Pastoraal advies voor
de tweede kerstdag
9
Denk aan de regenboog
GEEF KINDEREN DE KANS VAN HUN LEVEN
GEEF GOEDGEEF CHRISTELIJK ONDERWIJS
Trouw
VANDAA
ft
sniiDAimmi)
Documentatie van Pax Christi
over Israël en de Palestij nen
Taizé-jongeren vieren
kerstfeest met stervenden
Alle - Dag Kerk Amsterdam
Italiaanse bisschoppen:
excommunicatie bij abortus
VOORBIJGANG
_DINSDAG 19 DECEMBER 1978
KERK
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
Verscheidene personen In mijn omgeving
zeggen dat zij het ..eigenlijk" nietzo leuk
vinden, straks al die feestdagen achter
elkaar Ik zet het woordje „eigenlijk" tussen
aanhalingstekens, omdat het veelvuldig
gebruik ervan in dit soort verklaringen me
opvalt. Het Is alsof deze mensen zich
verontschuldigen Ze bedoelen we zouden
het natuurlijk heerlijk moeten vinden, eerst
een vrije zaterdag waarop Je naar de laatste
adventszondag kunt toeleven en daarna.
-bovenop die zondag, de belde kerstdagen
J1 Maar ze vinden het helemaal niet heerlijk, ze
huiveren bij de gedachte dat ze reed*
zaterdagavond bij de koffie een stukje van de
kerstkrans krijgen t 'tl* toch onzin om tot
J maandag van dat ding af te blijven. vin-Je
niet?en daarmee de eerste hap zetten in een
rijstebrij berg van religieuze en consumptieve
'knusslgheld.
t
- -Aangezien ik pastoraal zeer slagvaardig ben.
CiÖemoedig ik degenen die door de bomen van
wijdingen en kransen hetbos.van Bethlehem
niet meer zien terstond met de verzekering,
dat ze ware calvinisten zijn. En ziet; de
gezichten klaren op. want een ware calvinist
te zijn is in dit land nog altijd een warme
aanbeveling Ik vertel dan dat Calvljn niets
moest hebben van al die zogeheten
christelijke feestdagen, voor hem bestond
alleen de zondag als christelijke feestdag bij
uitnemendheid, en reken maar dat er bij de
Calvljntjes geen takje hulst over de vloer
kwam
Nu is me gebleken dat velen vooral met de
tweede kerstdag zitten. Ze komen, denken ze.
de vierde zondag van advent en de eerste
kerstdag wel door. doch dan gaapt er nóg een
dag die Je met stichtelijk fatsoen moet zien te
vullen. Hier ligt inderdaad een moeilijkheid,
welke in omvang is toegenomen naarmate de
oecumenische ontwikkeling vorderde
Voorheen had Je op tweede kerstdag het
Uiterst pikante gebeuren van een
..gemeenschappelijke samenkomst" met
lieden van een andere kerk. die Je voor de rest
van t Jaar nooit binnen de muren van Je
eigen kerk kon waarnemen.
Ik herinner me dit uit mijn Jonge jaren. Bij
ons keken hervormden en gereformeerden als
zodanig nimmer naar elkaar om. maar op
tweede kerstdag kwam onvermijdelijk een
..gemeenschappelijke samenkomst". Deze
vond in de namiddag plaats om de ..zware"
hervormden in de gelegenheid te stellen, des
morgens nog een zuiver-hervormde
kerkdienst te houden. Zo'n samenkomst
mocht je beslist niet met een normale
kerkdienst verwarren, de tijd van
gezamenlijke diensten was nog ver. Vandaar
dat er geen preek, maar een toespraak was,
en de voorganger mocht aan 't eind niet de
zegen uitspreken. Helaas is het eens
voorgevallen dat een dominee-van-elders aan
het slot van de samenkomst toch zijn armen
omhoogstak en. voordat iemand de kansel
kon bestormen, zomaar de zegen gaf.
Besloten is toen om voortaan, als voor een
dergelijke samenkomst een predikant van
een andere plaats werd uitgenodigd, deze
dringend te verzoeken: niet zegenen s.v.p.!
Dit moois behoort tot het verleden.
