Veertig slagen voor vier dubbeltjes j
Heroïneontwenning
vereist verandering
van de maatschappij
Veer over het Paddegat wordt met opheffing bedreigd
Wie betaal|
de veermar
t
Methadon j
Emiliehoeve
Provincie wil
meer betalen
Robert Chênevert, directeur Stichting Maretak:
VRIJDAG 29 DECEMBER 1978
REGIO DEN HAAG
TROUW/KWARTET
5A<
gedaan om heen en weer
Met m'n vrouw, tussen de P?*
door. Voor drie dubbeltjes. a
minste over kon komen. In F
menten staat overigens dat^31
die te voet bij het veer ovelaa
over het ijs eigenlijk toch °F
moeten betalen. Maar daar
nooit naar omgekeken."
ld
Niet met motor
Bij hoge windkracht steek?e
niet over. In 1953 bijvoorben
watersnoodnacht: „Toen »nf
niet over, ook al omdat de J.e|
water stond. En bij windkracj}
krijg je 'm niet leeg. Maar <rei
het wel erg hard waaien. /F
boot maar met z'n kop in dre
houdt. Anders ben je weg. I.
blijf ik trouwens ook niet tre
als ik een motorboot zou hebfn
hoor je niks meer aankomPv'
veel gevaarlijker is het, als P 1
mers zoveel plezierboten l#n
men. Je komt er niet meerFJ
Zou wel gaan, als het allema? r
pers waren. Ik laat op druk#
ook nooit anderen aan de
Door de week, als het stil is,18,
eens." ert
Vier dubbeltjes vraagt Kinl^
een overtochtje. En de fietst
Een weinig lonend bedrijf. Ge^.
der dat de gemeenten Woubiuj
Alkemade (waartoe Roelo U
veen behoort) moeilijk aanky
gen het aantrekken van eenU(j
véèrman voor 25 passagiers j
terdag en 250 toeristen (die j
makerrven de provinciale rif"
den) in de zomer.
Opvolger
Niet alleen blijft Kinkel in
wonen en moet er voor eene'TI
opvolger iets gevonden wor<Li
moet bij het veer wonen", zJ I
kei. „Anders wordt het niks. irJ
al in een hokje zitten van zei
tot 's avonds half elf." Maar ot
een nieuwe boot aangeschaft )f
„De boot waar ik mee vaar, is j5>
jaar geleden afgekeurd. Niet*1
'ie verrot is, maar omdat 'ie te
voor dit gat. Dat werd alth
zegd. Volgens mij is 'ie niet L
maar varen die kruisers veel p
als je één of twee passagiers St
hebt zitten, krijgen ze er sch
natte broek door: Maar om git:
ben ik nooit, zegt Kinkel, d?
gens wel kan zwemmen. „Ik^1
aan het water, van zwemmeist:
overigens niet veel. Je kunt a|e]
zetter toch niet in je zwei
zitten!" 2
idr
\3u
Methadon is een synthetisch|it
aat, een kunstmatige heroïnenti
tige stof. Om een vervanging^! j
del voor het gevaarlijke morfine
hebben is er in vroeger, tijdene i
synthetische heroïne op de niti
gebracht; morfinisten konden) ie
der lichamelijke klachten naaihi
roïne overstappen. Na verloop d
tijd bleek echter, dat heroïne |e i
stens zo verslavend was als n^ei
ne. De Duitse chemische indijbi;
bracht toen methadon op de mj
twee keer zo sterk als morfiifcn
veel langer werkzaam. Het fe
wel degelijk dezelfde lichamehh
effecten als heroïne: de gebn£v>
krijgt een slechte huid, wordfcel
potent en heeft weinig trek in «kis
Toch zijn de drugvrije hulpvkei
ningsinstanties in Den Haag ütt
bereid mee te werken aan de uil)
ring van de gemeentelijke plaits
Mits en dat is een harde V
waarde de methadonvere
king niet meer op onderhoudsbl
maar op ontwenningsbasis
schiedt. Daarvoor is een „crisi'
toxificatlecentrum" nodig, eenf
trum waar een verslaafde op
moment van de dag (zonder ve|
zing; terecht kan voor een k
ontwenning met behulp van -
dit geval methadon. Een i
van deze strekking is vorige i
door de gemeenteraad
nomen.
