Ontwikkeling in Iran afgewacht
EG zal veel graan
blijven exporteren
Nieuw bedrijf in Emmen
voor isolatiemateriaal
Meer maaltijden in
personeelsrestaurants
ABN Bank
DSM-Limburg wil
nu wel steun
vragen bij overheid
Vraag onze man in Hongkong.
iscard: landbouwruzie
can wel maand duren
Stagnatie in veel vestigingen Nederlandse bedrijven
Voorzitter produktschap verwacht
Geen plaats voor
werkloze boer
in groene sector
In samenwerking met NOM
AMRO leent
200 miljoen
Bonden dreigen met harde acties
Steeds minder mensen nemen brood mee
SHV verkoopt aan
VDB belang in
De Gruyter-winkels
Dollar vrij stabiel
vrijdag 5 januari 1979
FINANCIEN EN ECONOMIE
trouw/kwartet P 11 - RHS13
?an een onzer verslaggevers
1STERDAM Nederlandse bedrijven met ves
tingen in Iran wachten over het algemeen de
afwikkelingen af. Men kan op het ogenblik wei-
doen. Dat Is de indruk bij het Midden-Oosten
stituut in Den Haag. Beslissingen over voortzet-
ig van de Iraanse activiteiten zijn nog niet
enomen. wel is meestal het Nederlandse perso-
sel geheel of gedeeltelijk teruggetrokken. In en-
ele bedrijven blijven de Nederlanders evenwel.
Een zo'n onderneming is het bouwconcern
Koninklijke Stevin/Volker, dat een 2,5 kilometer
bnge steiger bouwt in Bandar Sjahpour aan de
Perzische Golf. De groep Nederlanders (personeel
jilus gezinsleden) omvat 37 mensen. „Wie zich niet
iappy voelt mag naar huls. maar dat is nog niet
ran toepassing zegt een woordvoerder van Ste-
Hn/Voiker. De bouwplaats is zeer afgelegen van
je bewoonde wereld waardoor men van de mcei-
jjkheden niet zo veel merkt, er wordt gewoon
ïewerkt. Wel worden voedsel en brandstof duur-
Jer. In geval van nood kan men gebruik maken
fan een chartervlucht. Bovendien ligt het sjeik
lom Koeweit op 300 kilometer afstand. Het is per
luto vrij gemakkelijk te bereiken.
()ok bij Organon blijven de Nederlanders in Iran
haar het gaat slechts om twee man. Organon
Heeft een produktie- en een verkoopmaatschappij
D Iran waar nog wordt doorgewerkt zolang de
jrondstofleveranties dat toestaan. Last van sta-
üngen heeft Organon niet, men verwacht bij dit
{eneesmiddelenbedrijf ook geen werkonderbre-
bngen.
Werktijdverkorting
'(fan veel andere bedrijven zit het personeel al
Houding tegenover Nederlan
ders niet vijandig
weer in Nederland, in tenminste één onderneming
blijft de schade echter niet beperkt tot de stagna
tie in Iran. Dit bedrijf. Prins in Dokkum, zet in
Iran 200 geprefabriceerde huizen neer, een order
van 40 tot 45 miljoen gulden. Omdat de zaak ginds
stil ligt, kan men ook in Dokkum niet verder.
Daarom is voor 50 van de 500 werknemers werk
tijdverkorting aangevraagd. Directeur Huizer
hoopt echter dat meer dan zes weken korter
werken niet nodig is. Hij is bezig het ontstane gat
met andere orders te vullen.
De heer Huizer verwacht dat ook bij een ander
regime in Perzië zijn project wel doorgang zal
vinden, ook al zijn de banken al maanden dicht.
Er is ook geen aanvoer van materiaal. De douane
klaart niets in. Overigens is Prins voor alle risico's,
ook de politieke, gedekt bij de Nederlandsche
Credietverzekering Maatschappij. De vijf Neder
landse werknemers zijn inmiddels terug. „Zet u er
vooral bij dat ik onder de indruk ben van de hulp
van de KLM", zegt de heer Huizer.
