tegen de klok
lm eeuwenoude botten
Geef een proefabonnement
Trouw
BonrVierwekenTrouwvoor f750
Zologisch instituut in Utrecht verhuist
Hele zaal zou
met mammoeten
te vullen zijn
I
Leegstaand huis
door brand verwoest
Bond tegen vloeken
adviseert niet
over boeken
Massamoordenaar
in VS bekent
Fietser aangereden
Meeste stakers van
Tropwind vertrokken
Verspreking zet
Belgisch gezin op
verkeerd spoor
Arnhem betaalt
looduitstoot
chemisch bedrijf
RDAG 28 DECEMBER 1978
TROUW/KWARTET H 9
recti
,JCHT (ANP) Toen de prehistorische bodem nog dreunde onder de machtige gang van
>escprbi]trekkende mammoet, kon het dier niet vermoeden dat aistammelingen van dezelfde
etets die hem hebben uitgeroeid, zich ooit zouden inzetten voor het behoud van zijn
'"dfcale botten.
i
p" vergeten hoek van de zolder
Jït Utrechtse geologisch insti-
hian de Oude Gracht liggen ver-
j onder een dikke laag stof;
kaken, ribben en andere ske-
p, die ooit hebben toebehoord
oeke mammoeten, die enkele
%enden jaren geleden nog on-
merd rondwandelden. Niet al-
p de zolder van het Instituut
voorwereldlijke overblijfselen
igen, ook de kelder en alle tus-
inde verdiepingen staan afge-
kasten, vitrines en kisten
met fossielen, botten, sche-
stenen"
j^.^d barst schier uit zijn voegen,
assen de opeengestapelde oud-
[d Jndige vondsten moeten een
laan driehonderd studenten colle-
,„n ien en onderzoek verrichten en
ezigast zijn er nog de wetenschap-
n I medewerkers die zich ln de
uithoeken van het eeuwenou-
louw aan hun monnikenwerk
>uw'™
ESS
dat nijpend ruimtegebrek
I te maken zal het geologisch
Jit binnen afzienbare tijd ver-
gnaar het nieuwe universiteits-
De Uithof, even buiten
Dit lijkt echter tevens het
b betekenen voor de even zeld-
gigantische collecties, want
|üeuwe onderkomen zal de mu-
nctie van het irstituut radi-
Ivorden teruggedrongen en
negentig procent van de verea-
voorgoed in kelders te ver-
In de gangen van het oude
|it staan laden met hun kost-
houd hoog opgetast, al klaar
i verhuizing.
aan de prehistorische voor-
verknochte wetenschaps-
ronder wie de paleontoloog
"Y. Sondaar, hebben echter
plannen ontwikkeld om de dreigende
ondergang van de collecties af te
wenden. Zij willen van het oude insti
tuut een regionaal natuurhistorisch
museum maken, waarin tevens de
volledige collecties van het Zoölo
gisch Museum kunnen worden onder
gebracht.
De plannenmakers hebben hun
ideeën uiteengezet in een nota, die is
verzonden aan het ministerie van
CRM, de gemeente en de provincie
Utrecht en aan het college van be
stuur van de rijksuniversiteit. Het
ministerie heeft zeer positief gerea
geerd op het initiatief en heeft toege
zegd te willen meedenken bij de te
ontwikkelen plannen.
Die plannen behelzen niet louter een
„museum voor oude botten", maar
gaan heel wat verder. Zo zien dr.
Sondaar en de zijnen hun toekomsti
ge museum onder meer als een brug
tussen de natuurhistorische weten
schap en het onderwijs. Zowel voor
het lager- en voortgezet-, als voor het
hoger onderwijs. Bovendien zal het
museum moeten gaan bijdragen aan
het kweken van meer kennis, interes
se en begrip voor de natuur en het
milieu. Niet in de laatste plaats blijft
het een gelegenheid, waar studenten
hun wetenschappelijk onderzoek
kunnen verrichten. Ook amateur-ge
ologen zijn er welkom als ze eigen
vondsten willen onderzoeken.