Hervormden en gereformeerden, om van
andere soorten nog te zwijgen, kruipen
tegenwoordig bij elkaar alsof het maar niks
en altijd tweede kerstdag is. Zo is een leegte
ontstaan op tweede kerstdag. Thans heb ik.
na mijn pastorale bemoediging van daarnet,
een pastoraal advies. Ga volgende week
dinsdag naar een meubelshow De laatste
jaren neemt het verschijnsel van
meubelexposities op algemeen-christelijke
feestdagen steeds toe en dat kan niet zonder
reden zijn. Een verband tussen de heilsfeiten
en de meubelfabricage zie ik nog niet. er is
voorzover ik weet ook nog geen theologie van
het meubel, maar in zo'n meubelshow zit toch
iets van een bijbelse notie. Komt en kijkt,
zonder geld (want de koffie ls gratis). Dat is
dus algesproken: op tweede kerstdag naar de
meubeltentoonstelling.
tie
•ikt
ng
zij
liter
ADVERTENTIE
Wie niet werken mag
tal ook niet eten
naar school gaan
beter worden
vrijer worden
wijzer worden
mens zijn
/orden
Latijns Amerika heeft
miljoenen werklozen
Solidaridad vraagt
Werk en gerechtigheid
voor iedereen
Den Haag. Giro 1804444
In het voorjaar 1978 maakte een Pax
Chrlsti-groep een studiereis naar Is
raël en de door Israël bezette gebie
den. Het doel van de reis was: het
kernprogramma van de vredesbewe
ging te toetsen aan concrete feiten en
situaties. Van het onderzoek en de
opgedane ervaringen verscheen in de
serie DICmappen van De Horstink
(postbus 400. 3800 AK Amersfoort)
een uitgebreid kritisch verslag. Cen
traal staat de positie van de half
miloen Palestijnen en de politiek van
de joodse nederzettingen. De docu
mentatiemap beschrijft het thema
vanuit ervaringen en gesprekken die
plaatsvonden op drie ..hete" punten
van de Joods-Arabische samenleving:
Oalllea. de westelijke Jordaanoever
en Jeruzalem.
Aanvullend worden gegeven: de inlei
ding op het kernprogramma van Pax
Christi en de paragraaf daaruit over
het Midden-Oosten, een analyse van
het conflict. ..Pax Christi en het mid
den-Oosten Een overzicht" en een
verklaring over discriminatie en po
sitie van de joden in de wereld.
TAIZÊ (ANP) Frère Roger Schutz van Taizé en een groep
mensen van het jongerenconcilie, die sinds 20 november in
Kenia zijn. maken de terugreis via Ethiopië. Ze zijn voorne
mens het kerstfeest te vieren met de stervenden in het
sterfhuis (opvangcentrum van arme zwervers en anderen aan
de rand van de samenleving, die hun einde voelen naderen) te
Addis Abeba.
Roger Schutz en zijn gezelschap wo- bewonen twee ruimtes in een barak
nen op het ogenblik in een krotten van planken en plaatijzer. Zij delen in
wijk van Nairobi, waarin geen enkele de levensomstandigheden van de
blanke woont en waar vooral honderdduizend bewoners van deze
's nachts geweld en angst woeden. Zij wijk.
Aansluitend op dit verblijf in Afrika
zal in Parijs een Europese bijeen
komst van het concilie van Jongeren
plaatsvinden van 27 tot 31 december.
De twee teksten die in Afrika zijn
opgesteld zullen bekendgemaakt
worden op 28 december 's avonds om
half negen ln de Notre Dame te
Parijs.
Frère Roger van Taizé begon zijn
verblijf ln Afrika ih Zuid-Afrika. Een
'van de belangrijkste ontmoetingen
had plaats met de bewoners van So-
toetó. alsmede in Crossroad nabil
Kaapstad, waar 20.000 mensen met
afbraak van hun wijk bedreigd
woïden.
ADVERTENTIE
Middagpauze-Kerstdienst woensdag 20 december in de Engelse Kerk
op het Begijnhof
Vanaf 12 uur samenzang
leder jaar weer een belevenis.
12.40-13 uur en 13.10-13.30 uur:
Ds.-J. G. Meijnen
Muzikale medewerking:
Janneke Jongewaard (hobo)
Jan Pasveer en Jos van der Kooy (orgel)
ledereen hartelijk welkom.