Van een ander bouwbedrijf, Van Heek Systeem
bouw in Scherpenzeel, ligt het werk (twee koelhui
zen en honderd appartementen) al een tijd stil.
Het wordt uitgevoerd door Pars-Hollandia, dat
voor de helft eigendom is van Van Heek en voor de
andere helft van Iranezen. De financiering van het
werk is een grote handicap. De banken werken
niet; zij zijn bovendien in de ogen van fanatieke
Moslims verdachte instellingen (rente is in de
Koran verboden). De zeven Nederlanders en hun
gezinsleden zijn thuis. Als de toestand genormali
seerd is, willen ze graag weer terug, zegt de heer
Van Heck. Van een vijandige houding van de
bevolking tegenover Nederlanders hebben ze
niets gemerkt. Een geluid dat bij meer bedrijven
te horen is.
Meerderheid terug
Een concern dat verhoudingsgewijs vrij veel Ne
derlanders in Iran had werken, onder meer monta-
gepersoneel was VMF-Stork. Een minderheid van
de 60 werknemers blijft nog in het land, er is
voortdurend contact met hen. In het algemeen
staan de bedrijven trouwens per telefoon of telex
in regelmatige verbinding met de achterblijvers,
storingen zijn er weinig.
Philips heeft in Iran een verkooporganisatie met
80 werknerms onder wie 10 Nederlanders. Deze
zijn al terug of komen binnenkort. Fokker had vijf
mensen in het door onlusten geteisterde land, ze
zijn allen teruggekeerd. Het betrof onderhouds
personeel voor de F-28 Fellowship en enkele men
sen die de relaties met de Iranese afnemers onder
houden. De ABN heeft een minderheidsdeelne
ming in de Iranese Mercantile Bank. Vrouwen en
kinderen van de Nederlandse employés zijn weer
in Nederland. De mannen zijn nog in Teheran
maar ze hebben niets te doen omdat het bankper
soneel staakt.
Andere Nederlandse bedrijven met vestigingen of
vertegenwoordigingen in Iran zijn verder Shell.
Hunter Douglas (producent van Luxaflex), Schrei-
ner (luchtcharters) en de Nedeco (ingenieursbu
reau).
ÏEN HAAG (ANP) Het is niet denkbeeldig dat een netto-exportoverschot van graan,
aarmee de Europese Gemeenschap dit oogstjaar voor het eerst te maken heeft, in de
tomende jaren een blijvend verschijnsel gaat worden.
'oorzitter dr. C. H. J. van Beukering
»n het produktschap voor granen,
l hden en peulvruchten sprak deze
erwachting gisteren uit in zijn
lieuwjaarsrede. De totale graanpro-
luktie in de EG zal volgens hem
tijgen door een vergroting in de op
brengst per hectare, die het gevolg is
van het kweken van nieuwe rassen en
het toepassen van betere methoden
voor teelt en ziektebestrijding.
De gemeenschap is netto-exporteur
geworden doordat de oogst-1978 tien
IaRIJS (Reuter) Het zou wel eens meer dan een maand
lunnen duren voor er een oplossing wordt gevonden voor het
eschil tussen Frankrijk en West-Duitsland over de prijzen
u (an landbouwprodukten, zo heeft president Valery Giscard
- l'Estaing tijdens een Nieuwjaarsreceptie verklaard. Het ge-
- fchil heeft verhinderd, dat het nieuwe Europese Monetaire
- Itelsel (EMS) op 1 januari in de Europese Gemeenschap van
iracht is geworden.
- liscard zei te betwijfelen of de moei-
n ikheden kunnen worden opgelost in
0 e vergadering van de ministers van
indbouw die op 15 januari in Brussel
•ordt gehouden. Hij zei de kwestie
jet bondskanseleier Helmut
:hmidt te zullen bespreken tijdens
topconferentie van Frankrijk, En-
tland, West-Duitsland en de Vere
gde Staten later deze week in Gua-
èloupe.
