Slachtoffer op tweede rang
Tekening van een lezer
Commentaar
shirtreclame
'OUW
eV mkelredenering
Ifti
ommentaar van anderen
Rol verkrachte vrouwen in strafproces doet vragen rijzen
Aller ogen
gericht op
de dader
Speciale hulp
aan Colombia
voortgezet
'geef kinderen ruimte'
Oma
rijke arme
nadelig
ERDAG 21 DECEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
>tte heeft het kabinet-Van
to cunnen volbrengen hetgeen
eeds door het kabinet-De
en. was voorzegd: er is een wets-
2 21 rp tot stand gekomen, dat de
voor de meerderjarigheid te-
■toa^ngt van 21 naar 18 jaar.
tis, 1
zologische stap, want het is dui-
go, ten eerste dat de hele maat-
jelijke ontwikkeling er toe
heeft dat wij de mensen op
de jeugdiger leeftijd als mon-
1 jn gaan beschouwen en daar
l i4 praktijk ook naar handelen
tweede dat elke leeftijds-
1 voor de (juridische) mondig-
len ran de mens een willekeurige
j}®1 >k 21 is zomaar een uit de
lie g geplukt getal.
jk'a de nu aangevoerde leeftijd
'httien jaar zijn trouwens wel
argumenten aan te voe-
Iet is zo'n beetje de leeftijd
®nSpp de mens van school komt
n si de maatschappij intreedt óf
lat bepaalde beroepsopleiding
tier. olgen en enige jaren geleden
onla achttienjarige ook politiek
Ian,1 g verklaard, toen hem het
derdjkiesrecht werd toegekend.
enm
ltte
ivera enkel bezwaar dus wat het
'an de leeftijd aangaat. Meer
2 21 e hebben we met de weinig
}uente en weinig principiële
no^r waarop de regering de lij-
en eeft doorgetrokken of be-
juist geweigerd heeft
bekoen door te trekken. Want de
l^:njarigen mogen zich dan
ersdian voor de rest van hun
kelij volledig handelingsbekwaam
;n gDuwen: het mag de regering
cent kosten en dus is in het
2 20 ïtwerp vastgelegd dat de ou-
net als nu het geval is
O^ht zijn hun kinderen te on
derhouden tot zij 21 jaar zijn.
Wat daarachter steekt, is niet
moeilijk te raden: voorkomen
moet worden dat meerderjarigen
van 18, 19 of 20 jaar in een voorko
mend geval zich tot de gemeente
zouden richten met het verzoek
om bijvoorbeeld een bijstandsuit
kering te ontvangen. De gemeente
mag dan nu volgens het wetson-
werp zeggen: „je bent dan wel
meerderjarig, maar wendt je voor
lopig voor je onderhoud maar even
tot je vader of moeder dat is
onze zaak niet." Het ironische van
het geval is, dat het kabinet-Van
Agt onbedoeld met di£ wetsont
werp een illustratie voor de stelling
van de marxisten, namelijk dat de
ideeën en opvattingen van mensen
in hoge mate bepaald worden door
de economische omstandigheden
en toestanden. „Alles goed en wel
met onze idealen over meerderja
righeid, maar wij zullen toch
voortaan twee categorieën meer
derjarigen moeten onderschei
den", zo zegt in feite deze regering
met dit wetsontwerp en hoeveel
begrip je ook kunt opbrengen voor
de noodzakelijkheid van een be
zuinigingsoperatie als „Bestek
'81" op dit punt heeft de rege
ring in feite niet veel meer dan een
kronkelredenering kunnen op
brengen, waarmee zij zich zelf wel
van nieuwe zorg ontslaat, maar dat
slechts bereikt door alle mogelijke
zorgen door te schuiven naar de
gezinnen.
Halfslachtige maatregelen hebben
vaak tot gevolg, dat op onverwafch-
te plaatsen al even onverwachte
moeilijkheden de kop opsteken.
