Marius Bauer: in de
ban van de Oriënt
'Hou me vast' beel
van kleurloos to nee
Garvey sherry.
Omroepen te gehaast
met nieuw zenderplan
Hommage aan
een uitgever
Zenders zijn 1 april '79 niet klaar
Al 200jaar de lekkerste.
West-Duitsland
Nederland mogelijk
rechtstreeks op tv
Doden in verkeer
TV COMMENTAAR
Koninklijk bezoek
doet veel opwaaien
Klassieke lp
bevordert
concert-bezoek
-DINSDAG 12 DECEMBER 197B
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
oor G. Kruis
S HERTOGENBOSCH Naast de reizende tentoonstelling van de Dienst Verspreide
Rijkscollecties, Den Haag, die vooral in kleinere expositiegelegenheden het (ets-)werk laat
£ien van Marius Bauer, is er nu, tot 31 december, een meer uitgebreide presentatie van dienst
jverk, schilderijen, aquarellen en etsen, bij de Kunsthandel Borzo, Verwerstraat 21,
Js-Hertogenbosch.
Marius Bauer (1867-1923) was een
Vroegrijp talent. Al ln 1877, hij was
loen dus 10 jaar, bezocht hij de Haag
se academie en behaalde daar ver
schillende prijzen. Maar 't begon ei-
fcenlijk pas goed met de reis die hij in
4 888 op uitnodiging van de kunsthan
delaar E. J. van Wlssellngh naar Tur-
«cije maakte. Nadien heelt de Oriënt
tiem steeds sterk aangetrokken en
gefascineerd. Na die reis door Turkije
is hij vele jaren bijna uitsluitend de
fcchilder van het Oosten gebleven.
!'ijn vele en verre reizen brachten
lem ook in Egypte, Voor-Indië, Rus
and. Spanje, Marokko en Indonesië,
Jvaar hij oude Indrukken bevestigde
en nog grootser pracht ontdekte. Van
tleze reizen bracht hij vele schetsen
met aantekeningen mee, die hij later
In zijn atelier in Aerdenhout uitwerk
te: vol uitheemse pracht, krioelende
mensenmassa's en oosterse vorsten
op vurige paarden.
Romantisch
Ook de felle indringende schoonheid
van de tropische natuur hield hem in
haar ban: de scherpe vurigheid van
een plotseling opkomende zandstorm
in de woestijn met de daartegen vech
tende nietige mensen en dieren, uit
gebeeld in een warm getinte bruinen
en gelen. Zijn vroege werH is sterk
romantisch getint, maar toch meer
aanduidend een felle, raak getroffen
lijn, enkele gewassen kleurtjes - dan
uitbeeldend. Hij wist, soms op een
bijna Rembrandtieke manier, door
zijn licht en donkerwerking een dich
terlijke schoonheid te bereiken. Afge
zien van zijn romantische visie, drong
Bauer toch steeds door tot het wezen
lijke van zijn onderwerpen. Hij scha
kelde veel van het door hem waarge-
nomene, dat hem maar even onbe
langrijk scheen, uit, gaf dus een sub
jectieve beschouwing. Hij noteerde in
grote, vaardige streken een vluchtige
indruk, hij trachtte de impressie van
het ogenblik door vastlegging van het
essentiële te fixeren.
Marius Bauer staat de laatste jaren
weer in het middelpunt van de be
langstelling. Zo gaat dat steeds: in
1957 werd er in het Rotterdamse Mu
seum Boymans - nog niet Van Beu-
ningen - een tentoonstelling gehou
den onder de titel „De onbekende
Bauer" en de inleider sprak toen over
„een daad van eenvoudige rechtvaar
digheid: een groot kunstenaar wordt
hiermede aan zijn volk terugge
geven".
