Berger: echtscheiding kan ook bekering zijn Bezinningsgroep aan Kamper hogeschool i Kerstgastendagen zijn in gevaar Uit brievei van lezer Zo doe itu het goed als afze nder. Nederduitse gereformeerde leiders lid Broederbond Trouw Conferenties Aantal echtscheidingen bij rooms-katholieken neemt toe Recordprijs voor ikoon V 97//JA GtfomföV y VOORBIJGANGEf ïT Twaalf platen met gezangen uit het Liedboek f DONDERDAG 7 DECEMBER 1978 KERK TROUW/KWARTET UTRECHT Sedert 1970 neemt In nagenoeg alle landen het aantal echtscheidingen sterk toe. Nederland vormt daarop geen uitzondering. In het begin van deze eeuw liepen 7 van de 10.000 huwelijken op scheiding uit. in 1974 was dit in Neder land bijna 6 op 1000 huwelijken. Zij het ietwat vertraagd volgen rooms-katholieken en protestanten deze ontwikkeling. Het hoogst ligt het percentage scheidingen bij gemengd gehuwden. Maar verhoudingsgewijs is het percentage echt scheidingen bij katholieken het meest toegenomen. In 1951 waren 17,1 procent van de gescheldenen katholiek, in 1974 was dit percentage gestegen tot 27,1. De mogelijkheid van scheiden zal vol gens het Nisso minder bedreigend en meer reëel worden naarmate de iden titeit en het gevoel van eigenwaarde minder bepaald worden door de sta tus van echtgenoten. Andere factoren zijn: de gewijzigde •houding tegenover de seksualiteit en de toename van alternatieven en ver gelijkingsmogelijkheden voor het hu welijk. terwijl Juridische veranderin gen het scheiden gemakkelijker heeft gemaakt De echtscheiding Is aldus voor de r.k. kerk een probleem geworden, dat dringend om een oplossing vraagt. Mede om die reden heeft het katho liek studiecentrum voor geestelijke volksgezondheid in Utrecht gisteren daaraan een discussiemiddag gewijd. De belangstelling ervoor was zo groot, dat het centrum zeer zuinig met de toegangsbewijzen heeft moe ten omspringen. Als basis voor die discussie had het katholiek centrum voor geestelijke volksgezondheid aan de deelnemers documentatiemateriaal verschaft. Daarin waren bijdragen o.a. van me dewerkers van Nisso. het Nederlands instituut voor sociologisch seksuolo- gisch onderzoek. Factoren Medewerkers van het Nisso beschrij ven de sociaal-maatschappelijke ver anderingen. die mede aan de basis van de toeneming der echtscheidin gen liggen. Vrouwen zijn emoUoneel en vaak ook economisch minder af hankelijk van hun huwelijk alléén. Het gezin tisch, dat de eisen aan het gezin of partner zeer hoog zijn, zo hoog. dat teleurstelling niet kan uitblijven. Welvaart Ook de functie van het gezin is ln de stedelijke samenleving anders gewor den. Voor allerlei emotionele behoef- gen. die bulten het gezin niet worden bevredigd, hoopt men op „thuis" te rug te kunnen vallen. Dit thuis be stond vroeger uit een veel groter aan tal mensen dan nu het geval ls. Thans is het kleine, meestal uit vier of vijf mensen bestaande gezin de enig over- BokGfinCI gebleven eenheid, die probeert tege- moet te komen aan de behoefte er gens bij te horen. Dit betekent prak- Een zeer belangrijke factor Is de wel vaart. Primaire levensbehoeften zijn verzekerd, zodat de tevredenheid met het huwelijk voor een groot deel be paald worden door de mogelijkheden, die het biedt voor de bevrediging van behoeften, die uitgaan boven econo mische zekerheid en verzorging. Vanuit de pastorale praktijk wordt de kerk verweten, dat zij het huwelijk nog te veel benadert vanuit het verle