Bijgaande tekening ls uit de docu
mentatiemap „Israël en de Palestij
nen" overgenomen. De prijs van de
map ls 16,90.
ROME (ANP) De Italiaanse bisschoppen hebben in een
pastorale instructie verklaard, dat allen die aan abortus
meewerken, automatisch geëxcommuniceerd worden. Dat wil
zeggen, dat zij uitgesloten worden van de volle gemeenschap
der kerk en niet de communie mogen ontvangen. Alleen de
plaatselijke bisschop of een door hem gemachtigd priester
kan deze excommunicatie weer opheffen.
BIJ uitgeverij Spectrum te Utrecht is
deel 19 van de grote spectrum ency
clopedie verschenen. In 559 pagina's
worden de woorden VARIÉTÉ - WA
TERSPORT behandeld.
Het licht in de toren, roman van Leni
Saris. verschenen bij uitg. Westfries
land. Hoorn. 155 blz - 16.50
BIJ uitgeverij Omniboek in Den Haag
verschijnt een serie „Luchtvaart in
beeld" Uitgekomen zijn 1. Fameuze
Fokker Vliegtuigen. 2. Knetter knot-
se kisten, 3 Vliegende vechters 1939-
1945, 4 De F-16 en zijn voorgangers.
In deze instructie, waarop de Itali
aanse bisschoppenconferentie al in
mei van dit jaar had aangedrongen,
wordt precies omschreven wat de
voorwaarden zijn van de excommuni
catie en wat de gevolgen ervan zijn.
6 Russische luchtvaart sinds 1910, 7.
Nederlandse marinevliegtuigen. De
auteurs zijn T. Postma, N. Geldlof en
W. Schoenmaker. Per deel 80 pagina's
- 14.90
Zonne-energle voor iedereen door C.
C. Cobarg. Uitg. De Muiderkring, te
Bussum. 174 blz - 27.50.
Bij uitgeverij Samsom te Alphen a.d.
Rijn verscheen de tweede druk van
Welzijn als probleem door Rudy
Koopmans. 223 blz - 21.50
Overpeinzingen van Marcus Aurellus
Antonius. 156 blz - 17.50 - uitg. De
Driehoek, Amsterdam.
Mensen in de Peel, beschreven door
Willem Iven en Teo van Gerwen. Uitg.
Distel te Den Bosch. 96 blz - 23.50.
Bij de Boekerij te Amsterdam ver
schenen: de historische roman van C
Lorrimer: Maureen (331 blz - 28.50)
en van C. Cookson: Geluk ligt achter
de heuvels (205 blz - 24.50)
waarin opgenomen. De Rotter
dammer, met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Niauwe Leidse Courant
Uttgava: Trouw/Kwartat BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Posima
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
WOautstraal 131
Amsterdam
Pot tg *x> «6 00 00
Bêf* Ned C'e*eR»r*
23 00 12 576
Gemeenreg-fo Amj/eaJam
XI1000
REGIO ROTTEROAM/DORORECMT
Posttx/S 948
3000 AX Rotterdam
t* 010-115560 (re
lel 115700 (uKshjAend voor
REGIO DEN HAAG/lElOCN
PoSltHiS 101
2501 CC Deo Haag
tel 070-469445
Parksifa.il 22
Den Haag
REGIO NOORCVOOST-NEDERLAND
(uitsturend adrrvrwsfrate)
Poelbws 3
8000 AA Zwotie
te< 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwotie
Abonnementsprijzen
I 15.47
«eao
iaa.40
Ine a
Oogave ta/--et>er<Weo 9-19 30 van
maandag I'm vn^oeg Op zoodag van '8
20 uur te«e4 020-913456
Oogave Twni-advenenfces iet
320-936666 o» te*"*** aan M<re-Adv
aMefcng postbus 433
1000 AK AMSTEROAM
Adreswxt'Ofngen u-tstwxend JCWHWHA
aan onie Amsterdamse adresfen
ADVERTENTIE.
Doe mee met de aktie voor wereldwijd christelijk onderwijs.
Honderden scholen in tientallen landen rekenen op ons.
