Schipluiden: zuinig met energie
ROEMEENS
FESTIVAL
Kamer van Koophandel wil snelle
aanleg rondwegen rond Den Haag
Den Haag heeft spoedig
echte concertzaal nodigfg
't KOMPAS,
Restaurant 't Kompas
DEZE RUBRIEK VERSCHIJNT
EENMAAL PER TWEE WEKEN
Geld voor meer onderzoek naar Total Energy hard nodig
Kerkpolder
KORT NIEUWS
Iedere woensdag-
t/m zondagavond
(18.00-24.00 uur)
Restaurant
organiseert
RESTAURANT-BAR-DANCING
BOERDERIJ MEERRUST
27,50
VRIJDAG 5 JANUARI 1979
REGIO DEN HAAG
TROUW/KWARTET
Ij™
D« motor van de TE-lnstallatie maakt veel lawaai. Hij Is dan ook stevig Ingepakt in een betonnen huisje. |)e mot0r van de TE-installatie.
door Marcel ten Hooven
SCHIPLUIDEN „Ge
meente Schiplulden, de eer
ste gemeente met aardga.,
voor de tuinbouw". Niet zon
der trots stempelen ambte
naren van deze kleine Zuid
hollandse tuinbouwgemeen-
te deze mededeling tegen
woordig op hun poststuk
ken. De tekst van het stem
pel slaat op het Total Energy
(kortweg TE)-proJect, waar
mee het openbare nutsbe
drijf van Schiplulden al zo'n
anderhalf jaar experimen
teert.
De opzet van het experiment is uit
een bepaalde hoeveelheid chemi
sche energie in dit geval dus
aardgas een zo hoog mogelijk
rendement te halen. En dat de trots
van de Schlpluldense ambtenaren
niet ongegrond is. blijkt wel uit de
resultaten van het project. De TE-
installatie. die Schiplulden bij één
van zijn tuinders heeft neergezet,
heeft gezorgd voor een behoorlijke
energiebesparing Daardoor heeft
het tulndersbedrljf zijn kosten kun
nen drukken Bovendien is de in
stallatie milieuvriendelijk. Verder
onderzoek is beslist nog nodig, on
der meer naar wat er gebeurt als
meer tuinders in het Westland (hon
derd tot tweehonderd van hen heb
ben al belangstelling getoond) over
gaan op Total Energy.
Belichting en verwarming
„Total Energie" houdt ln. dat ln een
bedrijf of gebouw de benodigde
elektriciteit wordt opgewekt door
een eigen installatie, waarvan de
vrijgekomen warmte wordt ge
bruikt voor verwarming. In de na
bijheid van een tulndersbedrljf in
Schipluiden ls in april 77 een ver
brandingsmotor op gas ln gebruik
genomen, waaraan een generator is
gekoppeld. De opgewekte elektrici
teit wordt gebruikt voor de verlich
ting van de gewassen (iets dat
steeds vaker gebeurt bij de kweek
van bloemen: ze groeien dan sneller
en zijn beter van kwaliteit). Wat er
te veel aan stroom is, wordt, en dat
ls het unieke vhn deze TE-lnstalla-
tie. teruggepompt in het openbare
elektriciteitsnet. De warmte die bij
de koeling van de verbrandingsmo
tor vrijkomt, wordt gebruikt voor
de verwarming van de kassen, naast
de warmte van de uitlaatgassen van
de motor. Ook het pas geopende
Delftse zwembad Kerkpolder op
het grondgebied van Schiplulden
maakt gebruik van een TE-lnstalla
tie
Energiebesparing
Belichting van gewassen, iets dat
nu nog maar op kleine schaal
plaatsvindt, zal steeds meer ge
bruikt gaan worden. De hoger wor
dende kosten dwingen de tuinder
daar wel toe: de prod uk tie vergro
ten door de kassen uit te breiden,
daar is geen ruimte meer voor. Bo
vendien is de grond veel te duur om
nog meer kassen te bouwen. Een
tuinbouwbedrijf zal dus zijn toe
vlucht moeten zoeken in technie
ken. die een grotere beplantings
dichtheid mogelijk maken. Belich
ting ls één van die technieken. Daar
is echter veel elektriciteit voor no
dig. zodat de vraag naar gas (dé
energiebron voor de elektriciteits
opwekking) zal toenemen. Uitgere
kend is. dat bij gebruik van een TE-
Installatle deze meervraag circa 2.5
procent zal bedragen (als de con
ventionele krachtcentrales de
Ook In het onlangs geopende
Delftse zwembad Kerkpolder op
het grondgebied van Schipluiden
staat een Total Energy-installatie.
