75 Jaar Flentrop Orgelbouw y ««pip !S Actie voor 'zwarte' krant Verkouden? 'Otrivin helpen direkt f De pater en de volle kerken h Trouw Conferenties The Nation in Zuid-Afrika neusdruppels Bijbelweek in teken van kind VOORBUGANGEf^ DONDERDAG 28 DECEMBER 1978 TROUW/KWARTET door A. J. Klei Er waren afgelopen maandagmiddag drie kerstwijdingen ln het ziekenhuis. De programma's waren gelijk, maar de sprekers verschillend. De patiënten konden, al naar de afdeling waar hun bed stond, een hervormde, een gereformeerde of een rooms-katholieke overdenker treffen. De samenkomst, waaraan mijn harmoniumspel verondersteld werd enige stichtelijke luister te verlenen, werd geleid door een pater. Het was er nog een van de degelijke soort, die niet Huub Oosterhuls, maar Tertullianus citeerde. In zijn toespraak gaf de pater hoog op van de drukbezochte kerstnachtdienst ln zijn parochiekerk en ten gerieve van de protestanten onder zijn gehoor vertelde hij erbij dat ook de kerstnachtdienst ln de nabijgelegen hervormde kerk tjokvol was geweest. HIJ had dit aan de vele, naar parkeerruimte zoekende auto's gemerkt en trouwens, 't was vorig Jaar van 't zelfde laken een pak geweest en toen hadden hij en de dominee nog grapjes gemaakt over de vraag, wie de meeste auto's voor zijn kerkdeur had staan. De pater vond dit allemaal geweldig fijn en als lk hem goed begrepen heb. schreef hij de hoge vlucht die het kerstnachtdienstwezen neemt, toe aan wat lk op catechisatie heb leren aanduiden als: natuurlijke godskennis. Tijdens de thee-na-afloop bleek echter niet leder de geestdrift van zijne eerwaarde te delen Een dame verklaarde dat volle kerken in het algemeen en volle kerstnachtdiensten in het bijzonder haar niets zeiden, en ik knikte instemmend. Want waarom gaan al die mensen naar kerstnachtdiensten? Om de kaarsen en de sfeer, om niet de ganse avond voor de tévé te hoeven hangen, om eerste kerstdag met goed fatsoen te kunnen uitslapenZo is het toch? En als je over de vleeswording des Woords begint, ho maar! Achteraf ben lk geneigd, de pater bij te vallen. Niet omdat ik me inmiddels verdiept heb ln de mérites van de natuurlijke theologie, maar omdat ik de tweede kerstdag 's morgens in de grote zaal van het Concertgebouw zat. Daar gaven organist Albert de Klerk en harpist Edward Witsenburg een concert en he leek wel een kerstnachtdienst, zó vol was het. Moeten we nu van al die bezoekers ik schat dat het er een kleine tweeduizend waren eisen dat zij zaten te hunkeren naar de Aria in classic style voor harp en orgel van Marcel Grandjany en bekommerd het hoofd schudden Indien dit niet zo is? Ik weet wel zeker dat een aanzienlijk deel van de aanwezigen niet louter door muzikale begeerten naar het Concertgebouw gedreven Het grappige van dit jaarlijks kerstconcert op de late morgen van tweede kerstdag in het Concertgebouw is, dat de toegangsprijs laag is, dat er van tevoren gratis koffie geschonken wordt en dat kinderen onder de vijftien er voor niets in mogen. Het wemelde dan ook van vaders en moeders, die hun beweeglijke spruiten in toom probeerden te houden. Als 't niet zo geregend had, dan waren ze stellig naar Artis gegaan, maar nu was de keus op 't Concertgebouw gevallen, want Je moet toch wit. Zo'n volle zaal zegt me niks. O nee? Het was best leuk, al dat gewriemel om Je heen, de fleurige achttiende-eeuwse muziek, die de concertgevers ten beste gaven, kan tegen een stootje en de Toccata alla Rumba, welke Albert de Klerk tot uitsmijter diende, vroeg niet om een ingetogen stemming. Kortom, die volle zaal deed me wat en lk denk dat iedereen er genoegen aan beleefde. 