Zijn instituut heeft zo een grote ver
zameling mammoetskeletten dat er
met het grootste gemak een hele
„mammoetzaal" mee kan worden in
gericht.
Mocht deze hartewens van Sondaar
in vervulling gaan dan zal onder meer
het pronkstuk van het instituut, de
gaafste mammoetschedel van Euro
pa aan den volke kunnen worden
getoond. Maar ook de twaalf miljoen
Jaar oude, door Sondaar zelf gevon
den, schedel van een sabeltandtijger,
de schedel van een tienduizend Jaar
geleden gestorven wolharige neus
hoorn en het gewei van het reeds
duizend Jaar uitgestorven reuzehert
zullen een plaatsje krijgen in het mu
seum, dat nu nog alleen op papier
bestaat.
'indië'
In de vochtige kelders van het insti
tuut ligt uitgestald in maar liefst 942
laden de zogenaamde Indië-collectie,
een volgens kenners unieke verzame
ling fossielen, gesteenten en minera
len uit Indonesië. Sondaar brandt
van ongeduld om deze bijna ver
schimmelde. collectie in al zijn
schoonheid ten toon te kunnen stel
len in overzichtelijke vitrines.
Slechts drie
Dr. Sondaar vindt het bedroevend
dat ons land slechts drie natuurhisto
rische musea telt. Hij wijst erop dat Schoolkinderen, van wie Sondaar
in Nederland, op Rusland na, de hoopt dat ze straks in groten getale
meeste mammoetbotten ter wereld naar het museum komen, zullen als
worden gevonden, maar dat nergens het aan hem ligt naar hartelust de
in ons land zo'n beest ten toon ge- fossielen mogen betasten of eens een
steld staat. echt mammoetbot mogen optillen.
Sondaar heeft geen hoge pet op van
de prehistorisch kennis van het ge
middelde Nederlandse schoolkind.
Bij zijn bezoeken aan het buitenland,
vooral in Duitsland, valt het hem op
dat de schooljeugd daar wel verras
send goed vertrouwd is met de ver
schillende geologische tijdperken en
met hetgeen er toen op aarde gebeur
de. „Ik vertel hier in Nederland al niet
eens meer dat ik paleontoloog ben,
want niemand weet wat dat is," zegt
hij, terwijl hij bijna verliefd over een
triloblt (een half miljard Jaar oude
reuzenpissebed, zo groot als een keis
teen) aalt.
Leemte
Dr. Sondaar is ervan overtuigd dat
zijn museum straks in een grote leem
te zal voorzien. Als bewijs hiervoor
komt hij met de bezoekerscljfers van
door studenten opgezette tentoon
stellingen in Ouwehands Dierenpark
in Rhenen over de evolutie van het
paard en de mens. Deze exposities
trokken vele tienduizenden belang
stellenden. Tot eind april is er ln dat
zelfde dierenpark een door geologie-
studenten ingerichte tentoonstelling
te zien over „schipbreukelingen van
de natuur".
Deze expositie toont dat dieren die
op eilanden leven in de loop der tij
den veranderd zijn en is bedoeld om
op begrijpelijke manier een stuk we
tenschappelijk onderzoek naar bui
ten te brengen en tevens om te laten
zien wat er achter de muren van een
universiteit gebeurt. Het inrichten
van de expositie is voor de studenten
tevens een educatieve proeve van be
kwaamheid.
Dat dergelijke tentoonstellingen wor
den opgezet in Rhenen komt volgens
Sondaar doordat er in Utrecht geen
plaats is. Volgens hem zal het mu
seum in de toekomst onderdak moe
ten bieden aan steeds weer wisselen
de tentoonstellingen over de vele as
pecten van de geologie en de daarmee
samenhangende wetenschappen.
