders ertoe over te halen de Iraanse
bevolking niet te laten lijden onder de ge
volgen van de strijd tegen de sjah. Goedin-
gellchte kringen menen dat overeenstem
ming is bereikt over een opvoering van de
olieproduktie tot 750.000 olievaten per dag.
Dit voldoet aan de binnenlandse behoefte
aan olie ln Iran. Over enkele dagen hoopt
,Sjah moet weg'
Van een hervatting van de export van olie
kan pas sprake zijn, als de sjah het land
verlaten heeft. Dit past volledig ln de strate
gie van het Nationale Front, (Iraans groot
ste politieke beweging) en die van ayatollah
Khomeini. De sjah moet weg. Op deze basis
hebben de religieuze politieke tegenstan
ders van de Iraanse monarch zich gevon
den. De vraag over de verhouding tussen
het Nationale Front en Khomeini liet een
woordvoerder van het front gisteren weten
dat Khomeini tot nu toe het front ver
trouwt.
In westerse diplomatieke kringen hoopt
men echter dat met de succesvolle formatie
van een kabinet onder Schahpoer Bakhtiar,
die de democratische rechten ln het land zal
herstellen, een wig kan worden gedreven
tussen de radicalen en de gematigden bin
nen de gelederen van de Iraanse oppositie.
Wanneer de sjah inderdaad tijdelijk het
land verlaat breekt ln de ogen van vele
politieke waarnemers in Teheran het uur
van de waarheid aan voor ayatollah Kho
meini. Khomeini zweert zijn al zestien Jaar
durende ballingschap was na het vertrek
van de sjah te willen afbreken en naar zijn
geboorteland te zullen terugkeren. Velen in
Teheran vrezen dat de bijna persoonlijk
aandoende vete tussen Khomeini, die tot
een symbool van de strijd tegen de sjah ls
uitgegroeid, en de sjah Iran ln de afgrond
zal storten.
De invloed van de geestelijkheid wordt niet
alleen door de diepe wortels van de islam
onder het Iraanse volk gevoed maar ook
door het feit dat de moskeeën een belangrij
ke rol spelen in het leven van de gemiddelde
man in de straat.
Algemeen wordt ln Teheran aangenomen
dat de komende dagen ln Iran van beslis
sende betekenis zullen zijn. Vandaag pre
senteert Bakhtiar zijn kabinet aan de sjah.
Militair ingrijpen
Elke dag dat de sjah langer ln zijn paleis in
het rustige noordelijke deel van de Iraanse
hoofdstad blijft, wordt het moeilijker voor
Bakhtiar om succes te boeken. Westerse
diplomaten vrezen dat de top van de strijd
krachten opzettelijk hun troepen opdracht
geven om zich bij de demonstraties en ver
nielingen grotendeels afzijdig te houden, op
deze manier de sfeer scheppend voor een
werkelijk militair Ingrijpen.
De kansen op een splitsing ln het leger,
waar de eenvoudige soldaat vaak diep reli
gieus ls, en een burgeroorlog worden dan
bepaald niet uitgesloten. Al nu krijgen de
monstrerende tegenstanders van de sjah op
kerkhoven les in hoe men molotovcocktails
maakt. Uitvoerige aanwijzingen voor het
construeren van molotovcocktails staan
middenin Teheran op muren gekalkt. Op de
universiteiten circuleren boekjes over het
voeren van een stadsguerrilla. Op straat
maken demonstranten hun borst bloot en
schreeuwen „de touwen van de religie zal lk
met mijn bloed begieten".
Angstaanjagend
Voorlopig beperkt zich het verzet echter tot
het gooien van stenen naar soldaten, het
oprichten van straatblokkades en het
schreeuwen van als „magba basj sjah" en
„Allah al akhbar". God is machtig. Kreten,
die men vaak 's nachts na het Ingaan van
het uitgangsverbod van de daken hoort
schreeuwen. Op toonband opgenomen stac
cato's van machinegeweren vallen eveneens
te beluisteren. Dit vormt een nieuw wapen
in een zenuwoorlog tegen de sjah.
Buitenlanders worden door de van licht
verstoken straten 's nachts door kreten
opgeschrikt. „Het geschreeuw is angstaan
jagend," zegt een Amerikaanse lerares. „Ik
moet de halve nacht wakker blijven om
mijn kinderen gerust te stellen."
