Bob de Lange boeide
altijd op het toneel
Vanavond
terugblik op;
het jaar 1971
Nijhoffprijzen voo
vertaalwerk
Mogelijk toch
een Top 30
bij de NOS
Belangrijke exposities
in Leiden en Amsterdam
Acteur speelde reeks uiteenlopende figuren
Thematische aanpak
Fotografie belicht het verleden
r
DONDERDAG 28 DECEMBER 1978
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
AMSTERDAM De geliefde acteur en regisseur Bob de Lange ls gistermorgen op weg naar
Schiphol voor een bezoek aan Londen, aan een hartaanval overleden. HIJ was 62 Jaar.
De laatste rol die Bob de Lange speel
de. was die van FUlppo C hl an belli In
de Jubileumvoorstelling van de to
neelgroep Theater: de trilogie „Het
buitenverblijf" van Carlo Ooldonl.
Het was een soort come-back. Op
advies van zijn dokter heeft hij na
eerdere hartaanvallen, enkele Jaren
niet meer op de planken gestaan. In
deze grote rol leek hij een herboren
man. ouder en wijzer geworden, met
een milde, tintelende wijsheid en een
Uchte zelfspot vol humor. Een prach
tige oude vader, die nooit nee kon
zeggen tegen zijn dochter (SJoukJe
Hooymaayer) van wie hij oprecht
hield, maar over wier doen en laten
hij zachtjes het hoofd schudde.
Je kon ook aan hem zien, hoe volko
men hij zich ln die rol thulsvoelde,
hoe bijzonder ontspannen hij speel
de. en hoe heerlijk hij het vond weer
in het toneel terug te zijn. Juist daar
om komt zijn plotseling overlijden
bijzonder hard aan, voor zijn vrouw
allereerst, maar ook voor het gezel
schap. en zeker niet alleen omdat het
deze voorstelling nog veertien keer
moet spelen en ook voor alle toneel
liefhebbers. Bob de Lange ls altijd
een boelende verschijning op het to
neel geweest ln welk genre dan ook.
Want hij was een veelzijdig man, die
zowel grote Shakespearerollen (Ri
chard m, Hendrik IV bijvoorbeeld)
gespeeld heeft of grote blijspelfigu
ren (ln verschillende stukken van
Feydeau bijvoorbeeld).
Speelstijl
Ad Visser presenteert een
jaarovenicht van het pop
wezen.
Ned. 2/19.95
Wat heet beter, de rubriek
over alternatieve geneeswij
zen, gaat vooraf aan de „Brief*
kaart".
Ned. 1/19.49
De redactie van het NOS-
joumaal verzorgt het jaaro
verzicht.
Ned. 1/21.55
De BET start de Franse tv-
serie Praal en tegenspoed der
courtisanes naar de roman van
Honor* de Balzac.
België 2/20.10
Solisten, koren en het Radio
Filharmonisch Orkest voeren
Puccini's muziekdrama Edgar
Giacomo uit.
Hilv. 4/15.00
Stof voor de rubriek Con
frontatie of dialoog (over
christendom en de andere
godsdiensten) ontleent prof.
dr. G. P. tlartvelt aan Lessings
toneelspel Nathan de Wijze.
Hilv. 1 22.00
Het kwartet Gijs Hendriks
speelt in het Larense Jazzcafé.
Hilv. 3/22.02.
subsidie speelde. Maar Bob de Lange,
wiens speelstijl wel verwant was aan
die van Cor Ruvs. was nog pas 37 (hij
was ln 1916 ln Rotterdam geboren) en
had nog niet de populariteit van zijn
voorganger. Een aanbod van de ge
meente Rotterdam om het hele gezel
schap. Inclusief de leiding, op te doen
gaan ln het Rotterdams Toneel, daar
Co Amoldl ging vertrekken, werd dan
ook aangenomen. Bob de Lange
vormde met Jan Beulings de artistie
ke leiding. Ze hadden jonge spelers
als Ton van Duinhoven. Henni Orri.
