Peter en Annelien en het sfeertje
'li
Disco-fans en fotk-freaks
Joop en Carla en de
zaterdagavondkoorts
Disco-fans en folk-fre
aks. Twee soorten Jon
geren, die niet alleen
maar van elkaar ver
schillen door hun mu
ziekkeuze, disco- of
volksmuziek. Het is ook
een kwestie van menta
liteit, een manier van
leven.
Natuurlijk zijn de verschillen
al lang van tevoren bepaald,
door de ouders die Je hebt, de
buurt waar Je woont, de
school die Je afloopt en de
school daarna en dóórna. Als
Je aan dat laatste tenminste
toekomt. Maar in de puber
teit, als de gevoelens en idea
len het hevigst zijn, zijn ook
de tegenstellingen het
grootst. Niet dat Je er zoveel
van merkt, want iedere groep
heeft z'n eigen school, z'n ei
gen hobby's, z'n eigen cafés.
Misschien is er maar één plek
in Nederland, waar de con
trasten regelmatig en onver
bloemd aan het dag- of eigen
lijk aan het nachtlicht treden.
Aan de Westduinweg in Sche-
veningen zijn in de ruimten
van het Theater aan dè Ha
ven) zowel een discotheek als
een volksmuziektheater te
vinden. Op vrijdag- en zater
dagavond is alleen de discot
heek open. Dan wordt het
beeld bepaald door een stevi
ge deur, goed op slot, met een
portier/uitsmijter erachter,
die de lidmaatschapskaarten
controleert en bulten houdt
wat volgens hem niet binnen
hoort, verder Jongens en meis
jes tussen de zestien en de
vijfentwintig met modieuze
discokleren aan, verzorgd ui
terlijk, bestudeerd noncha
lante houding, brommers en
goed onderhouden tweede
hands auto's De meisjes
schieten meestal direct de toi
letten in, bijpraten, make-up,
filtersigaretten. De Jongens
betreden stoer de discotem
pel, het spel kan beginnen.
Op zondagavond echter, ge
beurt er iets vreemds. Dan zie
Je ook heel andere Jongeren
binnenkomen, tot merkbare
verbazing en lichte wrevel van
de portier. Hij verliest de
greep op de controle, weet
niet wat bij dit publiek het
beste is, onverschillig zijn of
geïrriteerd, ironisch of kwaad.
Dezelfde gevoelens bij zijn
vaste klanten, met wie hij
blikken van verstandhouding
uitwisselt.
Het nieuwe publiek negeert
de portier en koopt een kaar
tje bij een vriendelijk meisje
van de eigen soort, een „kom-
mersjele handeling", die door
beide partijen als enigszins
beschamend wordt ervaren.
Ineens veel zelfgebreide, of
anderszins folkloristisch aan
doende kledingstukken op
zo'n zondagavond. Heel wat
slordiger kapsels, baarden en
snorren, een lichtelijk gebo
gen, veel minder zelfverzeker
de houding. Ze komen vooral
op de fiets, of in nadrukkelijk
verwaarloosde auto's, soms
met gordijntjes voor het
raam. Of men arriveert met
een groepje per oude volkswa
genbus. Linnen of juten tas
sen, shag en stuff in zilverpa
pier. Er is merkbare afstand
tussen de twee groepen, van
de kant van het dlscopubllek
wat openlijker beleden. Voor
al als de folk-aanhangers in de
pauze van hun bijeenkomst
argeloos de discotheek betre
den om er een dansje te
wagen.
De eigenaar van discotheek
Sandokan („Het is hier een
rustige zaak, de ouders komen
soms hun kinderen brengen
en halen") is achter het pand
een heel nieuwe discotheek
aan het bouwen, waar straks
ruimte zal zijn voor ruim dui
zend Jongeren per avond. De
ingang zal dan niet meer ge
deeld behoeven te worden
met het volksmuziektheater
„De dansende beer". De spie
gelende bol en de vele ge
kleurde spotjes hangen er al,
de vier bars zijn al bijna inge
richt. Disco betekent bijblij
ven, de nieuwe trends op de
voet volgen. In de nieuwe
ruimte komen straks grote,vi-
deoschermen te hangen,
waarop de zangers te zien zul
len zijn, net als bU Top-Pop.
