Daar buiten loopt een schaap
Een stelling van dominee C. de Jong
Bedevaarten naar Lourdes
ISRAEL
TURKIJE
Trouw
Over het 'waar' zijn van de bijbel
GOEDKOPE VLIEGREIZEN
CAMEROUN ƒ2700
EUROPA 750
VANDAA
VOORBIJGANG
Bllbelleesglds 1979
Conferenti
KERK
door A. J. Klei
Dommee C de Jong. de herder en leraar der
hervormden in het Groningse Hoogkerk. Is
gistermiddag aan de gereformeerde
theologische hogeschool te Kampen
gepromoveerd tot doctor In de
godgeleerdheid op een proefschrift over:
De volken bij Jeremia". Zijn promotor was
professor dr. J. L. Koole, die terzijde werd
gestaan door professor dr. B. J. Oosterhoff
van de christelijke gereformeerde
theologische hogeschool in Apeldoorn.
Voorzover ik heb kunnen nagaan, is dr. C.
de Jong de eerste hervormde predikant die
in het gereformeerde bolwerk Kampen de
doctorstitel heeft verworven Ik zal niet
beweren dat er gisteren in kerkelijk
Nederland een historische gebeurtenis
plaatsvond., hoewel. Je kimt nooit weten.
maar het feit is opmerkelijk genoeg om er
enige zinnen aan te wijden. Te meer omdat
de plechtigheid er nog een gereformeerd
schepje bovenop kreeg door de
aanwezigheid van een hooggeleerde
christelijke gereformeerde theoloog
Toén ik het bericht van de Kampense
promotie van dominee De Jong ontving,
vroeg ik me af wat steekt hier achter? Is
het een stunt om het ietwat kwijnende
..Samen op weg" enig leven in te blazen?
Tenslotte heeft dominee De Jong de
rijksuniversiteit te Oroningen binnen
handbereik, en daar doceren theologen van
en vanwege zijn eigen kerk. Ik heb hem
erover opgebeld en kan thans meedelen dat
de banden die dr De Jong met
gereformeerd Kampen onderhoudt, van
geografische oorsprong zijn en geen vrucht
van oecumenische ijver.
Dr De Jong heeft namelijk in Dallsen
gestaan dat. naar de kaart van Overijssel
uitwijst, aanzienlijk dichter bij Kampen
ligt dan bij enige, van hervormde
hoogleraren in de theologie voorziene
universiteitsstad. In zijn Dalfsense periode
ging dr De Jong met een gereformeerde
collega naar een nascholingscursus voor
predikanten in Kampen. Van 't een kwam
het ander en van 't ander de promotie van
gisteren. Ook professor Oosterhoff kan ik in
dit geheel thuisbrengen. Hij is bezig met
een speciale studie van Jeremia en het
kwam professor Koole goed voor. zijn
christelijke gereformeerde ambtgenoot bij
de zaak te betrekken.
Ik laat die promotie nu verder zwemmen en
bepaal me tot de veertiende van de achttien
stellingen, die dr. De Jong bij zijn
proefschrift voegde Die stelling luidt: „Te
veel wordt vergeten, dat de kerk haar
profetische roeping ook verzaakt, wanneer
zij voortijdig en zonder kennis van zaken
spreekt"
Ik heb me over deze stelling verbaasd Het
is duidelijk dat dr. De Jong van oordeel is,
dat de kerk nogal eens voortijdig en zonder
kennis van zaken spreekt en het is tevens
duidelijk dat hem dit mishaagt Hier
begrijp ik niets van. Ik zou Juist een
omgekeerde stelling willen verkopen: de
kerk verzaakt haar profetische roeping ook
door te laat en met een overmaat aan
deskundigheid te spreken.
Ik ga er van uit dat dr De Jong met het
spreken der kerk niet bedoelt de
particuliere opvattingen van een dominee,
welke deze in zijn kerkblad of op de
preekstoel ten beste geeft, maar het oog
heeft op synodale uitspraken en herderlijke
brieven.