De installatie heeft een
overcapaciteit aan elektriciteit,
waarmee „warmtepompen"
worden aangedreven. Deze
pompen brengen de warmte van
het gebruikte, vuile water 25
graden Celcius) over naar het
nieuwe, schone water, met een
temperatuur van circa 8 graden. De
thermische verontreiniging, die
zich bij andere zwembaden
voordoet omdat het vuile, warme
water wordt gespuid, is opgeheven.
stroom zouden moeten leveren is er
11 procent meer gas nodig).
Met een TE-installatie (ln het Ne
derlands een warmte-krachtlnstal-
la tie) is de zaak van de energiebe
sparing dus gediend. Een bespa
ring. die hard nodig ls: de natuurlij
ke hulpbronnen waarop onze veel-
consumerende maatschappij
steunt zijn niet onuitputtelijk. Zo
kan Total Energy, toegepast in flats
en ziekenhuizen, ook een tijdelijk
alternatief zijn voor kernenergie,
want doordat de gasvoorraden lan
ger meegaan krijgen de onderzoe
kers naar de schadelijke, misschien
zelfs onaanvaardbare, effecten van
kerncentrales wat respijt.
De Schlpluldense TE-lnstallatie. zo
blijkt uit de onderzoeken die ernaar
zijn gedaan, heeft een veel hoger
rendement van het door de motor
verstookte aardgas dan een conven
tionele elektriciteitscentrale. Vij
fentwintig tot dertig procent elek
triciteit verschEift de TE-installatie
van het aardgas en ongeveer 50 pro
cent warmte uit het koelingswater
en de uitlaatgassen; het rendement
is dus 80 procent. Bij een conventio
nele krachtcentrale komt 34 tot 40
procent van de gebruikte brandstof
vrij in de vorm van elektriciteit, de
rest gaat verloren als warmte die
niet gebruikt wordt maar die ge
loosd wordt op de buitenwateren.
Een enorme thermische verontrei
niging (het water gaat dood) is het
gevolg. Deze thermische verontrei
niging doet zich niet voor bij een
warmte/krachtinstallatle. zoals de
TE-centrale in Schipluiden.
Parallelle schakeling
De tuinder heeft niet alle opgelever
de elektriciteit nodig. Wat hij over
houdt wordt teruggepompt in het
elektriciteitsnet: de TE-lnstallatie
is in vaktermen te spreken
„parallel" aan het net geschakeld.
En bij deze parallelschakeling zit
het knelpunt. Onderzoek zal er ze
ker nog gedaan moeten worden
naar het effect van meer parallel
aan het net gekoppelde motoren op
het net zelf en op de motoren onder
ling. (Nu kan er nog schade aan de
generatoren verwacht worden, als
veel motoren parallel geschakeld
zijn.)
Het geld voor dit onderzoek moet
van de provinciale- of van de rijks
overheid komen. En die zit niet zo
royaal in de slappe was. Ook is het
beleid nog steeds uitgaande van
een constante groei van de vraag
naar energie meer gericht op het
onderzoek naar alternatieve kracht
bronnen (ook nuttig natuurlijk) dan
op hoe zuiniger omgesprongen kan
worden met bestaande. Eén ding is
wel zeker en dat is dat Schipluiden
zelf dat geld voor het onderzoek
niet kan opbrengen.
Het onderzoek naar een safe ge
bruik van Total Energy is echt wel
nodig, zo verzekert de heer De Baar
van het ODenbare nutsbedrijf
Schipluiden. „Het risico kan niet
gelopen worden, dat de tuinders op
eigen houtje TE-installaties nemen;
als later blijkt dat die allemaal aan
gepast moeten worden, is veel geld
nodig. Als de problemen bij de pa
rallelle schakeling uit de wereld zijn
geholpen en dat hoeft helemaal
niet zo lang te duren moeten de
gemeentelijke energiebedrijven zelf
de TE-installaties neerzetten, de
controle ervan is dan veel effectie
ver." Subsidie voor het onderzoek
van overheidswege is heel redelijk,
vindt De Baar, want dat onderzoek
is van nationaal belang.
