Ere zij God voordat het donker wordt
Mirjam en het kind
Mijmeringen bij een plaat in een Joods prentenboek
Trouw
ALLE-DAG-KERK
AMSTERDAM
VOORBIJGANG^
ZATERDAG 23 DECEMBEH 1978
KERK
TROUW/KWARTET
door ds. A. de Leeuw
Nog een paar nachten slapen en dan
zal overal op aarde het „Ere zij
Ood" wcci in d*»n hoge klinken
Wie in de Kerstnacht langzaam de
zenders van zijn radio aftast, zal
deze oeroude lofzang In vele talen
kunnen horen
Zelfs het Latijr. Wijkt die avond nog
springlevend tü (JJofta (In ex-
celsis» Deo. Een enk keer lukt het
zelfs om „Ere zij God" in het Grieks,
de taal van het Nieuwe Testament,
op te vangen: doxa theoj.
In de Kerstnacht lijkt het wel Pink
steren „wij horen hen orr eigen
taal van de grote daden van God
spreken'" (Handelingen 2 vers 11»
Mensen zingen na allen in hun
eigen taal wat engelen hen een
keer hebben voorgezongen.
Nazingen wat ons is voorgezongen
dat gaat ons blijkbaar gemakke
lijker af dan nadoen wat ons is
voorgedaan!
Ere zij Ood. gloria Deo. doxa theoj.
wat betekent dat eigenlijk?
Om dat op het spoor te komen,
moeten we aankloppen bij een taal
waarin het „Ere zij Ood" in de
Kerstnacht op uw radio niet te ho
ren is: het Hebreeuws.
'Gewicht'
Het Hebreeuwse woord voor ..eer'"
(Nederlands), „gloria" (Latijn) en
„doxa"(Orieks) luidt „kabod".
Van huis uit betekent dit woord
..zwaarte, gewicht" Het wordt aller
eerst gebruikt om het „gewicht",
dat iemand heeft, dat hem eigen is,
dat bij hem hoort, aan te duiden.
Dit gewicht kan gevormd worden
door rijkdom, bezit, een hoge posi
tie of iets anders, dat mensen impo
neert.
Wanneer ledereen echter doet. alsof
JIJ lucht bent. dan legt Jouw „ka-
bod" natuurlijk geen enkel ..ge
wicht" in de schaal. Dan stel je
helemaal niets voor. wat je ook hebt
of bent uit jezelf
Daarom betekent het bijbelse
woord „kabod" in de tweede plaats
ook altijd het „gewi~K*" onde
ren aan jou geven. Zij ei k.c-iwl-*. ca
respecteren het „gewicht", dat Je
hebt. dat bij Je hoort, en geven Jou
de „kabod", de „eer", die je
toekomt.
Tenslotte is er nog een derde aspect
dat in dit verband genoemd moet
worden. De „kabod", het „gewicht",
dat men heeft, blijft niet verborgen.
Integendeel, deze „kabod" van ie
mand. dat wat hij daadwerkelijk
voorstelt, treedt ook zichtbaar naar
buiten en openbaart zich in zijn
verschijning, in zijn doen en laten.
Het Is waarschijnlijk nauwelijks no
dig te zeggen, dat dit woord in de
bijbel zowel voor mensen als voor
Ood de Heer wordt gebruikt.
„Kabod" heeft ook altijd iets we
derkerigs: welk gewicht hecht jij
aan mij en welk gewicht hecht ik
aam Jou?
Het vooronderstelt een relatie tus
sen God en de mensen, tussen de
ene mens en de ander
Twee woorden
Hoe vertaal je nu zo'n onvertaal
baar Hebreeuws woord, dat deze
drie aspecten heeft, in het Neder
lands?
De wijze mannen van de Statenver
taling losten dit probleem op door
niet één. maar twee Nederlandse
woorden te kiezen om het woord
..kabod" te kunnen vertalen. Wan
neer de eerste twee aspecten over
heersten. kozen zij voor het Neder
landse woord „eer". Oal het derde
aspect duidelijk de toon aan. dan
vertaalden zij het woord „kabod"
met „heerlijkheid".