Welnu, naar mijn gevoelen komen -
dergelijke stukken meestal, zacht gezegd,
aan de late kant en wordt wat er misschien
nog aan profetisch in te vinden is. verstopt
onder een flinke laag deskundigheid. Want
hoe gaat het? Er is een Brandend Probleem
en de mensen vinden, dat de kerk er haar
zegje over moet doen. Dat vindt de kerk zelf
ook en zij haalt de deskundigen, die zij in
voorraad heeft, bij elkaar. De deskundigen
zorgen voor een deskundig rapport met
deskundige adviezen en leveren dat aan de
synode. De synode trekt na lange discussies
zo n stuk de tanden uit. want Je kunt je toch
niet met deze of gene visie vereenzelvigen,
en eindelijk, als het Brandend Probleem
nauwelijks meer brandend is. ..spreekt" de
kerk. Of liever, komt er een geschrift, waar
niemand naar omkijkt.
Ik zeg niet dat het altijd zo gebeurt. Ik
dacht dat het hervormde néé tegen de
kernbewapening op tijd en op een goeie
manier deskundig was en dat je 't zelfde
kunt zeggen van het rapport tegen de
anti-kraakwet van de raad van kerken.
Maar moet Je dit het spreken der kerk
noemen? Ik zou liever praten over het
aanbieden van verantwoord materiaal ten
gerieve van de meningsvorming van de
kerkmensen. Doch speciaal op ethisch
terrein, als we dus dicht bij huis zijn. is de
kerk allerminst voortijdig aan de gang.
maar sjouwt zij eerder huivering achteraan.
Als voorbeeld neem ik het punt van het
samenwonen, het „hokken" wel te verstaan.
Dat neemt hand over hand toe. zoals ze op
synodes het zo graag uitdrukken. En
inderdaad, het gaat tot de gangbare moraal
behoren, daar helpt geen lieve moeder aan.
Heel wat ouders zitten daarmee, of hebben
ermee gezeten, en die kunnen best een
pastoraal (het woord „profetisch" lijkt me
in dit verband te fors) steuntje in de rug
gebruiken. Maar wat doet de kerk? Die
jongleert met meerderheids- en
minderheidsnota's en als het straks van de
kerk „mag", hollen de jongelieden al weer
naar het stadhuis, want dat is zo lekker
nostalgisch.
Kortom, ik heb geen erg hoge pet op van het
spreken der kerk. Eigenlijk geloof ik
helemaal niet in dat officiële spreken der
kerk. De kerk spreekt in de plaatselijke
gemeente en als daar een pastor of een
groep kerkleden aan de omstanders
duidelijk weet te maken dat (ik graai een
voorbeeld uit het volle leven) het niet
vanzelfsprekend is om zigeuners op een
afstand te houden, is me dat meer waard
dan een zorgvuldig in elkaar geknutselde
kerkelijke uitspraak over discriminatie.
ADVERTENTIE
[U20 boekennieuws
Prof. dr. O. Tb Rothuizen
AHST0CMTI5CH CHtlSTENDO*
392 btz geb t 53.75
Ovf Ootncft Bonhoetler Leven verzet
- «cumene - theologie Een boeiende
studie over een man die de daad zoo
verkiezen boven het woord o' de daad
t»i het woord zou weten te voegen en
dwars door het gebral van zi|n dagen
heen de weg van de meeste weerstand
zou gaan
Prol. dr. G. Th. Rothuizen
DE SPEERS BLIJVEN
tea biz (23 25
Politieke meditaties De notoire schurken
m deze weretd (Hitter. Mimmler enz zqn
er met altijd Maar zi| dw de reusachtige
machinerie leiden waarop zi| steunen
verdw'inen niet Zi| doen met aan poMtafc.
