tudenten in
!hina staken
uropa en Arabische wereld botsen in Turkije
Sinister Egypte wil
staat
Record-tekort op
handelsbalans VS
Turkse oppositie:
Ecevit lokte uit
In Algerije
massale
rouw
marsen
Goeie wijn hoeft niet duurte zijn.
Tenminste niet bij de slijter!
Man vrijgesproken van
verkrachten eigen vrouw
ïde in Israël over uitlatingen Khalil
Carter lost budget-beloften in
Pinda's in plaveisel gestampt
Recordvertrek uit Rhodesië
Mijnstaking in
Namibië voorbij
Drukkerij opgerold
van adventisten
-
ÖAG 29 DECEMBER 1978
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
G/WASHINGTON (Reuter, UPI) Zo'n 50.000 studen-
de Chinese provincie Yoenan verzetten zich tegen
e leiders, die de mensenrechten schenden" en roepen op
jMspect voor de „intellectuele jeugd".
staat te lezen ln een
fring die een vertegenwoordi-
^n de jongeren in Peking heeft
poden. De studenten in Yoe-
A het zuiden van China, hebben
ï'n|rk neergelegd. Stakingen zijn
latltaan volgens de Chinese grond-
zijn voor zover bekend nog
gjjop zo'n grote schaal voorge*
neergelegd gaven in een verklaring
toe dat de staking de economie
schaadde, maar „jaren zijn voorbij
gegaan en wij jongeren hebben gele
den onder onaanvaardbare omstan
digheden".
-qdoek
Igevaardlgden van de studen-
naar Peking kwamen ont-
n op het besneeuwde Tien
fnplein (Plein van de hemelse
een spandoek waaruit bleek
zouden blijven totdaw was
;md in een gesprek met par-
;r Hoea Kwa-feng en vice-voor-
"•eng Hsiao-ping.
Ie van de studenten viel samen
in nationale conferentie in Pe-
iver het naar het platteland
van jongeren. Daar zou zijn
in dat het programma van ge
in tewerkstelling van studen-
het platteland geleidelijk zal
opgeheven.
5is de culturele revolutie werd
'ferblijf van studenten op het
jand nuttig gevonden om hen
act te brengen met de boeren,
bu China weer voorrang geeft
jjdustriële ontwikkeling, nemen
vijs en wetenschap weer een
ijker plaats in.
'udenten die het werk hadden
zei in het interview met het
Mrtdrijke dagblad Al-Gomhouria:
fundamentele verschil tussen de
■4ische en Israëlische standpun
tiet betrekking tot het zelfbe-
:(voor Palestijnen op de weste-
Jordaanoever en in de strook
laza) is dat Israël van mening is
chlit niet moet uitmonden in de
van een Palestijnse staat
>f^l Egypte zegt dat dat wel moet
rliiren". Volgens de minister ho-
iei|e Amerikanen dat zo'n staat een
nitie zal Vormen met Jordanië en
en iets waar Egypte geen bezwaar
heeft. Ghali zei dat Egypte pro-
de Palestijnen over te halen
doen aan de vrédesonderhan-
;en maar zei niet of daar ook de
iij wordt betrokken.
iraëlische woordvoerder zei ver
zijn en boos over het tijdstip
hali's uitlatingen. Een andere
Jvoerder van de regering stelde
rdijiet de eerste keer is dat een
sche regeringsfunctionaris ca-
ich verklaart dat Cairo een Pa-
»e staat wil. Tot nu toe hadden
'ptenaren zorgvuldig het woord
vermeden en slechts gesproken
Ipvfcen Palestijns bestaansrecht. De
ig fitter van het parlementscom-
uir
Belofte Khalil
Het Israëlische dagblad Ma'ariv heeft
gisteren bericht dat Egypte Israël
heeft beloofd dat het zich niet zal
aansluiten bij Syrië als dat land een
oorlog tegen de Joodse staat begint.