Effect
Chênevert: „Het effect van de fa
thadonnota' van Du Chatinier, d
ook andere mensen dan die vai
drugvrije hulpverlening inges
keld worden, is goed. Wij willen lg
best wel met die andere mei
samenwerken, bij voorbeeld om
medisch personeel te begeleide)
Dat het aanpakken van het ve n
vingsprobleem en echt niet s
aan heroïne; ook de alcoholve
ving en het overdreven gebruik
medicijnen zijn onrustbarenc
hard nodig is, bewijzen de clj
1500 tot 2000 heroïnegebruik ei
Den Haag. Genoeg om nog
Emiliehoeves neer te zetten.
e C1J et
likei
l vijl
r» et
De Emiliehoeve en de huizen 1
De Maretak hebben sinds '72 f
bewoners gehad, op dit moQ
wonen er 69 min of meer ern
verslaafden. Honderd van hen]
bruiken geen heroïne meer en I
ben geen alcohoiverslavf
bleem.
door Haro Hlelkema
WOUBRUGGE Het lijkt het einde van de wereld: een
smalle dijkweg, hier en daar hulzen, in de lager gelegen polder
boerderijen. Het weggetje eindigt bij twee huisjes onder één
dak. Verlaten liggen ze erbij, aan de rand van het water een
brede vaarweg, waarover al en toe een vrachtschuit voort-
ploegt.
Het lijkt niet alleen het einde van de wereld, het dreigt het
binnenkort ook te worden die twee woningen achteraan de
Boddens Hosangweg ln Woubrugge. Nu ls het nog mogelijk
om het water over te steken met het veerbootje van Jaap
Kinkel die ln een van de hulzen woont. Maar morgen is het
oudejaarsdag: de laatste van Kinkel, die met pensioen gaat.
Kinkel houdt er mee op, het veer lijkt gedoemd te verdwijnen.
Want de grote vraag is: wie betaalt de veerman?
Een praehUg plekje ll het vlakbij
het Braasaemermeer en aan de ande
re kant de Wijde Aa Langs het huls
van veerman Kinkel loopt de scheep
vaartroute van Alphen en Lelden ln
noordelijke richting vla de ringvaart
om de Haarlemmermeer naar Am
sterdam Een druk stukje arater,
vooral 's zomers, wanneer de Rand
stad verpozing op het water zoekt.
In dat groene hart van Holland woont
DEN HAAG Er rollen al bij
na tranen in bet Paddegat, om
dat het veerbootje opgeheven
dreigt te worden. Toch wordt
er op het provinciehuis van
Zuid-Holland in Den Haag en
op de gemeentehulzen van
Woubrugge en Alkemade druk
gespeculeerd over het voortbe
staan van het veer. Gedepu
teerde Borgman, die de porte
feuille „rijwielpaden" beheert
(het veer verbindt twee provin
ciale fietspaden) en de veerxa-
ken van zijn collega Noorland
waarneemt, heeft aangekon
digd in de vergadering van Ge
deputeerde Staten te pleiten
voor een ruime bijdrage tot in
standhouding van het Padde-
gat-veer. Een nieuw vaartuig
en een nieuwe aanlegsteiger
kosten 30.000 gulden, waarvan
Borgman er tenminste 15.000
gulden voor rekening van de
provincie van wil maken.
Daarnaast is er 35.000 gulden
exploitatie-kosten nodig. Een
tuinder, aan de andere oever
van het Paddegat, overweegt
het werk van Jaap Kinkel over
■te nemen. Kinkel zelf wil even
tueel nog een maandje blijven
roeien, totdat er een oplossing
is gevonden.
Kinkel al 32 Jaar. Eerst was hij land-;
arbeider, maar toen hij eens aan de
oever van het Paddegat kwam om de
hand van de veermansdochter te vra
gen, kreeg hij van zijn aanstaande
schoonvader te horen: „Je kimt m'n
dochter krijgen, maar het veer moet
je erbij nemen." De veerman lacht,
als hij het vertelt.
Vroeger hondebaan
Een vetpot is het voetveer nooit ge
weest, maar enige tegenzin tegen zijn
werk heeft hij niet. „Vroeger was het
een hondebaan, dan was je dag en
nacht in de weer. Soms roeide je om
twee uur 's nachts nog over en 's
morgens om vijf uur weer. Dan had je
buschauffeurs; de één kwam terug
van een late dienst, de ander begon
aan een vroege."