In het Oude Testament komt het
woord „kabod" ongeveer tweehon
derd keer voor. Bijna honderd keer
vertaalden zij met „eer", en iets
meer dan honderd keer hebben zij
„kabod" met „heerlijkheid" weerge
geven.
Laat ik een voorbeeld geven en
daarmee dicht bij huis blijven.
Een dezer dagen leest of hoort u
ongetwijfeld het Kerstevangelie uit
Lucas 2 vers 1 tot 14. Het Hebreeuw
se woord „kabod". dat In het Grieks
met „doxa" wordt vertaald, komt in
dit gedeelte twee keer voor.
In vers 9 wordt verteld, dat de
„doxa" van de Heer de herders „om
scheen". De Statenvertalers verta
len hier met „heerlijkheid", omdat
de „kabod" van de Heer duidelijk te
voorschijn breekt in zijn verschij
ning onder de mensen. In vers 14
horen wij de engelen zingen „doxa"
aan God. Nu vertalen zij ditzelfde
woord met „eer", omdat het hier
gaat om het „gewicht", dat bij God
hoort en dat de mensen daarom aan
Hem zullen hechten. Wat Hij daad
werkelijk voorstelt in ons leven van
elke dag, dat zal door de mensen
moeten worden uitgezongen.
Ere zij God! We lezen dan ook van
de herders In vers 20. dat zij God
„verheerlijkten" (Statenvertaling)
naar aanleiding van alles wat zij
gehoord en gezien hadden!
De Filistijnen
In 1 Samuêl 4 wordt ons een merk
waardig verhaal verteld over een
vrouw die sterft bij de geboorte van
haar kind. nadat ze het de naam I-
kabod gegeven heeft. „Weg is de
eer" noemt ze haar zoon, omdat de
Filistijnen de ark hebben buitge
maakt.
De ark was In Israël het zichtbare
teken van Gods aanwezigheid op
aarde. Met de ark trok de Heer voor
zijn volk uit en wees het de weg
naar het beloofde land. Het verhaal
vertelt ons. hoe mensen zich mees
ter kunnen maken van Gods eer ter
wille van hun eigen eer. Hoe zij de
eer van God kunnen misbruiken als
een soort geheim wapen om de ei
gen belangen veilig te stellen.
Christenen hebben in de loop der
eeuwen helaas maar al te vaak laten
zien. dat deze geschiedenis zich
voortdurend herhaalt.
Wanneer wij echter zo omgaan met
Gods eer dan moeten wij niet ver
baasd zijn, wanneer Gods heerlijk
heid op aarde naar de Filistijnen
gaat!
Ere zij God
Daarom roepen de profeten de
mensen dan ook voortdurend op:
„geef de Heer, uw God, „kabod",
voordat het donker wordt!" (Jere-
mia 13 vers 16).
De eer die wij aan God de Heer
zullen geven, is echter altijd een
reactie op de eer die Hij aan ons
bewijst. Dat Hij geen God wil zijn
zonder deze aarde en de mensen,
die daarop wonen, dat is zijn eer.
Hij hangt om zo te zeggen met
zijn hele „gewicht" er aan, dat u
en ik en al die anderen tijd van
leven hebben en er zonder elkaar
niet willen zijn; dat de een de
ander de „kabod" geeft, die van
Godswege bij hem hoort en omge
keerd. Een mens kan immers
zichzelf niet eren!
Wie dat toch doet, wordt een kari
katuur van zichzelf en vervalt on
herroepelijk tot onmenselijkheid.
Eer kun je alleen ontvangen van
en geven aan anderen. Waar men
sen zo gaan leven als mensen van
het welbehagen, daar wordt een
samen-leving geboren van vrede
op aarde en van gerechtigheid
onder elkaar.
Van die toekomst dromen de pro
feten en zingen de engelen. Zij
leven vanuit de hoop dat de heer
lijkheid van de Heer tot in alle
hoeken en gaten van ons wereld-
bestaan zal doordringen. Daarom
roepen zij ons op, de „gewichten"
in ons bestaan te verplaatsen. Wij
2ullen ons „gewicht" niet langer
hechten aan die ontwikkelingen
en beslissingen die haaks staan
op deze „eer" van God.