De tijd dringt, want voorbereidingen
voor de verhuizing worden al getrof-'
Onderzoekers bij een opgegraven mammoet-skelet
fen. De rijksuniversiteit in Utrecht
heeft inmiddels toegezegd het gé-
bouw in principe beschikbaar te wil
len stellen voor een museum, maar
volgens Sondaar dreigt de hele 2aak
te blijven steken in de ambtelijke
molen vanwege de vraag, wie zal
betalen?
Bij het opstellen van de plannen is
ingehaakt op de museumnota van
het ministerie van CRM, waarin on
der meer stoat dat gemeente en pro
vincie meer geld zullen krijgen om
een eigen cultureel beleid te voeren.
Geld is vooralsnog alleen op papier
toegezegd en gemeente en provincie
aarzelen met een definitief „ja" tegen
de plannenmakers.
Voor dr. Sondaar en de zijnen is het
van het allergrootste belang dat de
collecties niet de deur uit komen. Ze
kunnen door het transport worden
beschadigd, maar ook zal het des te
moeilijker zijn het museum van de
grond te tillen, als alles eenmaal in de
kelders van het universiteitscentrum
De Uithof ligt opgeslagen. Een race
tegen de klok dus.
Ondertussen wijzen de plannenma
kers op de museumnota van CRM
waarin met betrekking tot natuurhis
torische musea te lezen is dat ze een
verbindingsschakel moeten vormen
tussen het wetenschappelijk onder
zoek enerzijds en de activiteiten van
regionale of lokale natuurhistorische
genootschappen en daarmee verge
lijkbare groepen van gevorderde
amateurs anderzijds. CRM ziet ook
taken weggelegd daar waar het gaat
om bevredigen van de nieuwsgierig
heid naar feiten en processen in de
natuur en verwachten dergelijke mu
sea dat ze natuur- en milieubesef-
verhogende activiteiten ontplooien.
Natuurbehoud
Een natuurhistorisch museum moet
naar de visie van CRM natuurbehoud
bevorderen en tevens een thuishaven
zijn voor groepen van natuurliefheb
bers. Dit alles en nog veel meer is nu
precies wat dr. Sondaar met het
Utrechtse historische museum voor
ogen staat. Hij wil zelfs zo ver gaan
dat leraren van lagere en middelbare
scholen meegaan naar opgravingen
in het buitenland om zo vanuit eigen
ervaring natuurhistorisch onderwijs
te geven. Als het Utrechtse geolo
gisch instituut in het buitenland bij
zondere opgravingen verricht kan
door de studenten daarvan weer een
interessante tentoonstelling worden
samengesteld.
Sondaar ziet het museum straks niet
als een stofnest vol oude botten,
maar als een levendige bijenkorf vol
belangwekkende activiteiten die
jaarlijks door tienduizenden Jeugdi
gen en volwassenen ter lering en ver
maak wordt bezocht.
mmmm wêêêêêê mmm mmm wmmm mmm mmm mmm mmm mmm mmmm mm
Op het volgende adres wil ikTrouw graag vier Mijn eigen naam en adres zijn:
weken lang bezorgd zien worden. Naam
Naam
Straat
Adres
Postcode/Plaats
Postcode/Plaats-
Ik stel er wel/geen prijs op dat mijn naam
bekend wordt gemaakt (doorstrepen wat niet
vanjtoepassing is)
Giro
U ontvangt een acceptgirokaart voor f7,50
Bon in een open envelop zonder postzegel
zenden aan Trouw, Antwoordnummer 2792,.
1000 PA Amsterdam.
:kje nr 1743: Venus in het vi-
oor P. Smolders. Uitg. Stich-
IO, Lelystad. 20 blz - 1.75; nr
Jpleving en veel meer, door
Moerkerken.
tkere stroom, roman van U.
spelend in een provincle-
aan het eind van de 19e eeuw.
