ien Hollandse in Indonesië
lIPPs
ïraditie, ambacht en armoe
Radio en televisieprogramma's
Goeie wijn hoeft niet duurte zijn.
Tenminste niet bij de slijter!
n puzzelen
INSPECTEUR
RAYNOLDI
en zijn
ARRESTANTE
door
B. NIJENHUIS
HET WEER door Hans de Jong
Weerrapporten
Winter wordt gewipt
TPAG 18 DECEMBER 1978
VARIA
TROUW/KWARTET
13
r Annemarie Lücker
e vooroorlogse meisjesboeken
in de jaren vijftig in handen
73 en toen in hoog tempo ver
zaten dikwijl romantische
n over Indië." De heldin
te trektochten door de koele
bergen, ze tenniste, hulde
in witte kleren en baadde min-
K3< drie maal per dag. Geuren en
en uit de kampong werden zo
:h beschreven, dat je je als
lelemaal kon verplaatsen in
rre vreemde land waar ze
larb^erwel ook nog Hollands spra-
Er is altijd wel iets blijven
Pajen van die weemoed naar „In-
dat geldt voor een heléboel
i. Toen een vriendin met
zin voor twee jaar naar Indo-
vertrok kwam de oude
weer opzetten. We
ten te corresponderen.
Ï?S
Ur„
ord\
'845,
lan en twee zoontjes van ze
il negen jaar ging ze wonen in
irovinciestadje aan de noord-
van Java tussen Djakarta en
.pang, een industrieplaatsje
nauwelijks blanken zijn. Het
v0° «reiden op de taal en de cul-
en vooral het zelf lesgeven aan
nderen nam enige tijd in be-
Het huis in de stille Noordhol-
e polders werd verwisseld vooi
,tu [root stenen huis aan een la-
derli irige doorgangsweg.
inderen waren in het begin
nrlii sbenauwd om buiten te spelen,
zodra ze op straat verschenen
i er hordes nieuwsgierige kin-
om naar ze te staren. Daarom
al duurde het een paar maan-
ioot ze iets van de taal begre-
Op het ogenblik spreken ze het
ssa-indonesia beter dan hun
Ms, die van te voren een inten-
spoedcursus volgden.
't huis behoorden een kokki,
?as-iboe en een oppasser, die in
luding drie maal zoveel ver-
tn als elders. Het klinkt bitter.
^jrdienen met kost en inwoning
ctievelijk vijf en zestig, veertig
iaa9 f en tachtig gulden per maand.
el.
Een garnalenvisser spant de kroon
met slechts zestig cent per dag. Er
bestaat een concessie met Japan (ze
komen met grote trailers), dus de
visvangst is zeer gering. Het verhu
ren van prauwen en het verhande
len van de vangst is in handen van
Chinezen, zoals vrijwel alle handel.
Iedereen heeft bijbaantjes om in
het hoogstnoodzakelijke te kunnen
voorzien. Kinderen, vrouwen en ou
deren werken mee, met manden
knopen, kokos vlechten, bezems
maken en met batikken.
Batikken
In het dorp Trusmi, bij Cirebon,
leerde Doro batikken van de vrou
wen in de dessa. Bijna ieder huis
heeft een eigen batik-werkplaats, of
een onderdeel daarvan. De mannen
doen het zware werk en het stempe
len met de bestaande stempels. De
vrouwen schrijven de motieven met
was op de stof. Ze verven de stof. De
kinderen maken was-kwasten met
de hand en de ouden hangen de
eindeloos gewassen lappen aan pa
len te drogen. Ze lijken op hun
hurken te werken, maar in werke
lijkheid zitten ze op de hele kleine
krukjes naast de pruttelende pot
ten met de vloeibare was. Er zijn
veel traditionele motieven, maar er
is weinig eigen creativiteit. De ou
deren tekenen de omtrekken van de
motieven uit volksvertellingen, zo
als de Ramayana, op de stof. De
jongeren vullen deze beeltenissen
uit het hoofd in, of ze trekken ze
over van bestaande lappen. Een
met de hand „geschreven" batiklap
waaraan acht dagen is gewerkt
brengt ongeveer vijf gulden op. De
zelfde lap wordt in Djakarta ver
kocht voor dertig tot veertig
gulden.