Alle grote en kleine machtheb
bers op aarde (onszelf inbegre
pen!), die deze toekomst vertra
gen en blokkeren, ontzeggen wij
de eer die zij voor zichzelf opeisen.
Ere zij God voordat het don
ker wordt.
Wanneer deze lofzang in de Kerst
nacht overal op aarde wordt ge
zongen, laten we dan meezingen
met alle vezels van ons bestaan en
tegelijkertijd hopen en bidden,
dat het niet bij zingen blijft.
Ds. A de Leeuw is hervormd stu
dentenpredikant te Groningen.
door ds J. Hanegraaff
Lang heb ik gekeken naar een plaat in een boek voor Joodse kinderen. U kent zo'n boek wel:
het Is groot en breed en dun, het heeft een stijve glanzende kaft met bonte kleuren, en de
platen spreken kleurig voor zichzelf. Ze zijn klnder-eenvoudig, maar ze zijn niet simpel.
Laat ik eens proberen de plaat te
beschrijven. Een soort rode zee reikt
aan een llneaalrechte horizon, die
zich bevindt even beneden het mid
den van de breedte van de plaat. Op
de horizon „staat" de lucht, fel-geel,
een stukje harde Egyptische werke
lijkheid. Want het zwijgende verhaal
in dat Joodse kinderboek speelt in
Egypte, en de „rode zee", beneden
'een steil-strakke einder, is de Nijl.
Maar óp die einder staat niet alleen
een fel gele lucht, daarop sUAn ook
een paar menselijke figuurtjes.
Links zie je een Egyptische prinses,
het koninklijke slangeteken van het
huls van de Farao oprijzend van tus
sen de ogen. geflankeerd door twee
dienaressen.
-En rechts, achter een hekwerk van
rood oprijzende smalle bomen, staat
een wit figuurtje in mummie-kleren,
een meisje nog en toch een vrouw:
Mirjam.
We raden al gauw de bijbels-histori
sche achtergrond van de stille afbeel
ding. waarop een Egyptische prinses
kijkt, met ogen als op een schilderij
van Modigllani. en waarop Mirjam,
het zusje van Mozes ja om die
waarin opgenomen: De «otter-
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Heagse Courant met
Nieuwe Leid te Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur: Jenze Tammmga
Directeur mg. O Postma i
HOOFDKANTOOR
Postbus 8S9
1000 AW Amsterdam
Wibauistraat 131
te< 020-9134&6
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Cred^tbank
Rekeomgtv 23 00 12 574
X110Ö0
RCGJO ROTTE ROAM/OOWDRECHT
Poslbus 940
3000 AX Rotterdam
tal 010-115508 (tbormementan
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
250t CC Den Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Den Haag
REGIO NOOROrOOST-NEOERLANO
t 3
•000 AA ZMR
te» 05200-17030
Abonnementsprijzen:
adressen boven)
Opgave tamrfieberKrhten 9-19 30 van
maandag t/m vntdag Op zondag van 10-
20 uur WWI 020-913456
020-936868 O» sctv.ReRli aan Mm-Atfv.
a'de'mg postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Amesmvg-ngen
Mirjam gaat het op een wonder
wacht. Ze hurkt niet op de rode ein
der. met de armen warm en nodigend
vooruit, zoals één van de dienaressen
van de Egyptische prinses.
Neè, Mirjam, ze wócht, énze
hóudt de wacht, bij haar broertje
Mozes. En dat broertje ligt op de rode
Nijl, zo rood als bloed, in een
hondemand. Het „biezen kistje" van
Exodus 2 is een hondemandje gewor
den. en Mozes ligt er veilig In. in de
geboortehouding; de beentjes opge
trokken.