Zuidhollandsche Uitgever-
ichappij, Amsterdam. 398 -
geverij Scheltens en Giltay te
laag is het 22ste deel van de
Nederlandse Larousse Ency-
ie verschenen. In dit 716 pagi-
llende deel komen de woorden
OCIE - TEC. Ook in dit deel
eer veel illustraties en kaarten
tr en zwart wit.
uit zee, oorlogsroman van D.
1. 245 blz - 19.90 Uitg. Zuld-
lsche uitgeversmaatschappij,
rdam.
ine vallei, stad en land aan de
geschreven door A. Buter e.a,
to's van R. Lucas. Uitg. Voor-
Den Haag. 189 blz - 52.50. Per
t 1979 wordt de prijs 62.50
ard en pony-handboek, verzor-
f richten en berijden door Jane
Uitg. Veen, Wageningen. 208
49 90.
J Rostrum te Haarlem zond
volgende boeken: 21ste centu-
i, Foss (143 blz - 29.90 en De
r Ier almanak 1979-1980, door G.
to, met uitvouwposter van alle
r systemen gegroepeerd rond
ologische sterrenhemel. 96 blz
5.
De romans van A. Oosterbroek-Dut-
schun „Niets is tevergeefs" en „Moe
der, daar is Amy" zijn nu gebundeld
in één boek, verschenen bij Zomer en
Keuning te Wageningen onder de ti
tel Toch kwam de ware liefde. 468 blz
- 24.50
Spelregels, voor sociaal-geografisch
en aanverwant onderzoek door A.
Piers a. Uitg. Van Gorcum, Assen. 195
blz - 29.50
De angel van het sterven, door F.
Zorn. Uitg. Gottmer, Nijmegen. 239
blz - 27.90.
De vrijspraak, proeve van een artis
tiek leerboek door G. Buschman.
Uitg. Sobibor, Den Bosch. 224 blz -
ƒ15,-
Toon Hermans. Liggen in 't gras. Am
sterdam/Brussel, Elsevier, 1978. 176
blz. 14.90. Verhaaltjes en versjes,
thematisch gerangschikt
Eelke de Jong, Rijk de Gooyer, Peter
van Straaten. Beste Jongens. Am
sterdam, Loeb en Van der Velden,
1978. 158 blz. 19.50. Oorspronkelijk
in de Haagse Post verschenen.
S. Vestdijk. De arme Helnrich. Am
sterdam, De Bezige Bij, 1978 280 blz.
gebonden ƒ37.50. Dit is het derde
deel van de Victor Slingeland-triolo-
gie, nu als 31 ste deel verschenen van
Vestdijks Verzamelde Romans.
Arthur Lehning. Marsman en het ex
pressionisme. Met reprodukties naar
veelal ongepubliceerd materiaal.
Utrecht. Reflex, 1978. 62 blz. 17.50
Reprint van een belangrijke studie
(in '59 verschenen) over Lehnings
Jeugdvriend.
J. L. de Jager. Het Laioscomplex.
Amsterdam, De Bezige Bij, 1978. 160
blz. 19.90. Roman over een gecom
pliceerde vader-dochter verhouding,
en over de problemen van een oudere
man.
Bouke B. Jagt. De muskietenoorlog
en andere verhalen Amsterdam/Brus
sel, Elsevier, 1978. 128 blz ƒ14.90.
Zeven verhalen die zich bijna alle
maal afspelen in het voormalige Ne
derlands Nieuw-Guinea.
Gerrit Jan Zwier. Een terloopse
handreiking. Amsterdam/Brussel, El
sevier. 1978. 160 blz. ƒ16.90. Negen
nieuwe verhalen van de auteur van
„De Noordkromp".
Astère Michel Dhondt. Nieuwe tij
den. Amsterdam, De Bezige Bij, 1978.
140 blz. Poëtische brieven.
Mark Insingei. Gezwel van wortels,
Amsterdam, Uitgeverij Jimmink,
1978. 72 blz. ƒ22.50. Experimentele
novekle.