^ankrijk staat erop, dat tegelijk met
t invoering van het EMS wordt he
loten tot de geleidelijke afschaffing
pn de zogeheten monetair compen-
(rende bedragen in de EG. Dit zijn
jeslagen en kortingen op de prijzen
kn landbouwprodukten bij export
aar andere EG-landen, die moeten
Dorkomen dat de concurrentiever-
oudingen scheef komen te liggen als
fcvolg van tegengestelde ontwikke
lden van de valutakoersen. West-
itsland heeft daar bezwaar tegen,
idat afschaffing van de MCB's leidt
stijging van de Franse landbouw-
- UK'
Uil
pid
»t i
Giscard d'Estaing
prijzen (dus hogere inkomens voor de
Franse boeren) en een aanzienlijke
daling van de Westduitse.
procent groter was dan die van het
voorgaande jaar, namelijk ruim 114
miljoen ton, tegen een te verwachten
verbruik van 110 miljoen ton.
De graanprodviktie is trouwens vrij
wel overal ter wereld groter geweest
dan in het voorgaande jaar, ondanks
de areaalbeperkende maatregelen die
de Verenigde Staten in dat voorgaan
de jaar hadden genomen. De wereld-
tarweproduktie bereikt met 423 mil
joen ton een nieuw record, vooral
door de grotere voortbrenging in de
Sowjet-Unie, de voedergraanproduk-
tie steeg tot 733 miljoen ton.
De wereldgraanvoorraad op 1 juli
1979 zal volgens de ramingen ook
groter zijn dan een jaar tevoren, na
melijk 200 miljoen ton, waarvan 96
miljoen ton tarwe en 104 miljoen ton
voedergranen.
De wereldmarktprijzen voor granen
zijn hoger gebleven dan op grond van
de produktie mocht worden ver
wacht. Volgens voorzitter Van Beuke
ring valt dit voornamelijk toe te
schrijven aan de terughoudendheid
bij de producenten, vooral in de Vere
nigde Staten. Nederland had in 1978
een graanoogst van 1,4 miljoen ton,
21,5 procent meer dan het jaar daar
voor. De produktie van tarwe steeg
met 20 procent, die van gerst met 24
procent en die van haver met 49 pro
cent. De voortbrenging van rogge liep
met acht procent terug. Met uitzon
dering van haver was de kwaliteit van
de geoogste granen goed te noemen.
De economische toestand in de
graan- en meel verwerkende bedrij
ven in ons land, die begin vorig Jaar
nog weinig hoopgevend was, is nu
volgens de heer Van Beukering ver
beterd. Van een ommekeer ten goede
wilde hij echter nog niet spreken.
Voor verbetering van de werkgele
genheid was de ontwikkeling nauwe
lijks van enige betekenis
ARNHEM (ANP) Werkloze
boeren kunnen in de komende
jaren nauwelijks rekenen op
een baan in bossen- en natuur
gebieden (groene sector). De
openvallende arbeidsplaatsen
in deze sector zullen vrijwel ge
heel worden ingenomen door
schoolverlaters, zo staat in de
laatste nota van de Landbouw
kundige Dienst van Gelder
land.
Het Landbouweconomlsch In
stituut (LED schatte in 1975
voor de periode tot 1980 het
aantal openvallende en nieuwe
arbeidsplaatsen in de groene
sector op 4.160. Voor het tijd
vak 1980-1985 wordt een aantal
van 3.150 genoemd. Slechts een
kwart van deze arbeidsplaat
sen kan volgens het LEI wor
den opgevuld door mensen uit
andere bedrijfstakken.
De Gelderse Landbouwkundi
ge Dienst schrijft in zijn nota
verder, dat ondanks uitbrei
ding van het personeel ook nog
grote achterstand bestaat in
het onderhoud van de Neder
landse bossen en natuurterrei
nen. In Overijssel alleen al is er
aan achterstallig onderhoud
voor minstens 100 man gedu
rende vijf jaar extra werk. Een
landelijk onderzoek naar deze
potentiële werkgelegenheid is
gaande. Met vier keer zo veel
bos en twee keer zoveel natuur
terrein mag worden verwacht,
dat het in Gelderland om een
veelvoud van de potentiële
werkgelegenheid gaat vergele
ken met Overijssel, aldus de
nota.