De mensen werken hard maar tege
lijkertijd zijn ze zeer ontspannen.
Ze maken dagen van 's ochtends zes
uur tot 's avonds tien uur. Er wordt
niet aan tafel gegeten, maar men
eet de hele dag door kleine smake
lijke hapjes die op een houtskool
vuurtje zijn bereid. Om vijf uur, na
het mandleën, steekt iedereen zich
in de schone kleren, 's Nachts wordt
er geslapen in diezelfde kleren. Er is
geen vaste slaapplaats in huis, er is
geen privésfeer en de familieband is
hecht. De familie kent een onder
houdsplicht voor familieleden die in
moeilijkheden zijn geraakt.
Vier vrouwen
Officiéél heeft een man het recht op
vier vrouwen, alhoewel dat niet zo
vaak meer voorkomt. Vrouwen heb
ben weinig in te brengen, maar ze
zijn meestal wel onafhankelijk door
een eigen inkomentje uit bijver
diensten.
Het onderscheid tussen de elite
(drie procent) en het volk is bijzon
der groot. De meesten van hen spre
ken Hollands en ook wel Engels.
Wie goedeschoolopleiding genoot
ging (tot 1940) naar een Nederland
se school. De meeste vrouwen zijn
nog traditioneel gekleed in een sa
rong en een kabaja. De vrouwen
van de welgestelden kleden zich in
westerse modellen.
Al gauw werd Doro, hoofdzakelijk
op grond van haar blank zijn, ge
vraagd lid te worden van de „Wo
men's International Club", een
soort liefdadigheidsinstelling van
deftige dames. Behalve dat ze
theedronken, snoepten en kwetter
den, deelden de dames een keer per
jaar rijst uit onder armen.
Een poging om een lezing te houden
over Holland viel volledig in het
water doordat domweg niemand
luisterde. Een voorstel tot stichten
van een klein fonds om, in plaats
van die ene kilo rijst tot meer doel
matige bijdrage te komen (bijvoor
beeld kippen om mee te fokken),
komt nu voorzichtig van de grond.
Etiquette
ADVERTENTIE
Onder deze vrouwen is weinig per
soonlijk contact, een echt gesprek
is vaak niet mogelijk. De vrouwen
hebben een status op grond van de
baan van hun man. Men is uiterst
beleefd, ingetogen en vriendelijk.
De etiquette wordt hoog genomen.
Vrouwen wachten bijvoorbeeld met
thee drinken tot de hoogstgeplaats-
te dame een slokje neemt. Op een
groepsfoto zitten slechts twee da
mes op een stoel: de vrouw van de
president van de suikerfabriek en
de vrouw van de onderdirecteur.
Westerse invloeden zoals plastic ge
bruiksvoorwerpen, oorverdovende
popmuziek en reclames over in
stant-eten worden gretig onder
gaan. Veel jongeren gooien met het
grootste gemak de eeuwenoude tra
dities overboord. Een wit hemd, een
zwarte broek en een diplomatenkof
fertje betekenen status, al heb je
nauwelijks een dak boven je hoofd.
Feesten daartegen zijn grote tradi
tionele gebeurtenissen. Een besnij
denis of een huwelijk behoren tot de
hoogtepunten. De feesten beginnen
's middags en gaan door tot diep in
de nacht, met urenlange voorstel
lingen en uitbeeldingen van oude
volksverhalen en dansen. Wie hon
ger heeft eet, wie moe is gaat ergens
liggen en slapen.
ASTER1X EN DE GOTHEN
DE FOSDYKE SAGA
DircHiev is thuis kom** V.
OPORAVffN- ALS IK ER WAS-
MOMENTJE...
VANDAAG.. J
STELLETJE AMATEURS.' AIS OE
RE O GA RON NU.. DAAR |S 'M'
fROHTALC AANVAL.'
