raanse nee aan demonstratie soldaten doen A mi 4 darter geeft China de plaats die het toekomt Tindemans rekent op lange crisis Taiwan weigert overleg met China Tanks paraat bij demonstraties ud-premier Pakistan >or hoogste rechter Engeland doelwit IRA jaking vindt niet overal gehoor Uitbreiding van strijdkrachten Nederlanders in Madrid aangehouden wegens smokkel Rusland maakt kernreactoren aan lopende band Opnieuw twee bomaanslagen Oplossing Duits staalconflict toch niet in zicht Athene getroffen door bomaanslagen «ETMl Peoples Temple laat 14 miljoen na voor Rusland DAG 19 DECEMBER 1978 BUITENLAND TROUW/KWARTET ing Ra ri ra IERAN (UPI, Reuter. AP) Iraanse militairen hebben zich gisteren aangesloten bij een °Y onstratie tegen het bewind van de sjah. De oproep tot een grote nationale staking in Iran gei ior een groot deel genegeerd. l di BRUSSEL (UPI, Reuter) Ex-premier Leo Tindemans van België verwacht na de verkiezingen van zondag „een behoorlijk lange politieke cri sis". Naar zijn mening zou de volgende regering zich vooral met de economische proble men moeten bezighouden, maar hij betwijfelt of dat in de huidige omstandigheden mogelijk is. Ook Tindemans' opvolger Vanden Boeynants, die op verzoek van ko ning Boudewijn aanblijft om de lo pende zaken te oenartigen, toonde zich gisteren pessimistisch. „Er is niets opgelost," zei hij. „De zaken zullen nu misschien nog wel moeilij ker worden dan voorheen. Koning Boudewijn gebruikt de ko mende dagen voor overleg met poli tieke leiders over de keus van een formateur of informateur. Ongetwij feld zal het een christen-democraat worden, aangezien de Vlaamse CVP en de Franstalige PSC met 82 van de 212 zetels opnieuw het sterkst zijn. Als tweede combinatie kwamen Vlaamse en Waalse socialisten uit de bus. Zij verloren vier zetels en hebben er nu nog 58. De liberalen versterkt^ hun positie als derde partij door een winst van vier zetels (van 33 naar 37». De Vlaamse Volksunie, die voor hBt eerst in haar twintigjarige bestaan had deelgenomen aan een regering, duikelde van twintig naar veertien zetels. De kleinere taaipartijen wis ten zich ongeveer te handhaven en de enige partij die in het hele land opge splitst optreedt, de communistische, verdubbelde haar zeteltal tot vier. De verkiezing was noodzakelijk ge worden na het ontslag van de rege- ring-Tindemans in oktober. De be langrijkste taak van zijn opvolger Vanden Boeynants was vervroegde verkiezingen voor te bereiden. pel steden kwam het weer tot dood zijn in een gevangenis. De de en, fcnstaties en botsingen tussen po- ïgg en demonstranten. Aan de op- ihei van de oppositieleider om een akk van rouw in acht te nemen werd t de el overal in Iran gehoor gegeven. mei [raanse legereenheid is gisteren Ala haar commandant naar de ka- af teruggeroepen, nadat soldaten ;rden hun meerderen te gehoor de n. Volgens het lagerhuislid Ah- Bani Ahmad voegden groepen jie airen zich met hun tanks bij de- ef stranten in de stad Tabriz. In t p igelichte kringen beweert men kle r dat in deze stad al tijden geen rag meer rijden, maar dat demon- j iten zich met behulp van de mili- nYn i meester hadden gemaakt van bai personeelsvoertuigen. In Tabriz vei) de politie en het leger weer op menigte van duizenden demon- gtiten geschoten. Naar verluidt ti en er doden en gewonden geval- ?en|ijn- egsman van het leger ontkende ren dat er sprake was van deel- van militairen aan de grote |ah-demonstratie in Tabriz, as hem was er wel enige verwar en hadden sommigen naar de ers gezwaaid, toen deze )a&: kkoren het leger prezen, ad; toUW u m overal in Iran rouwde men om achtoffers, gevallen bij opstan- erir egen het bewind van de sjah. In D(ran waren op de restaurants na gro el alle winkels en bedrijven ge- t Ook in andere steden lag het