Giro 515 te Voorburg t.n.v. de 100-jarige Unie „School en Evangelie".
door Dorothee Solle
Denk aan de regenboog. Stel u voor:
zo'n grote boog. van de aarde naar de
hemel en van de hemel weer naar de
aarde. Wanneer heeft u voor het
laatst een regenboog gezien?
We hebben vandaag gedroomd en gemediteerd
over opnieuw beginnen in het leven, we hebben
gespeeld en met elkaar gedeeld. Een nieuw
begin heeft 2ijn wortels in wat vroeger was Als
er een nieuw kind ter wereld komt. dan ls er
een nieuw begin, maar het is toch ook verbon
den met de kinderen die vroeger leefden. Daar
om wil ik u vandaag herinneren aan een begin
van nieuw leven dat plaats had duizenden
Jaren geleden, dus aan de tijd toen een nieuw
verbond gesloten werd in het belang van het
leven Ik denk aan de tijd van de grote vloed.
De aarde ls nog bedekt met water en verwoes
ting. Een vreselijke katastrofe heeft het leven
bijna totaal vernietigd. De overlevenden dra
gen Ood een offer op
..Jahwe rook de aangename geur en zei bij
zichzelf Nooit meer zal ik de aardbodem ver
vloeken vanwege de mensen De andere
levende wezens sal ik nooit meer treffen zoals
Ik nu gedaan heb Zolang de aarde bestaat,
blijft er zaaitijd en oogsttijd, koude en hitte,
zomer en trtnfer. dag en nacht" (Oen. 8. 21 v>
De aarde mag niet vervloekt zijn omwille van
de mens Zij blijft haar ritme en haar tijd
behouden, ze zal zaad en oogst voortbrengen,
ze moet niet onder asfalt begraven worden,
niet vergiftigd en uitgeloogd worden tot vuil
nis Hitte en vrieskou zullen ons lichaam beroe
ren. zodat we onze UJd niet doorbrengen in een
steeds verhit bureau. De aarde moet aarde
Dorothee Sölle
blijven, de mensen ten spijt die haar verkopen,
verpachten, uitplunderen en verwoesten. We
weten allemaal hoe gemakkelijk het is. om de
aarde te vervloeken uit winstbejag, dat de
mens diep in het hart zit. Het ls onmogelijk dat
de aarde omwille van de mens vervloekt wordt.
God staat ln dit verhaal aan de zijde van de
aarde, van de mishandelde aarde, die niet meer
vervloekt zal worden omwille van de mens De
belofte van het leven ls met ons tegen het
uitroeien. Wij zijn in overeenstemming met de
oudste traditie van de mensheid, die erover
spreekt, hoe vloek en bedreiging, uitroeiing en
vernietiging van het leven overwonnen wor
den. Die overwinning wordt hier in God zelf
geprojecteerd. HIJ wilde eerst „slaan" en ..ver
vloeken". maar nu komt er een begin van
nieuw leven ln God zelf. God keert om. Hij
verandert zichzelf.
Misschien hebben we tot nu toe ook een ver
vloekende God vereerd onder de naam van de
technische vooruitgang, van Groter-Sneller-
Meer. De oude God van het Oude Testament
was ln elk geval in staat van gedachten te
veranderen en de aarde niet meer te vervloe
ken. Zal de westerse vooruitgangsgod. die al
wat leeft onderwerpt en zich ten nutte maakt,
ook tot andere gedachten kunnen komen?
Denk aan de regenboog, het teken van Gods
omkeer.
Voorts sel Ood tot Noach en tot diens zonen:
„Ik ga mijn verbond aan met u en met uu>
nageslacht en met alle levende wezens die bij
u zijn. met de vogels en de viervoetige dieren,
met alle dieren van de aarde die bij u zijn. al
wat uit de ark is gekomen, al het gedierte van
de aarde. Ik ga met u een verbond aan. dat
nooit meer enig wezen door het water van de
vloed zal worden uitgeroeid en dat er zich
nooit een vloed meer zal voordoen om de
aarde te verwoesten. En Ood zei: Dit is het
teken van het verbond, dat Ik instel tussen Mij
en u. en alle levende wezens die bij u zijn. voor
alle geslachten. Ik zet mijn boog in de wolken;
die sal het teken zijn van het verbond tussen
Mi) en de aarde Wanneer ik op de aarde de
wolken samenpak en de boog in de wolken
zichtbaar wordt, dan zal Ik denken aan hef
verbond tussen Mi) en u en alle levende we
zens. alles wat leven heeft(Gen. 9. 8-161.