JAT WOROT 'U rfiAAIT
CARAMftOtS/
OfOlJ tttBT tCRCCTEM
IN ACH CV OAAAP s
THUK1
FERDNAND
>fr
-124-
U won. U
ger en sterker, u behield de
Maar niet de overwinning,
erwinning hebt u samen
m die eerste, hevige dramatl-
tsing kwam de reactie. Van
Ijden. Toen u gekomen was
i Veringa die u in de wanhoop
had en indirect had aangezet
verraad en bankroof, en in
atte u zijn zuster: rijke stin-
ie, vergeleken bij uw situatie
zaten. Dócht u. Maar toen de
ng van Marietje Veringa tot u
ng besefte u waar u aan bezig
zonk weg in dezelfde put van
t waarin u zag Marietje Verin-
ort te hebben. Hoelang het
heeft dat u zwijgend tegeno-
lar stond of zat weet u beter
maar een van u beiden is gaan
daarna de ander en heel lang-
roeide in u beiden, misschien
u beiden vrouw was, het in-
t de vijandschap voortsproot
ïlfde bron, dat er zelfs een
lotsverbondenheid bestond in
senkrans waarbinnen u zich
bevond; de oorsprong was
een vocht voor haar broer,
voor haar minnaar en kind.
lus
mi
rs/T
al
J. H. Kok NV Kampen
Het komt me voor dat vooral het
huilen u dichter tot elkaar gebracht
moet hebben; beiden beseften dat
hun problemen gelijk waren; het ver
oorzaakte een saamhorigheidsgevoel,
later een aarzelend groeiend vertrou
wen en tenslotte gezamenlijk wanho
pige overwegingen hoe uit de impasse
te geraken. Toen u gekomen was wil
de u de militaire geheimen inruilen
tegen mevrouw Veringa haar ver
plichting het geld van de bankroof te
aanvaarden en daarvan regelmatig
stortingen te doen voor uw minnaar
op een Franse bank. Maar nu wist u
het niet meer.
„En uw kind?" heeft Marietje Veringa
gevraagd.?
U haalde de schouders op. „Ik zal een
vluchtend leven leiden. Ik geloof zelfs
niet meer dat ik van haar houd. Het
lijkt op hem."
„Zweer mij dat u nooit meer zult
spreken over die travestie." En u
zwoer het. Wat toen gebeurde was
even dwaas uit wanhoop als mense
lijk begrijpelijk.
„Dan moeten we nu snel handelen,"
zei Marietje Veringa. „Breng het kind
hier in alle stilte. Wordt u gearres
teerd, dan zwijgt u erover." Ze trok
een lade open en nam er een sleutel
uit. „Dit is de sleutel van een schuur
achter de villa. Hij wordt gebruikt als
garage. Wanneer in een nacht de kof
fers met geld daar op een vliering
gezet worden, hoef ik daar niets van
te weten en niemand die daar ooit,,
komt. Maar er is een voorwaarde ejï'
daarom moet u snel zijn. U moet Ww
man uitschakelen." Toen heeft u/ge
knikt en gezegd, zonder aarzeling: „Ik
zal hem doden." en direct dlarop
heeft Marietje Veringa u bij beide
polsen gegrepen en gezegd: „Dat mag
u nóóit doen. Géén moord. U moet
hem in dlscrediet brengen bij de men
sen voor wie hij werkt. U haalt de
geheimen uit de envelop en u doet er
dft in: Ze nam een papier en schreef
er met verdraaid handschrift op:
„Chantagemotief gelogen. K. een be
drieger." Het verdraaide handschrift
was voor haar geen kunst.
„En het kind?" vroeg u.
„Ik zal wel zien," Op dat ogenblik had
ze vage plannen over een familie in
Engeland, maar ze kon niet verder
denken dan stap voor stap. Ze liet u
zelf uit: „Doe het snel," zei ze en u
moet de villa verlaten hebben als in
een droom want ze had u ook nog
tweeduizend gulden meegegeven.
Wat u niet wist, was dat vóór uw
komst de Veringa's al door een af
grond gegaan waren. De geraffineer
de wijze waarop Veringa de geheimen
van een hoge officier, een neef van
hem, ontfutselt heeft, moet hem nog
erger tegen de borst gestuit hebben
dan het aantrekken van de vrouwen
kleren; ook al geen sinecure overi
gens, maar zijn zieke verlangens had
den het struikgewas van zijn remmin
gen al zo vaak platgetreden dat de
daad zelf hem gemakkelijker moet
zijn gevallen dan het landverraad, zij
het dan onder pressie. Het is de ene
mens soms onmogelijk zich te ver
plaatsen in de diepte waarin een an
der zich bevonden heeft, ik in elk
geval waag me er niet aan, maar
vanuit die diepte heeft hij beide fei
ten aan zijn zuster bekend. Ze was er
dus al mee op de hoogte voor u kwam
en heeft zelfs een ogenblik overwogen
u neer te schieten, iets wat ze in
eerste instantie heeft nagelaten uit
praktische overwegingen.
