Stuiptrekking van Mi Amigo Grote prestatie van Sutherland Zenderkleuring op 1 april vastgesteld Laatste zeezender biedt onderdak aan ijveraars voor „vrije radio" NOS streeft naar uitbreiding Hilversum-4 KLKEa Jï Kohout krijgt prijs in Wenen Bellini's 'Norma' bij Nederlandse Opera C. J. Aarts dag! Heiligdommen voor de collectiviteit TV COMMENTAAR Annie Schmidt 'op haar ziel getrapt' Oud cabaretbc weer nieuw ZATERDAG 16 DECEMBER 197B KUNST/RADIO/TELEVISIE door Peter van der Berg AMSTERDAM Het najaar van 1978 moet voor de liefheb bers van zeezenders een kwel ling geweest zijn. Voor het eerst sinds twintig Jaar was er geen muziek te beluisteren af komstig van een plratenstatl- on. De enige overgebleven zender, radio Ml Amigo, zwijgt sinds half oktober we gens een defect aan de Instal latie en een poging Del Mare van de grond te krijgen leed letterlijk schipbreuk toen het nietige scheepje bij de eerste de beste herfstbrles van zijn ankers sloeg en in beslag werd genomen. Een definitief einde van de piraterij, zou Je den ken. Maar nee hoor. Verbeten sendschlp Mi Amigo, waarvan onder de naam Atlanta, vechten de IJveraars voor de Caroline, radio 199, Seagull, Atlantis, Ml Amigo. Veronica en „Vrije radio terug. De stulp- 8traks Del Mare de afgelopen vijftien jaar is ultgesonden. trekkingen van een rijke pira- tenhistorle. on werd verboden omdat het eiland op Nederlands gebied stond. Een twintigjarige geschiedenis waar- In termen als kaping, muiterij, bom- Formule aanslagen en zells moord opduiken. Van het laatste werd de eigenaar van het Britse station radio City in 1966 het slachtoffer. Hij werd neergescho- Voor de Britse kust vestigden zich naast Caroline intussen nog meer schepen, waaronder radio Scotland. ten In zijn landhuis na een conflict radio England, radio City en radio A a nel an over de afbetaling van de zendlnstal- Londen. Het laatste station introdu- Manslag de Engelse kust, waar de Britse rege ring met een krachtige stoorzender de uitzendingen van de piraat torpe deerde. Terug aam de Nederlandse kant werd het station bijna gekaapt door Kees Wanders die een vordering had op de eigenaren en werd beslag gelegd op het bevoorradingsschip. over de afbetaling van de zendlnstal la tie Ook voor de Nederlandse kust rommelde het al te vaak. Veronica en Nordsee lagen dan wel broederlijk naast elkaar, maar pais en vree was het allerminst. En hoewel Nederland tn 1974 het meewerken aan een Ille gaal radiostation strafbaar stelde, gonst het sindsdien toch nog van geruchten over wMr nieuwe piraten. Het bloed kruipt blijkbaar waar het niet gaan kan. De eerste piraten doken tegen het eind van de Jaren vijftig op in de Scandinavische landen. 81ndsdien zijn er zeker dertig geweeat Veronica beet de spits af In Nederland en be gon in 1960 haar uitzendingen, die aanvankelijk nauwelijks verschilden van de houterige aanpak van de Hil- versumse zenders. Na de komst van Veronica kwam de zaak In een stroomversnelling. Vlak voor pasen 1964 kwam voor de kust van Enge land radio Caroline In de lucht, gefi- nancleerd door de Ier Ronan O'Rahil- ly. In hetzelfde Jaar maakte Neder land kennis met de voorloper van de TROS. het REM-elland voor Noord- wijk. waar Cornells Verolme de grote geldschieter was voor de televtsieult- zendingen van TV-Noordzee. In alle rijl nam het toenmalige kabinet Ma- rijnen een wetje aan waarin het statl- Londen. Het laatste station introdu ceerde de topveertig-formule. later door Veronica ten onrechte geadop teerd als de „Veronicaformule". In 1967 trad de Britse wet tegen de zee zenders in werking Hoewel verschil lende stations hadden aangekondigd zich op Nederland te