Men moet zich dat zo voorstellen, dat God een
DE ARME MAN
In die stad bevond zich
een arme. wijze man,
die haar had kunnen redden
door zijn wijsheid;
maar niemand dacht
aan die arme man.
(Prediker 9.13-18)
Nu gaat het over één van de wei;
burgers van die stad. Hij is arm
wijs Over de verhouding van di
twee begrippen worden we niet
geïnformeerd. Wordt zijn armoe
een feit geaccepteerd en daar di
moois bij gezet: hij was gelukki|
wijs? Of was hij arm omdat hij
was? Omdat hij zich niet aan be
vergaapte en er niet om gaf. Go
dat moeten we laten rusten.
Belangrijker is dat het om de n
van die stad gaat. Er staat in
vertaling dat hij de stad had ku
redden als ze hem maar ingesch
hadden. Maar zijn wijsheid wen
aangesproken en zo ging het mi
Niemand kwam op de gedachte N
de arme man om raad te vragen ltj(
iets tegen deze lezing, nl. dat hij
was. Van een wijze mag je
verwachten dat hij in zo'n penil l8£
situatie zijn wijsheid niet voor z de
houdt. Vele anderen vertalen hi jy
deze redde door zijn wijshf
stad". En dat ze niet aan hem
dachten, betekent dan dat ze I
ondankbaar waren. Na de bevri
interesseerde het hen niet meer
daartoe belangrijk had bijgedri
't Zou wel goed passen in de r
redenering van de prediking: ki
eens hoe ijdelzulke dingenzijnM
redt een stad. maar geen mens 4*1
meer naar je omkijkt. Toch hou
het op die eerste vertaling. Hij 1
die stad kunnen redden. Later s
er ook (in vers 16). dat niemand 1
de woorden van de wijsheid lub
Het verhaal is schokkender. Zo r
gebeurt het: mensen gaan aan e
bevrijding voorbij door de echt* v
wijsheid ongebruikt en ongevrj oei
en ongehoord te laten liggen N |er
goed. voor mij-gebeurt dat met
Jezus is die arme. wijze man in
geschiedenis. Jezus is die iele, s
bijna schimmige figuur op onze imi
i er
straten. Jezus, nee. niet het
christendom. Dat is machtig eifjb
zelden triomfantelijk en met
gewaden en trompetten a an we;
Met macht en geweld, o schand
schaamte: Maar Jezus, en wie d
aan zijn wijsheid?
De bisschoppen wijzen erop. dat de
strenge straf bedoeld is als een peda
gogische middel om abortus te voor
komen.
Zij geven als hun mening, dat de
staat de rechtsorde zeer ernstig
schendt door een beginsel in te voe
ren, dat geweld wettigt tegen een
onschuldige, die zich niet kan verde
digen.
De Italiaanse bisschoppen bevelen
medici en verplegend personeel aan
gebruik te maken van de mogelijk
heid van gewetensbezwaar tegen me
dewerking aan abortus. Op de katho
lieken doen zij een beroep om de
gewetensbezwaarden op alle mogelij
ke manieren te steunen teneinde ge
daan te krijgen, dat de staat zijn
abortuswetgeving weer Intrekt.
beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Vlaardingen: dr.
Slageren te Amsterdam-!"
meer; te Rilland Bath: C. D
Heinenoord; te de Noordoost
(wijkgem. Emmeloord): dr.
Beek te Vriezenveen.
i *1
Bedankt voor Lutten: J. Kort
Driebergen.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Brielle: J. W. D
Schermerhom
Aangenomen naar Wilnis: L. yf"
tering, kand. aldaar; naar An<
J. Ras te Oppenhuizen, naar
A. v.d. Peppel te Zeist.
)ti
m
cc
\nd
Isv
GEREF. KERKEN VRIJG.
