Honderd maal Für Elise
Herontdekking van BalakirewsTweede
Textiele kunst va
de Cuna Indianei^
Perfect spel doe
Juilliard Kwartet
'Het grootste amateur-symfonie-orkest aller tijden'
FÜR ELISE
Rotterdams Philharmonisch
Vier karakters
van Rühmann
TV COMMENTAAR
Vacaturebank
op radio blijft
pog bestaan
Niet kritisch
.ZATERDAG 9 DECEMBER 1978
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Riet Diemer
HILVERSUM Wie hoort
dat zondag, in de honderdste
uitzending van Für Elise. een
NOS-programma op Hilver
sum 4, „het grootste amateur-
symfonie-orkest aller tijden"
in de Grote Zaal van het Con
certgebouw optreedt denkt
misschien direct aan het
woord „bluf". Niets is zo ge
vaarlijk dan de overtreffende
trap te gebruiken met „de eer
ste'. „de beste", de „grootste",
want er is altijd wel een eerde
re. een betere of een grotere in
zijn soort te vinden. Maar dat
Für Elise vierhonderd ama
teur-musici bijeen weet te
krijgen om hen gezamenlijk
als symfonie-orkest te laten
optrekken zal toch wel een
bijzonder geval zijn. Of het
„het mooiste spel aller tijden"
wordt Is de vraag waarover
zondag tussen elf en een uur
luisteraars voor hun radio enI
of televisie zelf een oordeel
kunnen vormen. De televisie-
uitzending is maar tot half
een en wel op Nederland 2.
Een paar weken geleben richtte Hans
Zoet, de vaste presentator van Für
Elise, een oproep tot amateur-musici
ln het land zich op te geven. Duizend
aanmeldingen kwamen binnen Dat
waren er zeshonderd te veel en omdat
Je die duizend nu eenmaal niet op een
auditie kunt laten voorspelen dat
zou maanden tijd kosten was er
maar één manier om te selecteren,
volgens het principe „wie het eerst
haalt, het eerst maalt".
Robbert Jan de Neeve, eindredacteur
en eindregisseur, geeft toe dat de
hoeveelheid aan instrument-soorten
in een rare verhouding staat tot die
van een symfonie-orkest in normale
bezetting. Het Für Ellse-orkest is vier
maal zo groot. Hij verwacht ook dat
dat verschrikkelijk fors zal klinken.
We blijven dus in sferen van de over
treffende trap.
Ravldiert voo Johan Ligtelijn
Poco moto
L. van Beethoven
1770-1R27)
Hans Zoet naast Für Elise, de mascotte die Robbert Jan de Necve, die op de achtergrond
alle naar haar genoemde programma's bij- de touwtjes in handen heeft.
woont.
Bezetting
Hier volgt de bezetting van „het
grootste amateur-symfonie-orkest al
ler tijden", met daarachter tussen
haakjes ongeveer de bezetting van
een normaal symfonie-orkest. Er zijn
134 violisten (normaal 32). 30 altvlo-
listen (12). 35 cellisten (10). 4 contra-
bassisten (8). 91 dwarsflultisten (3). 26
hoboïsten (2). 39 klarinettisten (2), 11
fagottisten (2), 11 trompettisten (2). 7
trombonisten (3) en 12 hoornisten (4).
De Neeve meent in de aanmeldingen
een beeld te zien van de instrumenten
die in de amateurwereld worden be
speeld. Mijn tegenwerping: Ja, maar
als de contrabassisten nu eens harder
naar de brievenbus waren gehold dan
de dwarsfluittisten kan hij niet se
rieus nemen. Een orkest met liefst 91
dwarsfluiten tegen normaal drie is
een enorme uitschieter. Maar het is
ook zo. weet hij, dat het aantal lessen
voor dwarsfluit bij het muziekschool-
onderwijs enorm is toegenomen.
Robbert Jan de Neeve. studeerde mu
ziekwetenschappen in Utrecht en is
sinds 1970 verbonden aan de muziek
afdeling van de NOS. De aanmeldin
gen van bespelers van „het koper"
vallen hem erg tegen, aangezien wij
hier te lande een bloelende harmonie-
en fanfarecultuur hebben. Toch kun
nen de elf trompettisten, zeven trom
bonisten en twaalf hoornisten nog
voor heel wat volume zorgen. En dan
maar hopen dat ze gelijk spelen.
