ankementen van 'Hollandse school'
feroemd kinderboek
achtig verfilmd
Uit Rusland, Duitsland en België
an dit, van dat, van alles wat
- .qi
qffPÉK,
%[im^
Dokter
^GEBROEDERS LEEUWENHART
Mooie films in de filmhuizen
Prolongaties
en reprises
DECEMBER 1978
TROUW/KWARTET
11
Wielek-Berg
:ter" is, na „Blindgangers", de tweede lange speel
de nog zeer jonge regisseur Ate de Jong (25). Als zijn
onl (en stut en steun, neem ik aan) treedt op Fons
oofeers, een oude rot in het vak van regisseren (The Kouds
'ilr1onal Film Guide koos hem als een van de vijf
Ijts van het jaar), doch als producer een debutant.
allebei dokter en daarbij ook nog
naaste familie: de een is de schoonva
der van de ander. Bernard Delfman
staat op het toppunt van zijn carriè
re, Jimmy Sanders begint pas en weet
alleen maar dat hij het zijn schoonva
der niet na wil doen.
|e Jong uitgaat van eigen
Jich niet baseert op ander-
Ifen is verheugend, dat hij
ikt tot „kleine" films die
losten (al is „Dag Dokter"
|k duurder dan „Blind-
sympathiek. Hij moet
doorgaan met filmen,
lige dingen, hij heeft zijn
ïdré van den Heuvel, Kit-
iJonique van de Ven en de
?isind wonende Amerikaan
enl spelen de hoofdrollen) be-
neJ de hand, hij vindt vaak
beifergangen maar krim-
it heeft hij nog veel te
jiokter" vervalt hij helaas
wl
weer in alle fouten van de „Hollandse
speelfilmschool" als we het ding zo
mogen noemen. En dat zijn: gebrek
aan onderbouw van de intrige, gebrek
aan inleving in de figuren, wankel
moedigheid in het doorzetten van een
eigen, persoonlijke stijl en lijn, een
veel te grote ontvankelijkheid voor
Ideetjes en invalletjes die op zichzelf
misschien best leuk zijn, maar de
constructie van de film ondermijnen
en een soort angst of minachting voer
het pure realisme, dat toch de kracht
is van de Nederlandse kunst. Ook van
de Nederlandse film: niet voor niets
zijn onze documentaires internatio
naal vermaard. In „Dag Dokter" wor
den twee echtparen naast en tegeno
ver elkaar gesteld. De mannen zijn
De Delfmansen voeren een huwelijk
waarin de koude zijn intocht heeft
gedaan, de vrouw van Sanders ver
laat haar man om bij een schimmig
soort vlerk van een vent in te trekken,
zonder dat Jimmy daar blijkbaar (of
schijnbaar) erg onder lijdt. In het
begin van de film doet de vader zich
kennen als een geneesheer van de
zeer oude stempel: een ten dode opge
schreven hartpatiënt brengt hij met
een ferme stomp weer tot lijden.
Maar als hij zelf (na een vakantie met
een vriendinnetje) met een hartaan
val in het ziekenhuis belandt, gekluis
terd aan allerlei apparaten, smeekt
hij zijn schoonzoon hem naar huis te
brengen. Die coet dat ook (rijkelijk
onverstandig, lijkt me, tenslotte is
schoonpa nog maar vijf-en-vijftig
jaar en heeft hij een redelijke kans
om redelijk aangenaam te overleven,
aangezien hij het eerste halfuur na
zijn aanval ondanks veel gezeul heeft
doorstaan) hij sleurt hem maar naar
de auto en onderweg sterft de man.
Irritatie
Helemaal niet zo'n slecht verhaal,
maar naarmate de film zich ont
plooit, ontvouwt zich ook de irritatie.
