Belang van kunstenaar
staat op het spel
Kluchtige voorstelling
in de vrije sector
Doorzichtige uitvoering
van Handels 'Messiah'
Muziek
koffie en c£
piano
TV COMMENTAAR
Warmt
nodig?]
Kunstuitleen nieuwe stijl in het geding v
Hou me vast, laat me los
Nieuwe boeken
Wat je bent raak
je niet meer kwijt
PIIVA
—DONDERDAG 21 DECEMBER 1978
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Bram Pols
Een groep van een paar hon
derd kunstenaars bevolkte
vorige week voor enkele uren
het Haagse Binnenhof. Ze lie
ten daarbij weten dat ze er
niets voor voelen dat aan hun
BKR de beeldende kunste
naars regeling wordt
getornd.
Zijn het werklozen of zijn ze
dat niet? Waarom is hun rege
ling zo bijzonder en hoe ver
dragen de gevolgen daarvan?
Hoe slalomt de overheid met
haar voorstellen en rege
lingen?
Laten we er eens van uit gaan. dat we
in dit land met veel te veel loodgie
ters zitten. Ze maken dagelijks regen
pijpen. maar de maatschappij heeft
daar nauwelijks of geen behoefte aan.
Het sociaal gevoel en onze denkbeel
den over rechtvaardigheid heeft ertoe
geleld dat loodgieters dan niet de
hongerdood hoeven sterven. Ze krij
gen een uitkering.
Maar stel dat zij tegenover die uitke-
ring wel elk kwartaal een paar regen
pijpen zouden moeten inleveren. Het
gevolg daarvan zou zijn dat we bin
nen de kortste keren over de regenpij
pen naar Engeland kunnen lopen.
Dat zou onzin zijn. Daarom laten we
loodgieters, die zich niet dienstbaar
kunnen maken geen regenpijpen ma
ken voordat ze hun uitkering krijgen.
Die krijgen ze gewoon.
Met kunstenaars ligt dat anders. Er
zijn er teveel. Ze maken dingen die ze
niet kwijt kunnen. Gewoon een uitke
ring geven gaat ons echter te ver.
Laat ze maar wat maken, er kan
immers altijd een Rembrandt ver-
.scholen zitten onder dat legertje van
kunstenaars, dat een beroep doet op
de algemene middelen.
Kunstenaars moeten hun produkten
wel inleveren voordat ze hun uitke
ring krijgen.
Het ministerie van Sociale Zaken
heeft daarom een Beeldende Kunste
naarsregeling uitgevonden, de BKR.
Die stelt beeldende kunstenaars in
staat in hun beroep door te werken,
ook al hebben ze niet voldoende mid
delen van bestaan
De bedoeling daarbij is," zo zegt
Sociale Zaken. ..het scheppend ver
mogen en de vaktechnische be
kwaamheid van de kunstenaar in
stand te houden en waar mogelijk te
ontwikkelen en zodoende de kansen
tot verwerving van inkomsten uit zijn
beroep te vergroten."
Een prachtige volzin, een heldere filo
sofie. Maar hoe werkt het? Een kun
stenaar. die kan aantonen met zijn
beroepsopleiding dat hij ook werke
lijk kunstenaar is. stapt naar de ge
meente en doet een beroep op de
BKR. Hij verschijnt voor een com
missie. Die zaagt hem door en bekijkt
zijn werk. Hij moet minstens vijfent
wintig zijn.
Redelijk-
De artoteek in Den Haag: geen behoefte aan kunst van het
rijk
deels naar de gemeente en deels naar
het rijk. Zo krijgen ambtenaren een
werkje op hun kamer. Scholen wor
den opgesierd met schilderijen, die
door drommen leerlingen zijn uitge
zocht Het rijk doet hetzelfde.
De spulletjes die het rijk krijgt ko
men maar ten dele aan de muren van
wat des rijks is. De rest gaat naar de
Kazernestraat in Den Haag. 's Rijks
kunst staat daar in rijtjes van twintig
tegen de muren van de Dienst 's Rijks
Verspreide Kunstcollecties. Het vari
eert van een tableau met verbrande
plastic kofflebekertjes. dat onderweg
lelijk is beschadigd tot een oude
meester, afkomstig uit het raadhuis
van een rustiek Fries dorp.
