Vuurwerk steeds luidruchtiger
Tekening van een lezer
r~~
Granini geeft de hele vrucht
rouw
Commentaar
Kans op gehooraandoening sterk toegenomen
dier met telefoon in binnenste [5
ij stellingen geestelijken
Goeie wijn hoeft niet duurte zijn.
Tenminste niet bij de slijter!
Jkkoord over
chtvaart
=lijft uit
ranini met vruchtvlees,
da's pure verwennerij!
koud spanje
(on-)veilig
droomwens
wereldreis
IDAG 22 DECEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
op een moment dat min of
r afgerekend is met de vanzelf-
kendheid dat bekleders van
„geestelijk of godsdienstig-
slievend ambt" vrijstelling
de vervulling van de militaire
y stplicht krijgen gooit staatsse-
ris Van Lent (defensie) de
a^r weer met een smak dicht. In
notitie aan de Tweede Kamer
hgktateert hij laconiek dat de
sj [genootschappen over deze
vfclematiek nogal genuanceerd
En alleen op grond daar-
vindt de staatssecretaris dat de
«telling gehandhaafd moet blij-
Een uitzondering wil hij
j ijhts maken voor de ambtsdra-
die nog in opleiding zijn.
dat is slechts een formaliteit,
11 lat dominees en priesters in
vo iding uitstel krijgen voor de
vulling van militaire dienst en
:e daarna het ambt gaan bekle-
st niet meer behoeven.
€r valt ons eerlijk gezegd van de
tssecretaris tegen dat hij zich
gemakkelijk van het probleem
:t afgedaan. In de begindagen
het kabinet-Den Uyl over
hij nog serieus vrijstelling
idifr dominees en priesters af te
Bffen. Hij zou daarover contact
flemen met de kerkgenoot-
!t3PPPen 'n ons land- Sindsdien
ooi er drie jaar verstreken en is
ba(nelijk zijn enige bevinding dat
over wordt ge-
zJit en het bijgeval wenselijk is
retelling te handhaven. Een zo
zivoetige argumentering roept
heel indringend de vraag op
vjf het waarom. In deze krant
sttben we ons altijd op het stand-
hit gesteld dat deze oneigenlijke
oorrechting van de kerk door
gg^taat maar beter afgeschaft kan
»n[den. De vrijstellingsclausule
jmeende dat het krijgsbedrijf te
f zou zijn, zo niet voor de
is|stenen dan tóch wel voor de
ele zielen van de dienaren des
'|ords, werd voor het eerst opge
in de militie-wet van 1815.
-Jie tijd toen onze weerbaar-
te) voornamelijk bestond uit een
irleger waren er wellicht nog
9 argumenten die voor deze
iter""
Kuyper pleitte echter in 1892 al
voor opheffing van deze vrijstel
ling. In „Ons program" (het pro
gramma van de ARP) schrijft Kuy
per „voorts zou door de kerk aan
de overheid moeten worden terug
gegeven het recht op vrijdom van
militiedienst voor aanstaande lera
ren en geestelijken. Voor deze
immuniteit toch zou de genoegza
me beweegreden vervallen, zodra,
overeenkomstig onze voorslag, bij
de bespreking van 's lands defensie
gedaan, het huurleger algehelijk
van de militiewet af te scheiden, en
deze militie ,ten voet van gewone
moraliteit' werd gebracht."
Aan deze voorwaarde is inmiddels
al lang voldaan. Waarom dan toch
de vrijstelling gehandhaafd? We
kunnen slechts herhalen wat we
eerst al hebben vastgesteld, name
lijk dat dominees en priesters hun
vrijstelling danken aan oneigenlij
ke argumenten. Het is immers niet
uitgesloten dat wanneer ambtsdra
gers onder de dienstplichtwet wor
den gebracht, zij zich in groten
getale genoopt voelen een beroep
te doen op de wet gewetensbezwa
ren. Met die gewetensvraag wor
den in de nieuwe voorstellen van
de staatssecretaris wel de studeren
de ambtsdragers geconfronteerd.