En de onverschilligheid. Want hoe
kun je in vredesnaam meevoelen met
dokters, die hun patiënten slechter
behandelen dan een boer zijn hoorn
vee? In hun praktijk hebben ze trou
wens louter boertige querulanten als
patiënt, die voor de vrolijke noot wor
den afgescheept met potten vol kleu
rige vitamines. En hoe kun je geloven
aan de barokke hollebollegijzen-
praat die de schoonzoon uitslaat als
hij zijn sterverde schoonvader ver
voert? En waarom moet die schoon
zoon na de dood van de oude zo nodig
in dienst huid kruipen en hartstoch
telijk zijn vriendinnetje achtervol
gen? Van zoveel verering is voordien
toch niets gebleken? Het is natuurlijk
om tal van redenen veel moeilijker
om als filmregisseur geheel je zelf te
blijven dan als schrijver of schilder.
Toch moet Ate de Jong dat in het
vervolg met alle macht proberen: de
Intensiteit, die voor elk kunstwerk
onontbeerlijk is, ontbreekt in deze
film nog veel te zeer. Overigens valt
het camerawerk van Paul van den
Bos nogal tegen, maar is de muziek
van Willem Breuker voortreffelijk.
Amsterdam-Tuschinski 2; Arnhem-
Luxe; Eindhoven-Rembrandt; Den
Haag-Metropole 4; Nijmegen-Carolus
2; Utrecht-Rembrandt, a.l.
«eders Leeuwenhart
erb
5Pl
°ge gebroeders Leeuwenhart" van de beroemde schrijfster Astrid Lindgren is vooral in
en Duitsland nogal wat te doen geweest, omdat het probleem van de dood erin zou
aangesneden.
lt
nd^eigenlijk niet waar: de klei-
ull«ke Karei of Kruimel en de
ieejne, stralend gezonde Jana-
en' sterven inderdaad (Jona-
alle verwachtingen in het
it hij zijn broertje uit een
huis redt) maar zowel de
Is wat later volgt speelt
af in de fantasy-sfeer, dat
lijk over een uiteenzetting
>od en het leven erna kunt
e zou „De gebroeders Leeu-
met recht en reden een
tlonroman voor kinderen
>emen.
Jonatan komen terecht in
in het Kersendal waar de
og leven in de tijd van de
11 n en sprookjes en je van's
roeg tot 's avonds laat mid-
avonturen zit. Maar, zegt
ommige avonturen zouden
„aj en gebeuren en hoe waar
gre jkt alras, want naast het
tba ligt het Bramendal en
erl,iten de mensen onder de
t r
knoet van de wrede Tengil die wordt
bijgestaan door zoiets verschrikke
lijks, dat niemand precies durft te
zeggen wat het is. Welnu, in de strijd
tegen Tengil verwerven Jonathan en
Kruimel de erenaam Leeuwenhart,
maar daarna moet Kruimel weer be
wijzen „dat hij een mens is en geen
lor". Hij neemt zijn verlamde broer
op de rug en springt met hem in de
afgrond naar het land Nangilima
waar het leven eindelijk echt simpel
is en goed.
Prachtig maar wel eng
Het boek van Astrid Lindgren is droe
vig en griezelig en spannend en ook
wel gezellig en vrolijk, net wat een
kinderboek moet zijn. Regisseur Olie
Hellbom heeft het met behulp van
cameraman Rune Erricson, prachtig
verfilmd: idyllische dreven wisselen
af met woeste watervallen en berg
passen, genoegelijke kout in de mid
deleeuwse herberg met gevaarlijke
André van den Heuvel en Billy Ward in
avonturen. De veldslag waarin de
boze Tendril en zijn handlangers wor
den verslagen is zonder geluid ge
filmd en dat geeft een schitterend
effect: er is geen sprake van een fris
se, vrolijke strijd, droefenis om de
gesneuvelden dempt de vreugde om
de overwinning. Zoals het hoort
verheerlijking van geweld is er al ge
noeg in de wereld en zeker op de
televisie.
Maar ouders die met hun kinderen de
film gaan zien, misschien nadat ze
het boek gelezen en ervan genoten
hebben, moeten wel bedenken, dat
griezeligheid en treurigheid op het
doek veel zwaarder overkomen dan
op papier. De zwarte soldaten van
Tendril zijn wel zeer angstaanjagend.
Dus geen kleine kinderen meenemen
(ze zouden er overigens ook weinig
aan hebben, de film is ondergetiteld)
en ik zou zeggen: ook geen kinderen
die overgevoelig zijn.
Amsterdam City 4, a.l.