Daar zullen we nu ook rekening
mee moeten houden.
halisering
JN heeft het altijd moeilijk ge
haat plaatsbepaling tussen
t en Peking. Het commentaar
t Waarheid op het aanknopen
jplomatieke betrekkingen tus-
Verenigde Staten en China
Jeert hoe moeilijk het kan zijn
issen twee klippen door te
»on anknopen van volledigq diplo-
jjce betrekkingen tussen de Ver-
AQ% staten en de Volksrepubliek
lal is een logisch gevolg van de
lijlside realiteit. Die maakte ook
hl4* 72 door Washington gevoer-
.i_p itiek van twee China's (Taiwan
lKe Volksrepubliek) onhoudbaar.
ntwlkkeling als deze is van
positieve betekenis. Natuurlijk
\merika zijn eigen, imperialis-
belangen op het oog. Maar het
el van een zeer verkrampte
jt Y\ietuigen om de normalisering
ildeJde USA en China aan te mer
uiteen succes van Amerikaanse
ien.)55- Bezwaren tegen de Chinese
ooi Icrndse politiek kunnen zo'n vi-
dbf wettigen.
positief belang Is immers,
de Amerikaanse regerende
vaifn niet langer mogelijk is het
id tin van de Volksrepubliek Chi-
sch fetwisten. Het loslaten van Tai-
nd 1 etekent ook de erkenning dat
derifiterventie in een socialistisch
p dpeen heil te verwachten is.
en van diplomatieke rela-
zen issen de USA en China kan
hpa van belang zijn voor het na
brengen van de oplossing vdn
Rationale vraagstukken. Met
C(1 wanneer gebeurt wat al zo
Bo door de Sowjet-Unie is bepleit,
heL betrekken van China
vesties van atoomontwapening
ercj ternationale ontspanning. Het
dié wt ook zeer kortzichtig zijn, de
2ij ontwikkelingen alleen te wil-
en). 'oordelen vanuit de optiek van
'neningsverschillen tussen de
smb t-Unie en China. Het is juist
doe de blik vooruit te richten ook
irrol e verhouding tussen deze lan-
door onze juridische medewerker mr N. D. Jörg
Er is de laatste tijd een levendige belangstelling voor de rol van verkrachte vrouwen in een
strafproces. In het verleden werd haar wel eens dubieus of zelfs wel uitlokkend gedrag in de
schoenen geschoven. Maar, zeker door toedoen van vrouwengroepen, ls er wat verkrachting
betreft een herbezinning aan het ontstaan, en wel vanuit de seksuele zelfbestemming van de
vrouw (of welke naam men ook wil geven aan de vrijheid van de vrouw om zelf te beslissen of
en met wie zij seksueel contact wil hebben). Wanneer zij zelf een verleidelijke situatie creëert
of zich daarin begeeft wettigt dit nog niet dat een man haar mag dwingen tot het verrichten of
ondergaan van seksuele handelingen.
den betreft. Pogingen om een soort
collectieve veroordelingen van Chi
na op touw te zetten, nota bene op een
moment dat de USA voor de realiteit
moet wijken, vormen geen bijdragen
tot een oriëntatie op de toekomst.
Ook de ontwikkelingen in China zelf
bevestigen dat. Blijkbaar zijn in dat
land krachten werkzaam, die be
paalde veranderingen tot stand wil
len brengen, zoals naar voren komt
uit de kritische geluiden over ver
starring in dat laatste periode van
het oorzitterschap van Mao. Zeker is
daf deze interne ontwikkelingen,
waarvan de betekenis van buitenaf
moeilijk te beoordelen is, tijd nodig
hebben en door inmenging alleen in
een ongunstige richting gedreven,
kunnen worden.
Deze constatering betekent aller
minst dat gezwegen zou moeten wor
den over schadelijke standpunten
van de Chinese Volksrepubliek. On
zerzijds zijn de Chinese standpunten
waarvan wij uit eigen oordeel de
schadelijke werking kunnen vast
stellen, steeds bekritiseerd, met
name de Chinese opvattingen over de
NAVO-bewapening, de neutronen
bom, de fascistische dictatuur in Chi
li, en dergelijke. En het is begrijpe
lijk, dat dergelijke meningen van
Chinese zijde ook om zichzelf vol
strekt gerechtvaardigde diplomatie
ke stappen verdacht zouden kunnen
maken. Vooral de fervente bestrij
ding van de Sowjet-Unie als een
„oorlogzuchtige" of „imperialisti
sche" macht om het negeren en tegen
werken van de doelstellingen van de
vredeskrachten in de kapitalistische
landen, van degenen die hier vechten
tegen de NAVO-politiek en het oor
logsgevaar, kan de jongste ontwikke
ling in een dergelijk licht plaatsen.