Zij hebben bij die afweging echter
altijd nog de ontsnappingsmoge
lijkheid dat zij eenmaal in het
ambt zijnde, toch niet in militaire
dienst behoeven. Dat lijkt ons niet
zuiver.
Onuitgesproken is wellicht de mo-
raliteitsvraag zoals Kuyper die aan
de orde heeft gesteld. Het is niet
uitgesloten dat men met name in
katholieke kring het morele peil in
militaire dienst in strijd acht met
het celibaat. Maar nogmaals het is
niet uitgesproken. Wij willen hier
slechts vaststellen dat wij het waar
om van de handhaving van de
vrijstelling niet begrijpen. Het lijkt
ons dat de Tweede Kamer hierover
duidelijkheid moet verschaffen.
We zouden ook wel eens willen
weten hoe er precies in kerkelijke
kring over wordt gedacht.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Omstreeks de jaarwisseling van 1977 werd
in Nederland zo'n zeventig miljoen stuks vuurwerk tot ont
ploffing gebracht. Daarmee ging voor ruim dertig miljoen
gulden de lucht in. Als na nieuwjaarsnacht de kruitdamp weer
is opgetrokken, zal ongetwijfeld blijken dat die cijfers dit jaar
weer zijn overtroffen.
Vuurwerk wordt steeds duurder,
maar ook luidruchtiger. De tamelijk
onschuldige zevenklapper uit vroeger
jaren heeft plaatsgemaakt voor hon
derdklappers of spul van nog zwaar
der kaliber. Zo trof de rijkspolitie van
IJsselstein vorige week bij een plaat
selijke Chinese restauranthouder
twee stuks supervuurwerk aan: schij
ven met tweeduizend rotjes elk. ge
lardeerd met honderd forse kanonsla
gen. Dergelijk vuurwerk is in Neder
land niet in de winkel te koop. maar
maakt deel uit van de enorme hoe
veelheden illegale handel die vaak
rechtstreeks uit Hongkong (niet zel
den voorzien van een Nederlandse
gebruiksaanwijzing) wordt binnen
gesmokkeld.
Illegaal
Ondanks het feit dat ingevolge het
reglement gevaarlijke stoffen pas op
27 december door daartoe gerechtig
de winkeliers vuurwerk mag worden
verkocht, wordt er ook dit jaar weer
vroegtijdig op losgeknald. In de
meeste gevallen gaat het hier om
winkeliers die te vroeg tot verkoop
overgaan. En dat gaat vaak weer sa
men met een te grote ingekochte hoe
veelheid. De meeste winkeliers krij
gen in hun gemeente wel toestem
ming voor de opslag van zo'n honderd
kilo vuurwerk, mits ze voldoen aan de
eisen van de brandweer. Die komen
meestal neer op het bouwen van een
betonnen bunkertje met speciale ver
lichting en in de onmiddellijke omge
ving een brandslang. Dat sommige
winkeliers de toegestane hoeveelheid
vuurwerk ver te boven gaan, mag
blijken uit een prikactie van de Rot
terdamse politie die in de afgelopen
weken zo'n tweeduizend kilo „te veel"
in beslag nam. In andere grote steden
verschillen die aantallen weliswaar
niet veel, maar het blijft kruimel
werk. Aan het in beslag nemen van
aanzienlijk grotere hoeveelheden ille
gaal ingevoerde partijen komt men
doorgaans in het geheel niet toe. Via
een wat vage tussenhandel (winkels
net zo goed als particulieren) brengt
ook dit allegaartje jaarlijks weer dik
zijn geld op: er gaat voor tonnen in
om.
Puin ruimen
En dat gebeurt terwijl het vuurwerk
jaarlijks weer vele slachtoffers
maakt. Prof. dr. J. E. Winkelman,
geneesheer-directeur van het Ooglij-
dersgasthuis in Utrecht, noemt het
behandelen van vuurwerkletsel „puin
ruimen in de oogheelkunde". Hij
noemt het een verschrikkelijk trieste
wetenschap dat er in de komende
nieuwjaarsnacht weer ogen verloren
zullen gaan. Volgens Winkelman ra
ken jaarlijks zeker zeventig mensen
door vuurwerk aan de ogen gewond,
van wie meestal vijf zeer ernstig.