Het loopt uiteen van antiek meubilair
tot robotten van modeme makelij en
in perspex vervatte dode vogeltjes.
Kunst is kunst.
Een uitbundig feest van Nederlandse
cultuurvruchten, waarover Je inmid
dels inderdaad naar Engeland zou
kunnen. Het pand barst uit z'n voe
gen en men is uitgeweken naar ande
re plaatsen in Den Haag om de boel
op te slaan. Hoe omstreden die plaat
sen zijn moge blijken uit antwoorden
van de staatssecretaris van CRM op
vragen uit de Tweede Kamer, eerder
dit jaar: de huidige omstandigheden
zijn inderdaad miserabel en hopelijk
zal er over vijf jaar een acceptabele
oplossing voor zijn. De panden zijn
niet verzekerd en ze zijn vooral 's
nachts minimaal bewaakt
rijk er niet voor voelde moeten we
terug naar het zinnetje van Sociale
Zaken. Dat van die nadelige beïnvloe
ding van de markt. De burger gaat
namelijk niet een schilderij voor een
paar mille kopen, als het verderop
voor vijf gulden in de maand te huur
is.
Zetje
Belangen
Gaat de commissie akkoord, dan
koopt zij in de regel driemaandelijks
werk van hem. Niet onbeperkt, het is
afgestemd op wat men „redelijk"
noemt. De commissie zegt daarbij
prijzen te betalen die op de markt
ook zouden worden betaald.
In *74 ging het dan om 1218 kunste
naars. Eind mei van dit jaar om 2366.
Dit jaar heeft het ministerie zestig
miljoen uitgetrokken op haar begro
ting voor de BKR. Daar in zit ook het
geld dat de overheid gebruikt voor
het geven van opdrachten aan kun
stenaars. Er zit een stevige klim in
het bedrag
Het werk dat wordt aangekocht gaat
ADVERTENTIE
Sociale Zaken zegt: ..Aan het werk
wordt een bestemming gegeven, die
de belangen van de maker zo veel
mogelijk dient, zonder de vrije markt
in nadelige zin te beïnvloeden"
Op die zin breekt het schip. De mees
te kunstenaars zijn nooit in de Kazer
nestraat geweest. Anderen wel en die
betreuren het dat de kunstenaar hier
zoveel onrecht wordt gedaan.
Een kunstenaar wil immers dat zijn
werk wordt gezien. Daar heeft hij het
voor gemaakt. De kijker mag het de
hemel in prijzen of tot de bodem
afbreken. Maar het moet toch ten
minste een rimpeling teweeg brengen
in de ziel van de kijker. Dat noemt hij
de zin van zijn werk
Als de Kazernestraat dus de bestem
ming is. die de belangen van de ma
ker zoveel mogelijk dient, dan be
grijpt nu iedereen dat de zaak hier op
zijn zachtst gezegd mooier wordt OptOCht
voorgesteld dan ze in werkelijkheid
is Maar de boel moet toch ergens
blijven?
Het rijk heeft de vrije markt steeds
willen stimuleren. Bijvoorbeeld door
de ASK, de aankoopsubsidieregeling
kunstwerken. Iemand die iets tot een
maximum van 1200 gulden in een
galerie kocht, kon twintig procent
tegemoetkoming krijgen van het rijk.
Zo werd kunst wat meer bereikbaar
voor iedereen en de vrije markt kreeg
een zetje.
Hoe dat werkte werd vorig Jaar be
kend na een allerwege omstreden on
derzoekje door de Boekmanstichting.
Er werd beweerd dat de goed bemid
delden en de collectioneurs vooral
profiteerden van deze regeling. Dat
kon nooit de bedoeling van de minis
ter zijn. Het geld van de ASK moest
voortaan aan de kunstuitleen worden
besteed, vond minister Gardeniers.
Het ging om 1.6 miljoen. Een dubbele
klap voor de vrije markt, kan men
concluderen, uitgaande van de denk
wijze van de minister.
Het wachten is geweest op de nota
kunstuitleen. Er werd nog wat gekie
teld en wat vuur bij de galeriehouders
gedoofd. Kunstuitleen wekt belang
stelling voor kunst bij het publiek,
dat uiteindelijk zal gaan kopen.