Maar de vredeskrachten die streven
naar ontspanning zijn bij een norma
lisering in de internationale verhou
dingen, bij het vestigen ook van di
plomatieke betrekkingen die zich
niet tegen anderen richten, gebaat.
De zaak van de vrede is bovenal
gebaat bij het betrekken van alle
belangrijke machten in de wereld in
het proces van ontspanning."
Een groot probleem rijst hier. Dat ls
dat verkrachtingen in de regel niet
openlijk plaatsvinden, zodat er geen
getuigen zijn die bij kunnen dragen
aan het vinden van de ware toedracht
van het gebeurde. Daardoor is het
veelal nodig, om tot een veroordeling
van de man te komen, dat de vrouw,
dat is dus het slachtoffer, komt getui
gen, hetzij bij de politie, hetzij ook
later ter terechtzitting. Daarbij speelt
dan trouwens nog het probleem vin
de bewijsregel: één getuige, geen ge
tuige. Aanvullend bewijs is dus, als
de verdachte ontkent, vereist. Voor
vrouwen echter blijken die verhoren
meestal een ellendige ervaring te zijn,
zodat zij alleen al om zich die erva
ring te besparen, ervan afzien aangif
te bij de politie te doen, of hun mede
werking in de latere strafprocedure
verder te weigeren. Dat wordt hun
ook wel door vrouwen zelf aange
raden.
Wanneer men kan constateren dat
politie en justitie door het optreden
van slachtoffer eerder bedreigd dan
bevrijdend wordt ervaren zit daar iets
mis. Immers, is het niet zo dat het aan
slachtoffers van misdaad verboden is
eigen rechter te spelen, omdat de
overheid de taak van opsporing en
vervolgirfg heeft overgenomen en te
vens zorgt dat er een rechterlijke
macht is die de misdaad kan berech
ten? De overheid moet deze taak dan
Ook goed vervullen. De politie en het
openbaar ministerie kunnen daartoe
deugdelijk geïstrueerd worden. De
overheid treedt op ver beneden het
peil waarop zij behoort op te treden,
of ook op kan treden wanneer vrou
wen redenen hebben om politie of
openbaar ministerie te mijden van
wege hun optreden, wat kan voortko
men uit ongeloof of soms ook uit
sensatie.
Beleid
Als het goed is ligt vervolgens aan de
beslissing van de officier van justitie
om verdachten al dan niet te vervol
gen een zeker beleid ten grondslag,
waarvoor hij zich heeft te verant
woorden bij zijn superieuren en waar
over de minister van justitie politiejc
aangesproken kan worden. Wanneer
een officier van justitie vervolgt, kan
men tenminste zeggen dat dit om
meer redenen gebeurt dan alleen van
wege de wens van het slachtoffer: er
moet een algemener belang zijn om
het zware geschut van het strafrecht
in stelling te brengen. Wanneer de
zaak bij de rechter belandt wordt de
rol van het slachtoffer nog meer naar
de achtergrond gedrongen. Een straf
zaak ls een zaak tegen een verdachte,
niet tegen een slachtoffer, zelfs niet
vóór een slachtoffer, hoezeer ook de
wraakgevoelens van een slachtoffer,
zeker van verkrachting, reèel kunnen
zijn, en ook niet te bedaren kunnen
zijn door allerhande vormen van psy
chische hulp.
De dader
Anders dan in de regel in een civiel
proces gaat het dus in een strafproces
om andere belangen dan die van de
klager alleen. Dit maakt meteen dat
het strafproces voor het slachtoffer
dat een klacht of aangifte heeft ge
daan een scheve zaak gaat worden.