't Zal duidelijk zijn waar ik heen wil. Al bezoek ik zelf nimmer een kerstnachtdienst, ik kan me voorstellen dat zo'n volle kerk-na-bedtijd Je wat doet en Je wat zegt. Vroeger kreeg Je, als Je zei dat het 'em niet in 't kerk gaan zat, ten antwoord: het zit 'em ook niet in het thuisblijven. Me dunkt een fraai stukje natuurlijke theologie. Van een onzer verslaggevers ZAANDAM Een paar jaar geleden publiceerde een van de Nederlandse dagbladen op zijn pagina economie een se rie artikelen over Nederland se bedrijven, die de Neder landse export schragen en wier naam even bekend is bui ten de grens als daar binnen. Het was een vreemde gewaarwording om tussen de namen van Helneken. Philips en aanverwante grootheden ook die van Dirk Andries Flentrop tegen te komen de Zaankanter, die regelmatig de oceaan overvloog om dat er weer een door hem ontworpen orgel moest worden geplaatst (of om een ere-doctoraat in de muziekweten schappen in ontvangst te nemen, zo als dat ln 1968 en 1976 het geval wast. Nog net voor de Jaarwisseling zijn er nu een boek en een grammofoonplaat verschenen om ons er aan te herinne ren, dat 1978 een jubileumjaar was voor het bedrijf van diezelfde Flen trop Een groot feest is het overigens niet geworden. Het bleef beperkt tot dat zoéven al genoemde boekje, die plaat en ook nog een concert op het orgel van de Westzijdekerk in Zaandam, waar in feite alles begonnen is. Er bestond dan wel sedert 1903 een orgel- en pianohandel Flentrop (eerst in Koog aan de Zaan. later in Zaan dam). maar de eigenaar van die zaak. Hendrik Wichers Flentrop, was toen al tien Jaar organist in die Westzijder- kerk. waar in 1900 ln de historische orgelkas een nieuw, pneumatisch in strument werd gebouwd door de Am sterdamse orgelbouwer D. O. Steen- kuyl Organist Flentrop was niet tevreden met dat nieuwe orgel en van het ogen blik van de vervanging van het oude door het nieuwe heeft hem eigenlijk nooit meer de vraag losgelaten: wat waarin opgenomen: De Rotter dammer, met Dordts Dagblad. Nieuwe Haagse Courant met Nieuwe Leldte Courant Uitgave: Trouw/Kwartet BV Hoofdredacteur Jenze Tarnmmga Directeur mg O Post ma HOOFDKANTOOR PostOu* 859 1000 AW Amsterdam 5 tel 020-9134 S6 iele. 13006 Postgiro 66 00 00 Bank Ned Credietbank Rakeo-ngnr 23 00 12 574 Gemecottgiro Amsterdam XI1000 REGIO ROTTERDAM/DORORECMT Postbus 948 3000 AX Rotterdam lei 010-115568 (pbonnementan en bezorging) tel 010-115568 (redactie) lel 115700(1* REGO DEN MAAGA.EIOEN Postbus tot 2501 CC Oen Haag lei 070-469445 Parkstraat 22 Den Haag REGIO NOORO/OOST-NEDERLANO (u<ismeend adm*usvabe) Postbus 3 0000 AA Zwofle te* 05200-17030 Abonnementsprijzen: I 15.47 I «440 143*0 Adrft*nt*l*r>*ren oo aanvraag (je adressen boven) Opgave lamaebefcMen 9-19 30 van maandag I'm vr.tdag Op zondag van 16- 20 uur teel 020-913456 Opgave mifv-edvertenhes ie 020-936666 O» KMftti* aan Mm-Adv Jttefcng postbus 433 1000 AK AMSTERDAM Adretentr^ngtn uitsHetend sehriflefcjk aan ooit Amsterdamse adressen .jr .