De nota ls uit. De minister gaat arto-
teken werk leveren uit de collectie
van het rijk. Daarbij wordt geducht
gezeefd, want alleen het neusje van
de zalm mag worden uitgeleend. De
meeste artoteken hebben genoeg uit
de collectie van de gemeente en zij
hebben dan ook niet zo'n behoefte
aan dat uitgelezen werk van het rijk.
Ze hebben liever geldelijke steun
voor hulsvesting en personeel. Dat
zou duur zijn en het werk wordt niet
opgeruimd. Maar de minister wil ook
dat de leners goed worden geïnfor
meerd over kunst en kunstenaar.
Daartoe moet het personeel van de
artoteek worden onderwezen, opdat
de dame op leeftijd, die met de in de
mond van Nederland bestorven
vraag: wat stelt het voor? op adequa
te wijze kan worden te woord
gestaan
wordt dat afgerond met een fraaie
poster.
Tenzij een oud-oom de kwast han
teert. dan heeft men voor een billijke
prijs nog wel eens een „echte oom
Frits" aan de muur. Maar echt kunst
kópen, dat doet men niet. Misschien
komt dat doordat kunst op twee ma
nieren onbetaalbaar ls. De diepste
emotie van een kunstenaar, die altijd
zal blijven boelen is onbetaalbaar.
Maar daarvoor moet men zich vaak
diep ln de schulden steken. En dat
gebeurt zelden, want de meeste men
sen hebben geen oog voor de eerste
vorm van onbetaalbaarheid en zo Ja.
dan hebben ze vaak geen geld voor de
tweede.
Er komen waarschijnlijk schilderijen
van het rijk in de artoteek te hangen-
.Welke, dat beoordeelt het volk niet.
daar komt een commissie voor. De
mocratie in de kunst bestaat niet.
Jongetjes met een traan en spaar
zaam geklede zigeunerinnen tegen
een boom komen er niet, ook al kiest
de bevolking daar voor.
Men krijgt iets van kwaliteit in de
huiskamer. Het elitaire van kunst
blijft keihard overeind staan. Dat is
eigenlijk in tegenspraak met al die
sociale motieven die uit de kunstuit
leen en het laten delen van de bevol
king in het kunstaanbod spreken.
Er zit iets nog veel minder sociaals in.
We krijgen straks een keurkorps van
kunstenaars, wier werk is uitverkoren
om te worden uitgeleend.
Hun werk mag straks gezien worden.
De rest niet, die blijft in de Kazerne
straat. Miskenning ls het meest grie
vende voor een kunstenaar.
Het komt er gewoon op neer dat we
loodgieters toch regenpijpen blijven
laten maken, ook al zal niemand ze
ooit nog zien.
FILM OP TV
Doris van Caneghem en Rijk de Gooijer in „Hou me vast, laat
me los".
door André Rutten
AMSTERDAM „Hou me vast, laat me los" ls een nieuwe
vrije blijspelproduktie, waarin Rijk de Gooijer, Doris van
Caneghem en Willy van Heesvelde samen spelen onder regie
van de Engelsman Robert Chetwyn. De première ervan was
dinsdagavond in het Nieuwe de la Martheater.
Doris van Caneghem en Willy van
Heesvelde hebben hetzelfde stuk ook
in 1966 gespeeld, toen met Alex Wille-
quet, onder regie van Jo Dua. Het was
de eerste voorstelling van het Groot
Limburgs Toneel. Toen was de oor
spronkelijke titel aangehouden:
„Luv", de populaire verbastering van
..Love", de liefde, gebruikt als een
gemakkelijk cliché. Daar gaat het
stuk ook over.
Een getrouwd man (Willy van Hees
velde) is na vijf Jaar huwelijk (Doris
van Caneghem is zijn vrouw) verliefd
geworden op een ander. Hij ontmoet
een jeugdvriend (Rijk de Gooijer). die
zichzelf een volstrekte mislukkeling
acht en een eind aan zijn leven wil
door Jac. Kort
AMSTERDAM Het is de laatste jaren traditie, dat de
Nederlandse Höndelvereniging onder leiding van Jac. P.
Loorij in de week voor Kerstmis een uitvoering geeft van
„Messiah" van Georg Friedrich Handel. Ook dindsdagavond
was dat het geval in de Grote Zaal van het Concertgebouw.