„Maar dat zijn cijfers die afkomstig
zijn van klinieken voor oogheelkunde
in ons land. Voor een totaalbeeld mag
je ze best verdubbelen."
De twee operatiekamers in zijn eigen
oogziekenhuis zullen de komende
Nieuwjaarsnacht weer volop in be
drijf zijn om te redden wat er te
redden valt. Het beeld van zo'n nacht
is volgens hem voorspelbaar: „Ge
schrokken familieleden die binnen
komen met de slachtoffers, bloeden
de lappen voor de ogen, de schok als
patiënten moeten worden opgeno
men, de nog veel grotere schok als
blijkt dat opereren nodig is. Wie dat
eenmaal gezien heeft, wil niets meer
met vuurwerk te maken hebben."
voor vuurpijlen half in de grond of vul
ze met zand;
Neem ruim afstand van de ontste
kingsplaats en houd rekening met
eventueel optredende gladheid;
Gebruik voor het afsteken geen
lucifers maar een brandende sigaret
of sigaar;
Experimenteer nooit met vuur
werk, ook niet door het zelf te maken;
Bundel geen vuurwerk terwille van
de effectverhoging, dit is levensge
vaarlijk;
Bereid kinderen zorgvuldig voor
als ze oud, wijs en voorzichtig genoeg
zijn om vuurwerk te ontsteken;
Telefoonnummers van brandweer,
arts en politie bij de hand houden,
zodat in geval van nood geen kostba
re tijd verloren gaat;
Zorg dat er geen onontploft of half
verbrand vuurwerk achterblijft, dat
levert gevaar op voor kinderen die de
volgende ochtend op zoek gaan.
ADVERTENTIE
Campagne van de Stichting Geluidhinder: „Wees zacht, knal
alleen op nieuwjaarsnacht".
Knoeierij
Volgens prof. Winkelman zijn knoeie
rij en onkunde de voornaamste oorza
ken van de Jaarlijkse ongelukken:
„Zelf Vuurwerk maken, niet goed le
zen wat er op staat, het naar elkaar
gooien van die troep en het dicht bij
het gezicht houden om te kijken of de
lont nog brandt. Dat is vragen om
verwondingen". Over de aard van de
meeste verwondingen zegt hij: „We
komen verbrandingen tegen, ge
scheurde en gebarsten ogen. Ik heb
ooit zelfs een tot propje samenge
perst rotje uit een oog gehaald. Die
dingen gebeuren".
Naar zijn ervaring zijn het vooral
mannen en kinderen die verwondin
gen oplopen: „Veel te jonge kinderen
die met vuurwerk spelen zonder de
gevaren te beseffen, en mannen die
flink willen doen. Hoe harder, hoe
beter. Hoe meer sensatie, hoe span
nender". Ook het gebruik van alcohol
speelt volgens hem een rol: „Met een
borrel op durft iedereen kennelijk
meer".
Zolang die onvoorzichtigheid blijft.
zullen er ongelukken blijven gebeu
ren. „En zo lang zullen er op Nieuw
jaarsdag nog steeds artsen zijn, die
verslagen patiënten langzaam op
blindheid moeten voorbereiden," al
dus prof. Winkelman.
Ook oorletsel
Naast oogletsel begint nu ook oor-
schade een probleem te worden. Ge
luidmetingen van TNO leerden on
langs dat sommige soorten vuurwerk
op maar twee meter afstand een kanl
van 160 decibel produceren. De Ne
derlandse Stichting Geluidhinder at
tendeert erop dat in zo'n geval een
acute gehoorbeschadiging kan optre
den (springen van het trommelvlies).
De „pijngrens" ligt immers al op 140
decibel. Gaan we ervan uit, dat ie
mand met een onbeschermd oor al
gauw wordt blootgesteld aan tien
knallen, dan moet men minstens vier
meter als veilige afstand van het ex
ploderende vuurwerk aanhouden.