7
Radio vandaag
HILVERSUM I (298 m en FM-kanalen)
TROS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Rustig bijko
men. 7.S0 Nieuws. 7.41 (S) Aktua-ochtende-
ditie. 8.30 Nieuws. 8.36 Gymnastiek voor de
vrouw. 8.45 (S) Aan het theaterorgel: Rex
Koury. 9.00 (S) Zuid-Amerikaanse muziek.
9.30 (S) Als reizigers onderweg. 10.00 (S)
Een oude hit in nieuwe snit. 10.30 Nieuws.
10.33 Week-in-week uit. R.V.U.: 11.40 Vrij
willige euthanasie (3). VPRO: 12.00 (S) Stu
dio Sport Deel Drie. (12.26 Mededelingen
voor land- en tuinbouw. 12.30 Nieuws.)
13.00 (S) D. Colleté. 14.00 (S) Het Draadloze
Individu. (15.30 Nieuws.) 15.45 (S) Fantas-
tiese vertellingen. EO: 16.15 (S) Licht en
uitzicht. 17.00 (S) Eigen Wijs. OVER
HEIDSVOORLICHTING: 17.20 Den Haag
aan de lijn. 17.30 Nieuws. 17.32 (S) Tijdsein.
P.P.: 18.19 Uitzending van de Boeren Par
tij- 18.30 Nieuws. 18.41 EO-Metterdaad.
TV vandaag
NEDERLAND!
18.30 NOS: Sesamstraat
18.45 Kortweg
18.50 Staatsloterij
18.55 Journaal
18.59 KRO: Tom Jerry, tekenfilm
19.05 Daar vraag je me wat,
populair-wetenschappelijk programma
19.45 De gentleman-zwendelaar: Gambit, een
komische thriller
Wordt vervolgd 2,37 NOS: Journaal
18.45 (S) Bouwen aan het Koninkrijk. I9.Ö0
(S) Ronduit. 19.40 (S) De bijbel open. 20.00
(S) Ga er eens voor zitten. 20.45 (S) Het
huwelijk - Gods plan en onze praktijk.
NOS: 21.05 (S) Hobbyscöop. 21.30 Voor
blinden en slechtzienden. 21.40 Open
School: Communicatie (4). 22.25 Bond zon
der Naam. 22.30 Nieuws. 22.40 Oud en wijs
genoeg VOO: 22.55 (S) Informaties
how met aktuaiiteiten en muziek. J23J>5-
24.00 Nieuws.
HILVERSUM II (402 m en FM-kanalen)
NCRV: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7.20 NCRV-Lied. 7.24 Het levende
Woord. 7.30 Te Deum Laudamus. 7.54 Op
de man af, evangelisch commentaar. 8.00
Nieuws. 8,11 Hier en nu. 8.25 Vartdaag
maandag. 9.00 Plein publiek. (9.35 Water
standen). 11.00 Nieuws. 11.03 Graag ge
daan. 12.00 Het nuttigen van etenswaren is
toegestaan. 13 00 Nieuws. 13.11 Hier en nu.
13.30 Onder schooltijd. NOS: 14.30 Open
School. NCRV: 15.15 Woord in de middag.
15.30 Een uur natuur. (16.00 Nieuws 16.30
Rozegeur en prikkeldraad. 17.55 Medede
lingen. 18.00 Nieuws. 18.11 Hier en nu.