Een prachtige oplossing lijkt daarom
het verschijnsel kunstuitleen Het
rijk kan een beetje opruiming houden
en het lijkt nog sociaal bovendien.
Daarbij komt de Ideologie van CRM,
die de menigte wil laten delen in de
rijkdom van het kunstbezit. De bur
ger stapt een soort bibliotheek voor
schilderijen binnen en leent er iets
moois. Zo komt het werk uit de gan
gen van de Kazernestraat te hangen
aan de muren van de huiskamer en
wordt de kunstenaar toch nog recht
gedaan. Er wordt in leder geval naar
gekeken.
De laatste Jaren heeft dat gemeente
lijk initiatief van de kunstuitleen aan
populariteit gewonnen. Het rijk voel
de er niet voor.
Om er achter te komen waarom het
Het Nollen-svndieaat; een sakenman
in barmhartigheid, door Rndie van
Meurs. Uitg. Vrij Nederland/Week
bladpers; 171 bl*.; ƒ9.96.
In dit boek zijn de verhalen gebun
deld die de journalist Rudie van
Meurs schreef over de handel en wan
del van de Brabantse zakenman A. C
J A. Nollen, die in de gezondheids
zorg een lucratief Imperium wist op te
bouwen door handig allerlei belangen
in zich te verenigen. De wijze waarop
Van Meurs die verstrengeling van be
langen ontrafelde en vervolgens voor
een groot publiek uitlegde is een zeer
knappe journalistieke prestatie die
het alleszins waard ls om in boek
vorm te worden vastgelegd. De verha
len zijn nog uitgebreid met de vragen
die Kamerleden stelden naar aanlei
ding van de publikaties in Vrij Neder
land. plus de antwoorden die daarop
kwamen
De minister lijkt dus de hoop op een
gezondere markt te hebben opgege
ven door de verschuiving van de
ASK. Ze lijkt dan toch zich te hebben
neergelegd bij het feit dat de mensen
eerst een wasmachine kopen en daar
na een lederen bankstel, en als de
optocht aan huisraad binnen is.
Het verschil tussen Hfindels „Mes
siah" en de Mattheus Passie van
Bach ls dat In het laatstgenoemde
werk uitsluitend aan het lijden en de
dood van Jezus aandacht wordt ge
schonken, terwijl ..Messiah" aan
vangt met profetiën uit het Oude
Testament, waarin zijn komst wordt
voorzegd en afsluit met teksten uit de
Openbaring aangaande zijn weder
komst. We zien dan ook dat Hfindel
de eerste uitvoering van dit werk, die
in Dublin plaatsvond, leidde in april
1742 en dat de Londense première in
maart 1743 werd gegeven
Jack P. Loorij. die van de bestudering
van zowel de composities van Handel
als van de uitvoeringspraktijken
dienaangaande zijn levenswerk heeft
gemaakt, heeft zich daarbij in sterke
mate laten richten door Engelse tra
dities. Zulks lag voor de hand, gezien
het feit dat Hfindels muziek onafge
broken In Engeland is uitgevoerd, ter
wijl zij op het vasteland eerst om
streeks het midden van de vorige
eeuw ingeburgerd begon te raken en
dan nog vertaald in het Duits, verkort
en soms in een instrumentaal kleed
gestoken, dat niet van Hfindel
stamde
Bij de uitvoering splitst Loorij zijn
koor in een groot en een klein ensem
ble (plm. 30 mensen), waardoor een
uitstekende afwisseling tussen de
tutti- en sologedeelten wordt bereikt
en bovendien de z.g. coloraturen nog
doorzichtiger klinken.
Van de vier solisten excelleerde de
sopraan Elly Ameling o.a. in haar
prachtig gezongen aria „Rejoice",
waarvoor zij een spontaan applaus
kreeg. De tenor Hein Meens en de bas
Henk Smit zongen de aria's en recita
tieven fraai van klank en met een
boeiende en overtuigende voor-
dracht.
De jonge alt Joke de Vin bleek duide
lijk nog niet rijp voor haar partij.
Haar stem draagt vooral in de lagere
regionen totaal onvoldoende voor
deze zaal. hetgeen aan haar zingen
een moeizaam karakter geeft.