Voor „het grootste amateur-symfo
nie-orkest aller tijden" moest speci
aal een muziekstuk worden geschre
ven. Titel: Elisade. Pi Scheffer stond
voor de moeilijke klus de noten op
papier te zetten. Dat wil zeggen Beet
hoven^ pianostuk Für Elise voor uit
voering van zo'n buitenmodel-orkest
te arrangeren. Elke instrumenten
groep krijgt zijn solo-aandeel in het
geheel om zoveel mogelijk gelijktij
dig en eenstemmig op te trekken. De
vierhonderd orkestleden hebben de
partituren thiiis gestuurd gekregen
en konden de afgelopen dagen oefe
nen. Een uurtje voor de uitzending
van zondag wordt gerepeteerd. Diri
gent is Jan Stulen. Danië Wayenberg,
piano, en Louis van Dijk, piano en
orgel, treden als solist op.
De eerste uitzending van Für Elise
was zondag 28 december 1975 op de
toen gloednieuwe zender Hilversum
4. De keuze viel op dit planowerkje
van Beethoven omdat de samenstel
lers ervan uit gingen dat dit het enige
stuk klassieke muziek is dat iedereen
kent. Intussen is de melodie in al die
Jaren van het NOS-prgramma op alle
mogelijke manieren bewerkt en uit
gevoerd. Elke zondag een ander huis
orkest betekent elke keer weer een
andere uitvoering. Want het verschilt
nogal wat of een blazersensemble,
een strijkkwartet, een saxofoonkwar
tet of een groepje dat antieke instru
menten bespeelt, de Für Elise-tune
aan het begin en aan het eind van het
programma ten gehore brengt. Beet-
hovens compositie heeft zich al van
alles moeten laten welgevallen tot
het kunstfluiten van de violist Johan
Berkhemer.
Speciale gasten ln Für Elise zijn
meestal solisten die in het weekend in
een concert optreden. Dat niet ieder
een het leuk vindt om mee te werken
blijkt uit de weigering van bijvoor
beeld dirigent Haitink, die per se niet
in het programma wil komen, evenals
verscheidene leden van het Concert
gebouworkest
Provocerend
Liefhebbers van klassieke muziek
spreekt de provocerende sfeer waarin
wordt afgerekend met het vormelijke
en het bloedserieuze klimaat dat er ln
een concertzaal hangt, niet altijd aan.
Ook de presentatie van Hans Zoet
valt niet bij iedereen goed. Hij noemt
zichzelf geen deskundige, maar een
presentator die toevallig klarinet
heeft gespeeld. Zet een deskundige
tegenover een deskundige en de luis
teraars begrijpen er niets meer van,
gelooft hij.
De Neeve: „De opzet was een pro
gramma te maken dat anders was
dan alles wat op Hilversum 4 komt.
De presentatie is een beetje van de
lichte muziek-programma's overge
nomen. Het is informeel. Het gaat om
de mens achter de musicus en aan
Hans Zoet hebben we iemand die dat
eruit kan krijgen."
Hij geeft wel toe dat als de combina
tie van een deskundige op muziekge
bied met de Interviewtechniek van
Hans Zoet te vinden zou zijn geweest
daaraan de voorkeur zou zijn gege
ven. Hij weet de mensen op hun ge
mak te stellen voor de microfoon, wat
ontzettend belangrijk is."
De belangstelling naar Für Elise
komt gemiddeld op 100.000 luiste
raars per kwartier, want niet iedereen
blijft het hele programma van twee
uur lengte volgen. Hoogtepunten
worden met 200.000 gehaald. De Nee
ve is niet ontevreden, omdat hij aan
neemt dat niet meer dan 300.000 men
sen echt in klassieke muziek zijn
geïnteresseerd. Dat is afgemeten
naar de sympathisanten van Neder
land Muziek.
AUe klassieke muziekprogramma's
van de NOS-radio, op zondag op Hil
versum 4 staan in het teken van het
Für Elisefeest. Rubrieken als Vroeg
Klassiek, Musica Religiosa, Opera A
Matinee en Musica Nova, die meestal
worden samengesteld uit grammo
foonplaten-opnamen, bestaan nu uit
live muziek-uitvoeringen van solis
ten, orkesten en ensembles. Voor elk
onderdeel zijn kaarten a ƒ2,50 ver
krijgbaar.