Niet zfjn belangen staan centraal,
maar aller ogen zijn gericht op de
dader. Wat is zijn achtergrond, waar
om heeft hij het gedaan, wat is zijn
toekomst? Het slachtoffer speelt
daar alleen de rol van degene die bij
kan dragen aan de verheldering van
de vraag waarom de dader deed wat
hij deed, en eventueel een rol in de
strafmaat. Het lichamelijke of geeste
lijke letsel van het slachtoffer kan de
rechter beïnvloeden in zijn keuze van
de soort en omvang van de straf.
Het slachtoffer staat tijdens de be
handeling van een strafzaak dus aan
zienlijk minder centraal dan de ver
dachte. Het slachtoffer is geen pro
cespartij tegenover de verdachte, het
openbaar ministerie is dat wel. En
vanwege het feit dat niet het slachtof
fer maar de dader terecht staat, ont
breekt het slachtoffer zelfs aan rech
ten of mogelijkheden om zich tegen
aantijgingen aan zijn adres te verde
digen. Het gaat niet om hem maar om
de dader. De dader riskeerde met zijn
gedrag een straf, het slachtoffer niet.
Tweederangs
Daarbij komt dat wij er op gesteld
zijn dat mensen die verdacht worden
de wet te hebben overtreden en daar
door de kans lopen gestraft te wor
den, in gelegenheid worden gesteld
hun onschuld te verdedigen of an
derszins aan te voeren wat in hun
voordeel pleit. Daarom is het ook niet
goed denkbaar dat slachtoffers in
strafprocessen die van overheidswe
ge worden aangespannen de eerste
viool gaan spelen in plaats van de
tweede. Alleen een heel anders geor
ganiseerd strafrecht zou het slachtof
fer kunnen herstellen in zijn aanvan
kelijke positie van startmotor van
gerechtelijke activiteiten en in de rol
van procespartij. Dat zou intussen
maar een gedeeltelijke oplossing van
het probleem van de tweede-rangs
positie van het slachtoffer in het hui
dige strafproces zijn, óf er komen
andere voor in de plaats.
Wat te doen met delicten zonder
slachtoffer? Wat te doen wanneer
slachtoffers uit angst voor repressail-
les geen proces durven beginnen, een
angst die hen nu soms reeds van
aangifte of klacht weerhoudt. Wel
licht is niettemin zo'n ontwikkeling
van het strafrecht gewenst, om te
voorkomen dat de overheid die de
„eigen richting" (eigen rechter spe
len) van de burgers heeft overgeno
men, zelf een eigen richting inslaat
die te ver van concrete slachtoffer-
situaties afvoert. Bijvoorbeeld wan
neer het maken van plannen om een
misdaad te begaan, strafbaar zou
worden gesteld.
Keren wij terug tot het begjn: een
verkrachte vrouw ais slachtoffer in
een strafproces. Ondanks alle seksue
le revolutie is dit geen onderwerp dat
zich in het openbaar op dezelfde wijze
als een diefstal en zelfs niet op dezelf
de wijze als een oorlogsmisdrijf laat
behandelen. Ieder delict waarbij het
slachtoffer een bepaalde rol heeft
moeten spelen (zie behalve verkrach
ting ook oplichting) doet vragen rij
zen over de precieze rol van het
slachtoffer. Dat maakt dat in de hui
dige vorm van strafprocessen het
voornamelijk van de tact en de wijs
heid van de functionarissen die zulke
terechtzittingen leiden (rechters dus,)
afhangt, in hoeverre het slachtoffer
meer of minder tot zijn „recht" komt.
Structureel ligt vast (dat wil niet zeg
gen dat dat zo moet blijven) dat de
verdachte de persoon is om wie het
draalt en dat ter zitting en erna be
slissende stappen worden genomen
over zijn toekomst.