De expositie bij Borzo omvat 25 schil-
Badende Hindoes te Benares (1919(, ets. 510 x 685 MM.
derijen, en 150 etsen. Het merendeel
van die collectie is te koop. Maandag
van 13.00 tot 18.00 uur, dinsdag t/m
vrijdag van 9.00 tot 18.00 uur, zater
dag 9.Ó0 tot 17.00 uur (le en 2e Kerst
dag gesloten).
Met zes voordrachten, op vrijl
november j.l. uitgesproken in h gi
delijk Museum, luisterden e
van zijn vrienden niet alleen
Polaks vijftigste verjaardag op,
drukten zij tevens hun waarder
voor de belangrijke rol die I ve
uitgever speelt. In het boekje s
ma's voor een uitgever" ziji
voordrachten nu gebundeld.'
handelen over Couperus. F. L.
diept over deze auteur een
eigentijdse getuigenissen op, v
der twee heel onbekende - een
en een Engelse -, die tezam?
nogal karikaturale beeld da!
Couperus bestaat, nuanceren,, uil
Reijnders bekijkt „stereotiepe
viriele schoonheid bij Couperus
onderzoek dat naar zijn meni,
„echtheid" van de mysterieuze (p
do-figuur in Couperus" werk
tigt. Arthur Lehning schrijft ei
Marsman en Rilke onder de tit t
dichter en de politiek". Harry
Prick verheldert een gedichi131
Boudewijn Büch. Hetzelfde doe
Sötemann, gelukkig met een vi r
belangwekkender tekst:
schrift" van J. C. Bloem. Gi
toont hij de samenhang in dit g<
op verschillende niveaus aan en is
mee levert hij een voorbeeld va ve
fecte ve^sanalyse. Van de ontvJt,
ling in zijn denken over „interf
tie" doet ten slotte J. J. Overst
verslag. Deze zes, leesbare,
zijn een waardige hommage
gever Johan Polak.
THEMA'S VOOR EEN UITG1
Amsterdam, Athenaeum-
Van Gennep, 1978. 73 blz.
T. V.
Van onze radio- en tv-redactie
OEN HAAO De meeste omroepen vinden, dat het nieuwe
Nederlandse radioplan al op 1 april 1979 moet ingaan, in
Jilaats van op 1 oktober 1979 wanneer een nieuw „park" in
Flevoland met sterke zenders in gebruik wordt genomen.
ADVERTENTIES
Dit radioplan vooreiet in een zender.
)cleuring naar publiekscategorieën:
■Hilversum 1 (of Radio 1) voor ver-
Ïtrooiende programma's, lichte mu-
iek en de nachtuitzendingen: Hilver
sum 2 (Radio 2): nieuws, gesproken
woord en informatieve programma's;
"Hilversum 3 (Radio 3»: popzender en
Hilversum 4 (Radio 4): klassieke mu
ziek, die in plaats van tot vijf uur zal
worden uitgezonden tot 's avonds
acht uur.
In de NOS-bestuursvergadering van
'vrijdag staakten de stemmen over dit
'plan. Vrijdag a s. zal opnieuw worden
gestemd. Van de omroepen waren al
leen de EO en de NOS tegen vervroe
ging. Verder waren alle kroonleden en
de vertegenwoordigers van culturele
Instellingen tegen.
■Belangrijkste argument dat de om
roepen gebruikten om de zenderkleu
ring op 1 april te laten ingaan was,
Wat „men de luisteraars zo twee in
grijpende wijzigingen ln één jaar zou
gesparen omdat op 1 april ook de
zendtijduitbreiding voor Veronica
•komt".