Eric van Ingen. en trokken Hans Croi-
set, Johan Fiolet en Lia Dorana aan.
terwijl oudere getrouwen bleven:
Sara Hendrik Heyblom, Nell Koppen
en Wim van den Brink. In hun tweede
seizoen namen zij ook Ton Lutz ln de
leiding op. Omdat ze het op den duur
niet eens bleken over het te voeren
beleid, vertrok eerst Jan Deullngs.
daarna ook Bob de Lange. Hij keerde
eerst terug naar de Haagse Comedie,
waar hij al enkele seizoenen met suc
ces gewerkt had en speelde er behal
ve de genoemde Shakespearerollen
ook ln stukken van Anouilh en zelfs
rechter Azdak ln de Kaukaslsche
Krijtkring van Bertolt Brecht. Na een
tiental Jaren volgde hij bij de Neder
landse Comedie Ton Lutz, Inmiddels
ook weer uit Rotterdam verdwenen,
op ln de artistieke leiding. HIJ regis
seerde er onder andere Feydeau,
speelde er een onvergetelijke Harpa-
gon ln Erik Vos' Breugheliaanse voor
stelling van de vrek van Molière.
Podium
Toen Amsterdam zijn toneelsubsidie-
beleld weigerde, greep Bob de Lange
de kans aan om een eigen kamerto
neelgezelschap op te richten: Podi
um, dat ln zijn derde voorstelling een
goed ensemble aan het worden bleek,
maar dat door ontoereikend zakelijk
beheer plotseling moest verdwijnen.
Voor De Lange moet dit een bijzon
der harde slag zijn geweest.
Hij verdween lange tijd uit het zicht
van het publiek, al verscheen hij
soms ln rollen op de tv, waarin hij de
grote acteur bleef die hij geworden
was. Daarom was het publiek kenne
lijk zeer verheugd, toen het hem in
j
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Het NOS-televisiejournaal zendt vaiiz
tussen 21.55 en 23.15 uur op Nederland 1 het jaaroverzie
Deze keer wordt uitgegaan van een thematische aï
Losse nieuwtjes worden in een verklarend verband gepl
Bob de Lange
die Goldoni zo schitterend terugzag, grote hoogte, omdat hij zo overrom-
in volle rijpheid, zou je zeggen, en op pelend menselijk bleek.
Het was dan ook geen wonder, dat hij
na het overlijden van de grote
blijspelacteur Cor Ruys ln 1952, ge
vraagd werd diens plaats ln te nemen
bij Het Vrije Toneel, het eigen gezel
schap van Anton Ruys. dat zonder
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM - BIJ de N08-radio
wordt de mogelijkheid onderzocht
met ingang van 1 april 1979 toch weer
het platenprogramma Top 30 te gaan
uitzenden.
Op 1 Januari zal de Top 30 op vrijdag
middag plaats moeten maken voor
Veronica die alvast meer zendtijd
krijgt totdat per 1 paril het totaal
aantal zenduren wordt gegeven.
Was er oorspronkelijk geen sprake
van dat de N08 nog met een Top 30
zou blijven komen nu wordt toch
nagegaan of het mogelijk is op 1 april
met dit programma terug te komen.
Als uitzendUjd wordt de zondagmid
dag op Hilversum 3 genoemd.
Waarschijnlijk wordt het programma
dan uitgebreid tot Top 50.
Het Nationaal Ballet van Cuba zal
van 12 tot en met 19 januari een
tournee door Nederland maken. Het
in totaal 73 personen tellende gezel
schap zal ln ons land vijf voorstellin
gen van drie verschillende program
ma's brengen verspreid over de ste
den Amsterdam. Utrecht. Den Haag
en Rotterdam Op het programma
staan een aantal stukken van Alicia
Alonso. artisUek leidster van het ge
zelschap. waaronder het ballet „Gi
selle". Verder zullen werken van de
choreografen Azari PUsetskl en Al
berto Mendez en Michel Fokine te
zien zijn.
Speciaal vandaag
door Dick Boer
AMSTERDAM Er valt een verheugende nieuwe belangstel
ling voor de fotografie op te merken. Niet minder dan drie
musea wijden zich aan een overzicht van de gehele fotografie.
Lelden begon ln de Lakenhal onder de titel „Belicht verleden"
met het eerste deel van dit overzicht van de Jaren 1839 tot 1920
met de verzamelingen uit het Leldse Prentenkabinet, waarna
nu ln het Stedelijk Museum te Amsterdam uit het zeer
belangrijke eigen bezit aangevuld met stukken uit het
Prentenkabinet de Jaren 1940 tot 1975 worden getoond.
Straks komt het Haagse Gemeentemuseum als derde met een
overzicht van de belangrijke jaren 1920 tot 1940.