(ADVERTENTIE f»
door W. H. Wolvekamp
ROTTERDAM De vijf laat-19e-eeuwse Russische componisten die, aanvankelijk onder
leiding van Mill Balaklrew (1837-1910), bekend zijn geworden als het „machtige hoopje",
hadden als gemeenschappelijke doelstelling de bevordering van het zuiver nationale karakter
van de Russische muziek.
Van deze vijf Russische „novatoren"
Cui, Balaklrew. Borodin, Moes-
sorgski eh Rlmski Korssakow
heeft het werk van de laatstgenoem
de drie componisten ln de Westeuro-
pese landen algemene bekendheid
gekregen. Cesar Cui heeft nog slechts
historische betekenis en van Balakl
rew zijn hier te lande tot nu toe
eigenlijk alleen de heidens moeilijke
klavier-fantasie .Islamey" en het
symfonisch gedicht „Tamara" over
eind gebleven. Ook werd enkele ma
len in Rotterdam tijdens klavierreci
tals door Alex van Amerongen en
Henk Lagendaal de bes-naoll sonate
ten gehore gebracht
Speciaal vandaag
Het donderdagavond door Roelof
van Driesten geleide concert van het
Rotterdams Philharmonisch Orkest'
bracht Balaklrews tweede symfonie,
waarvan Amsterdam enige maanden
geleden bij het Amsterdams Philhar
monisch Orkest de Nederlandse pre
mière beleefde. De muzikale inhoud
van dit werk is dermate belangrijk
dat zonder overdrijving van een her
ontdekking kan worden gesproken.
Toch eigenlijk vreemd dat een zo
belangrijke en voor ieder toegankelij
ke symfonie eerst na 60 jaar van zijn
ontstaan een plaats krijgt in het Ne
derlandse orkestrepertoire.
De muziek van deze vierdelige d-moll
Speciaal morgen
symfonie wordt gekenmerkt door le
vendige, karakteristieke thema's, een
warmbloedige klank, een fraaie in
strumentatie en een harmonisch ge
waad, dat nogal eens teruggrijpt op
Tsjalkowskl. Het vurige Scherzo en
de briljante Finale (een Polonaise)
zijn gescheiden door een fijnzinnige
Romance met een uitgesproken ly
risch karakter.
De kennismaking met dit onbekende
werk zal voor veel concertbezoekers
ongetwijfeld een muzikale belevenis
hebben betekend. Roelof van Dries
ten en het RPhO hebben zich voor de
uitvoering ten volle ingezet. Het or-
kestspel klonk zeer verzorgd en had
de nodige spankracht. En nu maar
wachten op de pianist die Balaklrews
wonderschone klavierconcert (no 2)
in Es komt spelen, en daarmee de
kring van de bekende en soms al te
veel gespeelde pianoconcerten door
breekt.
Het RPhO opende de avond met een
klankrijke vertolking van Respighi's
in 1931 geschreven derde suite voor
strijkorkest op 16e- en 17e-eeuwse
Italiaanse liedjes bij de luit. De com
ponist heeft zich geen enkele moeite
gegeven om deze oude melodische
gegevens in een eigentijds klankge
waad te steken. Verre van dat. De
muziek van Rimski Korsakows be
gaafde leerling zou twee eeuwen vroe
ger kunnen zijn gedateerd. Maar klin
ken doet ze.
De solistische bijdrage vormde deze
avond bepaald niet het muzikale
hoogtepunt. Stephen Bishop-Kova-
cevich speelde Mozarts Klaviercon
cert in c kl. (K.V. 491). waarvan Van
Beethoven eens verklaarde dat hij
wenste dat hij dit had geschreven.
JONGE 0UB8ELE \J GRAAN JENEVER
die moei u proeven, die isgeweldig
Een van de abstracte patronen van de „Molas".
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Gedurende de maand december toont
rle Mabuhay, Berenstraat 19, Amsterdam een unieke
van textiele kunst, de Molas, van de Cuna Indianen diefn_
op de San Blas-eilanden in de Golf van Panama. De
blouse, waarvan de voorkant meestal het spiegelbeeld üfc"
van de achterkant vertoont, behoren niettegenstaan( té
feit dat hun traditie niet verder teruggaat dan tot 1860, t fr
nog volstrekt zuiver gebleven Indiaanse volkskunst.