«jt/jv-p stvi D. A. Flentrop was het geheim van de oude orgelma kers en wanneer en waarom hebben wij de kennis van dat geheim ver loren? Flentrop sr. heeft het zich steeds af gevraagd. maar ln feite heeft op den duur zijn zoon Dirk Andries de draad weer kunnen opvatten en kans gezien opnieuw bij de geschiedenis aan te knopen. Dat ls een weg met veel vallen en opstaan geweest en het sympathieke van het Jubileumboekje is. dat schrijver Jan Jongepler daar geen doekjes om windt. Flentrop heeft ook een paar blunders op zijn naam staan, met name waar het gaat om restauratie van histori sche werken. Al in 1934 hield Flen trop jr. een theoretisch (en achteraf gezien zelfs historisch) betoog. waar- In hij een pleidooi voerde voor het mechanische sleeplade orgel en het rugwerk (een pleidooi dus voor de constructies, zoals die door de grote bouwers in de zeventiende, achttien de en begin van de negentiende eeuw werden gebruikt). Maar theorie is één en praktijk twee. Flentrop zelf zat bij nieuwbouw nog te stoeien met pneumatiek en zells bij restauratie werd er gepneumati- seerd of geëlektrificeerd. Belangrijk voor Flentrop was dat ook. heel schuchter in de jaren dertig, maar ln steeds groter wordende aan tallen na de oorlog, de organisten zich met de theoretisch en praktische vra gen van de orgelbouw gingen bezig houden. Belangrijke Jaartallen ln de geschie denis van Flentrop (en de Nederland se orgelbouw) zijn 1950 toen Flentrop zijn nieuwe orgel in Loenen aan de Vecht afleverde en 1955, toen hij de restauratie voltooide van het grote Schnitger-orgel ln Zwolle Met die werken waren de normen vastgesteld J. A. Steketee en welke ontwikkelingen er verder zich ook hebben voorgedaan: van dat ogenblik af. is Flentrop een begrip. Er komen daarna dan ook opdrach ten uit het buitenland: Duitsland en Zweden en ln 1954 de Verenigde Sta ten, waar Flentrop werkelijk giganti sche orgels mag bouwen of juist heel kleine, maar wel zo belangrijke stu dieorgels voor universiteiten en con servatoria. Dat internationale karak ter van zijn orderportefeuille is Flen trop na 1950 niet meer kwijt geraakt. Eervolle opdrachten waren o.a. de restauraties van orgels ln de kathe dralen van Oporto ln Portugal en Mexico-City. Nu op het ogenblik ls de bouw ln voorbereiding van een groot, zestig registers tellend orgel voor To kio en een 25-reglsters tellend orgel ln de concertzaal van Erevan in de Sow- jet-republiek Armenië. Dirk Andries Flentrop maakt dat al les niet meer mee. Twintig jaar gele den had hij het bedrijf al omgezet in een N V. om op die manier het voort bestaan van de onderneming (met veertig man personeel) te verzekeren. Hij zocht zich onder het personeel een opvolger uit en werkte die in: de nu 42-Jarige J. A. (Hans) Steketee. Sinds twee Jaar is hij directeur van het bedrijf. In het begin van dit Jaar trok Flen trop zelf zich terug als commissaris en verkocht hij zijn aandelen aan het personeel, zodat nu alleen nog de naam van het bedrijf „Flentrop Or gelbouw B V." de historische continu ïteit onderstreept Steketee heeft lang genoeg (twintig Jaar nu al) ln het bedrijf meegelopen om te kunnen zorgen, dat die conti nuïteit zich niet tot de naam beperkt en om het nodige zelfbewustzijn te erven dat nodig is om zo'n firmanaam te voeren. Het klinkt dan ook volko men geloofwaardig als hij zegt dat Flentrop „nu veel gedifferentieerder bouwt en die wat eenzijdige histori sche oriëntatie uit de pioniersjaren kwijt is". Aan de terugkeer naar oude stem mingen (de nieuwste mode ln de Ne derlandse orgelbouw) doet Flentrop Orgelbouw daarom niet al te leerstel lig mee. Op het ogenblik staat een veertig stemmen tellend orgel voor de gereformeerde gemeente van Goes ln de