Belangrijke thema's voor het binnen-
landse nieuws zijn de politieke en
sociale strijd rond Bestek '81, de pro
blemen met betrekking tot ethnische
minderheden in ons land zoals Zuid-
molukkers, Marokkanen en Surina-
mers, de kwesties -Aantjes en -Men-
ten en de kwiksinaasappelen.
Maar ook de terugkeer van het Neder
lands voetbalelftal van de Wereld
kampioenschappen ln Argentinië en
de treinramp bij Westervoort zullen
weer even aan de vergetelheid wor
den ontrukt.
Het belangrijkste buitenlandse
nieuws wordt gevormd door de pogin
gen om tot een vrede in het Midden-
Oosten te komen en in verband daar
mee het overleg In Camp David en
het toekennen van de Nobelprijs aan
Sadat en Begin.
Henk Neuman zal vervolgens aan de
hand van beelden ingaan op de be
slissende invloed, die de grote
machtsblokken in de wereld hebben
bij tal van ontwikkelingen. Ook
wordt aandacht besteed aan de na
tuurrampen ln 1978 en aan „1978 als
het jaar van de drie pausen".
Joop van Zijl presenteert hi
overzicht over 1978 van het jo
Op Nieuwjaarsdag brengt de NCRV het tv-spel „De Woeste
Hoogte" van de schrijfster Emily Brontè op het scherm. De
foto toont een scène met Josine van Dalsum en Hans Bos
winkel.
ADVERTENTIE
maandelijks
iamilie-film-
magazine
met gratis
bioscoop
kaartje
deze
maand
BARBARA
BACH
buitenkant laten zien
ATE DE JONG:
Monique van da Van
heeft geen steraiiurea
LUCKY LUKE
ichiet raak
Voor |eeen him pikt
pak je Premiere.
Nieuw ven
Het Spsctrum
Tijdeii|he Wm-pnfS"
1S,SO binnenkort
24.50
Uw voerdeel nu Sr
De Mm r»u m vete
broscopen Dus
onmOdeliiik verkrijgbaar
d* fllm-edltl» van
Richard Adams'
bastsallar
WATIR SCHAPS
HEUVEL
Het fascinerende verhaal,
bewonderenswaardige
beelden, aktie en treffende
dialogen
(Lezers van net filmblad
Première hebben b>i
aankoop recht op gratis
poster plus speciale
pnis
Ook verkrijgbaar van
Richard Adams
Waterachapaheuvel,
de integrale uitgave als
pocket 9.75
gebonden f 29.25
va# honden, :<|n
nieuwste bestseller
f 32.50
Nu inde boekhandel'
Originele soundtrack
van de Mm met de song
Bright Eyes'' gezongen
door Art Oarl unkel ie
verknigen op CBS 70161
Angela Moriey
Compositie Bnght Eyes'
Mike Ban
Pr* 20,29
Bij de opening ln Amsterdam stelde
Pieter Boersma, voorzitter van de
GKf (Gebonden Kunsten federatie)
de oude vraag of fotografie wel kunst
kón zijn? Hij wist niet, dat in deze
zelfde zaal in 1921 Adriaan Boer bij
de opening van de jaarlijkse ama
teur-tentoonstelling het enig Juiste
antwoord op die vraag al had gege
ven: waar een kunstenaar werkt, daar
ontstaat kunst, welk Instrument hij
ook mag gebruiken.
Kool-drukken
In Amerika worden de laatste jaren
grote bedragen neergeteld voor oude
kool-drukken, gomdrukken, houdba
re voortbrengselen van de oude foto
grafen daar. Men komt ook hier sterk
onder de Indruk van de grote moge
lijkheden van dit medium, op voor
waarde, dat het door kunstzinnige
mensen wordt toegepast. De prachti
ge collectie van het Prentenkabinet
van de Leldse Rijksuniversiteit is af
komstig van de oude verzamelaar
Aug. Grégolre, die later de gomdruk-
kencollectle van de fotograaf Bers-
senbrugge eraan kon toevoegen. Tot
de schenkingen, die er later bijkwa
men behoren ook de prachtige oude
camera's en optiek, toebehorende
aan het voormalig Fotografisch Mu
seum te Haarlem.