Het uit Engeland afkomstige Richard
Hickox Orchestra zorgde voor een
zeer goede begeleiding.
maken door van een brug af te sprin
gen. Hij laat zich daarvan weerhou
den als de ander hem voorhoudt, dat
hij gelukkig zal worden als hij eerst
maar kennis maakt met de liefde. Hij
wordt ook prompt verliefd op de
vrouw van zijn vriend en trouwt er
mee. waardoor die ander met zijn
nieuwe liefde het huwelijk in kan
gaan. Zij blijven even ongelukkig als
zij al waren.
Navrant
Geen blijmoedig stuk dus. Dat was er
in 1966 ook niet van gemaakt, noch in
Maastricht, noch enige maanden la
ter in Amsterdam, waar Jules Croiset,
Petra Laseur en Cor van Rijn het
onder regie van Bob de Lange bij de
Nederlandse Comedie speelden. Het
bleef een wat navrant, tamelijk licht
spel met absurdistische trekjes, wel
een tijdsbeeld van de vroege zestiger
jaren en van een net gesettelde gene
ratie, waarin de Jeugdidealen zijn uit
gedoofd.
De schrijver ervan, Murray Schisgal
(in wiens later ,3oeing Boeing" Rijk
de Gooijer en Doris van Caneghem
vorig seizoen stonden) was 37 toen
zijn „Luv" voor het eerst gespeeld
werd. Hij was bekend geworden door
eenakters, waarvan in Rotterdam
„De typistes" en „De tijger" gespeeld
waren, die Amerikaanse varianten le
ken op het Europese absurdisme.
Al deze elementen, die schrijver en
stuk in 1966 interessant maakten, tel
len in de voorstelling van nu niet
meer mee. De absurdistische trekjes
erin zijn aangedikt tot kluchtige ef
fecten, tot clownsacts, die menigeen
tot lachuitbarstingen prikkelen,
maar waardoor het toch al niet sterk
geladen stuk wel leegloopt. Blijkbaar
had men daar wel een nieuwe verta
ling bij nodig. De Indertijd gebruikte
van Bob de Lange ls vervangen door
een van Gerard van Lennep, coprodu
cent van Hans Sleeswijk bij deze
voorstelling.
Fit City, Amerikaanse speel
1972 van John Huston met In d
rollen 8tacey Keach en Jeff
Veel critici noemden Fat City
film die Huston (regisseur vani
phalt Jungle en The Misfits) ooF"1
te. Een tragisch verhaal over ti jui
delmatige boksers in het Califi
stadje Stocton. die tevergeefs j
het ..grote" geld te verdienen, jwa:
zondag Ned 2 21
vo
The Great Race, Amerikaans^,
film uit 1964 van Blake Edwaf
Jack Lemmon en Tony Curtis.
Wood en Peter Falk. Het duo l poj
en Curtis staat weer garant vo<
dwaze avonturen waarin de go
kwaden bestrijden. Ook het
smijtwerk wordt niet gemeden,
hoogtepunt een kwartier lang
werpen. Nathalie Wood is de
«U
t<
)el
poes". Voor liefhebbers altijd I jn
maandag Did 1 1'
Var
>k
Sunset Boulevard, Amerikaans
film uit 1950 geregisseerd do<
Wilder, met in de hoofdrollen
Holden, Gloria Swanson en Er
Stroheim. Sunset Boulevard is
de beste, zoniet beste film die g|ge
is over de keerzijde van de Holï
glamour. Een genadeloze kijk a<
schermen van Hollywood.
Swanson speelt op magnifiek
een verloederde Hollywood-act aa
nog geheel In haar fllmverled^ie
William Holden ls een jonge i
schrijver die bij de film geen
de grond krijgt. Erich von St
speelt op weergaloze wijze de n^e
eerst haar regisseur was, laq
echtgenoot en nu haar butler,
om te weten is dat Wilder onla
nieuw een film heeft gemaakt
zelfde thema: Fedora. William
speelt daarin opnieuw een dert
filmmaker die tracht nog eenrr
vedette van weleer op het witte
krijgen. Fedora draalt in dlver* ei
ters in Nederland. yar
dinsdag Ned 2 21P
Paper Moon, Amerikaanse «PU,
uit 1973 van Peter Bogdanovil»
Ryan O'Neal. Tatum O'Neal en pe
ne Kahn. Amusante film over dt_f
Jaren van Hollywood, de Jaren5*"
Ryan O'Neal (in Nederland bekiei
worden als Rodney HarringtoVn
serie Peyton Place) en zijn do<
Tatum spelen een opllchtersdfar
het niet altijd even gemakkelilvc
in de wereld van glamour en gh
tranen. Du
P'
d(
o!|
a<
ki
dinsdag. Did 2
ce
Jarig Residentie Oh
ADVERTENTIE
i.z.g.st. gevr.