De motor achter de (stichting)
De dansende beer, Peter Mo-
ree, is dienstweigeraar en mag
vervangend bezig zijn met de
volksmuziek. Hij speelt zelf
ook, in de groep De Perelaar,
organiseert schoolconcerten,
verzamelt muziek en onder
houdt contacten met de ver
schillende uitvoerende groe
pen. Uit de hoestekst van een
plaatvanDe Perelaar: „Volks
muziek werd van oorsprong:
gebruikt ten behoeve van de
eigen, plaatselijke gemeen
schap. Op concertpodia of in
schóól-liedbundels kwamen
deze liedjes en dansmelodieën
destijds niet voor. Ze klonken
in de dorpskroeg, gewoon
thuis of bij het werk op het
land. De belangrijkste functie
was daarbij het versterken
van de saamhorigheid. Deze
werd immers tot stand ge
bracht door samen te dansen,
te zingen of mee te klappen.
Dat gaf de mensen het gevoel
„erbij te horen" en gesteund
te worden door de andere le
den van de gemeenschap.
Volksmuziek gaf zodoende,
behalve ontspanning en ple
zier, ook de energie die nodig
was voor de strijd om het
bestaan.
De Perelaar meent dat volks
muziek ook nu nog een der
gelijke functie kan vervullen.
Deze muziek verwijst naar
waardevolle elementen uit het
verleden zoals kleinschalig
heid, ambachtelijkheid en
mens- en milieuvriendelijk
heid, die zij in tegenstelling
tot de wetenschappelijke raad
voor het regeringsbeleid
ook nu nog als bijzonder be
langrijk beschouwen". Een
dezer dagen promoveert een
van de folk-freaks in Amster
dam op de Volksmuziek. Op
de muziek van het volk van
vroeger en elders...
ZATtHDAG 16 DECEMBER 1978
Deze pagina is samengesteld door Jan van Vlodrop (tekst) en Peter
Dekkers (vormgeving).
Het volksmuziekfesti-
val kan ieder moment
beginnen. Een groot
aantal mensen wacht
rustig af, een paar zitten
er op de weinige stoelen,
de meesten op de trap
of, gehurkt, op de
grond. Er wordt veel
vriendelijk gelachen,
„sorry" gezegd bij het
moeizaam elkaar passe
ren. Mensen ontdekken
bekenden, knikken een
paar keer bij wijze van
groet. „Het is erg verve
lend, ik kan er niks aan
doen, weet je. Begrijp
je?" zegt het meisje aan
het kleine houten tafel
tje steeds weer tegen
nieuwe belangstellen
den. Alle kaarten zijn
verkocht.
Peter en Annelien zitten naast
elkaar op de trap. Annelien
heeft geen make-up, wel alle
maal kleine vlechtjes in haar
haar. En een bonte, ongetwij
feld zelfgemaakte Jurk aan.
Peter heeft een dun baardje,
een bril met ronde glazen, ijze
ren montuur, een Staphorster
overhemd en een ouwe cordu
roy broek, sandalen. Waarom
volksmuziek? Even zwijgen ze
nog, lachen wat, dan: ,,'t Is
puur hè". Hij: ,,'t Is echt sfeer
vol, weet Je. Het staat dicht
bij de mensen". Na wat door
praten: „Het heeft iets ie ma
ken met de goeie dingen van
vroeger. De mensen stonden
toen dichter bij elkaar, dat
hoor Je in die muziek". Zij:
„Die Top 40 is zo supercom-
mercieel, zo koud en triest.
Allemaal opgeklopte muziek,
aangegeven door de platenin
dustrie. Vooral die disco is
heel erg. Daarom trekt de
sfeer van de volksmuziek me
veel meer, samen muziek ma
ken, erg goed". Hij: „Die ge
meenschapszin... Té gek".
Dan blijkt, dat ze allebei ook
zelf spelen. Terlobps komt het
aan de orde, zo dadelijk zullen
ze optreden. Waar vind je dat
nog, artiesten, onopvallend
gehurkt tussen het publiek.
Bescheiden, gemoedelijk.
Peter en Annelien gaan bei
den nog op school. VWO. Hun
liefde voor de folk is ontbrand
in Ierland. Ze maakten er
„sessies" mee in dorpscafee
tjes. Iedereen speelde zo maar
mee, liedjes en ervaringen
werden uitgewisseld: „Fan
tastisch. Helemaal niet dat
concurrentiesfeertje van de
commercie. Natuurlijk, er is
ook wel commerciële folk, de
Dubliners bijvoorbeeld, dat
kan echt niet meer. Die staan
dronken op het podium en
hebben lak aan het publiek".