De filmhuizen brengen deze
week drie voortreffelijke pre
mières uit Film Internatio
nals festival-reservoire van
dit jaar. Waarschijnlijk onder
het motto „opgeruimd staat
knappies vóór de nieuwe
vloedgolf komt", maar het is
wel jammer dat het in de
kerstweek moet gebeuren,
want met alle goede wil blijft
de ruimte beperkt.
De Boom der Wensen
Uit Rusland, nauwkeuriger gezegd
uit Georgië, dat zich allang heeft
doen kennen als filmrepubliek van
betekenis, komt „De Boom der Wen
sen" van Tenghiz Abdouladze, een
lyrische film, spelend rond de eeuw
wisseling. Op welhaast ideale wijze
wordt hierin het meesterstuk verricht
om het verleden in zijn waarde te
laten en toch de noodzaak tot ver
nieuwing volstrekt aannemelijk te
maken. Direct in het begin worden
deze twee gegevens al natuurlijk ver
mengd: een paard sterft, het bijgeloof
wil dat het heeft gegeten van gras,
vergiftigd door te veel bloed van vij
anden. Daarom wordt een mals stuk
weide taboe verklaard. Maar toch is
dan de idylle van het natuurlijke le
ven nog vrijwel onaangetast. De Tsje-
chow-achtige, manke anarchist die
door het dorp waart en met hardnek
kige hartstocht zijn theorieën van
bevrijding en technische vooruitgang
verkondigt, doet bijna absurd aan,
want alles heeft zijn plaats en zijn
regelmaat en dat lijkt goed. Het
wordt pas ernst, wanneer een lief,
mooi, kinderlijk meisje, dat van een
dorpsjongen is gaan houden aan een
ander wordt uitgehuwelijkt. En de
idylle onthult zijn middeleeuwse,
nachtmerrie-achtige ondergrond, als
zij, na betrapt te zijn op een kus met
haar vriend, omgekeerd op een ezel
door het dorp wordt gevoerd en met
klodders modder doodgegooid. De
stomme, onbegrijpende wanhoop van
de grootmoeder, die zelf krachtig
heeft meegeholpen aan de huwelijks
verkoop, is een van de ontroerendste
scènes die ik de laatste tijd heb ge
zien. Prachtige fotografie van mooie
mensen en karakteristieke types in
een indrukwekkend landschap door
alle seizoenen, ingqtogen intensiteit
die tot volstrekte identificatie leidt
met iets dat ons toch zo vreemd is
ga dat zien. In 't Hoogt in Utrecht of
in Filmhuis Groningen, de hele week.
Beeld uit „De boom der wensen'
Jarie bleibt Jane
De Duitse film „Jane bleibt Jane" is
een aangrijpende film, al is er een
krachtige dosis humor in verwerkt.
Jane is een oude vrouw, die zichzelf
ziet als de gezellin van Tarzan. Zij
heeft zich een levensfantasie aange
meten, die haar behoedt voor algehe
le vergrauwing van ouderdom en een
zaamheid. Door de in de film ver
werkte dramatiek begrijp Je, dat de
Tarzan-verbeelding een reddende
vlucht is. De vrouw (een meesterlijke
creatie van de filmmaker Walter
Brockmayer, via de figuur Johanna
König) is in het bejaardentehuis (ver
moedelijk aan haar opgedrongen) een
vreemde eend in de bijt. Haar burger
lijk uiterlijk is in tegenspraak met
haar oorspronkelijke geest. Een le
vendige geest, die het liefst aan de
ouderdom wil ontkomen en daarom
wegdroomt naar „haar tehuis dat-
Afrika is". Zij wekt de nijd op van
minder met fantasie en stille humor
begiftigde medebewoonsters. Jane
wordt dan ook „gestraft." De mense
lijkheid die in de film verscholen ligt
komt zo overtuigend bij Je over, dat
je het beeld van de ontroerende naie-
ve Jane niet makkelijk meer kwijt
zult raken. De hele week in Cinetol 2,
Amsterdam.