richten, bleek de Interesse voor adverteerders bij ver boden zenders moeilijk op te wekken en verdwenen ze een voor een uit de ehter. Op dramatische wijze namen de stations afscheid van hun luiste raars, pretenderend dat een nationale ramp zich over het land voltrok. Dti staaltje werd in 1974 ln Nederland herhaald toen Rob Out met gebroken stem bij het afscheid van Veronica zei dat bij het verdwijnen van de zender „ook een stukje democratie ln Neder land zou verdwijnen". De klanken van het Wilhelmus moesten deze de magogische woorden ondersteunen. Maar voordat Veronica als zeezender ten onder ging werd er eerst nog voor wat vuurwerk gezorgd. Dat mocht Nederlands tweede piraat radio Nord see International (RND opgezet door twee Zwitserse zakenlieden Meister en Bolller aan den lijve ondervinden. Het station veranderde ln de eerste vijf maanden van zijn bestaan vele malen van golflengte, verhuisde naar HILVERSUM (ANP) De zenderkleuring Is voorlopig met een half Jaar vervroegd en gaat nu op 1 april volgend Jaar in. De zenderkleuring wordt pas definitief als minister Oarde- nlers van CRM bereid ls aan de gewenste verplaatsing mee te werken van de nachtzendtijd van Hllversum-3 naar Hilver- sum-1, en verplaatsing van de zendtijd van de STER naar andere tijdstippen. Het NOS-bestuur besliste gistermid dag met dertien tegen twaalf stem men over de vervroeging van de zen derkleuring. Een week geleden staak te de stemming met twaalf-twaalf. Het NOS-bestuur kan op het besluit terugkomen als op 12 Januari de crite ria waaraan de zenderkleuring moet voldoen, ter tafel komt. BIJ zenderkleuring wordt Hllversum- 1 de „familiezender", die dag en nacht en soms wel langer te beluiste ren ls met zeventig procent Uchte en Ucht-klassleke muziek, en dertig pro cent van informatieve aard. De geza menlijke sportuitzendingen van ..Langs de UJn" komen ook op deze zender Speciaal vandaag Tips voor de feestdagen ln Studio Vrij. Ned. 1/1442 Addergebroed is een wes tern met James Stewart. Mau reen O'Hara en Sam Burnett. Ned. 141.44 Johnny Kraaykamp speelt Opa Kettinc en Hans Dagelet Is reporter Muls In Dick Wal- da's tv-spel De Grapt HUversum-2 wordt de zender voor do cumentaires. actualiteitenrubrieken, kerkdiensten en lezingen Kleine zendgemachtigden worden op deze zender ondergebracht Hllversum-3 blijft de popzender. Hil versum-4 de klassieke. Gestreefd wordt naar een verlenging van de zendtijd van Hilversum-4 van 17.00 naar 19.30 uur met een uitloopmoge lijkheid naar 20.00 uur. In verband met de C-status die Veronica per 1 april krijgt, hoopt het NOS-bestuur op een verlenging van de zendtijd voor Hilversum-4 tot middernacht. Een beslissing hierover moet door de CRM-minister worden genomen Speciaal morgen Een maand later verdween de zender helemaaL Veronica en Nordsee waren overeengekomen dat Meister en Bol ller een lening van één miljoen gulden zouden krijgen, ln ruil waarvoor R.N.I. de uitzending zou staken. Ver onica kreeg de eigendomspapieren van het zendschlp ln onderpand. Deze overeenkomst bleek aanleiding te zijn tot verdere conflicten. Begin 1971 lokte Bolller zelf met een list de kapitein, die door Veronica als zet baas aan boord van de Mebo was geplaatst, van boord. De bemanning verhinderde hem terug te keren. Ver onica diende een klacht ln wegens zeeroof, spande een kort geding aan en verloor. R.N.I. begon weer uit te zenden, nu ook in het Nederlands. In mei van dat Jaar plaatsten drie duikers een bom op het zendschlp de Mebo II, waardoor het gehele achter schip werd vernield. Na de arrestatie van de drie duikers werden spoedig ook een Veronlcadirecteur en zijn naaste medewerker aangehouden. R.N.I. kwam