eroi >are leven stil. Op de stadsbe- vali splaatsen van Teheran verza- apjen zich duizenden Iranezen om de uwen. Zij droegen twee lijken lati politieke gevangenen op een ag, Deze zouden gisternacht ge len In P4 b de 3e mo Iwa monstranten op de begraafplaats werden niet lastig gevallen door de politie. Aan de stakingsoproep van Ajatollah Khomeini werd niet massaal gehoor gegeven. Op verschillende plaatsen werden wel stakers gearresteerd. Pi loten van de Iraanse luchtvaatmaat- schappij, die het werk hadden neer gelegd zijn onder meer aangehouden. Naar verluidt is de olieproduktie weer op de helft van de normale produktie gekomen. In Parijs is gistermiddag Ayatollah Hoessein Ali Montazeri aangekomen om Khomeini op te zoeken. Op een persconferentie zei hij dat de stakin gen door zullen gaan en verhevigd worden, omdat de massa ervan over tuigd is er een eind moet komen aan het bewind van de sjah. „Het Iraanse volk zal niet gedogen dat de sjah op zijn troon blijft zelfs als hij geen macht meer heeft", aldus Montazeri. Volgens hem wilde overgrote meer derheid van het Iraanse volk een re gering onder leiding van Kohomeini. Montazeri wordt algemeen gezien als opvolger van Khomeini. i- - - r^^^iiiiiiri ii1 )i^i ïa - f ttfc) aBP s - TAIPEI, MOSKOU (Reuter, UPI, AP) Taiwan heeft giste ren een Chinees aanbod om over hereniging van de beide landen te onderhandelen boos van de hand gewezen en gezegd dat het zijn wapenarsenalen, waaronder raketten, zal uitbrei den. Volgens Amerikaanse kringen is het niet uitgesloten dat Taiwan beschikt over raketten met een nucleaire lading. MADRID (AP) Op de internationa le luchthaven van Madrid zijn giste ren twee Nederlanders aangehouden, die in het bezit bleken te zijn van meer dan twee kilogram cocaïne. Het tweetal, dat in Madrid aankwam uit de Colombiaanse hoofdstad Bogo ta, had de cocaïne verstopt in enkele koffers. Tanks van het Iraanse leger houden een aantal demonstranten in bedwang. Sommige Iraanse militairen voegden zich gisteren op andere plaatsen bij de demonstraties, gericht tegen de sjah. De Taiwanese president Tsjlang Tsjing-kwo heeft gisteren tevens een heftige aanval gedaan op de Verenig de Staten. Hij noemde het besluit van president Carter „onverstandig en af schuwelijk". „Wij hebben een wolf in onze huiskamer binnengelaten", al dus de president. „Amerika moet zich schamen". De president gedroeg zich op de vergadering van het centraal comité van de Kwonintang, de natio nalistische partij van Taiwan, zeer emotioneel en hij hekelde bijvoor baat een ieder die het voorstel zou durven doen om te gaan onderhande len met de Chinezen op het vaste land. nei iVALPINDI (Reuter, UPI, AP) De Pakistaanse oud- [ngrtfer Zoelfikar Ali Bhoetto heeft zich gisteren voor het ngi erste gerechtshof in Islamabad verdedigd tegen de dood- f. die het hooggerechtshof van Lahore in maart van dit tegen hem had uitgesproken. Bhoetto werd ter dood i |x>rdeeld wegens het laten vermoorden van een politieke nstander, nu vier jaar geleden. Raza Kasuri. Bij de moordaanslag bleef deze gespaard, maar zijn vader werd dodelijk getroffen. 10 1 jf tto, die er zeer verzwakt uitzag, ie" aarde tegenover de rechtbank 0U( lij onschuldig was. „Ik wil geen icn of medelijden van jullie, ik deiecht, ik wil dat mijn onschuld H vastgesteld. ïuldigd.' rbe wo ud-premier zei dat het bij zijn ïr :p tegen het vonnis ging om de imst van Pakistan en niet alleen - ai sijn eigen persoon of familie. tto werd vorig jaar in een bloe- r e coup aan de kant gezet door de ge sterke man en president van »enitan, generaal Zla Oei Haq. Hij is en een half jaar president d est. 1c v in c en met Bhoetto werden in maart '1 d voormalige functionarissen van u verboden veiligheidspolitie ter veroordeeld. Volgens de recht- in