Br. m. prijsopg. onder no. 7107
Trouw, Adam.
ADVERTENTIE
iterttmis Wf>: Toots 'bramTravolta,
en Mario 'Money'Depasto
VU 'iw i" i
tintelende frisdrank
Het ls een zinvolle traditie, rond
Kerst en de jaarwisseling, de ge
dachten wat meer te laten uitgaan
naar degenen die het moederland
hebben verlaten om elders een be
staan op te bouwen. De massame
dia doen er aan mee. Programma's
waarin emigranten aan het woord
komen, vinden ruime weerklank.
Het leven van landverhuizers intri
geert de thuisblijvers. Misschien
door hun lef om schepen achter zich
te verbranden. Het avontuur met
andere mensen en culturen. De wij
dere horizon en de imponerende na
tuur van het nieuwe land. Of de
moed om zich te wagen aan het
economisch devies: .zwemmen of
verzuipen".
Canada telt bijna vijfhonderddui
zend inwoners van Nederlandse af
komst. Zij hebben de sprong in het
diepe gewaagd en de meerderheid
heeft het hoofd kranig boven water
weten te houden. Sterker: er ls en
wordt nog altijd goed geboerd.
Maar. het is poot-aan spelen; zes
volle dagen per week.
Die Hollandse Canadezen werken
zo hard. dat zij aan veel andere
zaken niet toekomen. Een culturele
beleving in artistieke zin ls er voor
de meesten niet bij. De oudste gene-
door Ton Hydra
ratie emigranten zingt nog graag
psalmen en volksliedjes in de moe
dertaal In de grote steden wordt
geluisterd naar het Nederlandstalig
radioprogramma van plaatselijke
stations, die plaatjes draalen van
Conny Vandenbos en andere beken
de artisten.
Daarmee is het cultureel gezien wel
zo ongeveer bekeken. Schrijvers, to
neelspelers. schilders en filmers
heeft de Nederlandse gemeenschap
nog niet voortgebracht. Logisch,
dat de cineast Nico Crama tijdens
een twaalf maanden durend verblijf
in Canada op zoek ging naar de
drijfveren van emigranten. Ook wil
de hij weten wat. bulten het am
bachtelijk bezig zijn. hun Inbreng is
in het maatschappelijk leven van
hun tweede vaderland
Crama's speurtocht is vanavond te
volgen, dankzij de samenwerking
tussen de National Film Board en
de NOS. Voor alles en ledereen gel
dende antwoorden mag u er niet
van verwachten. De film toont frag
menten. zoals détailopnamen die de
aandacht richten op delen van een
schilderij. Kijkers zullen er zeer ver
schillend over oordelen, afhankelijk
van eigen instelling en achtergrond.
Mij heeft in Crama's documentaire
geboeid dat de door hem bezochte
emigranten in denken en doen tien
tallen kenmerken vertonen die een
mens tot Nederlander maken. Ne
derlanders met de hang om bij el
kaar te klitten. Met een eigen bank
voor solide regeling van financiële
zaken. Bereid om offers te brengen
voor eigen kerk en school. Noeste
werkers, doortastend en betrouw
baar. In staat om de natuur naar
hun hand te zetten en het prachtige
landschap een Hollands karakter te
geven. Bij elkaar een heleboel
cultuur!
Wie de Nederlandse volksaard beter
wil leren kehnen, moet vanavond
maar achter Crama aanlopen en
luisteren naar de emigranten. En
ook naar de analyses van Herman
Ganzevoort, die als historicus bij
zonder geïnteresseerd ls ln hun bin
dingen en achtergronden. Dan
blijkt de titel „Zijn we niet rijk
geworden hier?" niet ln de eerste
plaat* op geld te slaan.