Kostenbesparing
Ten slotte: de TE-installatie zorgt
zoals gezegd voor een behoor
lijke kostenbesparing voor de tuin
der. Niet alleen heeft hij geen meer
kosten voor grondaankoop ten be
hoeve van uitbreiding van zijn kas
sen als hij gaat belichten; ook de
elektriciteitskosten zijn bij toepas
sing van Total Energy veel lager
dan wanneer de stroom wordt ge
kocht van een elektriciteitscentra
le. Betaalt de tuinder in het laatste
geval vijftien cent per kilowattuur,
de vergelijkbare kosten van een TE-
installatie bedragen acht tot elf
cent.
In het beleidsprogramma van Ge
deputeerde Staten van Zuid-Hol
land wordt veel waarde gehecht aan
bevordering van energiebesparing
in de tuinbouw. Apart erin genoemd
worden experimenten, die gericht
zijn op het gecombineerd opwekken
van elektriciteit en warmte; experi
menten waarvan de TE-installatie
in Schiplulden een goed voorbeeld
is. Het lijkt dan ook meer dan lo
gisch dat in ieder geval de provincie
gauw met geld voor verder onder
zoek over de toonbank komt. De TH
in Delft, het elektriciteitsbedrijf
Rijnland en alle andere instanties
die bij dat onderzoek zijn betrok
ken wachten er in ieder geval op.
Het met sneeuw bedekte zandlichaam van rijksweg 19. De voorzitter van de Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor *s Gravenhage, drs. G. Brouwers, benadrukte gisteren tijdens xijn nieuwjaarstoespraak dat wat de kamer
betreft de rest van de aanleg van de omstreden rijksweg ook snel mag geschieden.
Voorzitter drs. G. Brouwers in nieuwjaarstoespraak
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De Kamer van
Koophandel en Fabrieken
voor 's Gravenhage bUJft bij
haar standpunt, dat de we
genstructuur rond de Haagse
regio onvoldoende is. Ook.
vindt de kamer, moet er meer
kantoor- en Industrieruimte
komen.
In de nieuwjaarstoespraak, die voor
zitter drs O. Brouwers van de kamer
gisteren heeft gehouden, drong hij
aan op spoed bij de afbouw van tiet
omstreden rondwegenstelsel rond
Den Haag, het zogenaamde hoefijzer,
met de Verlengde Landscheldings-
weg (rijksweg 14) in het noorden van
de stad en de Zoomseweg (onderdeel
van rijksweg 19) bij Rijswijk. Ook het
ontbreken van rijksweg 19 (tussen de
Haagse agglomeratie en de steden
aan de Nieuwe Waterweg) ln het
streekplan Zuid-Holland West van de
provincie noemde hij een lancune.
Werkgelegenheid
De voorzitter van de kamer bepleitte
zoals hij ln het verleden wel vaker
heeft gedaan tijdens zijn toespraak
de snelle aanleg van nieuwe bedrijf
sterreinen ln de Haagse regio en het
opheffen van het tekort aan kantoor
ruimte. De botsing van de belangen
van het bedrijfsleven en van de bewo
ners van Den Haag en zijn rant ge
meenten noemde drs. Brouwers on
vermijdelijk. Hij waarschuwde voor
een verdere terugloop van de indu
striële werkgelegenheid bij het uit
blijven van een uitspraak van de mi
nister van volkshuisvesting en ruim
telijke ordening over de industrieter
reinen
Woningbouw
ZOETERMEER Tijdens de verga
dering van de Zoetermeerse commis
sie voor woningbouw en openbare
werken volgende week dinsdag zullen
plannen voor de bouw van circa 900
woningen worden gepresenteerd. Het
betreft 452 woningen in deelplan SC
in de wijk Seghwaert, 204 in deelplan
SE ln Seghwaart en 274 woningen in
deelplan CN van Buytenwegh de Ley-
ens. In deelplan SC zullen 138 wonin
gen in de beschutte sector worden
gerealiseerd. Er worden er 372 in laag
bouw uitgevoerd en 80 als gestapelde
laagbouw. Verder komen er 16 bejaar
denwoningen en 14 aangepaste wo
ningen voor mlndervaliden. De wo
ningen in deelplan SE komen alle
maal ln de woningwetsector. Het zijn
160 laagbouw- en 44 gestapelde laag-
bouwwoningen. De woningen in Buy
tenwegh de Leyens worden eveneens
alle in de woningwetsector uitge
voerd. Het betreft 230 laagbouw- en
44 gestapelde laagbouwwoningen.
Alle woningen zullen nog dit jaar in
aanbouw komen. De eerste woningen
moeten, als het allemaal meezit, be
gin 1980 worden opgeleverd. De ge
middelde huurprijs zal dan circa 590
bedragen.