KRO
Jlet is niet de eerste keer dat wordt
Aangedrongen op vervroeging. Ais
Jiet aan de KRO had gelegen uit
rile hoek komt het zenderplan was
tie zenderkleuring al op 1 oktober j.l
Ingegaan, zonder dat men zich had
afgevraagd of zoiets technisch uit
voerbaar zou zijn. Er moeten pro
gramma's worden gemaakt, de ma-
J<ers hebben hun plannen al lang uit-
febroed en het zou voor hen een
norme teleurstelling zijn als het plan
op 1 oktober 1978 niet in zou gaan,
varen de argumenten van de toen
Jccrsverse KRO-vooizitter Hendriks.
gilleen aan de belangen van de radio
mensen werd gedacht, niet of nauwe
lijks aan die van de luisteraars. Aan
«ie opstelling van het plan tot zender
kleuring is immers geen luisteraars-
■onderzoek vooraf gegaan. Tenslotte,
*n dat is het belangrijkste, moeten de
Venders klaar staan
gHoe slecht dot laatste uit kan komen
js na 28 december 1975 bewezen bij de
.ontkoppeling van de zenders voor
«Hilversum 2 en Hilversum 4. De mid-
Speciaal vandaag
dengolfzender, waarop de program
ma's van Hilversum 2 overdag wor
den uitgezonden, bleek niet sterk ge
noeg te zijn om in verschillende delen
van het land (vooral het noorden en
oosten) ontvangen te worden. Na een
klachtenregen bracht de PTT hier en
daar wat noodverbanden aan, met de
mededeling dat pas eind 1979 (toen
dus vier jaar later!) van echte verbe
tering sprake zou kunnen zijn, omdat
dan het nieuwe zenderpark in de Fle-
vopolder in werking zou komen.
Veilig spelen
Het huwelijk staat opnieuw
centraal in Tijdsein van de
EO.
Ned. 1/20.50
De VARA vertoont de eer
ste aflevering van een tweede
lig tv-spel over het mijnwer
kersdorpje Milton Colliery:
Steenkool wordt duur betaald.
Ned. 2/20.52
Onderwerp in VARA-Visie:
de zaak-Menten in verband
met de Velser-affalre.
Ned. ZtZAO
Le (liable probablement (De
duivel waarschijnlijk) bevat
de uitermate pessimistische
levensbeschouwing van Ro
bert Bresson.
Duitsl. 222.00
Over rechten van Patiënten
praat Fons Disch met de arts
Ivan Wolffers.
Hilv. 2 16.03
ln de zendtijd van Groot
Licht kunnen luisteraars van
nacht hun mening spuien over
fatsoen.
Hilv. 3112.30
Daarom is de vraag terecht of de
zenders per 1 april 1979 ineens wèl
geschikt zijn om het zenderplan te
vervroegen en om de Nederlandse ra
dio radicaal om te gooien? Van PTT-
zijde wordt gezegd dat als men het
veilig wil spelen, gewacht zou moeten
worden tot 1 oktober 1979.
Maar daar wordt bij gezegd en dat
gebeurde vóór 28 december 1975 bij
de ontkoppeling ook al dat het „in
principe" wel mogelijk zou zijn op 1
april tot een nieuwe zenderverdeling
te komen. Bij de PTT gaat men ervan
uit dat er de eerste weken van april
wat moeilijkheden zullen zijn. Als
Hilversum 4 gaat uitzenden tot acht
uur 's avonds moet wat nu nog Hilver
sum 2 heet tot die tijd uitsluitend op
de zwakkere middengolfzender
blijven.
Veel hangt ervan af of het om acht
uur 's avonds nog licht is. Daarbij
speelt een rol dat op 1 april de zomer
tijd ingaat Dus dat geeft een uur
speling. Is het al donker dan is de
.storende invloed van buitenlandse
zenders te sterk.
Kinderziektes
Verder deelt de PTT mee. dat in juni
de eerste zender in Flevoland in ge
bruik wordt genomen. Dat betekent
echter nog niet dat hij is „uitgepro
beerd" en dat er van kinderziektes
geei> sprake zal zijn.
De Raad van Beheer van de NOS
(dagelijkse leiding) heeft in maart
van dit jaar toen de omroepen (lees:
KRO) de zenderkleuring erdoor wil
den krijgen al aangedrongen om
deze op zijn vroegst op 1 oktober 1979
in te laten gaan. Uit de stemming van
vrijdag bleek nu dat de programma-
comissarissen radio en televisie van
gedachten zijn veranderd.