den. toen het huwelijk voor een be langrijk deel bepaald werd door zijn economische functie. Op de eisen, die tegenwoordig het huwelijk aan de persoonlijke ontwikkeling stelt, gaat de kerk te weinig in. Dit leidt de Nijmeegse godsdienstpsycholoog dr. W. Berger tot zijn stelling, dat echt scheiding bekering kan zijn ook in godsdienstige zin. Hij constateert dat een aantal men sen de heel moeilijke ontdekking doet. dat er in hun huwelijk geen groei of verdieping mogelijk is. tenzij ze gaan scheiden. Deze ontdekking durven velen nauwelijks onder ogen te zien. omdat echtscheiding altijd als slecht wordt beschouwd. Toch kan volgens Berger de voortgang van iemands geestelijk leven echtschei ding noodzakelijk maken. Starre houding Hierop gaat drs. Henk Rienties, pas toraal medewerker van het r.k. bu reau voor levens- en gezinsvragen te Utrecht, verder in, wanneer hij de kerk een starre houding verwijt, die haar belet echtscheiding te zien als een normaal menselijk crisisgebeu- ren, dat niet slechts tragisch is maar ook de mogelijkheid in zich draagt van rijping, van groei en dus eventu eel hulp verdient van anderen om die Van een onzer verslaggevers KAMPEN De theologische hogeschool van de gereformeerde kerken in Kampen is de laatste tien a vijftien jaar enorm gegroeid. Een gevolg daarvan is wel, dat mensen in denken en handelen uit elkaar groeien. Dit signaleerde de rector, prof. dr. K. Runla, gisteravond tijdens de diesviering van de hogeschool. ADVERTENTIE De toenemende pluriformiteit in de hogeschoolgemeenschap is volgens prof. Runia zonder meer verrijkend. Maar hij noemde de kans wel groot, dat de mensen aan de hogeschool verder uit elkaar groeien en op den duur in polariserende fracties (roe rende groepen) uiteenvallen. Het is naar de mening van prof. Ru nia daarom een goede zaak. dat cura toren een bezinningsgroep hebben in gesteld. waarin bijna alle geledingen participeren. Prof. Runia wees er daarbij op, dat het een zaak is die breder ligt dan de hogeschool alleen. „Wij zijn niet zomaar een theologi sche instelling, maar we zijn de hoge school van de gereformeerde kerken. ADVERTENTIE waarin opgenomen: De Rotter dammer. mei Dordls Dagblad. Nieuwe Haagse Courant met Nieuwe Leidse Courant Uitgave: Trouw/Kwartet BV Hoofdredacteur Jenze Tamminga Directeur mg O Postma hoofdkantoor PostDus 859 1000 AW Amsterdam Postq>ro 66 00 00 Bonk Ned Cred^fbank Rckenmgnr. 23 00 12 574 Gemstenngiro Amstvóèm XI1000 REGIO ROTTERDAM/OORDRECHT Postbus 948 3000 AX Rotterdam tel 010-115588 (pbonnementen en bezorging) lei 010-115568 (redactie) lei 115700 (uï REGIO DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101 2501 CC Oen Haag lel 070-469445 Parkstraat 22 Oen Haag REGIO NOORO/OOST-NEDERIAND mfsiurtend administratie) 8000 AA Zwote tel 05200-17030 Abonnementsprijzen: I 15.47 I 46 40 18J40 i op aanvraag Teie»on.sche (zie i Opgave tam*eber<hten 9-19 30 van maandag t'm vr.tdag Op zondag van 18- 20 uur telet 020-913456 Opgave m.r.