ADVERTENTIE
DeheerH.J. Buss. Direkteur
van het ABN kantoor in Hongkong.
Nederlander. Zoals de meeste
managers van buitenlandse ABN
vestigingen. In 40 landen.
In de praktijk betekent 't, dat u
met iemand praat die uw bedrijf
kent. Dezelfde gedegen Nederlandse
zakenmentaliteit heeft.
Komt bij dat de heer Buss en zijn staf uitstekend zijn
ingevoerd in Hongkong. Begrijpelijk als u weet dat de ABN in dit
belangrijke handelscentrum al vanaf 1906 aanwezig is.
Dit is zijn adres: Algemene Bank Nederland, Holland House,
9, Ice House Street, P.O. Box 61, Hongkong. Telex/HX 73453.
U kunt natuurlijk ook eerst kontakt opnemen met ons
hoofdkantoor, Afd. Centrale Buitenlandse Kantoren,
tel. 020-293862.
ABN mensen staan op vele plaatsen in de wereld voor u klaar.
Dc ABN Bank heeft kantoren en affiliaties in: Ierland, Groor-Brittanntë, België,.Frankiik. Bondsrepubliek Duitsland. Zwitserland.
Gibraltar, Italic, Griekenland, Turkije (Hollantsc Bank-Üni), Libanon. Saoedi Arabic (Albank Alsaudi Alhollandi). Verenigde
Arabische Emiraren. Bahrein, Iran (Mercantile Bank of Iran and Holland). Pakistan. India, Maleisië. Singapore. Indonesië.
Hongkong. Japan. Marokko (Algemene Bank MamkkoS.A Kenia. Verenigde Staten van Amerika.Canada. Nederlandse Antillen,
Suriname. Venetucla, Peru. Pinama. Australië, Colombia (CorporaciónFinancicradelCarihe). Mexico. Werksaam onder de naam
Banco Hollandés Unido in: Argentinië, Uruguay. Piraguay. Brazilië, Ecuador.
van een onzer verslaggevers
GRONINGEN Dit jaar gaat in Emmen een nieuw bedrijf van start in samenwerking met de
Noordelijke Ontwikkelings Maatschappij (NOM). Er wordt een nieuw procédé toegepast voor
de vervaardiging van isolatiemateriaal voor hoge temperaturen (700 tot 1000 graden Celsius).
Voorlopig zullen in het bedrijf ongeveer 10 man werk kunnen vinden. Later kan wellicht
uitbreiding plaatsvinden.
De NOM heeft het bedrijf opgezet In
samenwerking met de gebroeders
Krijgsman, die het procédé konden
ontwikkelen dankzij de steun van de
NOM. Het gaat om een calcium-sili-
catenprodukt met beter eigenschap
pen dat de tot nu toe gebruikelijke.
Wellicht zal het ook goedkoper kun
nen worden geproduceerd. De NOM
is er tweeëneenhalf jaar mee bezig
geweest, aldus de NOM-directeur Ir.
H. Wisman. Er zijn octrooirechten
verworven.
Het nieuwe bedrijf gaat draaien on
der de naam WIC (Warrior Insulation
Company). De NOM heeft er dik één
millioen gulden ingestoken (50%).
Een ander nieuw hoopgevend pro
ject, waaraan nog wordt gewerkt, be
treft een procédé voor verfspuiten,
dat zowel energie- als grondstofbe-
sparend is. In totaal is de NOM thans
bezig met 40 nieuwe ontwikkelings
projecten. Volgens ir. Wisman gaat
het om onderzoeken, waarvan slechts
enkele wellicht succesvol zullen zijn.
„Hoe meer onderzoek, hoe meer kans
echter dat er een enkele slaagt," aJ-
dus de NOM-dlrecteur
AMSTERDAM De AMRO Bank
wil over gaan tot de uitgifte van een
8,75 pet. tienjarige obligatielening
1979 van ƒ200 miljoen, waarvan de
uitgiftekoers uiterlijk op 10 januari
voor beurs zal worden bekendge
maakt.