Minister Mosje Dajan van buiten
landse zaken had woensdag in de
parlementscommissie voor buiten
landse zaken meegedeeld dat de
Egyptische premier Moestafa Khalil
hem dit persoonlijk had gezegd. De
woordvoerder van het Israëlische mi
nisterie van buitenlandse zaken wei
gerde het bericht te bevestigen of
ontkennen op grond van de overwe
ging dat het zou neerkomen op „lek
ken" uit de geheime vergadering van
de commissie. Een Egyptische belof
te zou van rechtstreekse invloed zijn
op het conflict tussen beide landen
over artikel 6 van het ontwerp-vre
desverdrag. Israël wil dat het verdrag
voorrang geniet boven de defensie-
verplichtingen van Egypte jegens
zijn Arabische bondgenoten.
SALEM (Oregon) (Reuter, UPI) De
Amerikaai John Rideout is vrijge
sproken van de aanklacht van zijn
eigen vroiw dat hij haar had ver
kracht. Hi| was de eerste man in de
Verenigde Staten die door zijn echt
genote is Veschuldigd dat hij tegen
haar wil net haar naar bed wilde.
De jury, bestaande uit acht vrouwen
en vier mannen, achtte Rideout (21),
na een beraadslaging die drie uur
duurde, oruchuldig.
Mevrouw Greta Rideout (23) liet na
de uitspraik weten dat zij zeer ge
schrokken :s en bezorgd over de toe
komst van le vrouwen, die nu dage
lijks de kaas lopen van geweldple
ging in het kuwelijk. John zei bijzon
der opgelucht te zijn, maar ver
wachtte wel dat het een „hele tijd zal
duren voor nljn vrouw en ik er over
heen zijn". Hij was van plan weer
gewoon naar huis en aan het werk te
gaan. Zijn vrouw heeft echter echt
scheiding aangevraagd.
Vrouwengroepen ln de Verenigde
Staten, noemden de uitspraak van de
jury „een stap terug". De wettelijke
bescherming voor vrouwen tegen
verkrachting in het eigen huwelijk,
blijkt in de praktijk, gezien de uit
spraak van de jury, niet te bestaan.
.Volgens Greta Rideout had haar
man haar op 10 oktober geslagen en
verkracht voor de ogen van hun
tweejarig dochtertje, maar volgens
John was zijn vrouw vrijwillig met
hem naar bed gegaan.
Een belangrijke vraag tijdens het
proces was, wat verkrachting heet
en wat niet. Op het vrouwenhuls
waar Greta Rideout de 10e oktober
naar toeging hing een biljet met de
woorden: „Als zij „nee" zegt, is het
verkrachting". Gevraagd door pro
cureur Gary Gortmaker of zij dat
ook vindt antwoordde Greta Ride
out tijdens het proces bevestigend.
Greta Rideout
Proces
Volgens het Joegoslavische persbu
reau Tanjoeg is in China een proces
gevoerd tegen vijf radicalen uit de
tijd van de culturele revolutie. Hoofd-
beklaagde was Nieh Yoean-tze, die in
1966 de steun kreeg van wijlen partij
leider Mao Tse-toeng voor haar aan
vallen op de leiding van de universi
teit van Pking. Nieh was leider van
een militante groepering aan de uni
versiteit. Het proces zou zijn gehou
den in een stadion en werd bijge
woond door 100.000 mensen, terwijl
200.000 personen het proces via een
radio-verbinding elders konden vol
gen. De vijf zullen later voor een
gewone rechtbank terecht moeten
staan.
De minder radicale koers die China
heeft ingeslagen blijkt ook uit de
oproep van de vice-voorzltter van de
Academie voor sociale wetenschap
pen, Tsjoe Yang, dat alle boeken ver
taald moeten kunnen worden, los van
de inhoud. Een commentator van het
Pekinese Volksdagblad brak een lans
voor kranten die leesbaarder worden
en meer nieuws opnemen over gewo
ne mensen en plaatselijke gebeurte
nissen.
j
zei
Ith
eiHo, JERUZALEM (Reuter, UPI, AFP) De Egyptische
^rsster van buitenlandse zaken Boutros Ghali heeft gisteren
S<J van de Israëlische regering en van de Knesseth, het
"Slische parlement, tegen zich ln het harnas gejaagd door
jitTukkelijk ln een vraaggesprek te stellen dat Egypte een
nestijnse staat wil en dat Israël dat probeert tegen te
Men.
missie voor buitenlandse zaken en
defensie Arens zei dat Ghali's uit
spraken onthullend zijn en een waar
schuwing vormen dat de komende
tijd de betrekkingen met Cairo wel
eens moeilijk kunnen worden.