In de eenvoudige tekst, die betrek
king heeft op het Joodse Paasfeest
Pesach en dit vinden we direct
naast de rood-gele plaat, staat het
volgende geschreven:
„In deze tijd bracht een Hebreeuwse
vrouw. Jochewed genaamd, een
zoon ter wereld. Ze doodde haar
zoon niet. Zij legde hem in een
mandje. Haar dochter Mirjam
moest het mandje laten drijven op
de rivier de Nijl. Daar moest zij
de wacht houden en zich ervan
overtuigen dat het mandje ln vei
ligheid was. Het mandje werd ge
vonden door de dochter van de
Farao. Zij nam het kind mee naar
huis en nam het aan als haar
eigen zoon. Zij noemde het kind
Mozes."
Zo groepeert een Joods kinderboek
dit „paas-verhaal" rondom een
mandje met een kind er ln.
Een „kerstrfeest" onder een warme
Egyptische zon. een feest zonder
sneeuw en zonder ijs.
www
U begrijpt het wel, ik kan niet anders.
Een beetje spelen op het kerstfeest
met dit Joodse verhaal. Lag het kin-
deke Jezus ook niet in een „biezen
kistje", ln een kribbe? Of om het
met zekere risico's heel hedendaags
te zeggen in een hondemand.
U schrikt! Kun je zoiets zeggen? Is
dat niet profaan? Het kindeke Jezus
in een hondemand: foei toch!
Een vraag: Is een kribbe, een voeder
bak. minder profaan? Toen! En dan
die Egyptische prinses. Het lijkt wel
of ze. met haar dienaressen, zoals de
wijzen uit het kerstverhaal, niet uit
het Óósten maar uit het Züiden is
gekomen om het kind „hulde te be
wijzen":
Leve de koning in ons midden,
geef hem arabisch goud
En dan Mirjam! Lijkt zij in haar zwij
gend wachten op hét wonder niet een
beetje op die andere Mirjam, Maria,
die alle woorden rondom hét Kind
„bewaarde, die overwegende in haar
hart." De belde Mirjams, die uit het
Oude en die uit het Nieuwe Testa
ment, ze weten wat het betekent
net als de herders in de velden van
Efrata om de „wacht te hoüden."
www
Och ja. ik weet het wel, ik kan dit als
..theoloog" allemaal niet waar praten,
de vergelijkingen die Ik maak. Maar
mag ik misschien even met u een
kind zijn, dat in een lichte droom
verhalen tnéénvlecht?
Of mag ik misschien even een ziener
zijn, die in verwondering aanschouwt
dat de wind „die blaast waarheen hij
wil" het verhaal van Joden en Chris
tenen inéénwaait!
Want het rood van de zee. waaruit
Mozes als het ware wordt „wederge
boren" onder het oog van een Egypti
sche prinses en de ógen van een
wachtende Mirjam, het rood van die
zee is er nog altijd. Ik denk aan het
volk Israël. Hoe rood Is. en was! de
zee waaruit dat volk bezig Is opnieuw
geboren te worden? God zal het
weten!
Ik denk aan dat schrijnende monu
ment van kerkelijke blindheid, dat
we nog altijd vinden in de stad
Straatsburg. Daar, bij het portaal
aan de zuidkant van het transept van
de indrukwekkende kathedraal zien
we een tweetal beelden.
In het ene beeld ontdekken we de
fiere gestalte van Vrouwe de Kerk,
het hoofd gekroond, met de rechter
arm steunend op de kruisbanier, ln de
linkerhand de avondmaalskelk. Bo
ven haar hoofd lezen we de tekst: Met
Christus' bloed overwin ik u. Het zijn
de woorden waarmee de kerk zich
richt tot de synagoge.
Want Vrouwe Synagoge ontdekken
we ln het andere beeld. Geblinddoekt
staat de synagoge ln verslagen hou
ding. het ontkroonde hoofd gebogen,
de rechterhand houdt nauwelijks de
gebroken banier omklemd, terwijl de
tafelen van de Wet op het punt staan
uit haar linkerhand te vallen.
En boven het beeld van Vrouwe Sy
nagoge vinden we haar antwoord op
de beschuldiging van Vrouwe de
Kerk: Datzelfde bloed verblindt mij.
Treffender dan woorden vermogen
uit te drukken, typeert deze beelden
groep van omstreeks 1230 de
houding die het christendom zo vaak
heeft aangenomen tegenover de
Joden.