,,'s Nachts roeien is nu niet meer
nodig. Alleen als er inwoners van
Roelofarendsveen op verjaardagsvi
site in Woubrugge gaan, wordt het
wel half twaalf/twaalf uur", zegt Kin
kel. „Ik denk dat ik zo'n honderd uur
voor het veer ln touw ben. Niet dat ik
al die tijd ln de boot zit, maar je moet
er toch steeds wezen. Ik ben geen
kapper. Die kan zeggen: ik sluit om
zes uur. Wij gaan door tot half elf 's
avonds'.
Weliswaar kan Jaap Kinkel 's avonds
t.v. kijken, maar toch let hij de hele
avond op zijn veer. Bij het raam zit-ie,
altijd hetzelfde plekje. Op de andere
oever van het Paddegat verlicht een
lantaarn het vlondertje, waar Kinkels
klanten staan. Bij mist is het wat
moeilijker te zien of er voetgangers of
fietsers over willen, maar Kinkel
heeft het meestal gauw in de gaten.
Nooit nachtje weg
Zomer en winter, elke dag zit Kinkel
aan de riemen. Veertig slagen is het,
als hij leeg is. „Maar ik denk dat ik er
ook wel eens tweehonderdveertig no
dig had. In de winter, als ik tussen de
IJsschotsen door moest. Maar in al die
DEN HAAG Een oppervlakkige waarnemer van het
drugbeleid van de gemeente Den Haag krijgt al gauw de
indruk dat een rondrijdende methadonbus, een gekraakt
pand en een nog ln te richten medisch en educatief centrum
de enige voorzieningen voor de Haagse herolneverslaafden
zijn. In de oorspronkelijke versie van het raadsvoorstel,
waarin wethouder Du Chatlnler (maatschappelijk welzijn,
volksgezondheid en wljkaangelegenheden) zijn plannen
voor de Junkies uiteenzet, zijn dat ook inderdaad de drie
belangrijkste voorzieningen.
De gemeenteraad ls vorige week
maandag akkoord gegaan met de
voorstellen van de CDA-wethouder.
maar niet nadat in een motie aan
dacht was gevraagd voor een ande
re belangrijke instelling op het ge
bied van de hulpverlening aan ver
slaafden: het Haagse Drugvrije Pro
gramma. In de raadsuitspraak
wordt Du Chatlnler gevraagd dui
delijk te maken hoe de instellingen
van dit programma (de Emiliehoe
ve, het dagcentrum het Witte Huis,
de stichting Maretak en het preven
tie- en Introductieteam) bij de hulp
verlening betrokken kunnen wor
den. En dat ls hard nodig, want die
instanties zijn al sinds juni van dit
Jaar niet meer ln het overleg met de
gemeente over het drugbeleid verte
genwoordigd.
Methadon
Dat het drugvrije programma niet
bij dat overleg betrokken ls geweest
blijkt duidelijk uit één van de resul
taten: de basis van Du Chatiniers
voorstellen wordt gevormd door de
verstrekking van het heroïnever-
vangende middel methadon op on-
derhoudsbasls; iets waarmee de
drugvrije instanties nooit akkoord
hadden kunnen gaan. Bovendien
en dat ls voor de drugvrije hulpver
lening het allerbelangrijkste ont
breekt ln de plannen van Du Chati-
nier het inzicht, dat voor een wezen
lijke aanpak van het verslavings
probleem het nodig ls. dat de maat
schappij wordt veranderd.
Robert Chênevert is de directeur
van de Stichting Maretak, die twee
hulzen ln Den Haag beheert, waar
ex-herolneverslaafden onderdak
vinden nadat ze twee Jaar op de
Emiliehoeve hebben gewoond. Hij
zegt: „De beslissing om methadon
te verstrekken is er doorgedrukt,
nadat het Europahuis aan de As-
sendelftstraat (waar veel vooral
Surinaamse heroïnegebruikers
onderdak vonden) gesloten werd.
Mensen kregen klakkeloos metha
don. binnen de kortste keren ston
den er 300 mensen bij de bus in de
rij te wachten om hun dagelijkse
portie van het chemische goedje.
Controle van de urine of het bloed
van de junkie (nodig om te bekijken
of hij naast de methadon ook nog
heroïne gebruikt) ontbrak."