Daarbij komt dat bij de berechting
van een verdachte tevens een oordeel
wordt gevormd over de juistheid van
het optreden van politie en openbaar
ministerie tegen de verdachte. Hoe
vervelend het ook voor het slachtof
fer ls: een verdachte die bij voorbeeld
pas na een derde graads verhoor door
de politie bekent dat hij heeft gedaan
wat het slachtoffer bij zijn klacht of
aangifte heeft verteld, loopt kans
vrijuit te gaan. Op zichzelf Ls dat
goed, omdat het niet aangaat dat de
politie op wie dan ook een derde
graads verhoor toepast gesteld
even dat dit zou gebeuren Daar ls
iedere burger bij gebaat. Alleen in het
concrete geval pakt het onbevredi
gend voor het slachtoffer uit. Van
daar dat het ook maar beter is bij
slachtoffers geen verwachtingen te
gekken over een proces.
ADVERTENTIE
maandelijks
familie-film-
magazine
met gratis
bioscoop
kaartje
deze
maand
BARBARA
BACH
wil meer dan alleen de
buitenkant laten zien
ATE DE JONG:
Monique van de Van
heett geen stcrallurds
LUCKY LUKE
schiet raak
Voor je een lilm pikt,
pak je Première.
Nieuw van
Het Spectrum
Tijdelijke "film-prijs"
19,50 binnenkort
24.50
Uw voerdeel nu 5r
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
Oe film nu in vele
bioscopen, Dus
onmiddellijk verkrijgbaar:
da f llm-adltla van
Richard Adams'
baatsallar
WATERSCHAPS
HEUVEL
Het fascinerende verhaal,
bewonderenswaardige
beeldenaktie en treffende
dialogen
(Lezers van het filmblad
Première hebben bij
aankoop recht op gratis
poster plus speciale
prijs)
Ook verkrijgbaar van
Richard Adams:
Watarschapshauval,
de integrale uitgave: als
pocket 9.75
gebonden 29,25
TWaahondan,zijn
nieuwste bestseller:
32,50
Nu in de boekhandel!
Originele soundtrack
van de film met de song
"Bright Eyes" gezongen
door Art Garf unkal te
verkrijgen op CBS 70161.'
Composities
Angela Mortey
Compositie "Bright Eyes"
Mike Batt
Prijs 20,25
(een idee van lezer, uitgevoerd door
onze tekenaar Len Munnik)
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Minister De Koning
(ontwikkelingshulp) zal de speciale
hulp aan Columbia tegen zijn zin in
voortzetten. Dit is het gevolg van een
motie van het CDA-Kamerlid Braks,
die gisteren in de Tweede Kamer rui
me steun kreeg. Alleen WD, D'66 en
de kleinere fracties ter rechter zijde
stemden tegen de motie die enkele
weken geleden bij het debat over de
begroting voor ontwikkelingshulp
was ingediend.
De minister had de Kamer ontraden
de motie aan te nemen maar dit was
voor zijn eigen CDA-fractie onvol
doende reden er van af te zien. Het
PvdA-kamerlid Pronk zei namens
zijn fractie het in feite niet zo juist te
vinden om een afzonderlijk land weer
op de hulplijst te zetten maar mede
omdat minister De Koning zich tegen
de CDA-motie had uitgesproken, zou
de PvdA de motie toch steunen.
Minister De Koning had in totaal vijf
landen van de lijst van speciale hulp-
landen afgevoerd: Columbia, Peru,
Cuba, Jamaica en Tuneslö. Columbia
zet hij nu dus alsnog op de lijst want,
zo zei hij na afloop van de stemming:
„Je moet je wel driemaal bedenken
voordat je een motie die zo'n brede
steun in de Kamer krijgt, niet zou
willen uitvoeren." Moties van de
PvdA om het nieuwe beleid van mi
nister De Koning ten aanzien van de
concentratlelanden in zijn geheel te
wijzigen, kregen in de Kamer geen
meerderheid.
Minister De Koning heeft bij zijn
optreden nieuwe criteria voor de keu
ze van concentratlelanden voor de
hulp vastgesteld. Een daarvan ls het
gemiddelde inkomen per inwoner van
een derde wereldland. Dit is een om
streden criterium omdat het gemid
delde inkomen niets zegt over de wer
kelijke armoede van delen van de
bevolking.