De rode zee. waaruit Israël bezig is
opnieuw geboren te worden, én de
rode zee waar dat volk eeuw na eeuw
doorheen trok, Is die niet al te vaak
door óns christenen geschapen?
„De Joden hebben Jezus gekruisigd",
zo werd er geroepen, „zij zijn de
schuldigen van deze godsmoord".
Maar is het niet andersom? Zijn wij,
christenen, niet eeuw na eeuw. bezig
geweest en nóg hier en daar! om
het volk Israël te „kruisigen"?
Wie moet er geblinddoekt staan?
Vrouwe Synagoge of Vrouwe de
Kerk?
Op 28 juli 1976 overleed, terwijl hij
wachtte op de pont van Frederiksha-
ven naar Gotenburg, rabbijn dr. Ja
cob Soetendorp.
Diezelfde morgen had hij een Indruk
wekkende rede gehouden over „het
getuigenis van het Jodendom tegeno
ver de christenen en zo Ja: Welk?"
Zijn laatste woorden waren:
„Het Joodse volk gelooft sterk in het
universalisme en in de verlossing
van de wereld. Het is de Joodse
JEZUS KOMT IN DE WERELD
Het kerstevangelie in eenvoudige taal
Door Arnold Berbers indringend geïllustreerd met zwart/wit tekeningen.
Tekst en illustratie vullen elkaar aan tot een goed geheel.
Een bnzonder >90 geschenk voor een grote leeftijdsgroep.
Formaat: 21*15 cm
Omvang: 27 blz.
Prijs: 4.90
excl. verzendkosten.
Verknigbaar
in de goede boekhandel.
NEDERLANDS
BIJBELGENOOTSCHAP
Postbus 620 2003 RP Haarlem
Tel 023-259501
boekennieuws
VERZAMELDE WERKEN M I
536 btz g9b I 67.50
Met eerste óeet vsndM grote standeartjewv. dat
een totale omvang knigt van 0 delen, beval Met
went tot 1931. Een uruefc n* tneotog» komt
Or Anton* Weeeele
DE U03UMSE NAASTE
158 btz i 19.50
De treg naar een theologie von de blom.
HET VERHAAL VAN JEZUS VOOR MENSEN VAN
OEZE TUD
160 Mz geb 22.50
De hoofdtaken «tl hel Nieuwe TV»!am*nt
uil tiet Orieks vertaald door pro/, dr R
Bt)Uma
Een vertakng in oen modern aansprekende stijl
Een boek voor |ong en oud. Met 43 scNtterende
kleurenplaten.
R. Louis. R. Mens, H. Teutte her
MET LEVEN HANOT AAN EEN ORAAO
152 btz 17.00
Oorgetuigen veruiten over 30 jaar tele/o-
nisehe hu/pdttnat Een .ndnngend venieg
ven het «vork dst door de tettron^cne huipdttn-
Verkrljgboor ut de boekhandel.
U^flkOK KAMPEN
opdracht te getuigen en te zeggen
waar de wereld faaltWij blij
ven geloven en hopen dat wij,
Joden en christenen, eens te sa
men kunnen bidden."
Het „laatste woord" dat rabbijn Soe
tendorp sprak, voordat hij diezelfde
avond stierf aan een hartaanval, was:
éénmaal samen bidden! Rabbijn Soe
tendorp wist wat hij zei; hij sprak niet
lichtvaardig, hij wist van de pro-
groms en de rode zee van ellende van
zijn volk, aangericht, al te vaak, door
ons christenen!
En toch bleef hij geloven en hopen
dat wij eenmaal samen kunnen bid
den. Over vergevingsgezindheid ge
sproken! Laat die gezindheid in u
zijn(Fillppenzen 2).
Dat plaatje ln dat Joodse kinder
boek, hoeveel gedachten maakt het
bij Je los. De vraag wordt: wie ligt er
onder een steil-strakke horizon, in
een mandje, in het bloedrode water
van de Nijl? Is „dat daar", ln geboor
te-houding, de beentjes opgetrokken,
misschien meer dan alleen maar
Mozes?