Gebeurt dat niet, dan kan oorsuizen
of oorfluiten al het eerste symptoom
zijn van.een gehoorbeschadiging, die
zich over het algemeen zeer langzaam
opbouwt. In een ver gevorderd stadi
um is er vaak weinig meer aan te
doen.
De Stichting Geluidhinder, die deze
maand in de dagbladen een campag
ne begon onder het motto „Wees
zacht, knal alleen op nieuwjaars
nacht," trekt zich ook het lot van
dieren aan. Opgeschrokken door het
knallen, lopen huisdieren vaak in pa
niek van huis weg. gaan zwerven of
komen om in het verkeer. Het ver
dient dan ook aanbeveling om huis
dieren in de komende dagen zoveel
mogelijk binnen te houden.
Tips
ADVERTENTIE
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
Tenslotte nog een aantal tips voor de
gebruikers van vuurwerk:
Koop alleen vuurwerk dat voor
zien is van een duidelijke gebruiks
aanwijzing, bij de officiële verkoop
punten;
Bewaar het vuurwerk bij voorkeur
in een stalen trommel op een veilige
en droge plaats, liefst buitenshuis.
Kies een veilige ontstekingsplaats
in verband met brandgevaar en let op
mens en dier. Sluit ramen en deuren;
O Lees de handleiding ruim vóór het
ontsteken en plaats eventuele flessen
een onzer verslaggevers
QjklPHOL Komend voorjaar zal
ii Den Haag verder moeten wor-
gesproken over een af te sluiten
itvaartovereenkomst tussen Ne-
and en de Verenigde Staten. De
Ie delegaties hebben de afgelopen
dagen in Washington nog geen
oord kunnen bereiken, omdat
i het met name niet eens kon
den over de tarieven.
R. L. M. Schreurs, hoofd van de
ctie politieke, juridische en eco-
lische zaken van de Rijkslucht-
rtdienst (RLD), die gisteren uit
srika terugkeerde zei te verwach-
dat in een vierde gespreksronde
jesprekingen kunnen worden af-
iten.
Nederland en de VS tekenden in
maart van dit jaar een protocol, dat
de basis vormt voor de huidige onder
handelingen. Dit protocol betekende
het inslaan van een geheel nieuwe
weg op het gebied van de luchtvaart-
politiek en is gebaseerd op de liberali
satie die de Amerikaanse president
Carter in de luchtvaart wil door-
Volgens mr. Schreurs zoeken de Ne
derlandse en Amerikaanse autoritei
ten nu naar een kader voor de criteria
voor de overheid ten aanzien van de
tarieven. De maatschappijen zijn
daarin overigens nu nog vrij.
„Het vrijlaten van tarieven op de
Noordatlantische route en het af
schaffen van voorwaarden geldend
voor het luchtverkeer op deze dien
sten kan niet worden losgezien van de
nog bestaande trariefstructuur en
overheidsbepalingen op de overige
trajecten," aldus mr Schreurs. Overi
gens zal ook nog verder moeten wor
den gepraat over het lüchtvrachtver-
voer.
ADVERTENTIE
EEN NIEUWE VRUAGE MET EEN ARGWANENDE TOESCHOUWER
Granini geeft u
niet alleen het sap,
Granini geeft de hele vrucht.
Dat is nu nektar!
Dat is puur genieten.
Granini. In 7
onweerstaanbare smaken.
iiiiini
„Tafelmanieren voor tieners" is
een pocketboekje dat het in de
Verenigde Staten al jaren goed
doet. Heel wat tieners zullen het
wel weer ter bestudering toege
stopt gekregen hebben, want met
de komende feestdagen zullen ze
veelvuldig aan goed van de tradi
tionele kalkoen voorziene tafels
moeten aanzitten. Veel eten en
veel cadeaus zijn zaken die een
Amerikaan met de kerstdagen
niet gauw zal overslaan, en de
fabrikanten sloven zich dan ook
elk jaar danig uit om nieuwe, als
het even kan uitzonderlijke ge
schenken te brengen. De vlieg
tuigtas met „Concorde" er op
valt nauwelijks onder die catego
rie. maar vliegt wel de winkels uit
vanwege de exclusiviteit die er
intussen natuurlijk al lang af is.