De lening, waarop op 12 Januari kan
worden ingeschreven, wordt afgelost
in vijf nagenoeg gelijke jaarlijkse ter
mijnen, voor de eerste maal op 15
februari 1985. De gemiddelde looptijd
is aldus acht jaar. Vervroegde gehele
of gedeeltelijke aflossing is niet toe
gestaan, aldus de bank. De storting is
op 15 februari.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De directie van DSM Limburg heeft zich na
lang aandringen bereid verklaard om samen met de bonden
naar de overheid te stappen om steun. Dit hebben Th.
Ackermans, bestuurder van de industriebond NKV en F.
Leemans, districtshoofd van het NW in Limburg, na afloop
van een gesprek met de directie van DSM Limburg meege
deeld.
Deze. aldus de bonden, houdt overi
gens onverkort vast aan haar plan
nen om het personeelsbestand
an een onzer verslaggevers
MSTERDAM Een verdere stijging van het gebruik van maaltijden in personeelsrestau-
nts ligt in de lijn der verwachtingen Dat is de mening van de heer W. F. Hollander, directeur
in Eurest Nederland, een gezamenlijke onderneming van Wagon Llts en Nestlé. die zich
izighoudt met het leiden van personeelsrestaurants en voedingsdiensten van instellingen in
idracht van derden.
n van de redenen waarom het aan-
mensen. dat in een personeelsres-
urant een maaltijd gebruikt toe-
emt, is volgens hem. dat de afstand
ssen wonen en werken langer
irdt, terwijl ook de reistijd (door
es) toeneemt. Voorts gaan jongeren
el eerder dan vroeger zelfstandig
»nen. Voor een kamerbewoner is
personeelsrestaurant een ideale
lossing.
rder is als man en vrouw beiden
rken het nuttigen van een maaltijd
een personeelsrestaurant erg ge
ikkelijk. Dit patroon, aldus de heer
lander, zal zich voortzetten.
Op dit moment maakt in een produk-
tiebedrijf gemiddeld 53 procent ge
bruik van het personeelsrestaurant
en in een kantoor 47 procent. Hij
verwacht, dat deze percentages in
1980 gestegen zuller?zljn tot respec
tievelijk 65 en 62. Opmerkelijk daar
bij is. dat kantoorpersoneel in ver
houding meer het personeelsrestau
rant zal bezoeken dan de produktie-
medewerker, voor wie de gang naar
de bedrijfskantine al gebruikelijker
was.
Meer bedrijven
Naar schatting van Eurest neemt nu
nog 80 procent van onze beroepsbe
volking (4,6 miljoen mensen) brood
mee naar kantoor of fabriek. Dit zal
in 1980 gedaald zijn tot 70 procent.
Volgens de heer Hollander neemt het
aantal bedrijven, dat in het kader van
haar sociale pakket een goed perso
neelsrestaurant aanbiedt, nog steeds
toe
In ons land zijn ruim 17 000 bedrijven
en organisaties wettelijk verplicht
een kantine te hebben. Bij het meren
deel daarvan gaat het inderdaad al
leen maar om een kantine, waar niet
meer dan een kop koffie of soep en
thans nog 12.400 man met 2000
man In te krimpen. De industriebon
den NKV en NW hebben met harde
acties gedreigd, als er op 5 maart
aanstaande dan wordt opnieuw
overleg gevoerd tussen de bonden en
de directie geen wijziging is in het
standpunt van de directie.
Volgens de bonden ls met de directie
afgesproken, dat de bestaande com
missie van advies een studie gaat
maken om te zien, hoe men uit de
moeilijkheden kan komen zonder de
werkgelegenheid aan te tasten. De
studie zal daarom o.a. betrekking
hebben op arbeidstijdverkorting.
Het is de bedoeling dat de uitslag van
de studie, waarvan de directie eerst
niets wilde weten, zal worden inge
bracht in het overleg van 5 maart. Als
de studie tot concrete voorstellen
leidt, zal de directie van DSM Lim
burg samen met de bonden naar de
overheid stappen voor het verkrijgen
van steun voor het ontwikkelen van
nieuwe initiatieven.