Is „dat daar", ln die drijvende kribbe,
misschien een heel volk? En die
Egyptische prinses, en haar dienares
die de armen warm en nodigend voor
uit steekt, hurkend op de rode einder,
zijn zij misschien meer dan de wijzen,
die uit het Oosten kwamen?
En Mirjam, die wachtend de wacht
houdt, Is zij misschien veel meer dan
alle herders Joodse en christelijke
van de hele wereld bij elkaar?
Vóórzover die Joodse en christelijke
herders (en leraars) tenminste echt de
wAcht houden!
Mirjam, wit figuurtje ln mummie-kle
ren, verscholen achter een hekwerk
van rood oprijzende smalle bomen,
wie ben Je? Ben je de droom en het
geloof en de hoop van het Joodse
volk?
Ben Je misschien toch Vrouwe de
Kerk. schuchter geworden bij het
zien van zo veel veroorzaakt onschul
dig bloed?
Wie ben Je Mirjam?
Ben je misschien Joden en christenen
tezamen, eenmaal tezamen biddend?
Ben Je misschien daarom zo stil, Mir
jam, achter Je rode hek van bomen
aan de oever van een rode zee, omdat
jij alle woorden van God bewaart,
„die overwegende ln Je hart", de
woorden aan Joden én die aan chris
tenen.
Wacht Je misschien. Mirjam, wit fi
guurtje ln mummiekleren in een
Joods kinderboek, totdat de stenen
figuren bij de Kathedraal van
Straatsburg het stof der eeuwen uit
de ogen wrijven, en Vrouwe de Kerk
en Vrouwe Synagoge elkander de
hand reiken?
Wacht Je misschien, Mirjam, uitkij
kend over de bloedrode zee van alle
tijden, wacht Je misschien op de
komst van de Messias?
Wacht Je misschien totdat Kerstmis
en Pesach op één dag vallen, de dag
van de Heer?
Wacht je misschien op de dag, Mir
jam, dat alle rode zeeën ineen zuilen
vloeien, en de hele wereld dAAruit
gered zal worden?
Door God!
Het lijkt wel of je knikt, Mirjam, of
beweegt, of misschien huilt of lacht.
Mirjam, Maria, ben je misschien toch
meer dan een figuurtje op een Joodse
plaat; ben Je misschien baarmoeder
én moeder, de moeder van de Heer én
de baarmoeder van Israël?
Leer ons toch, Mirjam, Maria of
hoe je ook precies heet leer ons
toch om wachtend de wacht te hou
den, zoals Gij, opdat ook ons de heer
lijkheid des Heren omstraalt, als op
de velden van Efrata. en ook ónze
„grote vreze" worde tot „grote blijd
schap".
Vaarwel. Mirjam, Maria, moge voor
ons. verdéélde christenen van Rome
of van Genève, gelden: Tot ziens,
sAmen, ln Jerüzalem!
Ds J. Hanegraaff is hervormd predi
kant te Balkbrug (Ov.). De plaat is
uit „Joodse dagen en feestdagen"
van Greer Fay Cashman (tekst) en
AlonaFrankel (illustraties), uitg.
Gooi en Sticht, Hilversum.
In de Engelse kerk op het Begijn
hof iedere woensdag 12.40-13.00
uur en 13.10-13.30 uur.
Woensdag 27 dec. oudejaars-
dienst. Prof. Dr. I. A. Diepenhorst.
Thema: de wijzen uit het oos
ten en
de dwazen uit het
westen.
Woensdag 3 jan. nieuwjaars-
dienst
Ds. Jac. van Dijk.
Thema: Ook nog dit jaar
Organist: Piet van Egmond.