21.55 KRO: Sanford en Zoon, tv-serie
22.20 Drie Rausen in honderd dagen Vaticaan,
documentaire
23.15 NOS: Journaal
NEDERLAND II
18.55 NOS: Journaal
18.59 NCRV: Heidi, jeugdserie
19.25 De Lucy Show
20.00 NOS: Journaal
20.27 NCRV: De Familie Bellamy (slot), tv-serie
21.20 En mktden in de winter werd het licht
liedjesprogramma
21.50 Hier en nu
22.30 Standpunt
22.40 NOS: Journaal
18.50 NCRV-Leerhuis. 19.00 Muziek in
vrije lijd. 19.45 Psalm van de week. 20.00
Nieuws. ?Q,05 (S) Klassiek in NCRV Studio
2: Ensemble The Scholars: Zes eeuwen
kerstmuziek. 21.35 (S) Literama. 22.35 (S)
Spelen tegen de oorlog: Ik kom nog wel
eens langs, hoorspel. NOS: 23.00 (S) Met
het oog op morgen. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM III (444 m en FM-Kanalen)
KRO: 7.02 (S) Drie op je boterham. AVRO:
9.03 (S) De Beukers Show. 10.03 (S M)
Arbeidsvitaminen 11.03 (S) Radiojour
naal. 11.06 (S) Postbus 700, verzoekplaten.
12,03 (S) De van de Graaf Generator. 13.03
(S) Ad Visser, 14.03 (S) Radiojournaal.
14.06 (S) Andermans Pop. 15.03 (S) Lichte
muziek. 16.03 (S) Platenpanel. 17.03 (S)
Radiojournaal. 17.06 (S) Superclcan Dre-
ammachine. NOS: 18.03 De vacaturebank.
18.10 (S) Avondspits, AVRO: 19.02 (S) 13
Speciaal. 20.02 Radiojournaal. 20.05 (S)
Folk, Live. 20,30-21.00 CS) Country Wes
tern. 21.02 (S) Vierkleur. 22.02 Radiojour
naal. 22.05 (S) Tien Uur Jazz Show. 23.02
(S) Blues, Ballads Beat. 0.02 Radiojour
naal. 0.05 (S) Platenscala. NCRV: 1.02-7.00
(S) Nachtexpress.
HILVERSUM IV (FM-Kanalen) VARA
DUITSLAND I 10.00 (K) Journaal. 10.05
XK) Actualiteiten. 10.40 (K) Politiek ove-
rizcht. 11.00 (K) Angst vor der Angst, film.
12.30 (K) Persoverzicht. 12.40-13.20 (K) Re
portages van buitenlandse corresponden
ten. 16.10 (K) Journaal. 16.15 (K) Program
ma Vóór senloten. 17.00 (K) Kinderpro-
gramiha. 1?.50-18.00 (K) Journaal Regio
naal programma: NDR: 9.30-10.00 (K)
Kleuterseric.» 18.00 (S) Sport. 18.30 (K) Ac
tualiteiten. 18,45 (K) Kleuterserie. 18.55 (K)
Drei Damon vom Grjll, tv-serie. 19.25 (K)
Cultuurspiegel. 19.59 (K) Programma-
overzipht. WDR: 8.05 Vm 11.55 (K) School
televisie. 18.00 (K) Amusementsprogram
ma. Aansluitend (K) Jeugdprogramma.
18.30 (K) Amusementsprogramma. 18.40
(K) Documentaire Serie. 19.15 (K) Actuali
teiten.- 19.45 (K) Amusementsprogramma.)
20.00 (K) Journaal. 20.15 (K) Liebe zu Ly-
dua. tv-serie 21.05 (K) Rcportgae. 21.15 (K)
Reportage. 22.00 (K) Cabaretprogramma.
22.30 (K) Actualiteiten 23.00 (K) Neun Mo-
na te, Hongaarse speelfilm. 0.30-0.35 (K)
Journaal.
DUITSLAND II 16.00 (K) Tv-cursus wis
kunde. 16.30 -(K) Tv-cursus natuurkunde.
17.00 (K) Journaal. lllO (K) Das kalte
7 00 Nieuws. 7.02 (S) Oroot en klein: Klas
sieke kamer- en orkestmuziek. 9.00
Nieuws. 9.02 De Franse opera 1915-1925.