Lahore is bewezen dat Bhoet- rClpgezet heeft tot moord op een cus van de oppositie, Achmed Bhoetto zei dat hij in de gevangenis Ik ben valselijk erg slecht was behandeld. Men zou het hem onmogelijk hebben gemaakt te slapen. Tijdens zijn verdediging barstte hij in tranen uit. DUSSELDORF (UPI. Reuter) Het conflict in de Westduitse staalindu strie tussen werkgevers en werkne mers is na een gesprek tussen beide partijen niet tot een oplossing geko men. De hoopgevende compromis voorstellen, die afgelopen weekeinde op tafel waren gekomen, hebben bei de partijen niet nader tot elkaar kun nen brengen. Na een 24 uur durend gesprek ver klaarde de bmiddelaar, de minister van arbeid van Noordrijnland West- falen.. Farthmann. dat een verder ge- MOSKOU (AP, UPI) De Sowjet-Unie heeft een fabriek in gebruik genomen waar com plete kernreactoren vervaar digd worden. Halverwege de ja ren tachtig kunnen er jaarlijks drie tot Vier reactoren met ie der een vermogen van één mil joen kilowatt worden gemaakt. De fabriek maakt deel uit van een gigantisch complex, dat bij voltooiing een lengte zal heb ben van bijna negen kilome ter. Volgens het Russische persbureau Tass zal „yoor de eerste maal in de geschiedenis de fabricage van kernreactoren zijn gebaseerd op het principe van de lopende band." Gisteren heeft de Sowjet-Unie een sterke ondergrondse kern explosie tot stand gebracht in een gebied ten noorden van de Kaspische Zee. Een Zweeds Seismologisch Instituut heeft de explosie opgemerkt en ver klaard dat deze een sterkte had van 6,4 op de schaal van Richter. LONDEN (REUTER, DPA) Engeland wordt op het ogen blik getroffen door een golf bomaanslagen, vermoedelijk gepleegd door het Ierse Republikeinse Leger (IRA). Nadat afgelopen weekeinde in vijf verschillende Engelse steden bommen tot ontploffing kwamen, ontploften gisteren in Lon den twee bommen in gehuurde auto's. Een oude man raakte gewond. Bij de andere bomaanslagen werden negen personen licht gewond. 'Verraders' De eerste explosie in Londen was naast het ministerie van milieube scherming. Kort daarna ontplofte een bom In een auto op een parkeer terrein onder een jeugdhotel. Alle vijfhonderd gasten moesten het hotel In Noord-Ierland ontploften sinds no- met de IRA, zegt vernomen te hebben dat deze organisatie de golf van ge welddaden van Noord-Ierland naar Engeland wil verplaatsen. wegens brandgevaar verlaten. De politie vermoedt dat de bommen tot dusverre met opzet 's nachts tot ontploffing gebracht zijn om zoveel mogelijk mensen te sparen. De IRA heeft in een verklaring aan Engelse dagbladen gezegd dat de doelen en tijdstippen in de toekomst echter zul len veranderen. De roomskatholieke priester Michael Buckley, die goede contacten heeft pakket met voorstellen van de werk gevers afgewezen. De voorstellen be helsden vier extra vakantiedagen, nog eens vier dagen voor werknemers in ploegendienst (in 1980 zes en een half) en een loonsverhoging van vier procent. vember maar liefst 120 bommen, waardoor veel mensen gewond raak ten en een persoon gedood werd. Alle Engelsen zijn nu gewaarschuwd voor een IRA-kerstoffensief. Radio-Peking had eerder laten weten dat twee leden van de Chinese politie ke adviesgroep, die ooit in Taiwan gewoond hebben, hadden aangebo den terug te keren naar het eiland om herenigingsbesprekingen te beginnen met het bewind in Taipei. Maar presi dent Tsjiang weigerde beslist en zei dat hij „deze beide verraders niet zou toelaten". De Taiwanese premier Soen Yoen- Soean vertelde de vergadering dat Taiwan, dat met een half miljoen man onder de wapenen één van de grootste krijgsmachten in Azië heeft, zijn militaire begroting zou opvoeren, „zodat wij voor onze verdediging niet meer afhankelijk zullen zijn van het buitenland". Ook zou Taiwan zwaar