Peter: „De echte volksmuziek
heeft te maken met een heel
andere mentaliteit, die is ge
richt tegen de grote massamu-
ziek. Folk-muzikanten, weet
Je, spelen over het algemeen
professioneel erg goed, bijna
iedereen bij ons heeft conser
vatorium. En neem nou zo'n
Jan Erik Noske, de fluitist van
King's Galliard. Thijs van
Leer kan daarbij wel sokken
gaan zitten breien. Maar Nos
ke heeft niet die sterallures
van Van Leer".
Op het ogenblik worden ook
heel andere dingen gedaan,
meer van deze tijd, wat vin
den ze bijvoorbeeld van Bo
wie. van Reed? Annelien:
„Best wel goed hoor, maar ei
genlijk is dat ook erg commer
cieel en afstandelijk. Eh die
concerten hebben vaak iets
hysterisch, iets heel engs voor
mij".
Toch, is het wel reëel, die gro
te vriendelijkheid, dac enorme
optimisme? Was het vroeger
allemaal wel zo leuk? En zijn
mensen nu wel zo lief, zo a-
commercieel? De eerderge
noemde Noske heeft toch ook
op allerlei manieren gepro
beerd om het grote publiek te
bereiken, een populair pan
fluit-singletje, een paar horri
bele platen, gemaakt samen
met het trompetterende duo
de gebroeders Brouwer?
Waarvan één nummer immers
werd uitverkoren tot Tros-tu-
ne, weten ze dat? Nee, en ze
vinden het geen leuke opmer
king. Het is, alsof ik een beetje
heiligschennis pleegde.
Het festival begint. Een Hol
landse groep brengt Ierse mu
ziek, ontspannen, grapjes ma
kend naar het publiek. De
schoenen gaan uit, deze keer
overwegen de Zweedse mui
len. Een van de muzikanten
heeft een flink gat in zijn sok,
hij zwaait naar het publiek,
Schemerduister in de
discotheek. Rondzwal
ende, aan- en uit. soei
ende iichtbronner in al
lerlei kleuren. Lteihar
de muziek, waarop vol
overgave wordt bewo
gen op de dansvloer, in
rijen, volgens een strikt
.bewegingsschema. De
muziek verloopt vol
gens een steeds weer te
rugkerend monotoon
hartslag/treincadans-
ritme, sensueel, opzwe
pend. Zo ontstaat een
overdonderende, belof
tevolle sfeer, alsof er
een rite wordt opge
voerd. De muziek be
heerst alles, je kan je er
niet aan onttrekken.
Zelfs lopen door de zaal
of simpelweg zitten
krijgt er een andere di
mensie door.
In de verschillende boxen
zitten veel Jongens apart bij
elkaar, of meisjes, de Jongens
maken allerlei opmerkingen,
zogenaamd naar elkaar, ei
genlijk bedoeld voor de meis
jes. Van hun kant geveinsde
verontwaardiging, gegiechel.
Slechts hier en daar zit een
paartje. Zoals Joop en Carla,
prima gekleed, verzorgd.
Eerst zijn ze een beetje ach
terdochtig als ik vragen stel,
maar dan antwoordt vooral
hij wat makkelijker, wordt
<elfs enthousiast en behulp
zaam.
Wat is nou disco? Joop: „Ja,
ze zeggen wel eens, je moet
iets kwijt, wat Je in de hele
week ophoopt. Dat klopt wel.
Je eens lekker uitleven, 't Is
natuurlijk allemaal glitter,
nou lekker toch. Je valt op, je
valt niet op, dat vinden wij
belangrijk. En het is leuk hier,
d'r wordt niet gevochten of zo,
wat Je in andere discotheken
wel veel hebt. De mensen ken
nen elkaar allemaal, dus dat
disco onpersoonlijk is wat jij
nou zegt, nee, dat vind ik dus
niet, helemaal niet. En ook
niet commercieel, want ze
proberen hier ook wel meer
dan de Top-40. De disc-Joc-
key's zijn gewone jongens, die
hier in de zaak komen en het
voor de liefhebberij doen. Zij
kiezen de muziek en je kan
ook zelf zeggen wat je horen
wilt. Waarom zou die Top-40
zo slecht zijn, als een hele
hoop jongeren het nou leuk
vinden, is het dan slecht? Dat
'kan Je mij niet wijsmaken.