-advertenties lel. 020 936068 ol schr>*eh|k aan Mvn-Adv a'dekng postbus 433 1000 AK AMSTERDAM Adres* zangen u'ts'urtend schnheHk aan onze Amsterdamse adressen Discriminatie Dat legt een grote verantwoordelijk heid op ons. maar is tegelijk ook een boeiende uitdaging." Over de relatie hogeschool-kerk zei prof. Runla ook. dat afgestudeerden ..toenemende moeilijkheden" onder vinden in hun contact met gemeen ten. als blijkt, dat zij een andere politieke keuze maken dan de meer derheid van de gemeenteleden. Ook lijkt het er veel op. dat vrouwelijke kandidaten gediscrimineerd worden. Prof. dr. J. Wytzes hield de diesrede over keizer Constantijn en de kerk. Begin volgend jaar gaat hij met eme ritaat. Hij wordt opgevolgd door drs. L. B. Schelhaas. NEW YORK (Reuter) Op een vei ling van Sotheby Parke Bernet Galle ry in New York is een ikoon van de hand gegaan voor de ongekend hoge prijs van 56.000 dollar (118.000 gul den). De koper is een onbekende „op het Europese continent". De ikoon. die de aartsengel Michael voorstelt. Is eind zestiende eeuw geschilderd door de befaamde ikonenschilder Michael Damaskinos op Kreta. In maart 1975 bracht een Ikoon op een velling in Londen 88.000 gulden op. dj.fö.l/ue&na. K'ST.t CODElA pttpost De Heilige Geest in het (jeugd)- evangelisatiewerk Windroosconfe rentie voor jongeren m.m.v. ds G. Biesbroek en Johan Woudenberg. 27- 29 december, Zonnewende, Sint Mi chielsgestel. Inf. en opg. tel. 08380- 21980. Omgaan met de tijd, over de mo gelijkheid een ander ritme in onze levenswijze aan te brengen, waardoor een beter evenwicht tot stand komt tussen werk en rust, m.m.v. drs H. R. Stroes, zaterdag 9 december, 10.15- 16.30 uur. Toerustingscentrum, Leus den (tel. 033-43244). Op zoek naar een andere kerk in een andere samenleving, voor men sen die zich niet meer in de gevestig de kerk thuisvoelen, nog op het rand je van de kerkbank zitten of er ai afgeschoven zijn, m.m.v. Chris Smits kamp, 16-17 december, Den Aler- dinck, Laag Zuthem (tel. 05290-541). Training in geweldloze weerbaar heid met Annelies van Beek. 27-31 december, volkshogeschool Overcin- ge, Havelte (tel. 05214-1541). Enige aspecten van de arbeid en Emancipatie, jeugdcongres gerefor meerd maatschappelijk verbond, sprekers prof. dr A. J. Hendriks en P. Sturing, 28-29 december, Heidebad, Epe. Inl. en aanm. tel. 05200-18649. HILVERSUM/LEUSDEN (ANP) Bij het gerefor meerd algemeen diakonaal bureau (ADB) te Leusden en het oecumenisch radio pastoraat te Hilversum heerst ernstige bezorgd heid over de vooralsnog op merkelijk geringe moge lijkheid rond Kerst 1978 mensen, die daar behoefte aan hebben, onderdak te krijgen. Anders dan Ln de voorafgaande Jaren waren de meeste vormings centra reeds midden november voor kerstgastendagen volge boekt Het ADB wordt echter nog dagelijks gebeld door predikanten en diakenen, die gasten willen aanmelden. En ook ds. A. Klamer van het radiopastoraat moet „wij weten het niet" laten antwoorden op de vraag van gegadigden „weet u waar ik heen kan?" Ds. Klamer coördineerde en ver deelde andere jaren het aanbod over de nog niet volgeboekte cen tra. In een oproep aan de plaatse-' lijke parochies, kerken en ge meenten heeft hij nu, mede na mens het ADB. erop aangedron gen tijdens de komende feestda gen zelf voor „open huizen", voor gastvrijheid te zorgen. In deze oproep wordt gezegd: Het lijkt wel of het kerstfeest steeds meer gezelligheidsfeest wordt met de deur op slot. Tegelijk worden er ook door de kerken verwach tingen gewekt. Is een kerkelijke gemeente wel klaar met het hou den van een feestelijke kerst dienst? Kunnen de deuren daarna op slot, gaat het feest dan thuis door voor de ingewijden, voor het eigen volkje, met de deur op slot? door Aldert Schipper De twee bekendste predikanten in Zuid-Afrika, die ooit voor het lidmaatschap van de Broederbond hebben