maar de politiek doet altijd weer aan hen
Vandaar de Speen b/i/ven
Or. G. Puchinger
EEN THEOtOGIE IN DISCUSSIE
152 Wz10.50
Over Prol dr K. Schilder. proleet-d'Ch-
ter-pofmist Met als Oplage hot debat
Schilder-Noordmans u 1936 Ean po
sitieve bijdrage m de bennmng op do
betekenis van een groot theoloog met
een uitzonderlijke spwftuaMart
rHEOlOGISCHE^PERSOONUJKHEDEN
>28 blz 24 50
0e historicus Puchinger schri|ft in dit
boek over het leven en werken van
ve'schillende theologen. *e hij deels
door studie dee's door oorspronkelijke
omgang, heeft leren kennen en waarde
ren Achtereenvolgens komen aan de
orde Backet Erasmus. Kuypar, Be-
mnck. Lindeboom. De Jong. Poefs. De
Hertog. Berth. De Groot. Ven flhi/n, Ven
de Pot Schilder Noordmens Berkou-
wer Hempe. Buttmenn Ven Ruler
Verkn/gbeer m de boekhandel
(ESjflKOK KAMPEN
waarin opgenomen: 0e Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidee Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Postma
hoofdkantoor
Postbus 859
tOOO AW Amsterdam
tel 020-913456
tele* 13006
Postgiro 66 00 00
Bam, Ned Credwtt
Relen-ngnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel oio-115588 (redectie)
lel 115700 (u*
i)
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Oen Haag
tel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORD'OOST-NE DE RLANO
(uitsluitend adrmmstratiel
Postbus 3
8000 AA Zwoae
tel 05200-17030
Meikmerkt 56
Zwoae
A bon nomentsprl jzen
15.4?
P(> ■•i-t»
1 46 40
'S3 40
vraag
(rw a
Opgave famrfwbenchten 9-19 30 van
maandag t'm vr<*)ag Op zondag van 16-
20 uw tettf 020-913456
Oogave wwrv-edvedenhes tel
020-936068 Of SChnfteH* aan Mn-Adv
afdermg postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Acreswvg.ngen u 'Simtend schrifteNk
aan onze Amsterdamse adressen
door prof. dr. H. M. Kuitert
Mensen leven van hun fanta
sie. Wanneer ze het niet meer
verder weten, vullen ze het
ontbrekende op met wat ze
verzinnen. In deze zin is fanta
sie. als creatieve nieuwsgie
righeid, de wortel van alle
cultuur.
Maar mensen kunnen ook in
hun fantasie verdrinken, zo
als ze gemerkt hebben. Daar
op hebben ze met behulp van
dezelfde creatieve nieuwsgie
righeid wat gevonden: we
tenschap als ontwikkeling
van methodes waarmee uit
spraken op hun waarheidsge
halte getoetst kunnen wor
den. Zo stimuleert fantasie
wetenschap en omgekeerd:
breidelt wetenschap weer fan
tasie. Beide kunnen alleen in
deze twee-eenheid bestaan.
Dit aanloopje heb ik nodig om een
boek te Introduceren dat over theolo
gie als wetenschap gaat en over de
manier waarop in de theologie me
thodes tot toetsing van uitspraken
over Ood ontwikkeld zijn. De auteur
is dr. H. M. Vroom en zijn boek heet
De Schrift alleen(uitg. Kok, Kam
pen, prijs 37,50). De ondertitel laat
niet alleen zien dat het om een proef
schrift gaat maar ook waar het onder
werp feitelijk op neerkomt: Een ver-
gelijkend onderzoek naar de toetsing
van theologische uitspraken volgens
(en dan volgen er een aantal theolo
gen en stromingen). De waarheid over
God: daarover gaat het. hoe men het
ook wendt of keert, in de theologie. Is
daar een maatstaf voor? Wat precie
zer gezegd: zijn theologische uitspra
ken toetsbaar en waaraan kan een
dergelijke toetsing dan geschieden?
Het klassieke antwoord, althans van
de reformatorische theologie, op deze
vraag bestaat In de verwijzing naai
Oods openbaring in de Heilige
Schrift. Of een uitspraak over Ood en
zijn handelen (of zijn wil) waar is
hangt ervan af of zo n uitspraak bij
bels is. dat wil zeggen overeenstemt
met wat in de Schrift over God ge
schreven staat. Even bekend als dit
antwoord zijn de problemen die het
oproept. Als de bijbel de enige maat
staf is waaraan theologie haar uit
spraken toetst, waarom dan nog zo
veel geloofsleer, zoveel dogmatiek en
theologie en waarom niet veeleer vol
staan met het reciteren van de bijbel9
Niet afdoende
Ja. waarom eigenlijk? Wat dr Vroom
doet. is in de eerste plaats laten zien
dat het klassieke antwoord tot op
vandaag nog als afdoend antwoord
gegeven wordt, maar dat het in feite
niet afdoende is. ook niet voor die
theologen die dit antwoord aanhan
gen Vervolgens laat hij zien waar het
eigenlijke probleem ligt, dus waarom
de bijbel niet als eenvoudige toets
kan functioneren. En tenslotte zet hij
uiteen hoe hij denkt dat het dan wel
met de klassieke leuze ..de Schrift
alleen" gesteld i* de Schrift is de
Schrift zoals hij verstaan wordt door
mensen van een bepaalde tijd en van
een bepaalde cultuur, en deze Schrift
is het licht waarbij de christelijke
kerk wandelt.