Ontwenningsbasis
Toch kan methadon best wel ge
bruikt worden bij de behandeling
van herolneverslaafden, maar dan
niet op onderhoudsbasis (waarbij
de verslaafde voor onbepaalde tijd
een dagelijkse hoeveelheid metha
don krijgt). Nee, methadon voor een
periode van twee drie maanden op
zeer strenge voorwaarden verstrekt,
kan nodig zijn om de verslaafde te
helpen „afkicken" (ontwenningsba
sis). De pijn en het zich lullig voelen,'
die de heroïneverslaafde altijd over
vallen als hij ophoudt met spulten,
duren dan langer dan wanneer hij'
zonder vervangingsmiddel ophoudt
met heroïne, maar zijn minder
hevig.
Hoe streng die voorwaarden wel
moeten zijn blijkt uit Chêneverts
ervaringen ln Utrecht. „We deelden
in Utrecht methadon uit op onder
houdsbasis. Naderhand bleek dat
veel verslaafden ook ln Rotterdam
en Amsterdam een portie metha
don gingen halen. Soms verkochten
ze het spul zelfs om weer geld voor
heroïne te hebben." Chênevert er
kent, dat de methadonverstrekking
ln Den Haag wel zijn nut heeft ge
had. „Er ls een gat in de markt
aangeboord. Er zijn mensen be
reikt, die het drugvrije programma
nooit te pakken heeft gekregen, zo
als de Surinaamse verslaafden, die
tot nu toe niet veel trek hadden het
programma op de Emiliehoeve te
volgen", aldus de directeur van De
Maretak.
Maatschappelijke hulp
Erg veel kritiek heeft Chênevert op
het moment, dat de gemeente" wil
aanvangen met de maatschappelij
ke hulpverlening aan de verslaaf
den. „De verslaafde moet nadat hij
HJn methadon heeft gekregen, in de
schoolbanken gaan zitten. Hij moet
gaan zoeken naar werk. naar een
geschikte kamer en hij moet gaan
zorgen voor een goede sociale uitke
ring terwijl hij methadon ln z'n
bloed heeft", aldus Chênevert.
„Dat. kan ik zeggen, is bij voorbaat
gedoemd te mislukken. Iemand kan
inderdaad redelijk functioneren
met een minimale dosis methadon,
maar je moet Je niet afvragen hoe
Veerman Kinkel: 32 jaar lang geen nacht van het Paddegat weggeweest.
32 jaar heb ik nooit een zondag vrij
gehad. Ik ben nooit met vakantie
geweest. Nou zit ik daar niet mee.
want ik ben nooit weggaanderig ge
weest. Ik ben zelfs nooit een nachtje
weggeweest in die 32 Jaar. Nee, veelei
send ben ik niet. Ik ging nooit uit, dus
dat heeft ook nooit geld gekost."
Jaap Kinkel, die volgende maand 65
wordt, kent z'n klanten, 's Winters
tenminste, als hij er per dag zo'n
vijfentwintig overzet. Mensen uit „de
Veen" (Roelofarendsveen), die in
Woubrugge op de scheepswerf wer
ken. Een stuk of acht jongens, die in
Alphen of Langeraar op de landbouw
school zitten. Fietsers, die hun voer
tuig op de roeiboot tegen een paaltje
zetten en dan geduldig wachten tot
de veerman komt. Als het veer echt
opgeheven zou worden, zou het voor
al voor hen problemen opleveren. De
schooljongens moeten een eind om
rijden. De volwassenen ook of ze moe
ten elders gaan werken. „Sommigen
hebben al gezegd dat ze een andere
baan gingen zoeken. Ik kan het me
voorstellen: ga eens met slecht weer
veertien/vijftien kilometer omrij
den," zegt Kinkel.
Vrouw en kinderen
Al woont hij al 32 jaar aan een viswa-
tertje-om-te-zoenen, gevist heeft hij
nog nooit. „Dan moet ik de eerste
hengel nog kopen. Als ik niet met het
veer bezig ben, zit ik in m'n schuur, 's
Winters heb ik een stuk of zes koeien,
's zomers verbouw ik wat hooi langs
de rijwielpaden. Ach, ik ben altijd in
de weer geweest. Als ik er niet was,
dan zorgde mijn vrouw voor de veer
boot. Nee, niet m'n kinderen. Die heb
ben maar heel weinig geroeid. Ik heb
altijd tegen ze gezegd: jullie hoeven
niet voor de boot thuis te blijven. Het
is mijn vak. Ik heb het zelf gekozen.
Jullie hebben nooit gezegd dat ik 't
moest doen."