WASHINGTON (UPI, Reuter) Al een maand voordat het
Jaar om ls heeft het tekort op de handelsbalans dat van 1977
overtroffen. Dat blijkt uit de cijfers over november, die de
Amerikaanse regering gisteren bekend heeft gemaakt.
Jongeren op Taiwan (nationalistisch China) geven op niet mis te verstane
wijze uiting aan hun ongenoegen over de Amerikaanse president Jimmy
Carter. Voor het gebouw van het ministerie van buitenlandse zaken in
Taipei, de hoofdstad van Taiwan, werden pinda's over de straat gestrooid,
die later met grimmig genoegen in het plaveisel werden gestampt. In het
gebouw van het ministerie zou een Amerikaanse delegatie komen praten
over de toekomstige betrekkingen tussen Taiwan en de Verenigde Staten,
maar de vergadering werd in verband met de betoging uitgesteld. Op weg
van het vliegveld naar Taipei waren de auto's van de Amerikanen al
aangevallen door een woedende menigte.
De diplomatieke banden tussen de Verenigde Staten en Taiwan zijn
verbroken, omdat de VS betrekkingen heeft aangeknoopt met communis
tisch China.
Met een tekort van 3,9 miljard gulden
over vorige maand ls het totale tekort
op de handelsbalans over de eerste elf
maanden van dit Jaar gestegen tot
53,5 miljard. Het totale tekort be-,
droeg in 1977 53 miljard grilden. De
voortdurende stijging van het tekort
wordt in de eerste plaats veroorzaakt
door de zwakke positie van de Ameri
kaanse dollar op de internationale
geldmarkt.
De olie-invoer steeg met een hoeveel
heid ter waarde van 158 miljoen gul
den over november tot een totaal van
7,1 miljard. De Indruk bestaat dat de
Amerikaanse olleafnemers extra heb
ben ingekocht om voor een deel te
ontkomen aan de prijsstijging van
14,5 procent, waartoe de OPEC-lan-
den veertien dagen geleden besloten
en waarvan de eerste ronde op nieuw
jaardag ingaat
In regeringskringen in Washington ls
vernomen dat president Carter voor
de periode oktober 79 - september 80
een begroting zal indienen met een
tekort van 58 miljard gulden. Daar
mee zal hij zijn belofte waarmaken
dat het tekort tot beneden de 60
miljard gulden zal worden gedron
gen. Een andere belofte betreft de
defensiebegroting. De president had
gezegd drie procent reëel meer voor
WINDHOEK (AFP, AP) De staking
in de uraniummljn bij Rossing in
Namibië, die de grootste winplaats
van uranium ter wereld is, is geëin
digd. Vorige week vrijdag hadden on
geveer 2.000 zwarte arbeiders het
werk neergelegd om kracht bij te
zetten aan eisen voor hogere lonen en
betere arbeidsomstandigheden voor
zwarten en kleurlingen. De stakers
verklaarden zich bereid weer aan het
werk te gaan, nadat het bedrijf had
beloofd te gaan onderhandelen over
een verhoging van de lonen. Voorts
komt er een commissie die de klach
ten over discriminatie van het ge
kleurde personeel gaat onderzoeken.
De mijn is eigendom van een dochter
maatschappij van het Franse olie-
concern Total en de Britse Rio Tinto.
defensie te zullen uittrekken en dat
zal tien worden.
De toeneming van de federale uitga
ven voor het komende begrotingsjaar
bedraagt 7,5 procent maar dit zal
geheel ongedaan worden gemaakt
door de geldontwaarding.