Wijsheid ls beter
dan oorlogstuig,
een misslag
kan veel goeds bederven
(Prediker 9.13 tot 18)
Tegen alle schijn ln ls dit laat*
woord uit het verhaal van Kolf
op ons kerstfeest bijzonder teij
Natuurlijk zijn er mensen die o
kerstfeest liever niet aan oorlel
herinnerd worden. Ze vinden q
een beetje een heiligschennend C
is dat wel terecht? We belijder
dat de Heer kwam om onze zot**
Hij kwam niet omdat wij zulk»
lieverdjes waren. Er was een ré
voor. Vroeger zeiden we vaak: J f
kribbe hangt de schaduw van lc
kruis. Een grafische kunstenaf
maakte er een houtsnede van.P
kwam om Iets. Om iets van onj
dat iets heet in de Bijbel: zonc^
woord dat heel vaak misverst/
en ook misbruikt is. Maar een f
dat ons leven trekt ln de nabij] t
van God. WIJ zijn weglopers, v
God. Op onze eigen weg. Een i
geweld en oorlogstuig. Wie kav
zonde bedenken die ons allen
schuldig stelt dan deze dat we
oorlogen laten voortbestaan, 1
produceren en verkopen. Te kr™
aanbieden aan de meest biede*^
Aan arme volken die denken <f®a
ook mee moeten doen, aan ne
hongerlijders die denken dat)®ei
oorlogstuig brood krijgt. En vf^
hebben ze dat geleerd? Van orfet
wij leren het elkaar. En nog stf118
hebben we niet leren leven uitimi
„vreest niet, want Ik verkondde
grote blijdschap voor het gehfol
volk!". Ik heb de neiging om led
Koheleth hier wat aan de slapldzi
te vinden: wijsheid ls beter da).
oorlogstuig! Is oorlogstuig dai. u
goed? Ik wil hem emotionelerjn
absoluter. Maar hij zou me vefar
naar het vorige: de woorden vl. u
wijze moeten met geduld gehoer
gespeld, nagezegd en doorgegter
worden. Het is zó echt en waajve
Wijsheid is beter dan oorlogstee!
Daar ligt Hij, voor onze ogen, >te
kribbe, ln armoede. Gods alter
voor een wereld vol geweld. E(
zonde, of zondaar (het kan vol
het Hebreeuws allebei) kan ve
goeds bederven. Er is zo weini I
nodig om ons dit gezicht op hi 1
komen Gods te benemen. Zon E
betere kunnen we niet. Heeft
aarde geen toekomst en blijfti
ijdelheld. In stilte horen. En ni
geduld.
Beroeplngswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Den Haag: W.
Sluys te Amsterdam-West.
Bedankt voor Doetinchem: I §j
te Bolsward; voor Glessen
derhardinxveld: C. v.d. BergJ g
terdam-Zuid; voor Baarn:
Droogers te Bodegraven; v
leen-Oost; dr A. M. van )z'
Amersfoort. j ir
GEREF. KERKEN IVBIJGj"
Beroepen te Zevenbergen eij
selkanaal-Valthermond: R.
kand. te Kampen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Boskoop: J. va)
te Amersfoort; te Leerdam: I
te Rotterdam-West; te Hoi
Mijnders te Ridderkerk.
Ds. H. van der LL
Op 76-Jarige leeftijd is overj
hervormde emeritus-predillf
van der Linde, die van 1948
de hervormde gemeente van
dam-West heeft gediend. Ie
stond hij te Kleverskerke, lus
ten (evang.) en te Aalsmeer. M
ledene was de oudste van vi
Van der Linde, allen theolèrt
jongere broers zijn: prof. dr.h<
Linde te Utrecht, prof. dr.
der Linde, te Zeist en prof. dl b
der Linde te Nijmegen. f—
-
Bljbelleesglds 197
voor wie bewust wil bijbellezen.
De Bi|beiieesgids biedt een rood l
twee commentaarstukjes per we(
Deze Bi|belleesgids is een gezaif
uitgave van B.K.V.. K.B.S en Np
Formaat: 11x18 cm
Omvang: 110 blz.
Prijs: 8,90 excl. verzendkoste
NEDERLANDS
BIJBEL
GENOOTSCHAP
Poslbus 620.
2003 RP Haarlen
Tel 023-259501
■§biRN
Lees voor u nieuwe j~ °i
t
Dr. Okke Jager m
Wij zijn nie(
machteloos
een li|dsbeeld met tegenwich
f 13.50 in de boekhandel
een uitgave van Ten Have,