dere en grotere wapens gaan fabri ceren. De Amerikaanse miniser van buiten landse zaken Cyrus Vance liet zon dagavond weten dat Taiwan defen sieve wapens van de Verenigde Sta ten zou blijven ontvangen, maar de Chinese partijleider en premier Hoea Kwo-feng heeft daar al heftig tegen geprotesteerd. President Tsjiang, die vijftien Jaar voor studie in de Sowjet-Unie heeft doorgebracht, zei nog dat Taiwan na de verbreking door Amerika van de betrekkingen, het nooit met de Rus sen op een akkoordje zou gooien. ATHENE (AP, Reuter) De Griekse politie onderzoekt welke groepering Inmiddels schijnt het gevoel van na- verantwoordelijk is voor meer dan tionale eenheid op Taiwan danig ver veertig bomaanslagen zondagavond sterkt te zijn. Gisteren kwamen er in Athene. De explosies richtten enor- spontane acties op gang waarbij geld me schade aan en zeven mensen ingezameld werd ter uitbreiding van raakten gewond. de defensie. De strijdkrachten in het sprek tussen beide partijen voorlopig niet mogelijk is. Ongeveer 80.000 werknemers in de staal industrie sta ken nu al drie weken. De vakbond heeft zondagnacht het Volgens vakbondsleider Kurt Herb zal het conflict nog wel tot na kerst mis voortduren. Zoals bekend willen de vakbonden een 35-urige werkweek en een loonsverhoging van vijf procent. EIUUS van ue opposiue, acnmea «ueu,.! «uuihuui, uav reu aivuunu uccii éuuuaguauiil neb Draent. I Een extreem rechtse groepering met ^anc^ bhjven in staat van paraatheid, de naam „Beweging voor nationaal herstel" heeft een Grieks dagblad op- G6V£l&r gebeld met de mededeling verant woordelijk te zijn voor de aanslagen. De bommen werden op verscheidene punten in het centrum van de Griek se hoofdstad tot ontploffing ge bracht. De Sowjet-Unie heeft de Chinees- Amerikaanse overeenkomst „een groot gevaar voor de vrede in Azië en elders" genoemd. Sowjet-commenta- lor Yoerl Shalygin zei: „Het NAVO- hooidkwartier beschouwt Peking als een natuurlijke bondgenoot zijn afdeling in het Oosten, om het zo maar eens te zeggen." Een andere commentator liet weten dat een ont wikkeling van Chinees-Amerikaanse betrekkingen welkom geheten diende te worden als de Chinezen mee zou den doen aan de ontspanning en ont wapening. maar volgens de commen tator was daar niets van te merken. „Integendeel Peking verheugt zidh over elk obstakel op de weg naar ontspanning." Inmiddels heeft de Chinese minister van handel Li Tsjiang In Hong Kong gezegd dat China na de normalisering der betrekkingen met de Verenigde Staten zal overwegen een langdurige handelsovereenkomst met dat laüd te sluiten. Onder meer wil China meer uitrustingen voor de opbouw van de landbouw en de Industrie van Ameri ka kopen. De minister zei nog dat China leningen van de Verenigde Sta ten voor zijn ontwikkeling niet zal weigeren. Deze leningen kunnen „in de tientallen miljarden dollars" - lopen, aldus de minister GEORGETOWN (Reuter. UPI) Qe Peoples Temple, de sekte die massaal zelfmoord (of moord) heeft gepleegd in Guyana, heeft veertien miljoen gulden nagelaten aan de communisti sche partij van de Sowjet-Unie. De laatste wilsbeschikking werd gevon den in een koffer met geld en was getekend door de echtgenote van de sekteleider Jim Jones. Drie overle venden van de secte hadden de koffer naar de Russische ambassade in Georgetown, de hoofdstad van Guya na. moeten brengen. In een brief in de koffer stond dat Peoples Temple het geld aan de Rus sen gal. omdat „wij als communisten willen dat ons volk de onderdrukten in de wereld helpt." Volgens de politie ln Guyana heeft de vrouw van Jim Jones eveneens een onbekende hoeveelheid geld achtey- gelaten voor de Russische communis tische partij op een bank in Vene zuela. Andere documenten wijzen erop, dat de sekte van plan was zich in de Sowjet-Unie