Ali Groenhuizen. Jenneken. De
dochter van de papiermaker. Een Ve-
luwse novelle. Den Haag, Kruseman,
1978. Historische streeknovelle.
Willem Brandt. Hart van Jade. Chi
nese lyriek. Baarn, Hollandia, 1978.80
blz. 3de, herziene en uitgebr. dr.
15,90.
Loes Nobel. Gebroken rijst. Indische
verhalen. Baarn, Hollandia, 1978. 112
blz. 15,90.
EINDHOVEN (ANP) - Een winkel/
woonhuis in Eindhoven is gister
avond door brand volledig verwoest.
Aan de brand ging een explosie voor
af. De gaskraan in het pand, dat sinds
vrijdag leeg stond, was opengedraaid.
Tijdens de brand is dit vrijstaande
pand grotendeels ingestort. Het ver
keer op de autosnelweg Den Bosch-
Eindhoven, waaraan het pand is gele
gen, moest aanvankelijk worden om
geleid.
VEENENDAAL (ANP) De bond
tegen het vloeken acht het niet zijn
taak te adviseren hoe de gemeente
Genemuiden moet handelen met boe
ken die'godslasterlijk en zedenbeder
vend zijn. Dit schrijft de bond in
antwoord op vragen van het gemeen
tebestuur van Genemuiden welke
boeken op grond van godslastering
en zedenbederf in aanmerking komen
om uit de plaatselijke bibliotheek te
worden verwijderd.
B en w had de bond hierom gevraagd
omdat de SGP-fractie in de raad het
gemeentebestuur had verzocht de
subsidie aan de openbare bibliotheek
stop te zetten of de godslasterlijke en
zedenbedervende boeken te verwij
deren.
De bond tegen het vloeken geeft in
zijn antwoord wel bepaalde criteria
aan voor godslasterlijke boeken. Dat
zijn naar hun mening boeken waarin
de naam van God veelvuldig op grove
wijze wordt misbruikt en boeken
waarvan opzet, intentie en strekking
zozeer anti-God zijn dat het godslas
terlijk kan worden genoemd, aldus de
bond.
Zedenbedervend noemt de bond een
levenshouding en de verwoording er
van, die de meest elementaire gehoor
zaamheid aan de geboden van God
afwijst. De bond hoopt het gemeente
bestuur een zodanig duidelijke om-,
schrijving te hebben verstrekt dat
het er in de praktijk mee zal kunnen
werken.
Het Brakke Grondcomplex aan de Nes te Amsterdam heeft alleen nog maar een gevel aan de zijde van de Oude
Zijds Voorburgwal. Daarachter wordt het Belgisch cultureel centrum gebouwd
RENKUM (ANP) De 81-Jarige Arte
Folmer uit Heelsum is gistermorgen
om het leven gekomen bij een ver
keersongeval in Renkum. Fietsend
op de rijksweg werd hij door een auto
aangereden.
DES PLAINES (AFP) De 36-jarige
John Gacy, die zaterdag wegens
moord in staat van beschuldiging is
gesteld in het Amerikaanse Des Plai-
nes (Illinois), heeft bekend in totaal
32 jongelui te hebben vermoord. Vol
gens zijn bekentenis heeft hij 26 van
de lijken begraven in en rond zijn
huis in Des Plaines, nabij Chicago, en
heeft hij de overige 6 in een naburige
rivier geworpen. De politie had eind
vorige week al vijf lijken gevonden in
het huis van Gacy, en zondag nog
eens vier. De zoekacties zijn dinsdag
hervat. Daarbij worden de plafonds
in Gacy's woning gesloopt en de mu
ren neergehaald. Het onderzoek kan
verscheidene weken gaan duren. Vol
gens dr. Robert Stein, arts in een van
de buitenwijken van Chicago, vordert
de politie erg langzaam omdat ze
vreest bepaalde aanwijzingen te zul
len vernietigen.