wéér ln het nieuws toen een ex-medewerker een spionagever haal ln een dagblad publiceerde, waarin hij stelde dat de Zwitserse eigenaren grote zakelijke belangen hadden ln Oost-Duitsland en dat 's nachts, nadat de uitzendingen ge staakt waren, de kortegolfzender ge bruikt zou worden om gecodeerde Oostbloklanden t tuurlijk, maar beroering alom. Doorzetter Uiteindelijk hielden beide stations er ln 1974 mee op en alles leek afgelo pen. Leek, want er was één doorzet ter. Ml Amigo. Het scheepje van on geveer 400 ton deed voor het eerst van zich spreken ln 1964 toen het onderdak bood aan radio Atlanta. Twee maanden later werd het station omgedoopt ln Caroline en zo zou het altijd blijven, vond de eigenaar Ro nan O'Rahilly. Maar een half jaar nadat ln Engeland de wet tegen de Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM - De TJechische dis sidente toneelschrijver Pavel Kohout heeft deze week ln Wenen de Oosten rijkse staatsprijs voor Europese let terkunde 1977 ontvangen. Het werk van Kohout ls ln zijn eigen land ver boden. Zijn meest bekende stukken zijn „Arme moordenaar", .August, August, August" en „Roulette". Dit laatste stuk werd vorig seizoen ge speeld door de Haagse Comedie. Ko hout maakte ook nog een bewerking van Jules Verne's „Een reis rond de wereld ln tachtig dagen". Pavel Ko hout is een fervent aanhanger van Charta T7 piraten van kracht was geworden werd het schip op last van een verze keringsmaatschappij naar Amster dam gesleept. Dat was ln 1968. Daarna lag het schip vier Jaar ln de Amsterdamse haven en werd het geregeld geplunderd door souvenirjagers. Plotseling dook de Mi Amigo ln 1972 op ln Zaandam, werd volgens berichten Ingericht als ..zee- zendermuseum" en een maand later was Caroline weer ln de lucht. Niet lang natuurlijk, want na muiterij we gens een loonconflict liet de kapitein het schip naar IJmulden slepen. Na dat een geldschieter voor de nodige contanten had gezorgd koos de Mi Amigo opnieuw zee en werden er bij tijd en wijle uitzendingen verzorgd onder de naam radio Atlantis, Sea gull en Mi Amigo. In 1973 bood het Veronica onderdak toen het Veronica schip na een storm op het strand bij Scheveningen was gelopen. Ml Amigo ging weer voor de Engelse kust liggen nadat Nederland de wet tegen de zeezenders ln 1974 had aan genomen. Onder leiding van de Belgi sche wafelbakker Sylvain Tack ging het station zijn nadagen ln. Deze zo-, mer circuleerden er berichten dat het schip na bijna vijftien Jaar dienst zo slecht was dat het gevaar voor de bemanning opleverde. Geld om het op te knappen was er niet en Mi Amigo zou stoppen. Maar zodra het woord stoppen valt komen er allerlei machten ln werking die het leven van de piraat weer moe ten rekken. Dat is nu ook weer het geval. Hoewel de zender sinds okto ber al uit de lucht ls vanwege defecte generatoren, die de stroom voor de zender moeten opwekken, hebben medewerkers van het ln september gestrande zendschlp De Mare de eige naar bereid gevonden het schip voor twee maanden te verhuren. Nieuwe generatoren zijn vla een Franse kust plaats zeewaarts gesmokkeld en als het meezit en het niet al te hard gaat stormen moet de zender tegen Kerst onder de naam Del Mare in de lucht zijn. Het leven van de piraten ls weer even gerekt. Joan Sutherland en Adriaan van Limpt in 'Norma' door R. N. Degens AMSTERDAM In de stampvolle Stadsschouwburg heeft het publiek donderdagavond geen gelegenheid ongebruikt gelaten voor het ventileren van zijn enthousiastebewondering voor Joan Sutherland in een van de zwaarste opera-rollen aller tijden: de titelrol in Bellini's „Norma". 