Je tu il elle
De Belgische cineaste Chantal Acker-
man, bij filmliefhebbers bekend door
haar „Jeanne Dielman" maakte „Je
tu il elle". Een vreemde intrigerende
titel, die men pas kan interpreteren
als de film gezien is, en ook dan zal de
interpretatie waarschijnlijk per indi
vidu verschillend zijn. Het is een film
van één persoon, een jonge vrouw
(door Chantal Ackerman zelf ge
speeld). Maar „gespeeld" dient dan
wel tussen aanhalingstekens te wor
den gezet, want van spel is ternau
wernood sprake. Het gaat uitsluitend
om iemand die er is. Er mysterieus,
raadselachtig is. Als een onbekende.
Vooral onbekend voor zichzelf. De
Jonge vrouw bevindt zich in een kale
kamer. Ze schrijft brieven aan „hem".
Wie dat is, wat de relatie is tussen
„hem" en de vrouw blijft geheim. Ook
de inhoud van de brieven blijft ge
heim. Deze uitbeelding van volstrek
te zelf-vereenzamlng duurt geruime
tijd. De kracht van Chantal Acker-
mans kunst blijkt vooral uit het feit
dat Je, ook al gebeurt er niets en krijg
Je nauwelijks inzicht in het denken
van de vrouwelijke figuur, geleidelijk
een diepe belangstelling voor haar
gaat voelen. Die belangstelling blijft
ook, als de vrouw de kamer verlaat,
meelift met een vrachtwagenchauf
feur en aanbelt bij een vriendin, met
wie ze een lesbische relatie heeft. Die
wordt uitgespeeld, maar dat veran
dert niets aan het beeld dat de film
kijker zich gevormd heeft: het beeld
van een zo totale desolaatheid, dat de
huiver voor menselijke eenzaamheid
tot diep in je wezen gaat doorwerken.
Een sterke film, de hele week te zien
in Filmhuis, Rotterdam.
Interiors De nieuwste film van
Woody Allen en de eerste zonder
hemzelf in de hoofdrol en zonder
grappen en grollen, maar hij levert
een overtuigend bewijs van zijn
genialiteit. De gehele week in Al-
hambra 1, Amsterdam en Euro,
Eindhoven.
Herfstsonate De nieuwste film
van Ingmar Bergman met Ingrid
Bergman en Liv Ullmann in de
hoofdrollen. De gehele week in
Uitkijk, Amsterdam; Uitkijk, Den
Haag; Movies, Groningen; Movies,
Utrecht; Lumière 3, Enschede.
l'Affiche Rouge Briljante film van
Frank Cassenti over een verzets
groep in de oorlog, waarbij verle
den en heden ongemerkt in elkaar
overvloeien. 25 dec. De Boomspij
ker, Amsterdam.
Te gek om los te lopen Ontroeren
de en schokkende film van Itali
aans collectief over nieuwe wegen
om krankzinnigen te integregen in
de maatschappij. 22 dec. B. C.
Broekhem, Roermond.
Het Mes in 't Water De eerste
lange speelfilm van Roman Po-
lanski, nog altijd een psycholo-'
gisch meesterstuk. 24 dec. Film
huis Velsen; 22 dec. Filmhuis As
sendelft; 26 dec. Filmhuis Am
sterdam-Noord.
De geest van de bijenkorf Moedi
ge en fascinerende film van de
Spaanse regisseur Victor Enrice
uit 1973, waarin het merkwaardige
kleine meisje Ana Torrent de
hoofdrol speelt. De gehele week in
Movies 2, Amsterdam.
mi bioscoopprogramma is deze
>er zo overladen, dat we onmo-
s alle films apart kunnen be-
;a* ten. Daarom moet het maar
h: !t kort: hier volgen er vijf.
J iy Luke en de Ballade van
laltons
■dii
ee, ars van het werk van de beroemde
blii ikenaar en tekenfilmer René Gos-
a de schepper van „Asterix", kunnen
k b&tste film zien die hij samen met
maakte: Goscinny overleed verle-
.aar. In „Lucky Luke en de Ballade
fl3e Daltons", (voortreffelijk nagesyn-
seerd) volgen we de wegen van de
lige cowboy en de vier boze, domme
irs (overigens afgeleid van authen-
Western-figuren) van gevangenis
gevangenis. De Daltons moeten
jen ien om aan een erfenis te komen,
,en Luke zorgt ervoor dat alle slachtof-
Pectaculair ontsnappen. Soms erg
">ms wat flauw, bijzonder aardige
Amsterdam Cineac Reg. Breestraaat,.