bedankt zijn dr. C. F. Beyers Naudé en zijn zwager dr. F. E. O 'Brien Oeldenhuys. Dit blijkt uit het boek. dat onze correspondent in Zuid-Afrika, Hennie Serfontein zojuist over het geheim ge nootschap van de Broederbond heeft gepubliceerd.' Beyers Naudé heeft na zijn bedanken het Christelijk Instituut opgericht, dat vorig Jaar werd verboden. Naudé zelf werd naderhand een beperkte bewegingsvrijheid opgelegd. Frans O'Brien Geldenhuys is in volle glorie nog steeds directeur van het bureau voor oecumenische betrekkingen van de Nederduits Gereformeerde Kerk. Maar van hem is bijvoorbeeld bekend bestaat het synodebestuur volledig uit Broeders. Sanctie De bond ontvangt van de kerk de sanctie voor zijn met godsdienst ver- megde nationalisme en rassenwaan. Verscheidene predikanten waren lid van de uitvoerende raad van de Broe- dat hij als enige blanke NG-leider. derbond. Dominee D. P. M. Beukes, destijds voor de vorming van een gemeenschappelijke synode met de zwarte en kleurlingen geloofsgenoten was. De drie blanke Afrikaner kerken zijn volledig in handen van de Broeder bond. Bijna duizend predikanten zijn lid van de bond of van de Ruiterwag, een mantelorganisatie De predikan ten bekleden in de bond een bijzon der belangrijke rol, van meer gewicht dan die van de leraren. In Zuid-Afrika betekent de dominee binnen de eigen kring nog echt iets. Vrijwel elke ker- keraad van de drie Afrikaner kerken wordt geleid door een lid van de Broe derbond En met uitzondering van de genoemde dr. O'Brien Oeldenhuys de huidige voorzitter van de NG-sy- node was jarenlang lid van het hoog ste bestuursorgaan van de bond, net als dominee J. S. Gericke. Serfontein karakteriseert dc rol van de Broeder bond als het orgaan dat er voor zorgt dat de NG kerk praktisch hetzelfde is als de Nationale Partij, maar dan in gebed. Toch worden ln de bijeenkomsten van de Broederbond niet vaak gods dienstige onderwerpen behandeld. De Invloed van de bond binnen de kerk volgt veel eerder sluipwegen. Wel ls binnen de NG kerk herhaalde lijk het lidmaatschap van de bond in discussie geweest. In 1946 deed een officiéle kerkelijke commissie een on- bond een democratisch lichaam en beriep zich op de uitslag van het onderzoek uit 1946. De bond schreef zelf voor hoe kerke lijke vertegenwoordigers zouden moeten handelen voor het geval in kerkeraden vragen aangaande de Broederbond gesteld zouden worden. In december 1962 verscheen een rondzendbrief met ais advies: „Te neinde zo weinig mogelijk sensatie en wantrouwen te doen ontstaan wordt de vrienden aangeraden zulke vragen te omzeilen door ze langs natuurlijke weg in de synode te laten terecht komen". Vinger Dr. F. E. O'Brien Geldenhuys derzoek. dat er toe leidde dat het lidmaatschap als niet strijdig met het evangelie werd verklaard. De com missie bestond echter grotendeels uit leden van de Broederbond. In 1963 waagden twee provinciale sy nodes het om een ex-lid (O'Brien Naudé) tot hoge posities te roepen. De synode wilde daarna een nieuw onderzoek naar de bond doen. Domi nee D. P. M. Beukes hield dit echter tegen Buitenstaanders wisten niet dat hij zelf lid was van de uitvoerende raad van de bond. Beukes noemde de Na de jaren zestig verstilde de discus sie over de bond binnen de kerken. Maar de bond bleef een vinger in de pap houden. Dat ondervond de theo loog Murray Janson, die ooit had be dankt als broeder en de bond zelfs had gekritiseerd. Tegen