81nd» de première In 1B31 van dit hoofdwerk van de op 35-jarige leeftijd gestorven Vlncenzo Bellini, heeft een reeks beroemde sopranen zich in suc cessie en met succes op de vertolking van de rol van de Druïden-priesteres Norma geworpen. Na de tweede we reldoorlog was Maria Meneghinl Cal- las de meest toegejuichte vertolkster. Haar troonopvolgster ln deze werd de in 1926 ln Australië geboren Joan Sutherland. Die ln haar goede tijd, zo'n tien jaar geleden, wat puur voca le schoonheid betrof door velen werd geprefereerd boven Callas. Maar die alles miste wat La Callas ln overvloed aan toneelpersoonlijkheid bezat. Kortom, een Norma met Sutherland was een belevenis met gesloten ogen, ADVERTENTIE Uitgeverij C. J. Aarts en de Athenaeum-Boekhan- del vieren 15 december tussen 14.00 en 17.00 uur* Th jaar prettige samen werking. Athenaeum-Boekhan- del, Spui 14-16, Amsterdam. bij Callas was het een sensatie voor oog en oor. Het publiek dat nü naar Sutherland komt luisteren, heeft ken nelijk nog de echo van haar stralen de, virtuoze stem met die vederlichte coloratuurtechniek in de oren. En hoort daardoor niet (of wil het niet) hoe, vergeleken daarbij, het nu alle maal moeizaam berekend, en af en toe behoedzaam opgevangen en geca moufleerd door echtgenoot-dirigent Richard Bonynge naar buiten wordt gebracht. Waarmee niet ontkend wil zijn dat Sutherland daarmee inmid dels zangtechnisch nog een geweldige prestatie levert. En wie daarvoor komt zal zich niet bekocht voelen. Hoogstandjes Maar wanneer het zo duidelijk een „prestatie" is, waarin van maat tot maat een kansberekening voor het overwinnen van de komende moei lijkheden hoorbaar is ingebouwd, dan mis je de pret van wat een opera meer kan en moet zijn dan een colla ge van vocale hoogstandjes. Vooral irf een stuk als „Norma", waarin de gelij- namige Druïden-priesteres in het ge heim twee kinderen van een (vijandi ge) Romein (Pollione) heeft, en voor die schande tenslotte met hem samen, op de brandstapel moet. Niet iedere componist die op 35-jarige leeftijd stierf was een Mozart, en derhalve slaat de verveling bij Bellini's „Nor- ma" herhaaldelijk toe bij de talloze aria's en duetten waarin de hoofdper sonen eindeloos met elkaar in discus sie zijn. Minutenlang is daar licha- menlijk geen verwikken of verwegen aan. Twee gebaren Regisseur Tito Capobianco heeft er ook niet veel aan kunnen of willen doen. Misschien omdat het in de don- kergetinte en duister belichte decors en kostuums van Peter Hall toch niet zou opvallen. Sutherland heeft nooit meer dan twee of drie dramatische gebaren tot haar beschikking gehad, en daarmee kom je een stuk als „Nor- ma" ook niet bevredigend door. Haar tegenspeelster Huguette Tou- rangeau acteert genuanceerder en was meestal ook vocaal een aan vaardbare Adalgisa, op wie de vader van Norma's kinderen, de valse Ro mein. verliefd geworden ls. Die wordt in deze voorstelling met formidabele tenorstem vanuit een onwrikbare li chaamshouding gezongen door Adri aan van Limpt. die soms nog nadruk kelijker werd toegejuicht dan Suther land. En dat verdiende hij, niet alleen vanwege de korte tijd die hij voor het instuderen van zijn rol (die hij van een ander overnam) beschikbaar had. De anderen wil ik ook best even noe men: Wlllard White die als hogepries ter wat bezwerende geluiden en geba ren moet maken (redelijk), Urpu Nu- ottamo die als vriendin Clotilde voor de clandestiene kinderen van Norma zorgt (matig), en Henk Kooymans in een klein rolletje als Flaviorvi 8n van Pollione. Excuus Het koor drentelt in het eerste e: laatste bedrijf wat rondom de he elk in het door de Romeinen be c Gallië omstreeks een eeuw Christus. Het stelt dramatisch maal niks voor. Het wil alleen i excuus zijn voor het laten uitbllar van de hoofdpersonen in himW aria's en duetten. Een excuus dat gretig wordt vaard door het gehelde bel-cai f, i de toi operapubliek, dat. gehoord chingen, de hele voorstelling ondi:0,1 het bijna middernachtelijk uur b rie van voren af had willen uitzitten K onmiskenbaar succes dus, dew! ma-serie, waaraan het Omroepof en het Nederlands Operakoor werken, en waarvan nog voorsti tr gen komen op 17 en 20 decemb K Amsterdam, 23 en 26 decemb Scheveningen, 29 december ln terdam en 1 januari in Utrecht N«4. 