De kleine gemeenschappen van de
Cuna Indianen zijn matriarchaal van
karakter. Het zijn de vrouwen die
zich langdurig bezighouden met het
vervaardigen van hun molas De tech
niek zou je een „omgekeerde" appli-
qué kunnen noemen. Bij appliqué
worden op een onderlaag kleine tex-
tielvormen met een andere kleur aan
gebracht om zo tot een compositie of
voorstelling te komen.
Bij deze molas worden eerst lappen
katoen in verschillende kleuren op
elkaar bevestigd, waarna de composi
tie of voorstelling ontstaat door het
wegnemen van één of meer bovenla
gen om het gewenste kleürpatroon te
ill
krijgen, een soort textiel-grafl i
Het bijzondere schuilt bij dez i
niet alleen in de techniek, m jjÉ
incde voor volkskunst uitzon
rijkdom aan variatie, onultj
bijna, van abstract (vaak lab
tot de uitgebreide iconogra ,C
oude goden, geesten en mj
personen, de stamsymbolen c 1
remoniële en dagelijkse bezier
de flora, de fauna tot en m jn
recente motieven, door co i
met de moderne westerse we 'a
als die tot de Cuna's komt doo d£
sie, tijdschriften, strips e.d.
tot en met zaterdag van
18.00 uur.
door Jac. Kort
AMSTERDAM Een strijkkwartet is meer dan vier mé z
die te zamen een viool, een altivool en een celle bespeleiu
is een hechte eenheid van vier mensen, die behalve f
goede vaklieden zijn en artiesten van formaat, ook nïr
vermogen bezitten om zich in hun spel van ogenbl^
ogenblik naar elkaar te richten.
Om dit resultaat te bereiken is het
noodzakelijk, dag in, dag uit samen
bezig te zijn en dat niet voor een
bepaalde periode, maar zolang het
ensemble optreedt. Er zijn in Europa
slechts weinig kwartetten die zo vaak
optreden, dat de spelers daarmede
hun brood kunnen verdienen en daar
om ziet men ook zoveel van dit soort
ensembles na korter of langer tijd
verdwijnen. In Amerika gaat dat an
ders. Daar hebben vele conservatoria
en universiteiten zulk een kwartet in
vaste dienst. De leden daarvan geven
zes uur in de week les in solo- of/en
samenspel en de rest van de week
werken ze samen aan hun repertoire.
Resultaten
De resultaten van zulk een kwartet
kon men donderdagavond horen in
de Kleine Zaal, waar het Juilliard'
Kwartet, verbonden aan het Juilli-
ardconservatorium in New York
speelde. Dit ensemble, dat werd opge
richt in 1946, bestaat uit Robert
Mann en Earl Carlyss, viool, Samuel
Rodes, altviool en Joël Krosnick,
cello.
Er werden drie strijkkwartetten ten
gehore gebracht. Begonnen werd met
het kwartet in D opus 71 nr 2, dat
Joseph Haydn schreef na zijn eerste
Londense reis. Het werk biedt in het
eerste en laatste deel veel gelegen
heid tot fors en gepassioneerd geluid,
waartegenover het Adagio
tiem klinkt.
Vervolgens klonk het uit 192Ést
rende Derde Kwartet van Bé
tók, dat zeer dromerig en myi ,e
begint, maar in het tweede d
geweldige climax heeft, af en ar
derbroken door een geheimzii g
fluister.
Tenslotte Schuberts Kwarte Dr
„Der Tod und das MSdchen" #ri
geresigneerde variaties op Ifss
noemde lied.
Het Juilliard Kwartet speelt
werken perfect en geraffinee
samenspel en techniek, maar
langrijker is: aan één stuk docL1
en geïnspireerd. Een muziek A
van superieure klasse, techni
wel als artistiek.
ie
In de western Die dekselse
Dingus Magee speelt Frank Si
natra een louche vogel.
Ned. 1/20 M
Gasten In Music Gallery
zijn: Liselore Gerritsen, zange
res Dakota Staton en zanger
Ben Sidran.
Ned. 121M
Lue Lutz, Rijk de Gooyer en
Manfred de Graaf spelen de
hoofdrollen in het bijspel
Boeing Boeing van Mare Ca-
moletti.