Hiernaast (-het volksmuziek
theater-) heb Je geen inspraak:
in wat Je wil horen, hier wel".
Carla, die na twee Jaar Mavo
van school is gegaan en nu
werkt op een kantoor, zwijgt
maar zo'n beetje, zit me met
haar grote donkere ogen aan
te kijken, knikt.af en toe in
stemmend als Joop wat
beweert.
Kom je als buitenstaander
een discotheek binnen, dan
ontmoet Je een nogal vijandi
ge sfeer, hoe zien ze dat? Joop:
„Dat heb je volgens mij overal
wel, in een café is dat net zo,
dat de mensen je eerst een
beetje bekijken als je nieuw
bent.
Het ligt aan Jezelf, kom
je drie, vier avonden dan gaat
het wel over". Hoe denken ze
over „hiernaast", wat zijn dat
voor mensen? Joop: „Die
mensen zijn, ja misschien wat
sociaal denkender, ik wil niet
meteen aan links denken, hoe
wel... Ik denk, dat wij mis
schien meer aan niks denken
wat dat betreft. Het interes
seert ons gewoon niet, dat
soort dingen"
Joop en Carla leerden elkaar
kennen in de dicotheek, een
jaar geleden. Als ze niet naar
de disco gaan of naar een film
zijn ze meestal, heel degelijk,
bij een van beiden thuis. Bee
tje televisie kijken. Joop zit
nog op de detailhandelsschool
en wil later een eigen zaak
beginnen, misschien wel een
discotheek. Een paar Jongens
bemoeien zich via opmerkin
gen met het gesprek, willen
weten waarom er dingen wor
den opgeschreven en foto's
gemaakt. Na wat pesterige,
stoerverlègen reacties willen
ze toch wel hun mening geven.
De meest populaire figuur
doet vooral het woord, aange
spoord door z'n vrienden:
„Helemaal lijp zijn ze hier
naast. Echt hoor. Dat gejam
mer op die spijkerdozen. We
gaan daar wel eens kijken,
voor de gein.. Dan zie je ze
daar huppelen en op de grond j
zitten hè. In de pauze komen 1
ze wel eens hier dansen, als ze
uitgejammerd zijn. Dan heb
ben ze wel gelijk mooi de hele
dansvloer nodig".
Het gesprek komt natuurlijk
ook op John Travolta. De me
ningen zijn verdeeld. De gang
maker: „Ik ga toch niet naar
een vent staan kijken". Een
ander: „Vergeet Olljffie niet".
Er wordt een populaire hit ge
draald, het geluid wordt nog
wat opgevoerd, we moeten no
dig eens weg. Aan een tafeltje
bij de deur horen we een wat
onooglijk meisje nog zeggen,
tegen haar duidelijk veel be
ter bedeelde vriendin, die on
schuldig een Jane-Mansfield-
figuur met zich meetorst:
„Wilma, laten we nou gaan".
BIJ de uitgang verlaten folk-
freaks en disco-fans het pand.
Terwijl in de discotheek abso
luut geen drugs gebruikt mo
gen worden schijnt dat er
naast toch Iets anders te
liggen.
Een lange disco-fanaat tegen
de portier, terwijl een volks
muziekliefhebber langssloft:
„Ik ruik stuff U ook?"
met z'n teen. De Hollandse
groep communiceert met het
Hollandse publiek in het
Engels.
Bij een erg reactionaire tekst
over een man, die almaar pro
beert om z'n vrouw om zeep te
helpen, buldert de zaal van
het lachen. Even later is het
„open podium Een sessie, ie
dereen mag meedoen. Mensen
op de grond, rond de muzikan
ten. Midden tussen hen in een
meisje in een rolstoel, ze slaat
zachtjes de maat op de arm
leuning. Het monotone, op
zwepende ritme gaat sneller
en sneller, flesjes bier worden
doorgegeven, de geur van has
jiesj. Een heel klein jongetje
tegen zijn Jonge, hippe vader:
„Wanneer gaan we naar
huis?".
Buiten arriveert alweer een
busje met muzikanten. Peter
is in gesprek met een van de
groepsleden. „Directly from
Dublin you said?", vraagt Pe
ter. „O, yes, man, you said it",
antwoordt de ander losjes
weg, om daarna ineens naar
een van zijn groepsgenoten te
roepen: „Pas nou op, Gijs, an
ders valt ie weer uit Je
handen".