Beroepen te Broek op LangedfciH
de Graaf kand. te Kampen, als
rti
Bedankt voor Zwolle; Tj. Boen sllj
Zuidhorn; voor Deventer C. v.d tei
te Breda-Almkerk-Werkendam oI(
Vlaardingen: A. P. v. Dijk tejrde
Zaltbommel; voor Hoogezand-S
meer: M. Brandes te Ermelo.
oi
GEREF. KERKEN VRIJG. B. t
Aangenomen naar Amstelveen:
de Groot te Ijsselmuiden.
Beroepen te Utrecht: G. v.d. Bflj^j
Rotterdam-Overschie.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar IJmuiden:
Otter te Papendrecht.
oorlogsboog had waarmee Hij pijlen afschoot:
de bliksemschichten. Maar nu iegt Hij die
oorlogsboog weg en gebruikt Hij dat oorlogsin
strument als symbool van het verbond. De
regenboog als teken van vrede tussen ons en de
nooit meer vervloekte aarde. Ik weet dat de
wolk boven Hiroshima daarom niet verdwenen
en niet te vergeten is. Maar de regenboog
herinnert mij aan de mogelijke vrede, de be
loofde vrede, de vrede die wij bewerken moe
ten. Als zelfs God in dit verhaal de regenboog
nodig heeft om herinnerd te worden aan zijn
belofte, hoeveel temeer dan wij. Wij hebben
tekenen, symbolen, herinneringen nodig. Het
maakt groot verschil of in ons leven de regen
boog voorkomt, ofwel dat we nog slechts de
bevelende symbolen kennen als rood-stop-
pen, groen-rijden. Denk aan de regenboog:
vrede tussen God en de aarde.
Wij hebben de regenboog nodig, omdat hij
gemaakt ls uit water en licht en omdat hij de
hemel en de aarde raakt. Water, vuur, lucht en
aarde zijn de oude elementen. De Indianen van
Noord-Amerika hebben die elementen verbon
den met de vier windstreken. Ze zeggen dat een
mens naar de vier windstreken moet gaan om
water. vuur. lucht en aarde aan te raken, om zo
hun gaven te ontvangen. Wijsheid, vertrouwen
en warmte, een wijde blik en zin voor het
nabije zijn zulke gaven. Wie maar ln één rich
ting gaat. slechts één gave ontvangt, zich een
zijdig ontwikkelt, kan geen volledige mens
worden. Denk aan de regenboog, de gave van
het vuur. de gave van het water, de gave van de
wind en de gave van de aarde Denk aan de
zeven kleuren, die samen het licht vormen
Denk aan de tijd na de zondvloed en aan nu en
het begin van nieuw leven.
Overgenomen uit „Denk aan de regenboog"
door Dorothee Sölle. Een sojuist verschenen
bundeltje preken. Uitg. Ten Have, Baarn, 4?
pag., prijs 6,50.
Bedankt voor Assen! R. Hol U
we Pekela; voor Sneek H van
gen te Utrecht Centrum; voor
veen: W. J. Quist te Den Haa
wijk.
GEREF. GEMEENTEN ïj
Beroepen te Apeldoorn: E. Vei 2j
Drachten: te Rock-Valley (U ne
Moerkerken te Nieuw Beijerlr^
Nieuwenkerk (Zld): J. Koster
neveld.
Bedankt voor Goudswaard: J
ders te Ridderkerk.
VRIJE EV. GEMEENTEN ^t(
Bedankt voor Utrecht Centflf,a
Postma te Oldebroek.
■tij
Marlsa Galli
Voor de eerste maal zal een vi
religieuze in het Italiaanse par
een zetel gaan innemen. Maris
(48) vervangt een van de vief
vaardigden van de radicale 0aL
hun zetels ter beschikking st<
'Op 23-jarige leeftijd trad Marll Jjj
„Congregatie van het
hart van Maria". In verscheidt
kelijke afrganisaties werkte
geestelijk gestoorden. In 1974 Ja
ze de orde verlaten, omdat i I
geijverd voor de invoering val
scheiding in Italië In het par
wil Marisa Galli streven naar z)
schaffing van het concordaat J
het Vaticaan en de Italiaans*
„Ik ben voor de kerk van de
maar niet voor de kerk i
macht", verklaarde ln een in'-^;
„De echte christen moet ani
kaal zijn, klerikalisme beteki
ontkenning van de religie".