Wanneer de omroepen het gedaan
krijgen dat zenderkleuring er per 1
april komt, terwijl de benodigde zen
ders nog niet kaar zijn. blijft de vraag
of de omroepen van de luisteraars
kunnen verwachten dat ze in een
doolhof van radiostations geïnteres
seerd zijn terwijl sommige stations
nog slecht te ontvangen zijn ook.
HILVERSUM (ANP) De vriend
schappelijke voetbalwedstrijd West
Duitsland—Nederland, die 20 decern
ber ln Dusseldorp wordt gespeeld, zal
waarschijnlijk rechtstreeks door de
NOS-televisie worden uitgezonden.
De onderhandelingen daarover zijn
echter nog niet afgelopen.
DIEPENVEEN De 45-jarige me
vrouw H. J. M. Koerhuls uit Raalte is
gisterochtend bezweken aan de ver
wondingen die zij zondagavond op
liep ln Diepenveen. BIJ het overste
ken van de weg werd zij door een auto
aangereden.
REUVER Na zondagavond door
een auto te zijn geschept is de 21-
J art ge José Westheim uit Reuver (ge
meente Beesel) gisterochtend aan
haaar verwondingen bezweken.
1780 1805 1850
1781 1806 1831
1782 1807 183
1783 1808 1833
1784 1809 1834
1785 1810 1835
1786 1811 1836
1787 1812 1837
1788 1813 1838
1789 1814
1790 1815
1791 1816
1792 1817
1793 1818
1794 1819
1795 1820
1796 1821
1797,1822
1798 1823
1799 1824
1800 1825
1801 1826
1802 1827
1803 1828
1804 1829
1905 1930 1955
1906 1931 1956
1907 1932 1957
1908 1933 1958
1909 1934 1959
1910 1935 1960
1911 1936 1961
1912 1937 1962
1913 1938 1963
14 1939 1964
5 1940 1965
6 1941 1966
7 1942 1967
8 1943 1968
9 1944 1969
1945 1970
1 1946 1971
1947 1972
1948 1973
1949 1974
1950 1975
1951 1976
.1952 1977
1953 1978
1954
door Dirkje Houtman
neooen genomen, zelfs de minachting
voor zijn moeder.
Aankleding
DEN HAAG Aan een tafel zit een uitgeblust echtpaar. Vraagt de man, na- lange sk;
„Geloof jij in een leven na de dood?" Zegt de vrouw: „Hoe zou je dit dan willen noemen?'!6f
is een scène uit „Hou me vast", een toneelstuk van Jules Feiffer, dat zondag bij de Hae1
Comedie in première ging. Eddy Habbema tekende voor de regie en heeft er een kleuf:
voorstelling van gemaakt, die elke snijdende uitwerking mist.
Feiffer is in Nederland vooral bekend
geworden door zijn cartoons, waarin
de tomeloze sleur van het huwelijk,
het langs elkaar heen leven, het naja
gen van illusies en de twijfelachtig
heid over wat wel of niet moet zijn
samengevat. Het zijn satires waarin
de figuren waarheden over de eigen
situatie etaleren en zij doen dat met
een logica die bijna absurd wordt. In
„Hou me vast" zijn dezelfde figuren
aanwezig. De balletdanseres, die met
haar dans de jeugd, de herfst of de
lente symboliseert. Haar houding
loopt noodgedwongen uit op een de
sastreus zelfinzicht: de vrouw is alles
teveel. In het huwelijk denkt ze de
oplossing te zien, maar eenmaal ge
trouwd blijkt de man alle kwalijke
eigenschappen van zijn vader over te
De vraag naar de zin van het bestaan,
die de kern bevat van Feiffers stuk,
heeft Habbema er mogelijk toe ge
bracht het geheel van een existentia
listisch getinte aankleding te voor
zien. Het toneel is opgebouwd uit een
met kranten beplakt bouwwerk waar
op televisieprogramma's, wisselkoer
sen en huwelijksadvertenties te lezen
zijn. Het bed wordt gevormd door de
kruiswoordpuzzel: alles in zwart en
wit.