Ned. 2/22.00
De opvoering van Bicets
opera Carmen in de Weense
Staatsopera wordt recht
streeks uitgezonden.
Duitsl. 2/19JO
In de Rooit Haan aandacht
voor de partijraden van ARP
en KVP.
Hilv. 1/12.41
Jan van Herpen heeft het In
zijn rubriek 'I Is Historisch
over de boeken Acht over Gor
ter. Alkmaar in prehistorie en
middeleeuwen en Koninklijke
Hoogheid.
Hilv. 415.30
Beethovens 'Vijfde' en het
eerste strijkkwartet van Tsjal-
kowsky worden uitgevoerd ln
Concert i Ig carte.
Hilv. 2/20.05
De honderdste uitzending
van het radioprogramma Für
Elise met een orkest van
ruim 400 musici Is ook op de
tv te volgen.
Ned. 2 en Hilv. 4/11.00
Biiets opera Carmen (giste
ren op het Dnitse net) wordt
nu door de NOS op het scherm
gebracht.
Ned. 2/12.30
Onder voorbehoud staat de
uitreiking van de Nobelprijs
voor de Vrede aangekondigd.
Ned. 1/12.45
Heinz Rühmann speelt de
hoofdrol in vier korte ver
halen.
Ned. 1/21.00
Over de Duitse oorlogsver
slaggeving gaat het in De
waarheid ligt op het slagveld
vaa Roelof Klers.
Ned. 2/2125
Na Marga Kerklaans pro
gramma over president Ken
neth Kaoenda van Zambia,
herhaalt de KRO Henk van
Ulsens collage van fragmenten
uit het boek Prediker (22.35)
Ned. 1/22.00
Ds W. Bleij gaat voor in de
dienst van Evang .-Lutherse
Gemeente te Amstelveen.
Hilv. 210.00
Er zullen niet veel mensen zijn die
Heinz Rühmann nooit in een film
hebben zien spelen. Ik noem er een
paar: Drei von der Tankstelle, Fras-
qulta, Der Mann von dem man
spricht, Quax, der Brochpilot, Char
ley's Tante, Der Hauptmann von
Köpenlck, Menschen im Hotel en
Der brave Soldat Schwejk. Rüh
mann behoort tot de populairste
acteurs ter wereld. Zijn faam was
zelfs sterk genoeg om een min of
meer teruggetrokken bestaan van
ruim tien na-oorlogse jaren te over
leven.
Voor de meeste Duitsers is Rüh
mann nog altijd wat bij ons Louis
Davids was: De verpersoonlijking
van de kleine man. Zijn populariteit
hangt ten nauwste samen met de
grote mate van herkenbaarheid die
hij zijn personages in vele karakter
trekken wist mee te geven. Als de
nu 76-jarige toneelspeler en filmac
teur nog een poos vitaal blijft, zal
Heinz Rühmann zijn bewonderaars
rolvertolkingen te zien geven die
meer diepgang vertonen dan de ty
pes waarmee hij beroemd werd.
Ik trek deze conclusie uit een vier
luik dat de KRO morgenavond
opent De verhalen spelen in Ier-'
land onder de verzameltitel Diener
und andere Herren. Ze draaien dus
door Ton Hydra
niet uitsluitend om de „kleine
man" De vier figuren zijn kenmer
kend voor de verbreding en verin
nerlijking die Rühmann in zijn laat
ste levensfase ondergaat.
Er verandert iets ln de status en ln
het wezen van het viertal. Het inte
ressante daarbij is dat het geestes
kinderen zijn van zo uiteenlopende
auteurs als Somerset Maugham,
O'Henry, P G. Wodehouse en Llda
Winiewicz. Laatstegenoemde be
werkte met Maria Matray de verha
len tot televisiespelen.
In de eerste eenakter is Rühmann
een koster. Na jaren van trouwe
dienst valt hij door de mand als
analfabeet. Dat schaadt de naam
van de parochie, vindt de dominee
en daarom beveelt hij zijn kerkdi-
naar binnen drie maanden te leren
lezen en schrijven. Koster Albert
weigert, want hij heeft nog nooit
geleden onder wat het kerkbestuur
een gemis acht. Hij trekt zijn toga
uit en begeeft zich ln zaken.