Van een medewerker
ALGIERS Honderdduizenden
mensen hebben donderdag rouwmar
sen gehouden ln verschillende delen
van de stad Algiers ter nagedachtenis
van president Boumédlenne.
De grootste concentratie van demon
stranten was bij het Paleis van het
volk, waar het lijk van de overleden
president ligt opgebaard. Er waren
zoveel mensen naar het Paleis van
het volk gekomen, dat de politie de
menigte niet in bedwang kon houden.
Er vielen vele gewonden ln het ge
drang en de politie moest het défilé
verder afgelasten.
Het nieuwe Algerijnse staatshoofd,
Rabah Bltat, heeft in een verklaring
zijn trouw beloofd aan de Algerijnse
grondwet en de bevolking opgeroe
pen aan het werk te blijven. Alles
wijst erop, dat de grondwettelijke
weg gevolgd wordt bij de opvolging
van Boumédlenne. Dit betekent, dat
binnen vijfenveertig dagen presi
dentsverkiezingen gehouden zullen
worden, waarbij de Algerijnse kiezers
hun mening kunnen geven, over één
kandidaat, die van de Eenheidspartij,
FLN.
ANKARA (Reuter, AP) De Turkse oppositie heeft premier
Boelent Ecevit er gisteren van beschuldigd dat hij de noodtoe
stand heeft uitgelokt om aan de macht te kunnen blijven.
Oud-premier Soeleiman Demlrel van de GerechtigheidspartiJ
kondigde aan dat hij een motie wil indienen, waarin het beleid
van Ecevit wordt afgekeurd. De regering steunt voor haar
meerderheid op 16 onafhankelijke parlementsleden.
Ecevit heeft gisteren een coördine
rend orgaan Ingesteld dat er op moet
toezien dat de bepalingen van de
noodtoestand worden nageleefd. Die
noodtoestand werd dinsdag voor 13
van de 67 provincies afgekondigd na
dat bloedige onlusten tijdens het
weekeinde meer dan 100 levens had
den geëist.
De premier neemt zelf de leiding op
zich van het orgaan. Daarnaast heb
ben erin zitting de chef-staf van de
Turkse strijdkrachten generaal Ke
nan Evren en generaal Shap Jardi-
moglu. In welingelichte kringen
wordt gezegd dat de maatregel ls
bedoeld om duidelijk te maken dat
Ecevit nog steeds de leiding heeft
over het land en dat de strijdkrach
ten geen toestemming zullen hebben
hun bevoegdheden ln de huidige situ
atie te bulten te gaan.
Het orgaan zal dagelijks bijeenko
men om de stand van zaken te be
spreken. Eenmaal per week nemen
ook de commandanten van de drie
onderdelen van de strijdkrachten aan
de besprekingen deel, evenals het
hoofd van de inlichtingendienst en
het hoofd van de nationale veilig
heidsraad.
MOSKOU Agenten van de KOB
hebben in PJatlgorsk (in het gebied
Stavropol) een geheime drukkerij
van de vrije zevende-dagsadventisten
ontdekt. Twee medewerkers van de
drukkerij werden gearresteerd. Daar
mee is het aantal adventisten, dat dit
jaar ln de Sowjetunle is opgepakt,
gestegen tot negentien. Onder hen is
ook de leider van de vrije zevende
dagsadventisten, V. A. Selkov, die nu
zijn vierde gevangenisstraf moet uit
zitten.
De vrije zevende-dagsadventisten ne
men een soortgelijke positie in als de
dissidente baptisten. Zij willen zich
niet als kerkelijke gemeente laten
registreren, omdat zij overheidscon
trole op het kerkewerk afwijzen.
SALISBURY (DPA, UPI) In 1978
zullen meer blanken Rhodesle heb
ben verlaten dan ooit tevoren. In de
eerste 11 maanden van dit Jaar ver
trokken 10.938 meer blanken dan het
land binnenkwamen. In november
gingen 2.057 blanken weg, terwijl er
slechts 223 Rhodesië binnenkwamen.