Een koele, neutrale omgeving waarin
de in het zwart geklede acteurs ver
schillende speelstijlen hanteren.
Hiermee worden de wrange be ril
nissen van Feiffers figuren keut se
elkaar geplakt. Het heeft vee
van een veredeld cabaret uit Ir
gin van de jaren zestig, waai
ontluistering van een wreed vi k
beeld zoals Feiffer tekent, niul
zijn recht komt.
U<
En hoewel het best een aardige 'e
stelling was en er heus wel yjri
lachen, was het niet genoeg. Je lte
niet omdat het geheel je schol
geneerde, of omdat je de lamlei 1
heid van je eigen wereld herl
nee, je lachte om de geniale te ii
van Feiffer of om een afzond* ,j
acteerprestatie. Twee compon
die niet klikten. En dan hou i j
liever bij de Cartoons. zi
J
Vis op zn Spaans 'NB
Leg 1 kg schelvis,-, kabeljauw-of wijtingfilets N
in vuurvaste schotel Verdeel 1 in plakken gesneden
ui. 6 eetlepels gehakte rode paprika, 2Vj dl
tomatensap, 1 eetlepel worceètershiresaus.
1 eetlepel azijn. 1 eetlepel bruine suikeren
1 eetlepel fijngehakte peterselie over de vis.
Enkele klontjes boter erop. Stoof de vis 25
minuten in hete oven gaar.
Doe meer met vis omdat 't zo lekker is.
Produktschap voor Vis en Vtsprodukten.-'s-Gravenhage A
Pieter Lutz en Lies Frai \i
in „Hou me vast" van J
Feiffer.
door Ton Hydra
De VARA heeft beslag weten tc
leggen op twee voortreffelijke BBC
films. Verantwoordelijk voor scena
rio. produktie en regie zijn achter
eenvolgens Barry Hines. Tony Gar-
nette en Kenneth Loach. Bij het
horen of lezen van deze drie namen
is het voor Ingewijden vanzelfspre
kend dat het resultaat van de sa
menwerking vakwerk is. Zoals het
trio al vaak heeft bewezen. De twee
waar het vanavond en volgende
week dinsdag om gaat, horen bij
elkaar onder de titel „The price of
coal".
„Steenkool wordt duur betaald,"
luidt de Nederlandse verzameltitel
.en die slaat eigenlijk alleen maar op
de tweede aflevering. Dat is dan ook
een dramatisch verhaal. Het eerste
deel daarentegen prikkelt voortdu
rend tot lachen, al zal er door repu
blikeinen en royalisten wel verschil
lend gelachen worden.
Beide tv-films spelen in een Engels
mijnwerkersdorpje. Het karakter
van de produkties is bijna docu
mentair. Dit wil zeggen dat het film
beeld suggereert de werkelijkheid
te zijn. Alles lijkt echt, tot en met
prins Charles, die aan het einde van
de komische film uit een helikopter
stapt. Aan dat moment is veel voor
af gegaan. Noem het gerust een
zenuwentoestand, die vrijwel de ge
hele mijnwerkersgemeenschap in
rep en roer heeft gebracht.
Het begon bij mijn-directeur For-,
bes toen hij het bericht ontving dat
Milton Colliery de eer zou worden
aangedaan van een koninklijk be
zoek. „Meet the people" heet het in
Engeland als de vorstin of een van
haar familieleden het volk wenst te
ontmoeten. Wij noemen dit gewoon
een werkbezoek. Dpt is dan waar
schijnlijk het enige verschil. Bij het
kijken naar de gevolgen van zo'n
paleisbericht beleef Je extra pret als
je bedenkt dat bij ons net zulke
kolderieke situaties zullen voor
komen.