te vestigen. De politie heeft verder nog voor meer dan twee miljoen gulden aan los geld ge vonden. >r Johan ten Hove erkenning door de Verenigde Staten dat de leiders in Peking de vereine regering vormen van de Chinese Volksrepubliek, het eiland wan inbegrepen, heeft het enthousiasme in de hoofdstad Peking tot te hoogten opgeschroefd. China is opgenomen in de rijen der grote gendheden en de erkenning daarvan kan gezien worden als een ïwe verzachting van het Chinese trauma dat overbleef nadat het se Chinese keizerrijk in de vorige eeuw door westerse mogendheden bruut geweld tot vernederende concessies gedwongen werd. China neemt zijn plaats in de wereld als „het Rijk van het Midden" en „Het onder de Hemel". actoren die uiteindelijk tot de Ameri- is-Chinese overeenkomst hebben geleid waarschijnlijk een stuk minder lyrisch, voor is eerste vice-premier Teng Hsiao- de huidige sterke man in China en ook man die uiteindelijk de doorslag bij het >ste ;°ord gegeven heeft, te pragmatisch. ,on !ens het hoofd van het Amerikaanse rgg, «indingsbureau ln Peking. Leonard jctf >dcock (nu al getipt als de eerste ambas- ajU eur), was het Teng die na drie dagen ■lui '«handelen de knoop doorhakte, waar- ajS het gezamenlijke communiqué al na n v( ele uren bekend werd gemaakt. 1954 ig is tevens de motor achter de Chinese ïlin nnen om van het land tegen het eind van 11 v eeeuw een moderne geïndustrialiseerde hij e te maken. Daarvoor is buitenlandse ent mologie en buitenlands kapitaal hard we! lig. En wie kan dat beter leveren dan de hij est geavanceerde en de rijkste natie ter issï eld 'f Ie P 3 'alt i dele kan China de aankoop van moder- Vai Industriële installaties betalen uit de dt opbrengsten. De Volksrepubliek is po ds) ieel een der rijkste olielanden ter we- oco De Amerikaanse minister van energie- dat en James Schlesinger, die in oktober tall nog een bezoek aan Peking bracht, schatte de bekende oliereserve in China op onge veer 100 miljard vaten, dertig keer zoveel als de huidige Amerikaanse jaarproduktie. Maar China kan nog maar een deel van zijn velden exploiteren en het zit te springen om moderne Installaties die de voorraden moe ten aanboren. Met Japan zijn overeenkom sten gesloten om naar olie te boren ln de ondiepe wateren in de Chinese riviermon dingen en dicht onder de kust. Maar des kundigen schatten dat waarschijnlijk de helft van de Chinese oliereserves in diep water voor de kust liggen. En met name Amerikaanse maatschappijen zijn gespeci aliseerd in het boren op grote dieptes. Amerikaanse waarnemers menen dat deze overwegingen wel degelijk een rol gespeeld hebben bij de versnelling in de ontwikke ling der relaties tussen beide landen. Verder menen zij dat het mes aan twee kanten kan snijden. De Verenigde Staten betrekken een aanzienlijk deel van hun olie uit Iran. maar met de huidige onlusten ln het land en de steeds zwakker wordende positie van de sjah. het niet uitgesloten dat deze bron voor de Amerikanen gaat opdrogen. De Chinese olie zou een welkome aanvulling voor de Verenigde Staten kunnen zijn. voorgevallen. Maar dat had wel wat voeten in de aarde. Zoals China zijn trauma van de 19-de eeuw moest verwerken, zo moesten de Amerika nen de kater verwerken die overbleef nadat „het Chinese vasteland voor de Verenigde Staten verloren was gegaan." Dat heeft vrij lang geduurd (Engeland en Nederland bij voorbeeld knoopten ln 1950 al diplomatieke betrekkingen met China aan) en de kater was er verantwoordelijk voor dat tot het eind van de jaren zestig de Amerikaanse buitenlandse poltlek ten opzichte van Chi na wezensvreemde en irreële trekken ver toonde. De Chinese Volksrepubliek met zijn honderden miljoenen Inwoners bestond eenvoudig niet en de Verenigde Staten heb ben aan aantal keren met succes