J. Moltmann
Voor iedere fase van zijn vraagstel
ling voert de schrijver een aantal
zegsmannen ten tonele, wier theolo
gisch (of filosofisch) werk hij uitvoe
rig en helder bespreekt. Reeds vanuit
dit oogpunt bezien, lijkt het boek mij
voor theologen, predikanten en pries
ters een waardevol bezit: waar krijg
je in zo'n kort bestek zoveel theolo
gen zo helder en vanuit zo'n voordeli
ge invalshoek (wat is hun maatstaf?)
samengevat.
De klassieke positie die ik zopas kort
beschreef, verheldert Vroom eerst
aan de in Nederland tamelijk onbe
kende theoloog Thomas Torrance.
Vervolgens construeert hij met be
hulp van Torrance's oplossing voor
de vraag van de maatstaf een model
van ..openbartngtheologie" met de
bedoeling enkele kenmerkende kwa
len van deze op zichzelf zo aanspreke-
lijke oplossing in het vizier te krijgen,
om dit model tenslotte dan op de
theologie van Abraham Kuyper en
Karl Barth te leggen en zo te kijken
of dezelfde kwalen ook in hun theolo
gie terugkeren.
Een dagblad is geen theologisch tijd
schrift: ik volsta met een enkele
hoofdlijn aan te geven van dr.
Vroom's betoog.
Alleen van boven
Het meest opvallende punt van de
openbaringstheologie la Torrance is
dat er in de kennis die de gelovige van
Ood heeft, geen Inbreng van de gelo
vige zelf aanwezig is; alles komt hele
maal van God. van boven, en dat er
ook nog een ménselijke persoon is die
wat hij hoort en ziet. moet verwerken
in wat wij dan het kennisproces noe
men. krijgt geen aandacht. Wat een
dergelijk model dus wel kan. is: on
derstrepen dat Ood het is die zich
openbaart, maar wat het niet kan is:
tot zijn recht laten komen dat het
altijd mensen zijn die kennen, en
mensen zijn beperkt, historisch geda
teerd. afhankelijk van culturele (in
clusief maatschappelijke) voorwaar
den om zich uit te drukken enz.
Torrance ziet natuurlijk wel dat men
sen in deze zin altijd mensen zijn en
mensen zullen blijven, maar zijn
theologische inspanning is erop ge
richt de schade die deze stand van
zaken meebrengt, zo beperkt moge
lijk te houden Let wel: de onvermij
delijke rol van de mens zelf bij het tot
stand komen van menselijke kennis
K. Barth
A. Kuyper
van Ood ls voor Torrance dus een
schadepost, een verontreiniging van
de kennis.
Geen plaats
Wij zullen straks zien dat Vroom zelf
zich aansluit bij auteurs voor wie dat
niet een onvermijdelijke vertroebe
ling van de Godskennis betekent,
maar juist de enige weg naar de echte
kennis van Ood. Voor Torrance is dat
niet zo. Hij heeft eigenlijk geen plaats
voor de rol van de mens ln het kennis
proces. Ook bij het luisteren naar de
openbaring (zoals in de bijbel ver
woord) speelt deze subjectieve in
breng geen rol (laat staan dat hij
verantwoord wordt bij het tot stand
komen van de bijbel) en daarom ziet
Torrance eigenlijk ook geen pro
bleem als het om de bijbel als maat
staf gaat. Dat de Schrift de Schrift ls
zoals hij verstaan wordt door mensen
in en van een bepaalde tijd, wordt
niet in rekening gebracht.
Kuyper
Over de manier waarop ook bij Abra
ham Kuyper en Karl Barth de toeëi-
genende mens in zijn tijdgebonden
heid een onvermijdelijke maar be
treurenswaardige schadepost voor de
waarheid Oods betekent, kan ik ver
der kort zijn. Kuyper hinkt op twee
gedachten: aan de ene kant wil hij. op
grond van zijn scheppingstheologie,
dolgraag ruimte laten voor de mense
lijke inbreng en het goed recht daar
van. Van deze kant uit gezien is het
.•en en al pluriformiteit bij Kuyper.