Wijksurveillance
ZOETERMEER Ten behoeve van
de wijksurveillance door de politie
zullen b. en w van Zoetermeer aan de
gemeenteraad een krediet vragen
voor de aankoop van een tweede
hands bus. Vanuit de wijken en in de
wijken zal door het inzetten van een
bus meer wijkgericht worden ge
werkt. Het is de bedoeling dat op
vaste tijden en vaste plaatsen de poli
tiebus in de verschillende woonwij
ken een standplaats krijgt. Het pu
bliek zal voor zoveel mogelijk zaken
in de politiebus terecht moeten kun
ne. zodat niet behoeft te worden door
verwezen naar het centrale politiebu
reau aan het Wlllem-Alexanderplant-
soen. De totale kosten voor de aan
schaf en inrichting van de wijkbus
worden geraamd op 40.724 gulden.
Het voorstel komt voor het eerst ter
sprake in de vergadering van de Zoe
termeerse commissie voor Algemene
en bestuurlijke aangelegenheden.
Drs. Brouwers wees opnieuw de sprei- Ir. Stemp€ls
ding van overheidsdiensten naar bui
ten de Haagse regio af. De sleutelpo
sitie van de rijksoverheid voor de
economische activiteiten ln de regio
zou dan wegvallen, aldus de voor
zitter.
RIJSWIJK Vanmiddag om één uur
wordt op de begraafplaats aan de Sir
Winston Churchllllaan het Rijswijkse
oud-raadslid ir. P. Stempels begra
ven. Stempels was, namens de Libe-
Raadscommissie voor kunstzaken
DEN HAAG Den Haag moet spoedig een concertza
krijgen. Anders gaat het Residentie Orkest kapot, vlucht hiE,
concertpubliek in grotere stromen naar Amsterdam, Rott40,
dam en zells Utrecht en zullen andere orkesten helemaal ni|an
meer in Den Haag optreden.
,d.L
Scheveningen en vervolgens in efZ(
congreszaal, die nog gauw even vfers
opera-gebruik geschikt moest wfoll
den gemaakt. Voorzitter Molhuyr
Dit zijn uitspraken uit de vergaderin
gen van de raadscommissie voor
kunstzaken in Den Haag tijdens de
behandeling van het rapport van de
technisch-psychische dienst TNO-TH
Delft over de (on)mogelijkheden om
van de Prins Willem Alexanderzaal
een concertzaal te maken. De raads
leden bekeken verschillende oplos
singen voor het akoestische pro
bleem. De goedkoopste ervan zal
minstens twintig miljoen gulden ver
gen en de duurste houdt de bouw in
van een geheel nieuwe zaal los van
het Congresgebouw.
Directeur Van der Staay van het Con
gresgebouw liet weten dat als de
grootste zaal, de Prins Willem
Alexanderzaal. wordt omgebouwd, er
voor de congresfunctie vervangende
ruimte nodig is. De raadsleden had
den nog veel meer gegevens willen
hebben over de mogelijke Invloeden
op en veranderingen in het activitei
tenpatroon van het Congresgebouw,
maar die waren niet voorhanden.
Het Residentie Orkest heeft tot nu
toe akoestische problemen gehad.
Toen het gebouw voor kunsten en
wetenschappen afbrandde, belandde
het ln het bouwvallige Kurhaus in
van de „Vrienden van het Residen(
Orkest" signaleerde dat Den H$
toen de verkeerde weg is opgega)
Deze opdracht had niet verstrekt ij
gen worden en op deze weg mag r
worden doorgegaan, vond hij.
pleitte voor een aparte concertzi
eventueel elders in Den Haag.
In hoger beroep drie
jaar voor heroïnezaak R,
DEN HAAG (ANP) Het gerechf™
hof in Den Haag heeft een 31-Jarfe^
man in hoger beroep veroordeeld tat
een gevangenisstraf van drie jaar n#en
aftrek van voorarrest voor zijn ad311!
deel in een heroïne-smokkelzaak. Moe
deze uitspraak werd het vonnis v|en(
de Rotterdamse rechtbank verrp.n
tigd. Deze veroordeelde de man fi®
een gevangenisstraf van vier jaar.
verdachte was tegen het vonnis V
de Rotterdamse rechtbank in ben
gegaan, omdat enige medeverda<P
ten eerder tot drie jaar waren veroj"
deeld.
rale Staatspartij, de Vrijheidsbond,
de Partij van de Vrijheid en WD. 35
jaar lid van de Rijswijkse gemeente
raad. Hij was enkele malen loco-bur
gemeester en beheerde enkele zit
tingsperioden portefeuilles als finan
ciën, sociale zaken en openbare wer
ken. Stempels werd in 1976 onder
schelden met de benoeming tot Rid
der in de Orde van Oranje Nassau.