weten tegen te houden dat Peking opgenomen kon worden in de Verenigde Naties. Pas in oktober 1971 gaf Washington zijn verzet op en werd de zetel van Taiwan ingenomen door een vertegenwoordiger van de Volksrepubliek. Amerikaanse ambassadeur bleef op zijn post. I Kissinger reisde nog een aantal keren na$r China en bereidde ook een bezoek voor van president Ford. Dat vond plaats ln decenj- ber 1975. Het werd geen succes, alleen het communiqué van Sjanghai werd bevestigd- In oktober *76 werd Nixon, die toen al afgetreden was vanwege het Watergaté- schandaal, nog eens hartelijk door de Chi nese leiders ontvangen. Blijkbaar kondep ze moeilijk wennen aan het idee dat ln de Verenigde Staten een president tot aftredéh gedwongen kan worden. Angst Pingpong Een Amerikaanse vrouw leest samen mei Inwoners van de Chinese hoofdstad Peking het nieuws in het Volksdagblad over het aanknopen van diplomatieke betrekkingen tussen China en de Verenigde Staten. Afgezien van een aantal conservatieve groe peringen en leden van het Amerikaanse Congres stemmen de meeste Amerikanen in met het besluit van hun president, een ambassadeur naar Peking te sturen en die uit Taiwan terug te roepen. Met name de Amerikaanse grote ondernemingen zien wel in dat een bestaande markt van twintig miljoen Taiwanezen niet opweegt tegen een potentiële markt van negenhonderd mil joen Chinezen. Tenslotte zijn communisten ook consumenten. Kater Nog los van economische overwegingen kon ook politiek gezien het aanknopen van be trekkingen op ambassadeursniveau niet uitblijven. Tenslotte ls wat begin volgend jaar gaat gebeuren een logische consequen tie van wat er het afgelopen decennium tussen China en de Verenigde Staten is Kort daarvoor had Washington met de roemruchte „ping pongdiplomatie" al te kennen gegeven anders over de verhouding met China te denken en tot meer ontspan ning te willen komen. Datzelfde jaar nog toog de toenmalige minister van buiten landse zaken Henry Kissinger ln het geheim naar Peking, ln 1972 met bazuingeschal gevolgd door president Richard Nlxon. Eni ge ontreddering ln Vietnam bracht dit wel met zich mee. Nlxons reis viel samen met hevige bombardementen op Noord-Viet- nam. Nlxon ontmoette Mao Tse-toeng en het bekende „communiqué van Sjanghai" zag het licht. De Verenigde Staten erkenden dat Taiwan deel uitmaakt van China en belde landen zouden streven naar diplomatieke betrekkingen. Maar de Verenigde Staten lieten Taiwan niet vallen. Een Amerikaanse troepenmacht werd gehandhaafd en de Ook het bezoek van de huidige minister van buitenlandse zaken, Cyrus Vance, aan Pe king (augustus 1977), waar hij Teng Hsiao- plng ontmoette was alles behalve een suc ces. Teng sprak zelfs van een verkoeling. Het grote struikelblok bleef Taiwan. De Verenigde Staten waren bevreesd dat de Volksrepubliek met wapengeweld het el- land zou overnemen, zodra de Amerikanen hun hielen gelicht hadden. China oordeelde dat Taiwan een binnenlandse zaak ls waar de Amerikanen niets mee te maken hebben. Die angst van de Amerikanen ls blijkbaar nu weggenomen. President Carter ver trouwt erop dat de Volksrepubliek geen militaire avonturen tegen Taiwan gaat on dernemen. Verscheldenen Amerikaanse mi litaire deskundigen menen overigens dat China zelfs nog wel eens een zware dobber aan het goeduitgeruste leger van president Tsjang Tsjlng-kwo kan hebben. Hoe dan ook, de Amerikanen zouden er weinig méér aan kunnen doen. Ze hebben toegegeven dat Taiwan een volstrekte Interne aangele genheid van de Volksrepubliek is. Hoe lang is het geleden dat de ..Amerika Taiwan nooit ln de steek zou laten" en dat de overleden premier Tsjoe En-lal liet weten dat „de Verenigde Staten de grootste vijand van China" zijn?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7