China leert barbaren schrijven
A
A
Algerijnse boer koopt weinig voor de revolutie
ATERDAG 6 JANUARI 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
17
door Johan ten Hove
Vice-premier Deng Xiao
ping van Zhongguo is gis
teren uit de provincie Xi-
zang teruggekeerd naar
Guangzhou, waar hij de
nacht zal doorbrengen.
Vandaag vliegt hij door
naar de hoofdstad Beij
ing, waar hij van het
vliegveld wordt gehaald
door vice-premier Li Xi-
annian.
Het gaat over China en
dat land is niet van
hoofdstad veranderd en
evenmin zijn er de nodige
politieke leiders in onge
nade gevallen en vervan
gen door andere. Er staat
niets anders dan dat vice-
premier Teng Hsiao-ping
van China uit de provin
cie Tibet teruggekeerd is
naar Kanton en dat hij
door zal vliegen naar Pe
king, waar hij verwel
komd zal worden door vi
ce-premier Li Hsien-nien.
De lezers van deze krant (en ook
de redacteuren) zullen even
moeten wennen aan een nieuwe
spelling van Chinese aardrijks
kundige en eigennamen. De
Volksrepubliek China Is name
lijk per 1 januari van dit jaar
officieel overgegaan op het ge
bruik van het Chinese foneti
sche alfabet om Chinese namen
van personen en plaatsen te „ro
maniseren" (om te zetten in een
westerse spelling). Deze foneti
sche (volgens de uitspraak) spel
ling, het zogenaamde Pinjin is
afgeleid van de uitspraak van
het Chinees, zoals dat in Peking
gesproken wordt. In China zelf
werd het Pinjin al veel langer
gebruikt om Chinese namen in
andere talen om te zetten, zodat
er voor de Chinezen zelf niets
verandert.
Het komt er kort gezegd op
neer. dat wij in deze krant de
namen van Chinese personen,
steden, provincies en rivieren in
onze Romeinse lettertekens zul
len proberen neer te schrijven
zoals de Chinese schriftgeleer
den. die het Pinjin hebben op
gesteld, vinden dat het moet.
Volgens hen komen we dan het
dichtst bij de uitspraak van het
Chinees zoals dat in Peking en
verder in grote delen van Noord-
China wordt uitgesproken.
De moeilijkheid is dat de Chine
se taalkundigen vooral de En
gelse uitspraak van het Pinjin in
hun achterhoofd hebben gehou
den, zodat wij in Nederland het
Pinjin eigenlijk zouden moeten
vernederlandsen om de juiste
uitspraak te krijgen. Vice-pre
mier Li Hsien-nien bijvoorbeeld
heet tegenwoordig Li Xiannian
en de Britten spreken dat keurig
i uit als „Li Xiènniën", zoals de
Chinezen dat ook ongeveer
doen Wij zouden eigenlijk Li
Xiènniën moeten schrijven,
maar daarmee zouden wij alle
mooie bedoelingen van de Chi
nezen doorkruisen. Zij hebben
het Pinjin namelijk ingevoerd
om nu eindelijk eens een unifor
me schrijfwijze van hun namen
en plaatsen in al die barbaarse
westerse talen te krijgen. Bo
vendien is er de praktische
moeilijkheid dat er bij ons ter
redactie niemand rondloopt die
het Chinees machtig is, zodat
wij van de meeste namen niet
weten hoe ze uitgesproken moe
ten worden. Wij schrijven dus
toch maar Li Xiannian en spre
ken dat op z'n Engels uit als Li
Xiènniën. In zoverre is het Pin
jin voor ons geen fonetisch
schrift. Er bestaat wel een we
tenschappelijk fonetisch schrift
dat internationaal door taalex
perts geaccepteerd is. maar
daarin komen lettertekens voor
die niet in ons alfabet staan,
niet op onze typemachines voor
komen en naar ik vrees onover
komelijke bezwaren zouden op
leveren bij de zetters van deze
bladen.
Over op het Pinjin dus. We zul
len wel moeten, want ook het
officiële persbureau Nieuw Chi
na en de buitenlandse persbu
reaus als Reuter, AFP, UPI en
AP gaan over op het nieuwe
systeem en tal van landen heb
ben al aangekondigd deze nieu
we schrijfwijze te zullen volgen.