Maar zodra hij aan het concrete con
fessionele kerkelijke Instituut denkt,
is het weer afgelopen met de plurifor
miteit en dient de theologie haar uit
spraken te rechtvaardigen door aan
te tonen dat ze bijbels zijn. Of liever
gezegd: ook Kuyper zag wel dat de
theologie in feite allerlei uitspraken
over God doet die niet aan deze maat
staf voldoen en daarom voegt hij er
aan toe: in overeenstemming met de
Schrift, zoals deze uitgelegd is door
een bepaalde confessie
Barth
Ook voor Barth's openbaringstheolo
gie ls het probleem dat we bij Torran
ce en Kuyper tegenkwamen, kenmer
kend Openbaring is altijd openba
ring van God en willen we dat volle
dig serieus nemen (God God laten
zijn), dan moeten we ophouden met
te vragen naar wat onze eigen in
breng zou kunnen zijn in de kennis
van God. Het geloof is er zelfs aan te
herkennen dat het van deze vraag
stelling afstapt en God in zijn vrij
heid niet voor de voeten loopt met
menselijke hulpmaatregelen, die dan
zogenaamd het pad voor het komen
of spreken van Ood wel even zullen
effenen.
Ik laat allerlei complicaties waarin
Barth terecht komt met deze con
structie nu maar weg. Vroom laat
zien dat Barth de bijbel zonder twijfel
als instrument van de sprekende God
aanvaardde, maar dat hij vanuit het
zojuist omschreven standpunt weinig
belangstelling kon opbrengen voor de
vragen van het verstaan het zoge
naamde hermeneutische probleem
van de Schrift: als het Woord het
woord neemt, zal Je dat wel merken.
Aan de laatste regel kan ik het ver
volg van Vrooms studie toelichten
Zeker, het Woord neemt het woord,
maar het bedient zich daarbij van
tijdgebonden mensenwoorden, die
weer door tijdgebonden mensen van
volgende generaties verstaan moeten
worden. Je kimt dus wel zeggen:
maatstaf voor de waarheid over God
is de bijbel, maar wie niet ziet dat de
bijbel pas spreekt als hij verstaan
wordt (en in zoverre hij verstaan
wordt!), slaat het belangrijkste pro
bleem over.
Vandaar dat Vroom naar auteurs
heeft omgezien die deze vraagstelling
centraal stellen. Theologen als Van
Buren, Ebeling, Moltmann en Pan-
nenberg dat zijn de vier theologen
die uitvoerig besproken worden
zien wél de voorrang van de ver-
staansvraag, als je de bijbel tot toets
voor waar of onwaar van je uitspra
ken wilt maken. Hoe lossen zij die
verstaansvraag op en hoe komt dan
de maatstaf voor theologische uit
spraken eruit te zien?
'Waar'
De ruimte laat niet toe dat ik Vrooms
versie van deze oplossingen uitvoerig
weergeef. Hoofd voor hoofd dragen
de genoemde theologen belangrijke
bouwstenen bij voor de stelling dat
„waar" niet kan samenvallen met
..het staat in de bijbel", ook al is en
blijft een aantoonbare relatie met
wat in de bijbel staat één van de
De drie erkende bedevaartorganisaties in Neder
land hebben dit jaar 11.646 pelgrims per trein of
vliegtuig naar Lourdes gebracht. Hieri<>. behoorden
*747 zieken. In totaal telde Lourdes in 1978 meer dan
vier miljoen pelgrims. Op 16 april zal het honderd
Jaar geleden zijn. dat Bernadette het meisje aan
wie Maria in Lourdes zou zijn verschenen is
gestorven. 35 Jaar oud, Daarom wordt 1979 een
Bernadette-Jaar. Vanuit Nederland zal tweemaal
een speciale trein naar Lourdes rijden via Nevers,
haar sterfplaats, in mei en juli.