In Salisbury wordt algemeen aange
nomen, dat de daling van het aantal
blanken veel groter is dan uit deze
statistiek zou blijken. In de zeven
jaar van guerrilla-activiteit zou de
blanke bevolking al met ongeveer
40.000 tot 220.000 zijn verminderd.
Volgens het militaire opperbevel in
Salisbury is de Westdultse Jezuïet die
tweede kerstdag in Rhodesië ls omge-
komen, door zwarte guerrillastrijders
vermoord. Volgens het opperbevel
waren ongeveer 30 leden van het Afri
kaanse nationale bevrijdingsleger
van Zimbabwe (ZANLA) van Robert
Mugabe dinsdagavond bij de missie
post Kangalre in Noordoost-Rhode-
slë aangekomen. In tegenwoordig
heid van enige zwarte kloosterzusters
werd pater Pieper er van beschul
digd, dat hij niet zorgde voor hoger
onderwijs voor de zwarten. Nadat de
religieuzen waren weggestuurd, was
de pater doodgeschoten, aldus de
woordvoerder.
ADVERTENTIE
op
Herman Amelink
olitieke stabiliteit is al jaren zoek in Turkije. Het bloedbad dat zich
deze week voordeed in de stad Maras, waarbij meer dan honderd
en om het leven kwamen, vormt het hoogtepunt van een aanhou-
Jle golf van politiek geweld. De regering van premier Ecevit heeft de
tel unanieme steun van het parlement gekregen voor het uitroepen
er. de noodtoestand,
va
tot de recente onrust was een
tussen rechtse soennitische en link-
Itlsche moslems. Tachtig procent van
kse bevolking bestaat uit Soennie-
le orthodoxe vleugel van de islam, en
in procent uit sjiieten, in Turkije ale-
geheten.
itsing tussen aanhangers van deze
moslem-stromingen, die sedert de ze-
eeuw met elkaar van mening ver
over de opvolging van de grote
>t Mohammed en over tal van andere
ls echter slechts een symptoom van
1 dieper liggende kloof. In feite gaan
:hillen over de koers die Turkije moet
een op het Westen gerichte politiek
meer op de Arabische wereld georiën-
beleld.
Itürk
lendarische Moestafa Kemal Atatürk
het land begin deze eeuw op een
fsneden Europese koers. Hij koos wel
kt voor een breuk met de Islamitische
[tie en streefde naar gelijkwaardigheid
irkije ln het gezelschap van Europese
Over deze koers is de laatste Jaren
jende twijfel ontstaan.
'duidelijk breekpunt met het Westen
was de kwestie Cyprus. In de zomer van
1974 landde het Turkse leger op dit eiland
na een poging van Griekse militairen tot
een staatsgreep tegen de toenmalige presi
dent Makailos. Hoewel er aanvankelijk in
het Westen wel enige sympathie was voor
het Turkse ingrijpen, leverden de door de
Verenigde Naties georganiseerde Cyprus-
conferenties Ankara maar weinig op.
Zowel de Verenigde Staten als Engeland en
Frankrijk keerden zich in felle bewoordin
gen tegen de weinig meegaande houding
van de Turken. Die houding werd mede
ingegeven door toenemende symphatle
voor Griekenland, waar de kolonels inmid
dels vervangen waren door een burgerrege
ring. Dit leidde er zelfs toe dat de Verenigde
Staten overgingen tot de Instelling van een
wapenembargo tegen Turkije en de sluiting
van een groot aantal Amerikaanse lucht
machtbases in Turkije.
Een bijkomende teleurstelling voor de aan
hangers van de pro-Westerse koers van Tur
kije was de gereserveerdheid van Europa
jegens Turkije. De wereldwijde economi
sche crisis liet het land, dat bijna al zijn olie
moet invoeren, niet onberoerd. De overboe
kingen van de anderhalf miljoen in West-
Europa werkende gastarbeiders werden
Na het bloedige oproer in Maras verschenen er zwaargewapende
militairen om nieuwe botsingen te voorkomen.
minder. En een Inflatie van vijftig procent,
een werkloosheidspercentage van bijna
twintig bij een stagnerende economie droe
gen bij tot de ontevredenheid over de huidi
ge koers.