De buitenlandse gemeenschap
in Peking, diplomaten, journa
listen en handelsvertegenwoor
digers, is al hard bezig de nieu
we schrijfwijze te leren. Zij heb
ben van de Chinese autoriteiten
drie brochures gekregen, waarin
de nieuwe spelling staat van de
namen van 45 vooraanstaande
leiders, de belangrijkste aard
rijkskundige namen en een lijst
met woorden die overeenstem
ming vertonen tussen het Pinjin
en andere systemen van trans
criptie.
Zo bont als in de aanhef van dit
verhaal zullen wij het overigens
niet maken. China blijft gewoon
China en dat vinden de Chinese
taaldeskundigen ook best. hoe
wel Zhongguo dat „Rijk van het
Midden" betekent, wel veel be
ter de roemruchte Chinese his
torie aangeeft. De Chinezen
handhaven ook de spelling van
twee historische figuren, de
„geëerbiedigde vader van de re
publiek Soen Yat-sen" en de
naar Taiwan verdreven en onge
twijfeld minder geëerbiedigde
nationalistische leider Tsjiang
Kai-sjek. Verder blijven bij ons
zeer ingeburgerde namen van
steden en gebieden als Peking,
Kanton. Hong Kong, Sjanghai,
Tibet, Taiwan, Binnen-Mongo-
lië en Mantsjoerije dezelfde, om
dat de nieuwe door de Chinese
schriftgeleerden vereiste schrijf
wijze in veel gevallen zo anders
is dat niemand meer zou weten
waar we het over hebben. En
tenslotte noemen we Parijs ook
geen Paris.
Maar de overleden partijleider
Mao Tse-toeng wordt toch wel
Mao Zedong, de eveneens over
leden Chinese premier Tsjoe En-t
lai wordt Zhou Enlai, terwijl de'
vroegere voorzitter van het per
manente comité van het Natio
nale Volkscongres Tsjoe Teh,
voortaan Zhu De gaat heten.
Zoals boven al bleek wordt vice-
premier Teng Hsiao-ping Deng
Xiaoping en wordt de naam van
de huidige partijleider en pre
mier Hoea Kwo-feng Hua Guo-
feng. De weduwe van de overle
den partijleider Mao Tse-toeng
(pardon Mao Zedong) Tsjiang
Tsjing, die nu bekend staat als
de leider van de verguisde „ben
de van vier" moet voortaan als
Jiang Qing door het leven. De
koppelstreepjes tussen de voor
namen, die in het Chinees ach
ter de familienaam staan, ver
dwijnen geheel.
Onherroepelijk zal er de komen
de maanden sprake zijn van eni
ge verwarring. Wij zullen in ie
der geval voorlopig wel probe
ren bij de nieuwe spelling de
oude er tussen haakjes achter te
zetten.
Het Pinjin vervangt alle andere
schrijfwijzen die tot 1 januari
werden gebruikt om Chinese na
men in Romeinse lettertekens
om te zetten. In alle officiële
Chinese documenten en ge
schriften die in een buitenland
se taal gesteld zijn zal nu het
Pinjin gebruikt worden. De be
langrijkste systemen die door
het Pinjin vervangen worden
zijn het Wade-Giles systeem en
het Yale-systeem. Het laatste
werd ontwikkeld aan de Ameri
kaanse Yale-universiteit maar
was veel minder in gebruik dan
het Wade-Giles systeem. Dat
werd ontwikkeld door Sir Tho
mas Wade, in de vorige eeuw
Brits gevolmachtigd minister in
China, die later Chinees doceer
de aan de universiteit van Cam
bridge. Hij werd daar opgevolgd
door H. A. Giles, eveneens een
voormalige Britse regerings
functionaris, die lange tijd in
China had doorgebracht Bij de
ontwikkeling van hun stelsel ba
seerden zij zich op de dialecten
in Sjanghai en Kanton, probeer
den de Chinese klanken na te
spreken en schreven ze daarna
in het Engels neer. Daar komt
de 't' van toeng vandaan en de
'ts' van tse, die in het Pekinese
dialect respectievelijk als een 'd'
en een zachte 'z' worden uitge
sproken. hetgeen we in het Ze-
dong van het Pinjin terug
vinden.