Hij was lid van verdienste van de
WD
Monument
LEIDSCHENDAM B. en w. van
Leidschendam vragen de raad een
bedrag van 5.500 gulden uit te trek
ken ten behoeve van het herstel van
het rieten dak van de monumentale
woning aan de Koningin Julianaweg
120 in de gemeente. De eigenaresse
van de woning had een subsidie van
18.500 gulden voor herstel van de op
de monumentenlijst voorkomende
woning. De resterende kosten worden
voor rekening genomen door het rijk
en de provincie.
Autowrakken
DEN HAAG De gemeentereiniging
van Den Haag heeft de afgelopen
dagen uit alle delen van de stad in
totaal 31 autowrakken weggehaald,
resten van de oud- en nieuwviering in
de residentie. De auto's waren ten
prooi gevallen aan de zogenaamde
vreugdevuren. Bij de politie in Den
Haag zijn tot nu toe zeven aangiften
gedaan van autobezitters die hun
voertuig in vlammen zagen opgaan.
Tijdens de nieuwjaarsviering werden
zeven auto's gestolen. Volgens de po
litie is het zeer wel mogelijk dat een
aantal daarvan ln de vreugdevuren is
beland.
Schutter
DEN HAAG Na een achtervolging
in de nacht van woensdag op donder
dag door de politie van Voorburg en
Den Haag is de 34-jarige ambtenaar
J. uit Den Haag klem gereden en
aangehouden op verdenking van po
ging tot doodslag op zijn vrouw. J. en
zijn vrouw kregen ruzie over hun
zoontje. Op het hoogtepunt pakte H.
een pistool en schoot driemaal ir. de
richting van zijn echtgenote, zonder
haar te raken. Daarna stapte hij ln
zijn auto en reed weg.
Door familieleden van de vrouw werd
de politie gewaarschuwd. Die ontdek
te J toen deze in zijn auto door den
Haag reed. Daarna volgde de achter
volging. J. is door de politie ingeslo
ten. Hij heeft de aanslag op zijn
vrouw bekend.
KAAGID0RP)
in samenwerking met het Roemeens Ministerie van Toerisme een
Roemeens festival in ons uniek gelegen restaurant aan de Kager- p,
plassen. L
De muziek wordt verzorgd door het fameuze orkest „TRANSILVA- u*
NIË" uit Boekarest. b'
Om de originele Roemeense gerechten voor u te bereiden hebben wij
voor u uitgenodigd de Chef-kok van Athené Palace uit Boekarest.
Vanzelfsprekend schenken wij als u dat wenst de door ons recht-
streeks geïmporteerde wijnen. jS|
Ook serveren wij normaal onze klassiek Franse gerechten. 'et
m
[ui
Tafelreserveringen gewenst (ook een goed idee voor uw partijtje) tel.; PB
02524-215. ja
JuHanalaan 58, Kaageiland
(Rijksweg Leiden-Schiphol, afslag Kaag (Dorp, via veer) Abbenes.
DORPSSTRAAT 5
WARMOND
Wij zijn gespecialiseerd in het verzorgen van uw partij, receptie ot diner.
I
Komt u geheel vrijblijvend eens met ons praten, wij rekenen gereduceerde prijzen
voor gezelschappen
Open haardvuur. 4 bars, grooi parKeerterrein, prachtige tuin aan het water,
uitstekende keuken, open grill.
Ons barbecue-festijn van een lopend buffet: kipfilet, varkens- I
biefstukje en runderbiefstukje, elk van ongeveer één ons, geserveerd met frites, I
stokboord, kruidenboter, bakje sla en 3 barbecue-sausje
incl. fii
Een avondvullend programma in een romantische omgeving, bijzonder geschikt
voor partijen, personeelsfeesten of bedrijfs-uitstapjes, voetbalverenigingen, etc.
Of komt u gezellig la carte dineren in ons sfeervol restaurant, alwaar de „Soldaat
van Oranje Walt Disney, Richard Tauber, Z.K.H. Prins Hendrik en vele andere
beroemde persoonlijkheden hebben genoten van spijs en drank
Inlichtingen of reserveringen. Tel. 01711-10817
Inlichtingen Kantoor Den Haag Lia Meloen,
tel. 070-469445.