Veilig stellen
Iedereen, die deze fijne, kostbare col
lecties ziet, ls van mening, dat er zo
gauw mogelijk fondsen moeten ko
men om dit culturele bezit veilig te
stellen, voordat het onherroepelijk te
gronde gaat. Prof. Van de Waal, direc
teur van het Leldse Prentenkabinet
heeft daarvoor plannen gehad, die hij
door zijn vroege dood niet meer heeft
kunnen uitvoeren. Misschien gaan
nu, bij het zien van deze tentoonstel
lingen, eindelijk de ogen open voor de
grote verplichting die op ons volk
rust. deze cultuurschatten voor het
nageslacht te bewaren. Men behoeft
slechts bij de Staatsuitgeverij ver
schenen platenboeken te zien, om te
beseffen, welk een prachtig materiaal
nu nog aanwezig is.
Uitgangspunt te Amsterdam is de
eigen verzameling van het Stedelijk
Museum, vooral bestaande uit de col
lecties van de GKf, waar voortreffe
lijk werk bij ls. Ik noem onder velen
de namen van Emmy Andriesse, Ad
Windig, Paul Schuitema, Aart Klein,
Cor van Weele, Paul Huf, Johan van
der Keuken, waarmee duidelijk is,
van hoe grote betekenis deze collec
ties worden. Er zijn korte beschrijvin
gen bij, en Interviews, helaas niet erg
duidelijk ondergebracht, waarbij mij
opviel dat sommigen een spreektaal
gebruiken, die voor de publikatie wel
behoorlijk bijgeschaafd had mogen
zijn. Al die vloeken er tussen zijn
ongepast en ergerlijk.
Nu er in ieder gezin wel Iemand is die
een camera bezit kunnen de museum
directies rekenen op veel bezoek. Dat
zijn de tentoonstellingen ook zeker
waard. Er is veel voorbeeldig werk te
zien. Het ls misschien juist voor Jon
gere bezoekers interessant kennis te
nemen van wat er door de oudere
fotografen al met het medium foto
grafie is bereikt. En hoe zij er zich
merendeels van bewust waren dat
een camera geen apparaat is om een
soort schilderkunst te produceren,
maar dat de fotografie door haar ei
gen wetten en mogelijkheden een
kunst met een geheel eigen karakter
kan zijn.
De tentoonstelling in het Stedelijk
Museum De Lakenhal te Leiden
duurt tot 15 Januari (geopend werk
dagen van 10 tot 17 uur, zondags van
13 tot 17 uur). In het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam kan men voor de
tentoonstelling Nederlandse Foto
grafie 1940-1975 tot 5 februari terecht
(werkdagen 9.30-17 uur, zondagen 13
tot 17 uur).
y
m
Cas Oorthuys: „Eva
Emmy Andriesse: „Zadkine'
AMSTERDAM (ANP) De Nijhoffvertaalprijzen vi
prins Bernhardfonds zijn dit jaar toegekend aan Kaï
het Reve, Robert Lemm en Ingrid Wiken-Bonde. De
(elk 7500 gulden) worden op 21 februari op het stadhuis
Haag uitgereikt.
Karei van het Reve werd onderschei
den voor zijn vertalingen uit het Rus
sisch in het algemeen en voor zijn
Toergenjev-vertaling in het bij
zonder.
Robert Lemm kreeg de prijs voor zijn
vertaling van het „Barokconcert"
van de Cubaanse schrijver Aiejo Car-
pentier en voor zijn overige vertalin
gen uit het Spaans.
Ingrid Wiken-Bonde ontvangt de
prijs voor haar vertalingen van Ne
derlands en Vlaams werk in het
Zweeds, met name voor de wijze
waarop zij Louis Paul Boons „De
Kapellekensbaan" in het Zweeds
heeft omgezet.
De jury bestond dit jaar uit Barber
van de Pol, Marko Fondse, Adriaan
Morriën, Henk Mulder en Peter Ver
stegen.
Het prins Bernhardfonds heeft dit
jaar een commissie in het leven ge
roepen in de hoop een einde te maken
aan de beroering die de laatste jaren
met de uitreiking van de Nijhoffprijs
gepaard ging. Twee jaar geleden na
melijk. werd de prijs niet uitgereikt
omdat er volgens de jury niets was
verschenen dat voor bekroning in
aanmerking kwam. In kringen van
vertalers riep dit nogal wat protest
op.
Het jaar daarop weigerde vertaalster
Professor dr. Karei v;
Reve
Anneke Brassinga om die i
prijs. In een statuut heeft de
sie nu de bedoeling van de pri
samenstelling en werkwijze
jury vastgelegd. Daarin word«|
gelijkheid open gelaten om
ook te verlenen voor vertalin
niet-recente datum. Ook ku
één jaar meer dan één verti
den bekroond.
u„
ku