Wade en Giles waren overigens
niet de eersten die de uitspraak
van de Chinese karakters in Ro
meinse tekens probeerden om te
zetten. In het begin van de ze
ventiende eeuw was de Italiaan
se jezuïet Matteo Ricci hen
voorgegaan. Zijn transcriptie
van de Chinese klanken in het
Italiaans moest daarna weer in
andere Europese talen omgezet
worden.
Het Pinjin is in de jaren vijftig
door Chinese taalkundigen zelf
ontwikkeld, waarbij ze zich dus
concentreerden op het dialect
zoals dat in Peking en omstre
ken gesproken werd. Deze uit
spraak werd overigens al van
af de republikeinse revolutie in
1911 gepropageerd voor heel
China. In de Volksrepubliek
China bestaat wel een uniforme
schrijfwijze van de karakters,
zodat iedereen Chinees het ge
schreven woord (of liever beeld)
wel kan lezen, maar de uitspra
ken in de verschillende gebie
den kunnen evenveel van elkaar
verschillen als bijvoorbeeld het
Engels van het Frans. Daar
komt nog bij dat bepaalde ka
rakters of groepen van karak
ters, als ze op een andere toon
worden uitgesproken een vol
strekt andere betekenis hebben.
Zo wordt de Pekinese klank
„ma" op vier verschillende toon
hoogten uitgesproken en bete
kent dan moeder, vlas. paard of
berispen.
Het aantal karakters in het Chi
nees bedraagt van oudsher wel
veertigduizend, maar veel ervan
zijn in onbruik geraakt en met
drieduizend karakters is een
Chinese krant te lezen. Met vijf
duizend lees je een moderne ro
man. terwijl traditionele ro
mans wel degelijk de kennis van
meer dan vijfduizend karakters
vereisen.
De Chinese autoriteiten streven
al jaren naar vereenvoudiging
van hun beeldschrift. Het aantal
karakters wordt teruggebracht
en het aantal strepen per karak
ter (soms meer dan dertig) ook
verminderd, hetgeen op den
duur onherroepelijk een verar
ming van de geschreven taal
met zich mee moet brengen. Het
Pinjin moet voor intern gebruik
in China de vele verschillende
dialecten standaardiseren, zo
dat de Chinezen niet alleen ei
kaars schrift kunnen lezen (wat
ze altijd al konden) maar elkaar
ook kunnen verstaan.
Uiteindelijk moet de hele Chine
se taal omgezet worden in het
Romeinse schrift, en wel vol
gens het Pinjln-systeem Dat is
een enorm karwei en het is zeer
de vraag of het ooit zover komt.
Zolang de verschillende dialec
ten in China nog bestaan, en het
zal tientallen jaren duren voor
dat er een uniforme uitspraak in
het hele land bestaat, kunnen
de karakters niet vervangen
worden door Romeinse letterte
kens, omdat dan de Chinezen
niet met elkaar kunnen praten
én eikaars schrift niet kunnen
lezen.
Vergeleken met wat de Chine
zen te wachten staat (als de au
toriteiten hun zin krijgen) is het
overgaan op het Pinjinsysteem
bij deze krant een peuleschil
letje.
oor Nico Kussendrager
ver de ontwikkeling van Ai
rtje sinds de zo moeizaam
vochten onafhankeüjk-
id, wordt zeer verschillend
dacht. Aan de ene kant
tordt hoog opgegeven over
socialistische koers, de
dhervormingen en de
lortrekkersrol in de Derde
ereld. Aan de andere kant is
afhankelijkheid van wes-
irse landen gebleven, groeit
werkloosheid en is de Alge-
nse bevolking als geheel er
loralsnog niet op vooruit ge-
lan. De dood van president
ouari Boumedienne en de
rijd om zijn opvolging, vor
en een goede gelegenheid
ins de balans op te maken.
gerije heeft zich gestort in een ge-
agde en overhaaste industriallsa-
die wordt betaald uit de opbreng-
n van olie en gas. en die ten koste
gegaan van de boeren.