Weten hoe de samenleving in elkaar
zit en leren daar aan actief deel te
nemen, maakt Je tot een completer
mens en betekent versteviging van
het democratisch bestel. Daarom ls
het van belang dat kinderen in die
richting worden gevormd, bijvoor
beeld vla maatschappijleer. Helaas
staan er nog veel vraagtekens ach
ter. Omdat het pas tien jaar be
staande vak geen tradities heeft en
de leraren het zonder specifieke op
leiding en methodiek moesten
stellen.
Er wordt op uiteenlopende manie
ren gewerkt. Dat blijkt vanavond
uit het radioprogramma Een. twee.
uit de maat van de NCRV. In het
gesprek dat Inge Kortlang had met
drie docenten, komen wel enige te
gengestelde denkbeelden naar vo
ren. maar de meeste informatie kan
nuttig zijn voor ouders met school
gaande kinderen.
Mensen met weinig oog voor het feit
dat het hele leven een voortdurende
ontwikkeling ls, zullen eerder dan
anderen vooroordelen hechten aan
veranderingen in onderwijs en
maatschappij. Zij zien leraren
maatschappijleer als onruststokers
die hun kinderen politiek willen in
doctrineren. Een van de docenten
zegt dat ze Juist daarvoor niet bang
hoeven zijn. Als een leraar wil In
doctrineren, wordt hem dat door de
klas gauw afgeleerd. Kinderen zien
dwars door hun leraren heen. HIJ
vindt pas gehoor wanneer hij naar
zijn leerlingen kan luisteren en hun
weet aan te spreken ln eigen denk
wereld. Want kinderen voelen haar
fijn aan dat het leven meer omvat
dan politiek.
door Adr. Hager w
DEN HAAG Het R(u
tie Orkest bereikt v
jaar de 75-jarlge leeft ipi
om vast ln de goede jul
sfeer te komen geeft
kest onder auspiciën 1
Vereniging van Vriende
week vier verjaarsconj?'
Dankzij een uitgebreide,
me-campagne, een laf
treeprijs, aantrekkelij:
gramma's „voor het h|
zin" en koffie met cakej v
is de serie volledig |ni
kocht. po
An
Dirigent bij de vier concert^
Fransman Alain Lombard, f6'
dit feest met een gerust hOe
toevertrouwen. Het Reslderf
kest heeft in hem een voortif5
vaste gastdirigent gevonden, f®-
wees hij reeds eerder en oof*a
maat van de verjaarsserie diif*
klonk grandioos. De Schlldefo
toonstelling van Moessorgsk '.t
schitterende orkestratie vaOn
kwam in alle kleurrijkheid tên
De „belichting" op de schrei
zoals de sombere sfeer rond I et
kasteel, de spelende kindertRfc
Tuilerieen, het kabaal op dfei
van Limoges en het ballet
kuikens in de eierschalen.
neerde orkestklanken ln een lS:
algemeen welluidende aanpa
0:
Ravel zelf was op deze teéat
rijkelijk vertegenwoordigd u
altijd weer fascinerende ,3o
het wonderschone piano-con<
de linkerhand (de progradpe:
lichting was nu gecorrigeerd, e'
inderdaad de rechterarm die171
Paul Wittgenstein dankzij
logsgebeuren moest missen).
De Bolero bleek voor Lomb *-]
huzarenstuk, verbluffend doei 0
bouw en de spanning, overroip
door de perfectie. Theo Bn
evenals jJ. zaterdag de soli!
Ravelconcert en zo mogelijkj
hij die prestatie. Men kan zicli
lijks een geslaagder opening 1
len van deze serie waarin gist|
werken weerklonken van
Salnt-Saëns (het cello-cond
Godfried Hoogeveen als solisf
sl (Koos Verheul speelde I
concertino) en Strawinsky.
Concertmeester Jaring Waltij
avond solist in Beethovens V
cert, Alain Lombard complet
programma met werken van I
Wagner en Debussy. Vrijdl
speelt Shura Cherkassky hfl
pianoconcert van Brahms en'
wordt besloten met de Syi
Fantastique van Berlioz.
ADVERTENTIE
mobiele warmtebanomi
van Prrva laten u nooit e
nergens in debou staan
vraag intormatie/deale
lijst
g&g3 Tel.01745-391