Het conflict in Turkije ls niet alleen een
strijd tussen linkse en rechtse moslems,
maar gaat ln feite over de betekenis, de
wenselijkheid en het nut van het opbouwen
van een modem, westers, industrieel land.
De intellectuele toplaag en de voor de ex
port werkende bedrijven vinden die koers
onvermijdelijk. Ee krijgen daarbij de steun
van de regerlng-Ecevit. die rechtstreeks in
de traditie van Atatürk staat. Ecevit pre
senteert zich als een gematigde sociaal
democraat naar Europese snit.
Deze koers heeft echter geleld tot een toene
mende verwijdering tussen de westers den
kende steden en het nog traditioneel levend
en denkend platteland. Het verbaast dan
ook niet dat de noodtoestand Juist is afge
kondigd in de achtergebleven oostelijke
provincies van het land, waar de traditie
van de islam nog het sterkst is.
Er is heel gemakkelijk een parallel te trek
ken tussen het islamitische verzet tegen de
moderniseringen die de sjah ln Iran heeft
doorgevoerd en de huidige ongeregeldhe
den ln Turkije. Er is in beide landen een
toenemende onvrede over de pro-westerse
koers en men pleit voor herstel van de
islamitische waarden. Het traditioneel den
kende deel van de Turkse bevolking voelt
zich veel beter thuis bij de Arabische we
reld. De teleurstellingen die de toenadering
tot het Westen de afgelopen Jaren heeft
opgeleverd, versterken deze gevoelens al
leen maar.
Geweld
De strijd tussen links en rechts werd een
gewapende aan het eind van de Jaren zestig
toen studenten elkaar te lijf gingen om
eikaars politieke opvattingen. Aan de ene
kant waren er kleine maoïstische groeperin
gen, aan de andere kant de „grijze wolven",
een neo-fascistlsche strijdgroep met een
politieke basis ln de Nationale Actie Partij
(PNA) van AJparslan TürkesJ. De Invloed
van deze laatste groepering deed zich voor
al gelden aan kweekscholen en middelbare
scholen, van waaruit men een poging wil
doen de geesten te beïnvloeden in de rich
ting van een zelfstandige nationalistische
politiek met een sterk islamitische inslag.
Sedert het eind van de Jaren zestig ls het
politieke geweld nooit meer uit Turkije weg
geweest. Elk Jaar zijn er honderden slach
toffers van politiek geweld te betreuren
geweest. Parlementariërs moeten regelma
tig onderduiken om hun hachje te redden.
De verkiezingen van Juni vorig Jaar hebben
de voortdurende crisis niet opgelost. De
leider van de GerechtigheidspartiJ, Soelei
man Demirel, vormde toen een coalitie van
drie partijen ter rechter zijde van het cen
trum, maar deze kwam ten val toen twaalf
leden van zijn partij omstreeks de Jaarwis
seling overliepen naar het kamp van Repu
blikeinse Volkspartij van Ecevit (overigens
in ruil voor zes ministersposten). Maar ook
de regerlng-Ecevit is nauwelijks tegen de
Interne tegenstellingen opgewassen.
Leger
Als laatste mogelijkheid om de crisis te
bezweren heeft Ecevit nu de hulp Ingeroe
pen van het leger (altijd al een soort' toe
ziend voogd in de Turkse politiek). De pre
mier heeft duidelijk te verstaan gegeven
dat hij het zelf een wanhoopsoplosslng
vindt, maar momenteel lijkt het de enige
manier om de uitbarstingen binnen de per
ken te houden. De noodtoestand geldt voor
een periode van twee maanden en dient
„om de fundamentele vrijheden van de be
volking te garanderen", zo heeft de premier
verzekerd.
Ecevit heeft door zijn populariteit een aan
zienlijk politiek krediet en heeft vooralsnog
de steun van de vakbonden en een belang
rijk deel van het bedrijfsleven. Dat hij er in
twee maanden noodtoestand in zal slagen
om de rust ln zijn land te doen weerkeren, ls
echter hoogst twijfelachtig.