2/22.M Een haas achter het front speelt tussen Duitse soldaten tn een Vlaams dorp tijdens de eerste wereldoorlog- Daltal. 1/24.14 Minister Ginjnar en de he ren Kok en Spit van de FNV behoren tot de gasten ln de Hllv. 112.41 ln 't Is Historisch: de her druk van de gravures In de Encyclopédie van Diderot en d'Alembert en het honderd jaar bestaande Rljkamnsenm voor Geologie en Mineralogie. Hllv. 4 14.1® ..Also spraeh Zarathustra" van Richard Strauss en het tweede vioolconcert van Salnt-Saéns si> te belnUteres in het wenseoneert. Hllv. 1/2®.®5 De VPRO neemt weer contact op met de (politieke) rnggegmatr van het vader- Het duizend leden tellen de FUcher Chöre zingt in Zuld-Dnltsland kers 111e- Ned. 1/21.19 Architect Piet Blom opent het nieuwe kunstpro gramma van de TROS: De vormgevers. Ned. 1/21.40 De ziel van textiel is een bont overzicht van de wijze waarop men zich kleedt. Ned. 222.15 De BRT geeft uitslagen van en verzamelt commenta ren op de vandaag in België gehouden parlementsverkie- Belgiè 1/2040 Aan de uitvoering van Stravinsky's Petroesjka gaat vooraf hoe Christoph van Dohninyi dit werk in studeert met bet Filharmo nisch Staatsorkest Hamburg. Duits!. 222.45 Kunstprogramma's komen spora-' disch op het scherm. Jammer, maar begrijpelijk. In verhouding met het massale aantal vermaak- zoekers is slechts een handvol tv- kijkers cultuurgevoeiig. Iets moet beslist spannend zijn. anders ver veelt het ons vlug. En er wordt zoveel Informatie op de buis ge smeten dat het wel sensationeel nieuws moet zijn. willen wij nog opveren. Daaraan gemeten, maakt de po ging om toch weer een kunstpro gramma van de grond te krijgen, misschien weinig kans. Hoewel het een werkstuk is van een paar TROS-mensen die enig tegen wicht proberen aan te voeren voor de pretfabriek. Waarin overigens hun eigen omroep een groot aan deel heeft. Als eerste in wellicht een kleine serie onder de titel De Vormgevers wordt morgenavond een film ver toond over de denkbeelden en het •werk van de Amsterdamse archi tect Piet Blom. Geboren en geto gen ln het hart van de Jordaan. Zoon van een groenteman en een voudig gebleven. Kapsones zou ook niet passen bij zijn ietwat verweerde hoofd, dat doet denken aan een zeezeiler of „topsporter' ln ruste. door Ton Hydra Op het uiterlijk kan men zich ech ter in Blom vergissen. Qua ideeën is hij veeleer een zweefvlieger. Hij zet bouwsels neer waar menigeen niet begrijpend tegenaan kijkt Het is als met de boer in het spreekwoord: Wat hij niet kent, dat lust-le niet. Dit merkt ook Plet Blom, wanneer men praat over enige van zijn bouwwerken die onder hun bljnaan geschiedenis maken. „De Bastille" voor het stu dentenverblijf op de campus van de TH van Twente, en „De Kas- bashwaarmee een internatio naal bekende woonwijk ln Henge lo even raak wordt getypeerd. Zijn denkbeelden achter deze bouwwerken heeft Blom voortge zet en uitgebreid in Het Speelhuis te Helmond. Een wonderlijke combinatie van theater waar alles mogelijk is, ingekapseld tussen woningwetwoningen in de vorm van op hun kant staande ku bussen. De film geeft suggestieve beelden te zien van het