werkplaats, dat straks ln de zeven- tiende-eeuwse Werckmeister-stem- ming zal worden afgeleverd, maar het orgel voor Tokio wordt weer gewoon gelijkzwevend gestemd. Trouwens: Steketee knippert niet met de ogen als hij dat nieuwe Japan se orgel verbindt met de negentiende eeuwse stijlopvattingen een plaats, die nog meer relief krijgt als Steketee even later zijn grote bewondering uit spreekt voor het werk van (C. O. F.) Witte, zoals hij dat heeft leren kennen bij de restauratie van het orgel ln de grote kerk van Naarden. Nog een paar opmerkingen over het jubileumboekje en de plaat. Jan Jon gepler beschrijft in nog geen vijftig bladzijden de geschiedenis van het bedrijf, maar de grootste waarde ont leent het boekje toch aan de achterin opgenomen werklijst, waardoor het mogelijk fe een overzicht te krijgen van alles wat Flentrop Orgelbouw ln 75 Jaar heeft verricht. Zo zal het sommigen best interesse ren, dat de twintigjarige Dirk Andries Flentrop ln 1930 ln de gereformeerde kerk van Scherpenzeel een tweede hands orgel plaatste en inspeelde een Instrument waarop later onze kerkredacteur Bert Klei de gemeente probeerde te stichten. Maar ln het licht van de eeuwigheid en het grote Rotterdamse Doelenorgel van Flen trop zijn dat waarschijnlijk slechts beuzelarijen. De plaat ls iets bijzonders, omdat hierop drie Amerikaanse orgels van Flentrop te horen zijn en dat voor recht zal tot nu toe weinigen bescho ren zijn. Drie kolossale instrumenten, die zowel naar uiterlijk als klank zo Nederlands zijn als men zich maar wensen kan. Aan de andere kant be spelen Piet Kee, Jan Jongepier en Ewald Kooiman vier kleinere en van Dit orgelfront (van de Westzijderkerk in Zaandam) siert het omslag van het gedenkboek „745 Jaar Flentrop Orgelbouw". karakter nogal verschillende Neder- Flentrop Orgelbouw in Zaandam. De landse Flentrop-orgels. prijs van het boekje bedraagt 21 gul den en van de plaat 19 gulden, exclu- Boek en plaat zijn verkrijgbaar bij sief verzendkosten. ADVERTENTIE. mtsiurteod verkrijgbaar bij apotheker en drogist The Nation verscheen vorig Jaar voor het eerst maandelijks. Nu vinden elke week zo'n 20.000 exemplaren hun weg. De Nederlandse actie ls bedoeld om de redactie van het blad uit te breiden met twee zwarte journalis ten. Hier is 80.000 gulden voor nodig. Eerder dit jaar leverde een actie van de werkgroep 20.000 gulden op. The Nation kon hiervoor de zwarte Jour nalist Vuma Zindela aanstellen. Bo vendien kon naast het hoofdkantoor in Johannesburg, een bijkantoor in Durban gevestigd worden, kwam er een tweede editie en werd The Nation een weekblad. Het streven is echter om van The Nation een volwaardig zwart dagblad te maken, met een eigen zwarte re dactie, die de zwarte bevolking kan informeren. De zwarte Zuidafrikanen HAARLEM De nationale bijbel- week. die van 2 tot 8 september zal worden gehouden, heeft als titel worden als kinderen" gekregen. De organisatoren hebben de bijbel- week daarmee een plaats willen ge ven ln het kader van het Internatio nale Jaar van het kind". Het ls de bedoeling, dat er handreikingen ko men voor kerken, pastores, onder wijs- en jeugdinstanties. Ook de in terkerkelijke werkgroep ..Jaar van het kind" ls erbij betrokken. moeten sedert het verdwijnen van The World het zonder eigen dagblad doen. The Nation is in tegenstelling tot The World in handen van zwarten. Door vrijwillige giften van zwarte boeren en arbeiders konden de eerste exem plaren van