Heel wat aparter is het eetbare
monopolyspel, helemaal uit cho
cola en suikergoed gemaakt. De
spelregels lijken op het originele
spel. maar gegeten moet er bij
worden. Zo heet het bij voorbeeld
niet „Ga langs AF. u 1
tweehonderd gulden
langs AF en neem
caloriën" Heb je e..
de neus van een meui r s
gekaapt, dan kun je dat liét ber te
snel opeten. Kom je in de gevan
genis terecht, dan mag ie kiezen:
óf een hele ronde blijven zitten,
óf je je er voor straf uit eten.
Een spel dat aardig wat zoden
aan de dijk en vetlaagjes op het
lijf zet, maar daar kun je wel weer
wat tegen kopen: een springtouw
met een teller, waarop je kunt
zien of je al vaak genoeg gespron
gen hebt.
Wie (erg) veel geld aan een kerst
diner met de nodige gasten wil
besteden, hoeft er zelf niets aan
te doen. In Houston in Texas zit
een bedrijf dat zo'n feest kant en
klaar, compleet met sneeuw en
antieke slee voor de deur. graag
wil verzorgen. De klant krijgt er
een stemmig versierde villa voor
één avond voor, met alvast een
paar elektronisch bestuurde
„gasten" in avondkleding zoals
die in Engeland in het Victoriaan
se tijdperk gebruikelijk was. Na
tuurlijk is er ook een uitgebreide
staf keuken- en bedienend perso
neel. want er moet een diner met
negen gangen bereid en geser
veerd worden. Weer of geen weer.
^en sneeuwmachine zorgt voor
een lading (kunst-)sneeuw voor
de huisdeur, waar twee echte ren
dieren grazen. Bovendien kan de
klant een antieke slee met kerst
man verwachten, die de cadeaus
komt afleveren ter waarde van
zo'n twintigduizend gulden. Alle
maal inbegrpen in het bedrag dat
de klant aan het bedrijf betaald
heeft, en dat is dan ook wel hon
derddertig duizend gulden, dus
die cadeautjes kunnen er wel af.
Er zijn natuurlijk veel meer Ame
rikanen die het zelf thuis wel ge
zellig maken, maar de cadeaus
horen er altijd bij. Telefoontoe
stellen zijn op het ogenblik erg in
trek, doordat er zoveel keus is uit
bijzondere modellen. De normale
toestellen met draaischijf of
druktoetsen zijn ook wel te krij
gen, maar de belangstelling gaat
vooral uit naar het bizarre. Je
hebt er telefoonapparaten in de
vorm van Mickey Mouse en
Snoopy, maar er is ook een firma
waar je zilveren dierenkoppen
met een daarin verstopte tele
foon kunt krijgen. Nou ja, krij
gen: een olifantekop, waarmee je
contact met de hele wereld kunt
leggen, kost wel 3500. En dan is
die olifant eigenlijk nog confectie
ook. Je kunt best een ander tele
fonerend dier bestellen, maar
dan wordt de rekening hoger en
is de levertijd langer dan een
halfjaar
Wie naar Spanje gaat om de zon
te zoeken kan Madrid maar beter
links laten liggen. Daar heeft het
inmiddels ook al gesneeuwd en
hebben veel mensen zich in bont
gehuld.
„Bij mijn vader kwam een vuur
pijl in zijn hand terecht. Hij had
hem aan de verkeerde kant vast."
lazen we in een schoolkrant. Het
zijn dus met alleen kinderen,
maar ook volwassenen die voor
zichtig moeten omspringen met
vuurwerk als ze dat zo nodig
moeten afsteken. Die vader met
de vuurpijl had het faliekant fout
gedaan: een vuurpijl houd je niet
in Je hand, maar steek je in een
fles die stevig in de grond staat
En als de grond te hard is. Vul je
de fles met zand, zodat ie niet
kan omvallen en de pijl de ver
keerde kant op schiet. Dat staat
in het foldertje „December
laat het een feestmaand blijven"
dat het Veiligheidsinstituut in
Amsterdam (Hobbemastraat 22,
tel. 020-736414) elk.Jaar gratis uit
deelt zoland het tenminste om
maar een paar exemplaren gaat.