De bekende theoloog-historicus professor René Lau-
rentin, kenner van Lourdes bij uitstek, heeft een
nieuwe uitgave van ..het leven van Bernadette"
voorbereid, waarin hij zijn nieuwste gegevens en
inzichten heeft verwerkt, onder meer naar de tach
tig foto's, die ooit van haar gemaakt zijn. Hiervan
zijn een luxe-uitgave en een pocketeditie in voorbe
reiding.
ADVERTENTIE
Gratis Prosp
INTERKERK. REISORGANISATIE DRIEBERGENP
B 91 Tel 03438-3570 of 6611 1979 Jubileum 25 JAAR ERVARING
15-17 d. RONDREIS v a 1450
Geheel verzorgd. Goede Hotels
15 d PAULUSREIS f 1300
Geheel verzorgd Goede Hotels
voorwaarden voor „waar" (Pannen-
berg).
Zo beklemtoont Van Buren dat men
sen die hun gangbare maatstaven
voor waar/onwaar aan de natuurwe
tenschappen ontlenen, er ook nog
zijn en hoe moeten die de bijbel
lezen?
Ebeling legt het accent erop dat
„waar" pas „waar" is als „waar" voor
mij een levensveranderende kracht is
geworden.
Moltmann breidt dat weer uit tot:
over waar of onwaar van een theologi
sche uitspraak wordt beslist door de
(politieke) praxis, (de zakelijke wer
kelijkheid, red.) terwijl Pannenberg
(zie boven) aan inbreng vanuit de
bijbelse traditie en vanuit het geheel
van de menselijke ervaring als on
voorwaardelijke maatstaven wil vast
houden.
Moltmann
Interessant is wat Vroom over Molt
mann opmerkt. Zijn sympathie ligt
wel bij deze theoloog, maar dat de
praxis als een criterium voor waar/
onwaar zou kunnen dienen, wil er bij
hem - terecht - niet in. Een van zijn
argumenten is te aardig om niet te
vermelden. Laten we er eens van uit
gaan, zegt hij, dat de achtergrond van
het liedje 'Slaap kindje slaap, daar
buiten loopt een schaap' de theorie
behelst dat een kind rustig gaat sla
pen wanneer er buiten een schaap
loopt. We wenden ons vervolgens tot
de praxis en zien: het kind slaapt.
Kunnen we dan concluderen dat daar
buiten inderdaad een schaap loopt?
Niemand zal een dergelijke conclusie
voor zijn rekening nemen. De redene
ring dat in de praxis de toets voor de
theorie ligt. deugt dus niet. Ik kan
niet anders doen dan iedereen deze
passage uit Vrooms studie van harte
aan te raden. Hij zal uit een hoop
mistige voorstellingen uitgeleid
worden.
Vruchtbaar
Tenslotte de positie van de auteur
zelf ten overstaan van het vraagstuk
dat hij aan de orde stelt. Hij verde
digt het goed recht (en niet alleen de
onvermijdelijkheid) van een tijdge
bonden verstaan van de bijbel. Hij
schept daarmee een ruimte voor
meervoudigheid zoals wij die in de
gereformeerde traditie nog niet ken
den, en hij doet dat zoals ik, naar ik
hoop. heb laten zien met heel goe
de argumenten. Verscheidenheid in
geloofsopvattingen is daarmee niet
een noodzakelijk kwaad (daarover is
ieder het langzamerhand wel eens)
maar veeleer een goed geworden dat
vruchtbaar kan zijn voor de voort
gang van het evangelie.
Zo gezien betekent Vrooms studie
een afscheid van het absolutisme,
naar ik hoop een definitief afscheid.
Mijn bedenkingen heb ik ook wel: ik
zou de voorrang van de tekst voor de
uitleg ervan wat steviger onder
streept willen zien. „Ieder denkt er
het zijne bij" als hij een tekst leest,
zegt Vroom. Inderdaad, maar het
moet mi. mogelijk blijven om ie
mand duidelijk te maken dat hij er
ook dingen bij kan denken die door
de tekst zelf worden uitgesloten, ze
ker als het om teksten gaat die (zoals
de bijbelteksten) voor canoniek wor
den gehouden, dat wil zeggen, als
richtsnoer zijn bedoeld.