lustrieprodukten worden verkocht
n westerse landen, terudjl fabrle-
n en technische kennis daar van-
an komen, en moeten worden be-
lld. De olie- en gasvoorraden in
terije worden kleiner, de gebon-
nheid aan het buitenland groter.
ware industrie
Noordafrikaanse land heeft bij
de ontwikkeling van de bedrijvigheid
vooral de nadruk gelegd op de zware
industrie. Lichte industrie was in
handen van particuliere onderne
mers, en de Algerijnse regering waag
de het niet die tegen zich in het
harnas te jagen. Zware industrie
geeft weinig werk.
Pas nu wordt begonnen aan het op
zetten van een lichte industrie voor
verbruiksgoederen (schoenen en tex
tiel, huishoudelijke apparaten bij
voorbeeld), die de economische ont
wikkeling van het land wat evenwich
tiger moet maken.
De vraag is echter wie de produkten
van die lichte industrie moeten ko
pen. Het inkomen van de boerenbe
volking is sinds de revolutie achteruit
gegaan, en ook het groeiende proleta
riaat in de steden heeft geen geld om
industrieprodukten te kopen.
Graanschuur
Toch restte Algerije na de onafhanke
lijkheid volgens dr Nico Kielstra wei
nig anders dan de weg van industria
lisatie in te slaan. Kielstra is weten
schappelijk medewerker aan het an-
tropologisch-sociologisch centrum
van de Universiteit van Amsterdam,
en deed onderzoek naar de gevolgen
van de agrarische revolutie in Alge
rije.
Naai zijn idee zijn de mogelijkheden
van Algerije als 1 andbouwland en
graanschuur voor de wereld vaak
sterk overschat. Tijdens de Napole
ontische oorlogen was Algerije een
graanultvoerend land. maar zodra
het zee verkeer weer op gang kwam.
verloor het die rol. Sindsdien is ver
bouw van graan in het Noordafri
kaanse land een verliesgevende be
zigheid geweest. „Landbouw is en
blijft een wankele zaak in Algerije",
zegt Kielstra.
Desondanks werd na de omwenteling
een belangrijke rol toegekend aan de
Algerijnse boeren, omdat zij „de revo
lutie hadden gemaakt." Volgens dr
Kielstra is dat een politieke mythe,
en werd de bloedige opstand tegen de
Franse overheersing geleid door de
kleine bourgeoisie in de steden.
De „politieke" revolutie werd gevolgd
door een agrarische, die echter tot nu
toe nog maar weinig vruchten heeft
afgeworpen.
Eerst werden braakliggende gronden
uitgegeven aan landloze arbeiders, of
kleine boeren met te weinig land,
vervolgens werd alle grond van land
heren die er niet zelf woonden (absen-
teïstische boeren) en boven een be
paald inkomen onteigend, en tenslot
te werd de omvang van de kudden in
de steppen in het zuiden (tegen de
woestijn) beperkt, en kregen loonher-
ders vee in eigendom. Overigens zijn
nog steeds grote oppervlakken bui
ten de landhervorming gebleven.
Herverdeling
Steeds meer jongeren trekken naar Algiers.
Een succes is de herverdeling van
grond en het eigen beheer van boeren
over coöperatieve bedrijven tot nu
toe zeker niet geweest. Tot 1972 ble
ven de agrarische opbrengsten ver
achter, en sindsdien stijgen ze slechts
zeer langzaam. Nog steeds moet Alge
rije erg veel voedsel invoeren (dit Jaar
voor 1,5 miljard gulden).
De dienst wordt op de boerenbedrij
ven in feite uitgemaakt door land-
bouwtecnnici en niet door de boeren
zelf. Werktuigen, versleten na het ver
trek van de Fransen konden niet wor
den vervangen, en er was een groot
gebrek aan onderdelen. Ook hadden
de nieuwe beheerders van landbouw
bedrijven weinig kaas gegeten van
economie, en van de afzet van land
bouwgewassen. Bovendien, zegt dr.