bouwproces. Hier heeft de architect mogelijkheden geschapen voor wat hij ziet als een heilig ideaal. Blom heeft namelijk een aversie tegen bouwsels die slechts voor één doel zijn opge trokken. Een huis, een kerk, een schouwburg, enzovoort. Hij wil het „alles-in-één" bouwen. Wonen, zegt Piet Blom, is leven met zo veel mogelijk binnen je bereik. Wijzend op de betonnen slaapsteden die als stapelblokken in een polder staan, constateert hij dat je door zó te bouwen alleen maar ellende en verdriet verpakt. Inplaats van dozen voor enkelin gen wil hij „heiligdommen voor de collectiviteit" maken. Daar komt dan de zweefvlieger 'om de hoek kijken, maar je voelt wel wat hem voor ogen staat. Hier spreekt de man die zijn buurt en stad nog als een echte gemeenschap heeft beleefd. En die door de steriele, onpersoon lijke en geïsoleerde stapelmaga zijnen naar de strot wordt ge sprongen. Daarom poogt hij ook de moderne stad een dak te ge ven waaronder de gemeen schapszin weer kansen krijgt. Om het leven bonter te maken inplaats van stiller, zoals nu overal in grote steden te merken is. Voor het oude havengebied van Rotterdam bij de Blaak, be grensd door Geldersekade en Spaansekade, heeft Piet Blom een project ontworpen voor 230 paalwoningen in tien variaties. De maquette met het befaam de Witte Huis als blikvanger ziet er op het scherm imposant uit. Je mag je natuurlijk afvra gen of deze haast futuristische realisering van het laatste stuk je Maasstedelijke wederopbouw niet te veel uit de toom zal vallen. Het gemeentebestuur heeft nog geen opdracht gegeven. De kos ten en het ongewone spelen een rol. Regisseur René van Gijn en cineast Henk Gulikers hebben echter zulk boeiend licht gewor pen op de creaties van een aprt staande en naar het gemeen schappelijke strevende bouw meester, dat kijkers met fanta sie het plan wel werkelijkheid willen zien worden. Voor men sen van de toekomst kan zijn over het water heen gebouwde steltdorp een verwezenlij ke vul ling gaan betekenen van de „stad zonder hart". Immers, dan is er in het centrum een plek waar, overeenkomstig het Rotterdamse stedelied, „het leven zo krachtig in bruist!". AMSTERDAM (ANP) Mijnd voelt zich op haar ziel getrapt toogde mr. Ch. Gielen tijden» ti< kort geding dat door Annie M el Schmidt was aangespannen te® ,n cabaretier Jos Brink Zoals wij gisteren reeds melddenl k inzet de wijzigingen die zijn bracht in teksten van Annie die in Brinks cabaret^prc. „Van wie zou dat nou zijn" gebruikt. Volgens Brinks raad» kk mr. Veghel is er geen enkele BI bepaling die het gebruik van!"-' fragmenten verbiedt. „Bovend het werk van Annie Schmidt! dagelijks leven welhaast gem« geworden. Een vertoningsverbo de groep in grote moeilijkhede» gen," aldus de raadsman Als A Schmidt haar zin krijgt zullen® geveer tien nummers uit het! gramma moeten verdwijnen den gewijzigd. Rechtbanl W. J. Borgerhoff Mulder zi derdag 21 december vonnis Mens, durf te leven! schreef E te, zong Pisuisse. en heette hetlj over „figuren uit het Nederlawj baret tussen 1900 en 1940" data] verscheen, en allang niet i maar te krijgen was. Daarna®] zware, dure, Cabaretboek wdl men. maar wat J. E. van deJJ vertelde over Eduard Jacf voorbeeld Bruant, over Pisuisse. Witte, Louis Davi musicus Max Tak, bij zo'nJ oude foto's en prentjes, was Ir herdruk waard. AmsterdaJ drukkerij, die het nad; Amsterdams een reprint i bruikte het voorwendsel dat 0 baretgeschiedenis eigenlijk F* sterdams was (ai traden deJJ dammers, de Zeeuw, de r over op). En zo komt het 6 bijzonder aardige boekje 1-1 bladzijden, met ruim 80 ill"' voor maar 19,50 weer te li

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 4