The Nation door vrijwilli gers verkocht worden. De geweldloze Zuidafrikaanse beweging Inkatha van Oatsha Buthelezi, die het initia tief tot de oprichting nam. neemt een belangrijke plaats ln de directie ln. De redactie zegt zelf geheel onafhan- Bevrijdingsgeschiedenis en chris- ten-zijn nu, voor geïnteresseerden in de dialoog tussen marxisme en chris tendom, ln bevrijdingsbewegingen, 19-21 Januari, Kerk en Wereld, Drie bergen (tel. 03438-2241(. Onze Jezusbeelden. „Met het beeld dat Jezus bij mensen oproept, vertel len zij ln feite ook steeds wie zij eigenlijk zélf zijn". Met vertoning van drie „Jezus-films". 19-21 Januari. Den Alerdlnck. Laag Zuthem (tel. 05290- 541). Charismatische retraite o.l.v. A. Beijersbergen. 19-24 januari. Huize Aerwinkel. Posterholt (tel. 04742-1393). VROEGER In zulke dagen, tussen Kerst en o en nieuw, denk je toch terug aan., vroeger. Ook toen waren het dagr van onbestemde gevoelens. Je k< 23 geen naam aan geven. Om niet alnd weemoedig te worden hielden we.en met heel praktische dingen bezigT Tientallen jaren heeft mijn vadej&ec bescheiden maandblad op het ge van de geestelij ke muziek leze uitgegeven. In de kerstvakantie assi schreven wij de 3^ abonnementskwitanties, met he1<jex luttele bedrag van 1,50 per Jaar[°e Maar goed, dat was nu eenmaal 2Pe* Daarvoor zat dan ook nog ln lede nummer een muziekbijlage. De 'Jfer kwitanties gingen op grote UJste^ vaj Voor het eerst hoorde ik spreken s „borderellen". De kwitanties in o va stad mochten wij zelf innen. fict Daarvoor maakten we dan Wke uitgebreide fietstochten, we moejY®® niet zelden terugkomen omdat e£t 1 op gerekend was en kregen dan ei kwartje per geïnde kwitantie. EeCp~ welkome aanvulling voor ons a zakgeld. In weer en wind bestrekj, we de stad tot in de verste uithoi Soms werden we teleurgesteld doordat iemand verder voor hetl{ bedankte. Maar 't gebeurde ook dat iemand een nieuwe abonnee gewonnen had. We leerden de sta de mensen kennen. En 's avonds een keerden we terug bij de warme kiJeui met, heus, ik verzin het niet, t er anijsmelk. En dan had je vakant|499, ging een spelletje doen of je dook2) snel mogelijk vlak bij de kachel ii 113 boek waarin je bezig was. Ik herir^,^ me in die stemming: Het huisje ai de sloot, van Carry van Bruggen. I bepaalde bladzijden gingen je od prikken en had Je moeite om Je gc te houden, keek Je steeds naar je moeder of ze je gemoedsbeweging niet zag. Soms liep Je samen met broer of zuster, want we hadden z voor 't kiezen, nog even een blokj- m om, aan de rand van de oude havi en tussen de hoog oprijzende pakhuizen door. En daarboven d£ t besterde vrieshemel. En Je 70e fantaseerde zoals kinderen dat n< sj. wel zullen doen. Je fantaseerde w allemaal wel in het heelal was. EiUi God was en hoe ze aan de andere' 1 kant van de aarde leefden en of df gevoelens van genegenheid die Jt je omdroeg ooit echt beantwoord^ zouden worden door zoiets als lier Dat speelde er allemaal doorheen_tv Het kerstgebeuren en de naderefinci( oudejaarsavond. Verder dacht Je L-- maarniet, want januari was een donker gat Dan begon het weer i.n| allemaal. Veel te snel om echt op adem te kunnen komen. Vreemdi 2i bijna geduchte dagen tussen kers^ oud en nieuw. bek Beroepingswerk NED. HERV. KERK Aangenomen naar Driebergen: Jager te Dubbeldam; naar RildJ) Bath: C. D. Otte te Heinenoord Van een onzer redacteuren AMSTERDAM De werkgroep „Krant voor Zwart Zuid-Afrika" houdt een inzamelingsactie