Deur op kier
Contacten
De NOM heeft contacten gelegd met
universiteiten en adviseurs in o.a. Ja
pan en de Verenigde Staten. Ook
hierbij gaat het om uitwisseling van
kennis, licenties en dergelijke, die
bruikbaar zijn in het kader van nieu
we ontwikkelingen. Het vorig Jaar
Ingestelde onderzoek of suikerpro-
duktie uit stro waar de NOM ook
mee bezig was kankerverwekkend
zou zijn is nog niet afgerond. Volgens
Drs. J. van Kappel, adjunctrdlrecteur
van de NOM. moet er mee rekening
worden gehouden dat de concurren
tie dit soort geruchten opzettelijk ln
de wereld helpt.
Eén van de andere vele nieuwe activi
teiten van de NOM betreft deelne
ming in het bedrijf Gebr. van Poppel
te Assen (200 werknemers). De bedoe
ling is investeringen mogelijk te ma
ken voor de ontwikkeling van een
nieuw type sigarettenaansteker.
Van een onzer verslaggevers
DEN BOSCH De band tussen de
SHV en het restant van de De Oruy-
ter-winkelketen is definitief doorges
neden De ingewikkelde eigendoms
constructie komt er op neer dat de
winkels nu voor 100 procent vallen
onder de Verenigde Distributiebedrij
ven (VDB). Dit bedrijf exploiteert ei
gen winkels (ondermeer De Gruyter)
maar ls ook grossier ln kruidenier-
sprodukten. Afnemers voor dit deel
van de omzet (het grootste deel overi
gens) zijn de zelfstandige Sparwlnke-
iiers.
Tot nu toe was de VDB-winkelketen
voor 45 procent eigendom van de
8HV. Tussen 1970 en 1976 was De
Gruyter zelfs een volledige SHV-
dochter. Het produktlebedrijf van De
Gruyter ln Den Bosch (dat tegen
woordig Hamido heet) blijft wel on
derdeel van de SHV. De relatie SHV-
De Gruyter ls dus niet volledig ver
broken.
Zoals wij onlangs berichtten gaat de
winkelnaam De Gruyter verdwijnen.
De winkels krijgen andere formules
onder de namen Gruma en Disky.
Enkele De Gruyterzaken worden
Spar-8uperm arkten
een snack verkrijgbaar is. Er zijn on
geveer 7000 bedrijven, die complete
broodmaaltijden in hun personeels
restaurant aanbieden en 2500 waar
ook warme maaltijden verkrijgbaar
zijn
Eurest Nederland verwacht, dat er ln
1980 zeker 8500 bedrijven en organi
saties zullen zijn waar óf een brood
maaltijd óf een warme maaltijd ver
krijgbaar is. Omdat een personeels
restaurant veelal een branche-vreem
de activiteit is. zullen bedrijven als
Eurest. die dit Jaar voor 60 bedrijven
en instellingen de leiding van perso
neelsrestaurants voedlngs- en hotel
diensten denkt te verzorgen, een
steeds belangrijker rol gaan spelen
n ge
timlstlsch getoond na afloop van het
gevoerde overleg. „De deur staat nu
tenminste weer op een kier." Zij vin
den. dat DSM. groot geworden in
Limburg, de morele verplichting
heeft om met de ln het buitenland
gemaakte winsten de problemen bij
de vestiging ln Zuid-Limburg op te
lossen.
De bonden waren ingenomen met de
toezegging van de directie, dat het
interne opleidingsapparaat van DSM
meer zal worden ingeschakeld bij de
bestrijding van de Jeugdwerkloos
heid ln Limburg
AMSTERDAM (ANP) - de Dollar
heeft zich na het krachtige herstel op
woensdag redelijk kunnen handha
ven. Woensdag was het slot bijna vijf
cent hoger op 2,0020, gisteren ging
er een kwart cent van af De laatste
notering was 1,9990. De Duitse geld
markt gaf eenzelfde beeld te zien
Goud was aanzienlijk duurder In
Londen, de belangrijkste goudmarkt.
steeg de prijs circa zeven dollar naar
226,25 dollar