Daar staat nog meer in: liever
geen echte kaarsjes in de kerst
boom elk jaar gebeuren daar
weer ongelukken mee), nooit
vuurwerk in de hand afsteken,
nooit „de vlam in de pan" (dat
overkomt oliebollenbakkers
vaak) met water proberen te
blussen, en ga zo maar door. Ab
soluut onnodige ongelukken die
met een beetje goede wil voorko
men kunnen worden. Het al dan
niet uit de hand lopen van die
typische december-actlvitelten
hebben we zelf in de hand, aldus
de folder. Op hetzelfde adres is
het ook al bekende foldertje „vei
lig de winter door" te krijgen,
met tips voor ouders voor als het
glad is, er sneeuw ligt of als de
kinderen het ijs op willen.
Twee vurige wensen had vracht
wagenchauffeur Dirk-Jan de
Bood: trouwen met José Wouda,
en dan niet per fiets, zwarte auto,
rode koets met witte paarden,
schip op wielen of wat ze tegen
woordig nog meer verzinnen,
maar met de truck waarmee hij
voor zijn beroep dagelijks over de
grote autowegen in het buiten
land rijdt. De eerste wens was
makkelijk te vervullen, want
José wilde ook wel. Maar over die
truck had niet hijzelf, maar zijn
werkgever in Mijdrecht te beslis
sen. Gelukkig heeft die zonder
aarzelen de begeerde „trouwau-
to" voor een dagje uitgeleend, en
zo arriveren José en Dirk-Jan
morgenmiddag om half drie per
truck bij de kapel van het Broe
derhuis aan de Amsterdamse
Postjesweg, waar hun huwelijk
kerkelijk bevestigd wordt. De fa
milie zal in eigen auto's achter
het bruidspaar aan moeten rij
den, want de aanhanger is voor
deze gelegenheid afgehaakt. De
truck is zo trouwens mooi ge
noeg: collega's hebben er met
versieringen een echte bruidswa
gen van gemaakt. Dirk-Jan zal
nog wel enige moeite hebben om
José over het zware, dubbele
voorwiel in de cabine te tillen.
Dat is nog eens wat anders dan Je
bruid even over een drempel
dragen.
De Japanner Kenitsi Horte wil de
eerste zeezeiler zijn die via Kaap
Hoorn (het zuidelijkste puntje
van Zuid-Amerika) en de noord
pool de wereld rond vaart. Het is
geen solotocht, want zijn vrouw
Eriko zit ook op de „Meermin",
een schip van bijna elf meter
lengte. Maar een langdurig tocht
je wordt het zeker: hij verwacht
niet eerder dan volgend Jaar de
cember terug te zijn en dat lukt
alleen als alles naar wens ver
loopt. Horie heeft al eerder een
solotocht rond de wereld ge
maakt, in 1972. Hij nam toen de
route die tot nog toe door alle
solovaarders is gebruikt en deed
er 275 dagen over
Supertandarts Het gaat tand
arts Allan Gutstein die zijn prak
tijk in een Newyorkse super
markt heeft Ingericht, zo goed,
dat hij er nog maar twee groot-'
grutters bij genomen geeft On
danks de kritiek van zijn colle
ga's Gutstein werkt 30 tot 50
procent onder de gebruikelijke
tarieven gaat hij door. Behalve
dat zijn patiënten minder tijd en
geld kwijt zijn, kan hij dankzij de
goedkope praktijkruimte en de
toestromende klanten steeds de
allernieuwste apparatuur aan
schaffen v/at niet al zijn colle
ga's hem kunnen nazeggen