Kostelijk typeert Rühmann de man
die het druk heeft met het ledigen
van goedgevulde kassa's. Wanneer
tien winkels op zijn naam staan,
adviseert hem een bankdirecteur
via effecten meer met zijn geld te
gaan doen. Gewiekste Albert wei
gert.
Van het tweede spel „De goede be
doeling", heb ik het meest genoten.
Op en top een verhaal van de Ame
rikaan Henry (1862-1910X Een knap
pe dialoog met een verwikkeling die
voorspelbaar lijkt, maar toch een
verrassende ontknoping krijgt.
Rühmann speelt tintelend een
zwerver van deftige komaf die op
aanraden van een oude landloper
(Werner Eichhom) winterlogies pro
beert te krijgen op staatskosten.
De metamorfose tenslotte, tot een
vorstelijk dinerende heer in een
duur restaurant is een Juweel van
uitbeeldingskunst. Het is verbluf
fend zoals Rühmann de kijker laat
meegenieten
Nummer drie ln de rij wordt gedra
gen door één van de beroemdste
helden van de humoristische Engel
se schrijver Wodehouse: De onna
volgbare Jeeves Rühmann lijkt
heel wat jonger dan de 75-Jaren die
hij telde tijdens het verfilmen van
zijn creatie als butler. Een dankba
re rol die hij prachtig weet uit te
bouwen. Het karakter van zo'n ka
merheer en de vrijheden die hij zich
mag veroorloven als beschermer
van een onstuimig levende jonge
lord, het moet alles door de bejaar
de acteur intens zijn bestudeerd.
Zelden heb ik een Duitser zo goed.
een Engelsman zien spelen. Het is
een genoegen om te letten op de
fijne nuances die Rühmann deze
figuur mee geeft
In de laatste eenakter. „De Koe
koeksklok", zit een groei op ver
schillend niveau. Het opklimmen
van onderwijzer aan een volks
schooltje tot hoogleraar in de vogel
kunde, en de verdieping van het
huwelijksleven. De klok speelt in
dit dubbel-proces een bijzondere
rol. Minnie kocht hem voor haar
man bij hun trouwen omdat hij zo
van vogeltjes hield. Na dertig jaar
echter krijgt ze te horen dat hij
helemaal niet van het huwelijksca
deau houdt. Het schreeuwende
beest in de klok heeft namelijk
niets van de echte koekoek.
Hij dacht op zijn beurt dat zijn
vrouw er aan gehecht zou zijn. Bru-
ni Löbel geeft Heinz Rühmann ge
voelig en met charme partij in het
conflict om de langverborgen geble
ven aversies. Het bestaan van de
vogelkenner en diens vrouw dreigt
te worden geschaad, maar wordt er
door opgefleurd Met filosofische
trekjes voor de fijnproevers. Regis
seur GlQck maakte van het vierluik
een harmonieuze produktie; opval
lend ook door mooi camerawerk
van Wolfgang Hassenstein.
HILVERSUM (ANP) Het
van de NOS heeft gisteren beid
de radio-vacaturebank in de e,
vorm in afwachting van een
programma voorlopig blijft bfë
Bij dat nieuwe programma,
volgens programma-comn
Tom Nieuwenhuijsen „weili
meer verwijzende zin" de mogi
den voor een nieuwe werkkrii
werklozen tot uiting zullen
overweegt men een coördinei
leid met die regionale omroej
deels een op de eigen regio
vacaturebank hebben.
Het bestuur stelde zich met
lopige voortzetting rechtstw
tegenover de programmaraa<
die, omdat de radio-vacatu
niet aan de Verwachtingen z
doen, had bepleit per 1 janui
met dit programma te stopp
programmaraad had een aai
lijk standpunt om geheel
bank op te houden wel aangei
de wens om tot een ander pro|
te komen, maar wilde per se
den aan de beëindigingsdat!
januari.
De radio-vacaturebank
speling gekregen, namelijk t
waarbij men er op rekent dal
sen het nieuwe programma tol
komt. Mocht dat op die dattj
niet het geval zijn, dan wil n
langer doorgaan met de rad:
rebank dan een vacuüm te latf
staan.
In het artikel over de KR
mentaire over de Zambiaani
dent, Kaoenda, in de krant x
ren is een fout geslopen. Er h
ten staan: Marga Kerklaan
opzet niet begonnen aan kl
vragen over de politiek. Het
„niet" was weggevallen.