De filn is opgenomen in en rondom
een gesloten mijn in Yorkshire. Het
ziet er daar uiteraard nogal ver
waarloosd uit. Dat was precies wat
regisseur Loach nodig had om de
schoonmaak- en opknaprage als
een thriller van Hitchcock op te
voeren. Hij maakt volkomen geloof
waardig dat vrijwel iedereen in de
ban raakt van het naderende be
zoek. Men heeft zijn fantasie in het
bedenken van de gekste karweitjes
op een kostelijke manier uitgeleefd.
Zelfs de antj-koningsgezinden ge
ven zich gewonnen. Op één na; die
zit te vissen als de rest opgedoft
klaar staat om de prins van Wales in
een omgetoverd dorp te verwel
komen.
De dialogen dragen veel bij aan de
aantrekkingskracht van deze film.
Er is een reden om beide produkties
te zien en met elkaar te vergelijken.
De vier acteurs die in de komische
verwikkelingen een dragende rol
spelen, doen dit ook in het dramati
sche verhaal. Dat laatste is heel
bijzonder, want het viertal behoort
tot het populairste komedianten
van Engeland.
Twee minuten voor „Hoog bezoek"
wordt aangekondigd, begint bij de
EO op het andere net de laatste
aflevering over het huwelijk. Ik ont
ving een briefje, waarin meneer
Jansen uit Leidschendam meedeelt,
dit geen programma te vinden om
te worden uitgezonden via de tv.
Zijn afkeer baseert hij op indruk
ken van eerdere uitzendingen.
Daaraan knoopt hij de vraag vast of
men zich bij de EO soms beter acht.
En als Willem Glashouwer nog niet
is getrouwd, moet-ie het maar gauw
doen, want dan hoeft hij niks meer
te vragen.
Wat een misverstanden! Ik wil pro
beren iets recht te zetten. Voor de
gemoedsrust van de briefschrijver
eerst dit: de slaapkamer staat van
avond niet open. Willem is netjes
getrouwd en diens vrouw zal ook
door mijnheer Jansen vaak zijn ge
zien. Dat is ex-omroepster Marian-
na Glashouwer. Vragen worden in
dit programma niet gesteld vanuit
een ongezonde nieuwsgierigheid
maar om situaties bespreekbaar te
maken waarin kijkers mogelijk iets
van eigen ervaringen herkennen en
misschien antwoord vinden op hun
problemen. Voor mijn werk kom ik
geregeld bij de EO. Er zal daar wel
iemand zijn die zich uitnemender
acht dan de anderen. Die weten zich
net zulke zondaars als de rest. Daar
maken ze ernst mee. Zelf zou ik voor
geen miljoen op de zondaarsbank
gaan zitten zoals dat vanavond ge
beurt. Dit zeg ik na het programma
te hebben bekeken.
AMSTERDAM (ANP) De vre
de klassieke grammofoonplat
concertzaal concurrentie aand
ongegrond. Veeleer blijkt er s
zijn van een wederzijdse stim
hoe groter het platenbezit, hoe
concertbezoek.
Dit blijkt uit een landelijke en
die de NOS-afdeling kijk- en lu
onderzoek heeft ingesteld onder
Nederlanders van 12 jaar en
Dat gebeurde in opdracht
CNO (Contactorgaan van Nedet
se Orkesten) en de Boekmai
ting.
Uit het onderzoek kwam verdel
voren dat zich een verjonging v
concertpubliek aan het voltrekl
was de gemiddelde leeftijd
regelmatige concertganger inj
nog 50 jaar, in 1977 kwam een g
delde leeftijd van 42 uit de bui
Hoewel de lager opgeleiden in d
certzaal nog steeds sterk ondet
genwoordigd zijn valt ook hiel
stijgende lijn te bespeuren, aidilg
NOS-rapport. Van alle bes
bleek in 1977 47 procent een oplel
op MULO-niveau of minder tej
ben. In 1971 was dat 33 procent