9.30 Kinderen een kwartje? 10.Q0 Varia
ties: Klassieke muziek. 11.00 Wonen, ver
schil tussen huis en thuis. 11.30 (S> Muziek
van Hongaarse componisten. 12.10 CS) Mid
dagconcert: Nederlands Kamer Orkest
met hoorn: Klassieke muziek. 13.35 (S)
Luitmuziek 14.00 Nieuws. 14.02 Keuren en
kiezen. 14.30 Mezzo-sopraan en piano: Lie
deren. 14.53 (S) Muziek van formaat: Wie
ner Symphoniker: Klassieke muziek.
16.30-17.00 Gesproken woord.
STAD/RADIO AMSTERDAM Q4« m)
12.00-13.00 Aktuaiiteiten en muziek. (12.05
Uit in Amsterdam. 12.30 STAD in de stad,
rechtstreeks programma. 12.55 Prijs
vraag.) 17.00-18.00 Aktuaiiteiten en mu
ziek. (77.07 STAD-kort, nieuwsbulletin.
17.15 Muziek en aankondigingen. 17.25 Uit
in Amsterdam, actueel theatermagazine.
17.40 STAD-lang, aktuele reportagc(s).
18.00-19.00 Aktuaiiteiten en muziek. (18.10
Portret van een Amsterdammer. 18.28 Pra
ten met STAD. bel 719071. 18.50 Program
ma voor buitenlanders).
Herz, tv-serie. 17.40 (K) Actulaiteiten eh
muziek. 18.20 <K) Gesucht wird tv-serie.
19.00 (K) Journaal. 19.30 (K) Kerstmuziek
en zang. 20.15 (K) Informatieve serie. 21.00
(K) Heute-Journal. 21.20 (K) Die StOtzen
der Gesellschaft, tv-spel. 23.35 (K) Jour
naal.
NDR III 7.30-8.05 (z>w) Ochtendgymnas
tiek. 8.05 t/m 11.05 en 16.30 I'm 17.30 rC)
Schooltelevisie 19.00 (K> Kleutefserlfc.
18.30 (K) Filmreportage. 19 15 K) Informa
tief programma. 20.00 (K) Journaal. i0 .3
(K) Informatief programma. 21.15 (K Via
Quellen der Maiia, tv-fiim. (51. 22.00 iK)
Filmportrct. 22.50-23,15 (K) Muziekpro
gramma.
BELGIË (NEDERLAND*) 18.00 (X) Te-
kenfilmserie. 18.05 (K) Informatief pro
gramma. 18.35 (K) Open School. 19.05 (K)
Informatief programma. 19.35 (K) Medede
lingen en Morgen. 19.45 (K) Journaal. 20.25
(K) Weerbericht 20.30 (K) Spelprofram-
ma. 21.15 (K) Lillie. tv-serie. 22.05 (K) Infor
matief programma. 22.55-23.05 (K) Jour
naal.
ataal. 1. leefregel, 4. rivier in
rund, 7. sappig, 9. wonde, 11.
ig, 12. Europeaan, 14. gebergte
fta, 16. spil van een wiel, 18.
>ord, 19. muzieknoot, 20. pers.
amw. 21. voorzetsel. 22. water
island, 23. voorzetsel, 25. titel
27. ontkenning, 29. bloelwijze,
gstem, 33. niet gespannen, 35.
hk, 37. oude lengtemaat, 39.
40. gemeenteweide.
lal. l. roeipen, 2. boom, 3. hou-
t, 4. vreemde munt, 6. teken, 7.
lid, 8. muzieknoot, 9. senior
10. editie (afk.) 11. graan, 13.
tnd getij, 15. levendig, 17. ver-
18. water in Utrecht, 23. gek-
24 bevel, 26. spoorstaaf, 28.
ind, 29. waterstand, 30 rond-
12. muzieknoot, 34. bergweide,
lagdier, 38. lidwoord.
Ing vorige puzzel,
ataal 1. nors-aroma; 2. are-
toi; 3. gems-Ier-re; 4. ale-aak-
ma-Ems-fase; 6. eik-eten-pr; 7.
'ri; 8. Ens-tak-ork; 9. repel-aria
aal 1. naga-meter; 2. Orel-air-
tatn-eek-esp; 4. sesam-Este; 5.
'gal; 6. reek-fee-ka; 7. oor-pan-
3res-Peri; 9. Amer-erika.