ROTTERDAM (ANP) De meeste
stakers op de bulkcarrier "Tropwind"
zijn vertrokken. Toen het Amster
damse stuwadoorsbedrijf „De Riet
landen" gisteren het laden hervatte
na zeven weken actie voor hoger loon,
vertrokken vier Filippijnse zeelleden
naar Schiphol.
Zes landgenoten vertrekken vandaag
naar huls. zo heeft een Rotterdamse
vertegenwoordiger van de internatio
nal transportworkers federation la
ten weten.
Aan boord blijven vijf man doorsta
ken. Ze gaan door tot de nieuwe eige
naars van de Tropwind zich in Am
sterdam melden met een aflosbeman-
ning.
GRONINGEN (ANP) Voor
een gezin uit het Belgische
grensplaatsje Essen is het
kerstweekeinde zaterdag wel
heel verwarrend begonnen. De
familie belandde namelijk in
Groningen in plaats van het
Zeeuwse Kruiningen.
Een man en vrouw en hun
dochtertje, wilden vanuit hun
woonplaats even ten zuiden
van Roosendaal met de trein
naar Kruiningen. Op het stati
on bestelden zij kaartjes voor
de reis naar „Kroningen". De
loketbeambte begreep hieruit,
dat het drietal naar Groningen
moest, en zo arriveerde de fa
milie zaterdagavond op het
station van die stad.
De Vlamingen vroegen daar
een politieman de weg naar de
Slotstraat. De agent deelde het
echtpaar mee, dat er in Gronin
gen geen Slotstraat bestaat.
Toen de Vlaming vertelde dat
hij al eens op de brommer in
een uurtje naar „Kroningen"
was gereden en hem de lange
duur van de treinreis daarom
nogal had verbaasd, was het
misverstand snel opgelost. Het
gezin werd alsnog op de trein
richting Kruiningen gezet.
DEN HAAG Het kabinet-Van Agt
heeft het voorstel van het vorige ka
binet overgenomen om de grondwet
telijke hindernissen op te ruimen die
er bestaan voor buitenlanders om
aan gemeenteraadsverkiezingen deel
te nemen en gemeenteraadslid te
worden.
ARNHEM (ANP) De gemeente
Arnhem heeft voor de komende drie
jaar in totaal 650.000 gulden uitge
trokken voor de bestrijding van de
gevolgen van de looduitstoot door
Bllliton in die stad. Dit geld willen b
en w onttrekken aan de gemeentelij
ke reserves, omdat loodreinlging in
de omliggende wijken een „calami
teit" is, die niet gefinancierd kan wor
den uit de normaal beschikbare mid
delen, zo staat het in het gemeentelij
ke beleidsplan voor de komende Ja
ren. Welke reinigingsmaatregelen de
gemeente denkt te nemen, is onbe
kend.
Een werkgroep van de landbouwho
geschool in Wageningen adviseerde
enige tijd geleden de bovenlaag van
de tuinen rond Bllliton te verwijde
ren. Eind vorige maand kreeg het
bedrijf van gedeputeerde staten van
Gelderland een nieuwe vergunning
voor de uitworp van lood in de lucht.
Bllliton mag volgens die vergunning,
waartegen van verschillende kanten
beroep is aangetekend, maximaal
vijfendertig kilo lood per etmaal lo
zen. Dat is de helft van de hoeveel
heid lood, die Bllliton vroeger mocht
lozen.
Van een onzer verslaggevers
ZUNDERDORP - Uit de Nederlands
Hervormde Kerk van Zunderdorp
(even ten noorden van Amsterdam) is
tijdens de kerstdagen een eeuwen
oud, achtdellg tinnen avondmaalstel
verdwenen.
Enkele delen van dit avondmaalstel
zijn afkomstig uit de zestiende en
zeventiende eeuw. Van de dader ont
breekt leder spoor.