Koud eten
„Aan de ene kant heb je een vrij
leven, hier. Ik kan er bij boeren, var
kens heb ik en ongeveer twintig kip
pen. Maar aan de andere kant moet je
wel altijd klaar staan. Je kunt niet
zeggen: ik kom over tien minuten. Als
je zit te eten en er roept er een aan de
andere kant, dan ga je maar weer. Als
je terug bent, is je eten net koud.
Vooral in de zomer komt dat vaak
voor. Dan heb ik zo'n 250 tot 300
passagiers per dag. Toeristen, overal
vandaan. Sommigen komen elk jaar.
Maar ja, die lui wachten geen uur op
je, dus je kunt de tent niet even
tussentijds sluiten. Het zijn soms wel
eens vreemde lieden. Dan staan ze
gewoon op je bord te kijken. Het
geeft niet, want de eerste aardappel
moeten ze nog uit m'n mond kijken.
Maar het is wel anders dan vroeger.
Toen had je trouwens ook veel meer
vaste klanten. Dan begon ik minstens
om zes uur."
Ook als er ijs ligt is Kinkel in touw.
„Ik heb er wel eens drie kwartier over
De methadonbus.
hij dan leeft, dat is doodziek." En afgekickt sinds er methadon wordt slaafde kan wel vier of vijf keer per
als er ln de gemeenteraad wordt verstrekt, dan zegt dat volgens Chè- jaar afkickern. Wie verzekert, dat
gezegd, dat er al vijftig mensen zijn nevert niet veel. „Een herolnever- hij daarna niet weer zal gaan ge
bruiken? Daar kun je alleen voor
zorgen als de omstandigheden
waarin de verslaafde leeft veran
deren.
Eerst ontwennen
Voordat de maatschappelijke hulp
verlening kan slagen, moet de ver
slaafde dus eerst een ontwennings
kuur ondergaan. En niet andersom,
zoals de gemeente wil. De drugvrije
hulpverleningsinstanties houden
wel de volgorde ontwenning-resoci-
alisatle «a"
In het dagcentrum Het Witte Huis,
waar de verslaafde overdag terecht
kan, en in de Emiliehoeve, waar de
junkie ongeveer twee jaar perma
nent moet verblijven, wordt die ont
wenning op een unieke manier aan
gepakt. De verslaafde moet zichzelf
terugvinden, hij moet weer emotio
neel geladen worden. Door de ver
slaafde met zichzelf te confronteren
en door hem in plaats van de kick
die heroïne geeft, de bevrediging te
laten ondergaan die zwaar lichame
lijke arbeid schenkt (werken in de
tuin van de boerderij), proberen de
hulpverlenders van de Emiliehoeve
te bereiken, dat de verslaafde niet
weer meteen heroïne gebruikt, als
hij een tegenslag te verwerken
krijgt.
Na de Emiliehoeve vindt de ex-ver
slaafde voor een jaar onderdak in
één van de twee huizen van de Ma
retak. In drie perioden van vier
maanden wordt hem (weer) geleerd
hoe hij met geld moet omgaan, hoe
hij zijn medemens tegemoet moet
treden, maar ook hoe hij verstandig
gebruik kan maken van bijvoor
beeld alcohol en tabak. De ex-ver-
slaafde wordt bovendien onder
steund in zijn (verplichte) pogingen
werk te zoeken. Daarbij wordt ech
ter nooit vergeten, dat behalve de
ex-junkie zelf ook de maatschappij
er schuld aan heeft, dat hij ver
slaafd is geweest.
Herïne geaccepteerd
En dat besef ontbreekt volgens
Chênevert in Du Chatiniers plan
nen. „Du Chatlnler wil de junkies
beter geregistreerd zien, hij wil ze
lokaliseren. Het gevoel van „we
doen iets voor de verslaafden". Hij
koopt zijn verantwoordelijkheid
daarmee af. Het lijkt er bijna op dat
heroïnegebruik wordt geaccep
teerd, net zoals alcoholgebruik, ro
ken en zelfs de duizenden doden in
het verkeer worden geaccepteerd.
Dat is echt niet alleen, omdat de
overheid zich niet bij machte voelt
om iets aan de verslaving te doen,
maar dat is ook omdat een echte
aanpak ervan vereist, dat de maat
schappij wordt veranderd. En dat
wil de overheid niet, want dat is een
politieke stellingneming", aldus
Chênevert.
door Marcel ten Hooven