De koude lucht heeft eind vorige
week de zachte verdreven ten koste
van veel regen. Amsterdam meldde
zaterdagmorgen nog 40 millimeter et
maalregen, Koog aan de Zaan 25,
Kampen 24 en Apeldoorn 21. In de
nacht van zaterdag op zondag heeft
het vervolgens 4 tot 5 graden gevro
ren, in Soesterberg was het -6 graden,
ook in de afgelopen nacht onder een
rug van hogedruk gebeurde dat
(plaatselijk matige vorst). Het blijft
echter over het geheel gezien een
kwakkelsituatie want een fundamen
teel hogedrukgebied boven Scandi
navië ontbreekt. En dan doet het er
niet toe of het daar dertig tot veertig
graden vriest (zoals de afgelopen da
gen gebeurde); er is eenvoudig geen
transportwind voor handen. Uit een
zich uitdiepend lagedruksysteem bij
de zuidpunt van Groenland (977 mb)
komt een depressie te voorschijn, een
zogenaamd, zoals de Engelsen zeg
gen, „break-away" minimum, dat
snel in de richting van de Oostzee zal
doorgaan. Dit geeft na vandaag uit
zicht op verhoogde kansen op
sneeuw, regen en later (met name
woensdag) hogere temperaturen bij
een krachtige en aan de kust tot hard
toenemende wind uit zuidwest tot
west.
De Jager in Loosdrecht wist in VA-
RA's radioprogramma „Vroege Vo
gels" niets anders over de lippen te
krijgen dan; het kan vriezen, het kan
dooien. De man had geen Informatie
over de verdere ontwikkelingen en
had er evenmin een natuurkijk op.
Bleef hem dus over maar even te
jongleren met een witte Kerst. Dat
blijft een dankbaar onderwerp, of
niet soms?! Lezer C. J. Jansen
Schoonhoven in Groesbeek schrijft.
„Men hoort tegenwoordig zo vaak be
weren: wij krijgen geen behoorlijke
winters meer. Vroeger waren de win
ters veel strenger. Maar Is dat werke
lijk wel het geval? Ik ben het eens
nagegaan maar er is een periode van
ongeveer 107 jaar waarin een hele
reeks zachte tot zeer zachte winters
voorkwamen naast wat koudere win
ters. Strenge winters waren zeer dun
gezaaid." Ik zou daar het volgende
over willen zeggen: er zijn in totaal
deze eeuw niet meer dan vijf strenge
winters geweest. Dat is duidelijk min
der dan in voorafgaande eeuwen. Het
is niet zo, dat er eerder in deze eeuw
altijd naar hartelust geschetst kon
worden: het was vooral erg slapjes ln
de periode 1911 tot 1920 metmaar
één winter, ook nog geen strenge
maar doodgewoon een koude. Nu zult
u me kunnen tegenwerpen, dat je ook
in winters aan de zachte kant de
schaatsen soms weieens uit het vet
kunt halen. Dat is zeker zo, maar een
onderzoek naar de frequentie daar
van is veel te omvangrijk om hier in
klein bestek te kunnen worden weer
gegeven. Vandaar dan nog maar even
een soort inventaris per tien jaar.
Zoveel winters aan de „koude kant"
tot „zeer streng" zijn er geweest van
1901 tot 1910: zes, 1911 tot 1920: één.
1921 tot 1930: vijf, 1931 tot 1940: vier.
1941 tot 1950: drie, 1951 tot I960: drie,
1961 tot 1970: zes, 1971 tot en met
1977 één. Let wel hier zijn ook dus
winters aan de koude kant meegere
kend. Let op het slechte „winterge-
drag" van de huidige decade (tien
Jaar). De thermometers staan op net
zo'n laag pitje als in de tweede deca
de van deze eeuw.
0.)
o
0
,1
dA
0
1
HOOGWATER dinvlmf 10 december VHutofea
«.«♦-17.02. llariDfvl lelt lui ten «.«9-17,0$, Relter
dam 6.27-19.03, Schevenén«en S.M-10.05. limoi-
den 6.26-16.43, Den Helder 10 22-22.24, HariUren
0.12-13.02, Delfzijl 2.16-14.40.