Kielstra was er een veel te sterke
centralisatie en de bedrijven waren te
groot. Pas langzamerhand wordt van
de fouten geleerd, en is er een trend
naar kleinschaligheid, en meer zeg
genschap van de boeren zelf
wikkeling van de landbouw in Alge
rije, maar doorslaggevend was toch
dat de prijzen kunstmatig laag wer
den gehouden. Levensmiddelen
mochten niet te duur worden, om zo
de lonen van de industriearbeiders
binnen de perken te houden De stad
kost de boeren handenvol geld Vol
gens een Franse film die in Nederland
door de VARA werd uitgezonden, is
de graanprijs in vijftien jaar met
slechts vijftien procent gestegen, ter
wijl de prijs van een tractor verdrie
voudigd is Modernisering van de
landbouw blijft uit in Algerije.
800.000 tot 900.000 Algerijnen baat
gehad moeten hebben, maar uitein
delijk was er slechts voor zo'n 150.000
een nieuwe toekomst op het platte
land weggelegd. De trek naar de stad
is daardoor, zoals in zoveel ontwikke
lingslanden, rampzalig.
In de hoofdstad Algiers hangen jon
geren rond op alle straathoeken en
voor hen is er geen enkel vooruitzicht
meer. Zelfs de mogelijkheden voor
een verhuizing naar Frankrijk, waar
vuil en slecht betaald werk voor gast
arbeiders wachtte, zijn verleden tijd.
Door het vegen van Parijse straten
kunnen Algerijnse gastarbeiders geld
overmaken naar hun vaderland, dat
er dan veegmachines voor koopt, zo is
wel eens ironisch gezegd.
Voor iedere drie mannen die op het
ogenblik op de Algerijnse arbeids
markt komen is er maar voor één
werk. Over vrouwen wordt dan nog
niets eens gepraat. Nu niet bepaald
iets om jongeren warm te laten lopen
voor de revolutie.
Bewustzijn
De landhervorming was. aldus dr.
Kielstra, vooral ook bedoeld om het
politiek bewustzijn onder de boeren
te vergroten. De mate, waarin dat
gelukt is hangt sterk af van het suc
ces van de afzonderlijke landbouw
coöperaties. Ging het goed. dan was
de Algerijnse regering de beste die er
was. ging het slecht dan waren de
bestuurders in de hoofdstad nauwe
lijks beter dan de Franse kolonisato
ren In het algemeen hebben de boe
ren weinig reden meer voor een revo
lutionair elan.
ne heeft erop gegokt dat de soberheid
van het leven op het platteland de
stedelingen zou aanspreken, en zou
aanmoedigen zich onder het revoluti
onaire vaandel te scharen. Het omge
keerde bleek het geval: de boeren
worden verleid door de verlokkingen
van de stad, en onder jongeren geldt
vaak dat wie in de landbouw werkt
een mislukkeling is.
Bourgeoisie
Allemaal belemmeringen voor de ont- BIJ de agrarische revolutie zouden overleden president Boumedlen-
Zij worden verblind door de bourgeoi
sie met haar villa's, parties en buiten
landse reizen. Want de socialistische
ontwikkeling heeft niet kunnen voor
komen dat er in Algerije een elite ia
ontstaan van politici, ambtenaren,
hoge militairen en zakenlieden die
voor velen weinig verschilt van de
vroegere Franse bourgeoisie. Corrup
tie (omkoping) en nepotisme (vriend
jespolitiek) zijn bij lange na niet uit
gebannen in het Algerije van
vandaag
Dat alles, de belabberde economische
situatie en het gebrek aan mogelijk
heden, kén een voedingsbodem zijn
voor onvrede en onrust in Algerije,
vooral onder Jongeren. De helft van
de Algerijnen beeft de strijd om de
onafhankelijkheid niet bewust mee
gemaakt, en is daarom geneigd de
regering minder krediet te geven
dan de oudere generatie.
Omgekeerd zijn er aanwijzingen dat
onder ouderen een stroming is die
terug wil naar de normen en waarden
van de islam, die door de socialisti
sche ontwikkeling van Algerije verlo
ren zouden zijn gegaan. Een vergelij
king met Iran dringt zich zelfs op. De
opvolger van Boumedienne krijgt het
moeilijk.
ji.dat.4_ A&.&. MSi. t