Maar deze bedenkingen nemen niet
het geringste van mijn waardering
voor deze studie en haar oogmerk
weg
HEILIG LEVEN EN INNIC k'
VROOMHEID
Deze twee zaken beveelt PetLn
zijn brief (2 Petrus 3,8-14) aar
het oog op de toekomst van i H
Heer. Zijn beschrijving van n(
toekomst doet denken aan J
zogenaamde afscheidsrede.
over de laatste dingen. Er zul
vérschrikkelijke dingen 0
plaatsvinden en de wereld zi
vergaan. De beslissing komt
laatste beslissende gebeurte
zullen dit leven afsluiten. De s,
komt. Wat moet je dan doen 1
moet je reageren? Petrus be' 1
deze twee aan: heilig leven e: gt
innige vroomheid. Eigenlijk
er zoiets als heilige ie
levenswandelingen en m
vroomheden. Het meervoud n
bedoeling hebben van een i i
levenshouding die alle ke
levensuitingen omvat. Het dlrs
van je leven zal die twee moe i
kennen. Een levenswandel d
maken heeft met het heiligers
Heilige. Een wandel onder GBd
ogen. Petrus bedoelt natuurlD
niet een volmaakt leven. Zo iVl
wij het woord heilig, vaak. te ;e
onrechte, op. Een leven dat zfA
door de heilige dingen, de din*
van God laat bepalen en E
oriënteren. Soms denken me
dat het leven vandaag onheil
dan vroeger en lopen daarvoi
hoop. Dat is een vergissing. I p
verschil zit in iets anders, vai
krijgen we er meer weet van. k
Vroeger keken mensen stemi
en wetenloos tegen
„hooggeplaatsten" op. Men
ook van elkaar veel minder.
Vandaag is dat anders. Daar
weinig van te zeggen: het is e
gegevenheid. Je kunt niet zef
dat al die dingen niet openba
moeten worden. Vroeger wist
niet zoveel en waren gelukkig
je horen zeggen. Maar dat wa|
wel een schijn-geluk. We zull^
de waarheid moeten leren levi
Met eikaars onheiligheid. Mé
gevallen beeld, 't Was dan oo]
maar een beeld dat viel. Wat
hier zegt is voor ieder mens.
uitdaging is niet de wereld
er allemaal aan 't licht komt.:
uitdaging is de komst van de!
Met het oog daarop moet mei0
bezinnen op die twee: heilig 1<
en innige vroomheid. Die hor^j
een diep menselijk patroon, hr
patroon van de mens in
verwachting. En daarmee de
toekomst naderbij brengend
verhaastend.
OOl
atL
'el
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Benoemd voor de pastorale b a
ding van blinde bejaarden in hi M
riëtte-paviljoen van Sonnehet i
Ermelo, E. E. de Looze, em, a
aldaar.
Beroepen te Driebergen: J. d^:
te Dubbeldam, te Raamsdonlf*
van de Beek te Vriezenveen.
GEREF. KERKEN
benoemd (per 1 jan.) tot fund d
voor het jeugd- en jongere i;
raat: mevr. M. v.d. Broek ttf<
wouden.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Randburg <ZA] t
van Gelder te Gouda; voor
gen: J. W Verwey te H.I Am
BAPTISTENGEM.
Afscheid (10 dec.) van Dordrt
Reling benoemd tot fulltime
lisatie-pred. in alg. dienst.
ADVERTENTIE
voor wie bewust wil tabelleren
De Biibelieesgids biedt een rooster
twee commentaarstukjes per week.
Deze Bijbelleesgids is een gezam
uitgave van B K V,, K.B.S. en N.£
Formaat: 11 18 cm
Omvang 110 Wz
Pnis 8,90 eicl verzendkosten
NEDERLANDS
BIJBEL
GENOOTSCHAP
Postbus 620,
2003 RP Haarlerr
Tel 023-259501
Wandelen in het licht, bij
dieconferentie met Henk Binn
27-30 december. De Bron. Oud
Inl. en opg. Instituut voor Ev
sa tie. tel 03438-7491
Een loopje met de tijd, sam
oplopen met de voortgaande
december-1 Januari. Den Al»
Laag Zuthem (tel. 05290-541).
Schippers-familie-kerstfeest
december 17 30 uur. De Doelei
terdam. Inl. tel. 010-222473
Oud en jong, leeftijd en I
stijl, 30 december-1 januari. Vi
de. Lage Vuursche (tel. 02156-J