Cinetol en City 5, verder nog in zeven'
theaters in het gehele land, a.l.
r
m, J°'
Even en oneven
Zo omstreeks 1970 maakten twee Italiaan
se acteurs, Carlo Pedersoli en Mario C 'rot-
ti, onder de Amerikaanse namen Bud
Spencer en Terence Hill furore in een
aantal slapstick Westerns met een sociaal
tintje: de „Trinity"-reeks geregisseerd
door Enzo Barboni, die zich ook al op zijn
Amerikaans had vermomd, als E. B. Clu-
cher. Het waren erg aardige films, vooral
de eerste, maar tja, als een genre wordt
uitgemolken krijg je slappe pap. De lang
zame reus met de onverbiddelijke vuisten
en de zwarte baard en de blonde jongeling
met de flitsend blauwe ogen zijn door de
jaren heen bezig gebleven met lolbroekig
vechten, maar ze verlegden hun operatie-
terrein naar het moderne Amerika en in
„Odds and Evens" kregen ze ook een
andere regisseur, Sergio Corbucci. De ver
rassing is er allang af, alleen de bikkelhar
de fans van het sympathieke paar zullen
ook aan hun nieuwe film plezier beleven.
Amsterdam Cineac Damrak 1, Nögge-
rath en City 2 en verder in 27 theaters,
overal in het land, a.l.
Bambi
Disney's hartveroverende hertje Bambi is
terug van weggeweest, en heeft nu een
uitstekende na-synchronisatie gekregen.
Voor de rest is alles bij het oude: de
idyllische lente in het bos, de enge brand,
het malle konijn 8tamper De herinne
ring bedriegt niet: hij is best leuk voor het
hele gezin.
Amsterdam Rlalto, City 1 en Flora'
Disney en verder in zeventien theaters'
overal in het land, a.l.
Force Ten from Navarone
Nog zo'n sabbelaartje op oud succes ls
„Force 10 from Navarone", want. wie kent
niet de „Kanonnen van Navarone?" Het
enige verband met de oorspronkelijke
film ligt overigens in de naam en in het
feit dat Robert Shaw (Intussen overleden)
er een grote rol In speelt. En verder is er
dan ook nog de ongeloofljke stupiditeit
van de Duitsers, die zich voor en na als
zuigelingen In de luren laten leggen. De
film heeft de spanning van veel voorgan
gers in zijn genre. Een genre, waarin de
oorlog wordt ontdaan van zijn ombarm-
hartige realiteit en omgeturnd in een ro
mantisch heldenavontuur Je zou je kun
nen voorstellen dat er ook nog bij gezon
gen werd: oorlog als opera of musical.
Amsterdam Bellevue Cinerama en ver--
der nog dertien theaters, overal in hei
land. 12 jr.
Warlords of Atlantis
In grote filmstudio's hangen ongetwijfeld
monsters rond. die gebruikt zijn in eerdere
produkties en nog niet afgedankt Een
ruime handvol van dat goed waggelt en
wiebelt rond in „Warlords of Atlantis" van
Kevin Connor: zij belagen vroeg-negen-
tiende-eeuwse zoekers naar het verzonken
Atlantis. Met een duikerklok dalen die af
naar de diepte in de beruchte Bermuda
driehoek en alras is het raak! Op het
legendarische continent vinden ze oude
bekenden, zoals de opvarenden van de
.Marie Celeste". een schip dat door alle
zeemansverhalen waart. De meesters van
Atlantis hebben van hen een soort water
dieren gemaakt, en uit kijkjes in de toe
komst blijkt, dat deze gestrande bewoners
van een andere planeet nog tot veel meer
in staat zijn om de heerschappij over onze
wereld te verwerven. Hitier zal een van
hun trawanton worden, raar maar waar!
En toch loopt de film goed af. hoe is het
mogelijk!
Amsterdam Rembrandtpl.th.; Rotter
dam Corso, a.l.