Heel wat ouders willen hun kin
deren beslist geen schaatsplank
geven. Niet alle kinderen sprin
gen zo behendig met zo'n ding
om als die op de foto, en zelfs al
zouden ze het wèl zo kunnen, dan
nog blijft de plank een ding dat
levensgrote risico's meebrengt:
nauwelijks bestuurbaar, zonder
remmen, met een veel te hoge
snelheid en behoorlijk wiebelig
voor een beginneling. Bijna over
al kom je ze (nog) tegen: op trot
toirs, op fietspaden, op asfaltwe
gen, op (metro-)stations. Wie niet
vlug ter been meer is, een kinder
wagen of een volle boodschap
pentas bij zich heeft, moet maar
zien hoe ie weg komt.
Niet dat alle kinderen op schaats-
planken zo vaak tegen voetgan
gers op rossen, maar die voetgan
gers. fietsers en automobilisten
krijgen wel schrik op schrik te
verwerken, al was het alleen
maar omdat je je hart vasthoudt
als zo'n schaatser rakelings langs
een ander scheert. Geen wonder
dat zoveel ouders bang zijn voor
brokken en evenmin een wonder
dat de politie niet blij is met deze
rage. Hier en daar zijn er al maat
regelen tegen dit „droogsurfen"
genomen. In de provincies Gro
ningen en Drente hoef je je niet
met de plank op de openbare weg
te vertonen, anders word je
schaatsplank zonder pardon af
gepakt en boven de twaalf krijg
je bovendien een proces-verbaal.
„Openbare weg" betekent niet al
leen de rijweg of het trottoir,
maar alle terreinen waar verkeer
(ook voetgangers dus) mag ko
men zonder eerst een kaartje te
hoeven kopen of een hek of slag
boom door te moeten. In Amster
dam is sinds een paar weken de
zelfde regeling van kracht, en zo
zijn er al meer plaatsen.
En dan duikt tussen al die ang
sten en bepalingen ineens een
protest tegen het verbod op van
zeven Amsterdamse groeperin
gen. Daar staat onder meer dit in:
„Pa kan in de hele stad dag en
nacht alle stoepen op knarren,
niemand die hem zijn speeltje
afpakt. Nu de kinderen in die
chaos ook met hun speeltje wil
len rondrijden, vliegen de politie
verordeningen plotseling als
broodjes de pan uit en lopen de
dienders weer als vanouds heel
dapper achter de kinderen aan te
rennen. Nu niet meer om hun bal,
maar om hun schaatsplank af te
pakken. Men is kennelijk alleen
zo dapper als het kinderen be
treft en neemt in het geheel geen
moeite om voor een redelijk al
ternatief te zorgen De actie
voerders willen „in verband met
de leefbaarheid van de stad, ook
voor onze kinderen, dat parken,
doodlopende straten en trottoirs
beschikbaar blijven voor plank-
schaatsende kinderen."
Menen ze dat nou echt? Ja en
nee. Ze willen wel ruimte voor de
kinderen, maar het protest moet
eerder ironisch opgevat worden,
aldus een woordvoerster van
wijkcentrum „d'Oude Stadt":
..De strekking is dat een oneven
redig groot deel van de openbare
weg in beslag wordt genomen
door automobilisten. Die mogen
alles. Maar als er eens Iets als een
fietspad of speelplaats nodig is,
dan doet de gemeente niets." De
actievoerders hebben de gemeen
te al om een echt schaatsplank-
terrein gevraagd, maar daar is
nog geen reactie op gekomen. Die
parken, doodlopende straten en
trottoirs zijn dan ook maar een
lapmiddel. Zo bedoelen ze dat.
Koud 's Winters is het toch
al vreselijk koud in de Centraal-
Aziatische Sowjetstaat Kirgizië,
en nü is de inwoners ook nog
opgedragen extra zuinig te doen
met energie. Wegens een ver
wacht tekort aan energie ls hun
dringend gevraagd zo min moge
lijk licht aan te doen, zo weinig
mogelijk warm water te gebrui
ken'en de kamertemperatuur zo
laag mogelijk te houden. En dat
terwijl het 's winters in de Kirgi-
zische hoofdstad meestal wel 15
graden onder nul is en in de
grensgebieden bij China 22 gra
den vorst heel gewoon is.