om het nieuwe „zwarte" Zuidafrikaanse blad The Nation te ondersteunen en van de grond te krijgen. Bedankt voor Puttershoek (f E.Bouman te Heerde. GEREF. KERKEN Beroepen te Urk: C. Bijman te ill muiden. L/I Aangenomen naar Oudewatet Vliegenthart te Heerhugowa. GEREF. KERKEN (VRIJG.) Beroepen te Nieuwleusen: Graaf kand. te Kampen. CHR. GEREF. KERKEN Bedankt voor Enschede-West: ^ftr Drechsler te Haarlem-Noord, eta: r dj GEREF. GEMEENTEN W Beroepen te Zwijndrecht: J. Kit i te Barneveld, die bedankte voooen burg en 's-Gravenzande. Jlinj l vc Bedankt voor Unionville (Canrovi voor Almelo: A. Moerkerkefcn Nieuw-Beljerland; voor Veenen J. van Haaren te Amersfoort; te c 's-Gravenpolder en voor Frankliilt v ert taa ene kelljk te opereren zonder voorschrif ten „van welke belangengroep in wel ke politieke organisatie dan ook". The Nation zal verslag uitbrengen over alle politieke gebeurtenissen „zonder voorkeur maar ook zonder angst". Filosofie van The Nation is het vestigen van een open democratie in Zuid-Afrika via geweldloze mid delen. De Werkgroep „Krant voor Zwart Zuid-Afrika" bestaat uit vertegen woordigers van Kerk en Vrede, de Doopsgezinde Vredesgroep, Stich ting Voorlichting Aktieve Geweld loosheid en de Quakers. Pater E. J. Neven Te Nijmegen heeft pater E. J. Neven afscheid genomen als directeur van het hoger katechetisch instituut (HKI) en als sekretaris van de natio nale raad voor de katechese van de r.k. kerk. Tijdens de afscheidsbijeen komst sprak bisschop Bluyssen na mens de bisschoppenconferentie zijn grote waardering en respect uit voor de wijze, waarop pater Neven de kerk van dienst is geweest. In dit verband wees hij er ook op, dat het HKI de laatste tijd veel verwarring en teleur stelling heeft gekend. Dr. J. W. C. Jansen, voorzitter van het HKI, zei. dat als rooms-katholiek Nederland prijs stelt op een instituut ter onder steuning van de katechese. dit ook financieel mogelijk gemaakt moet worden. In zijn dankwoord zei pater Neven, dat de samenwerking met de bisschoppen nodig is. zeker wanneer de wind weieens tegen zit en er onver hoeds kranen worden dichtgedraaid. kes (VS): A. Vergunst te Veen. VRIJE BAPT. GEM. Beroepen te Enkhuizen: zendelii Verbaan uit Ecuador, die dit bfov heeft aangenomen. Dr. H. Schroten nei lem ek) trel Op 75-Jarige leeftijd is plots} v overleden de hervormde emeii predikant dr. H. Schroten te Ar |t 1 foort. Dr. Schroten, die een be ze, persoon was in de kring van de formeerde bond in de hervo Te, kerk, is meer dan dertig Jaar p kant geweest in Rotterdam-Zuid 1938 tot zijn emeritaat ln 1969.1 na verrichtte hij nog tot 1973 bijl in het pastoraat in Ravenswaaj Schroten begon zijn predika^ loopbaan in Sluipwijk en stond volgens in Suawoude, alvorer Rotterdam te komen. Hij heeft belangrijk aandeel gehad in de standkomlng van de nieuwe pi berijming als lid van de hervo (sinds de oprichting in 1947) en interkerkelijke commissie. De geschiedenis van het ontstaan vi nieuwe berijming is door dr. Schi uit de notulen te boek gesteld lr publikatie „Geschiedenis van ontstaan der Psalmberijmint 1967". De begrafenis is vanmidd Oegstgeest. JOHANNESBURG (ANP) - Zuidafrikaanse minister van Ju^ Jimmy Kruger heeft vorige t Journaliste Juby Mayet gebanneèJt is redactrice van het zwarte chris ke weekblad The Voice. Mev h. Mayet werd eerder dit jaar gei teerd en maanden vastgehoudef** I b(

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 2