Voor zulke demonstraties op het „skateboard" zoals kort geleden
in Amsterdam te zien was moet je geen beginneling op de plank
zijn. jOok dit gebeurde overigens niet op en schaatspiankterrein,
want dat heeft de hoofdstad nog niet.
„De populairste oma van de we
reld, omdat ze de mooiste verha
len bedenkt" noemt Televizier
haar: de Zweedse schrijfster
Astrid Llndgren; naar haar boe
ken brengt de Duitse televisie dit
seizoen niet minder dan twintig
films. Ze ls Intussen 71 jaar en
behalve „oma van alle kinderen"
ook de grootmoeder van haar ei
gen zeven kleinkinderen, maar
daar heeft ze haar inspiratie niet
van. „Je hoeft zelf geen kinderen
te hebben om kinderen te begrij
pen. Hoe meer ik er over nadenk,
hoe meer ik geloof dat hoe oud
we ook worden, we in wezen de
zelfde mensen blijven als die we
zijn geweest: kinderen. Het mag
je dan nog zo hebben tegen geze
ten, de kern blijft er". Schrijft ze
haar verhalen dan niet In de eer
ste plaats voor haar kleinkinde
ren? „Noem het egoïstisch," zegt
ze, „maar ik heb altijd voor maar
één kind geschreven en dat kind
ben ik."
Nooit eerder heeft iemand zo rijk
weten te worden van sociale uit
keringen. zei de rechter tegen een
vrouw uit Compton (in de Ameri
kaanse staat Californië), moeder
van vier kinderen die de staat
voor een half miljoen gulden had
opgelicht. Ze had er een huis en
een zilverkleurige slee van een
wagen van aangeschaft. Ruim
zes jaar heeft ze ambtenaren om
de tuin weten te leiden door acht
valse namen te gebruiken en be
halve haar eigen viertal dertig
niet bestaande kinderen op te
geven. Dat waren er nogal wat.
vierendertig in totaal, maar nog
niets vergeleken bij wat een
Spanjaard presteerde. Die deed
een aantal ambtenaren los van
elkaar natuurlijk. -- geloven dat
hij de gelukkige vader van drie
duizend kinderen was en tegelijk
ook 197 gezinshoofden. Zijn
slachtoffer was de sociale dienst
van de Franse stad Marseille,
waarvan hij tussen 1960 en 1968
kapitalen aan uitkeringen inde.
De vroegere arme zwerver heeft
zich in een fraaie villa in zijn
geboorteland Sjïanje gevestigd,
met enkele miljoenen guldens
achter de hand die hij aan al zijn
niet bestaande vrouwen en kin
deren verdiend heeft Nu 'de
Fransen eindelijk achter zijn op
lichterij zijn gekomen schijnen ze
de zwerver niet meer in zijn kraag
te kunnen grijpen, zodat de zwen
delaar van een rustige en vooral
comfortabele oude dag kan ge
nieten.
Duizenden liters brandspiritus
houdt Zwitserland jaarlijks over
aan wat binnenkomende toerla-
ten en andere reizigers bij de dou
ane achterlaten. Niet dat ze alle
maal met liters brandspiritus
naar huls of vakantieadres ko
men. Het gaat om zo n tiendui
zend flessen dure sterke drank,
die nog duurder worden door de
hoge invoerrechten die Zwitser
land op spiritualiën heft. Van
daar dat de eigenaars hun drank
jes dan maar liever bij de douane
laten staan. Alles, zelfs de ultzon-
derlijkste champagne, de beste
cognac en de prijzigste whisky,
wordt tot brandspiritus verwerkt
en dat vinden sommige parle
mentariërs maar doodzonde. Is
het niet veel voordeliger, hebben
ze gevraagd, om die uitgelezen
drankjes bij opbod te verkopen?
Integendeel, heeft de betrokken
minister geantwoord; dat zou
niet voordeliger, maar nadeliger
zijn. Nadelig voor de volksge
zondheid wel te verstaan.