alle verwach tingen ln lukte het de geleerde niet een professoraat aan de universiteit van Pretoria in de theologische facul teit te verwerven. Hij is nu lector in de theologie aan de universiteit van Zuid-Afrika. die niet door de NG kerk wordt overheerst. Vooraanstaande gereformeerde theo logen zoals prof. David Bosch en prof. Ian Eybers. die geen broeders zijn, wordt de weg naar een gereformeerde theologische leerstoel versperd. Bosch merkte tweemaal van de macht van de bond. De ene keer Beroepingswerk -nr groei mogelijk te maken en die crisis zinvol te verwerken. Het meest kren kend acht Rienties, dat men om voor de tweede keer voor de kerk te kun nen trouwen een „grote leugen" moet plegen, namelijk moet toegeven dat het eerste huwelijk van het begin af niet echt was. Nieuwe vormen In hun bijdrage aan het discussiema teriaal voor het katholiek studiecen trum voor geestelijke volksgezond heid bepleiten dr. Rob van Kessel en dr. Harry Eysink, resp. als pastoraal theoloog en als kerkjurist verbonden aan de Nijmeegse r.k. universiteit, nieuwe vormen van pastorale begelei ding, die de mensen in staat stelt moeilijke beslissingen als echtschei ding positief te verwerken. Zij constateren dat de volstrekt nega tieve houding van de officiële kerk tegenover echtscheiding vaak als zeer pijnlijk wordt ervaren. Hierte genover tracht het pastoraat wel aan vaarding en een andere begeleiding tot gelding te brengen, maar dit wordt de pastorale werkers door de officiële kerk en vaak ook door kerk leden zelf, niet in dank afgenomen. Beiden spreken dan ook van een die pe impasse. De meer mensgerichte benadering door het tweede Vaticaanse concilie van het huwelijk heeft in Nederland en in andere landen geleid tot een pastorale zorg rond echtscheiding en tweede huwelijk, die in veel opzich ten strijdig is met de kerkrechtelijke regelingen. NED. liERV. KERK Bedankt te Alblasserdam: J. de| te Rotterdam-Zuid; voor Wagei en Ridderkerk: E. F. Vergunst delharnis; voor Werkendam: A' Brummelen te Huizen (NH). GEREF. KERKEN Beroepen te Andijk: D. J. Oppenhuizen. L, Benoemd m.i.v. 1 maart 1979 t tenschappelijk ambtenaar theologische faculteit van lieke universiteit te Nijmegen: 979 toft ir aar i de kil degang te Maarssen. to GEREF. KERKEN (VRIJG.) Beroepen te Zuidwolde (Gr.): Graaf kand. te Kampen. Bedankt voor Hoogkerk: R. T. u£>] te Goes-Brouwershaven. E CHR. GEREF. KERKEN Bedankt voor Heerde: P. Roos tejti derwij k L GEREF. GEMEENTEN L Bedankt voor Tricht: E. Venenj Drachten. n Ds. H. J. Trommel E De autobiografie van oud-zend[ predikant H. J. Trommel „HeJ daat zonder uniform", waarvai vorige week melding maakten/l bestellen door 6,70 te stortep gironummer 1023450 t.n.v. Trommel, Paasloregel 13, 833# Willemsoord (Ov.). p Chris Vonck Chris Vonck te Brasschaat (Antu pen), jarenlang bekend als direq van de Belgische Youth for Chri* als oprichter, uitgever en hoofdre teur van het jongerenblad „Op Voeten", dat begin van dit ja: opgeheven, is beroepen tot pre bij de protestantse kerk van Lirr (baptistengemeente te Genk, Bei als opvolger van ds. A. H. Deelfl die enige tijd geleden is overlei Menten vrij AMSTERDAM De doos met twaalf langspeelplaten, waarop gezangen uit het Liedboek van de kerken te beluisteren vallen, is herdrukt en voor belangstellenden is nog een aan tal verkrijgbaar. Tegelijk met het verschijnen van het Liedboek heeft de Prof. van der Leeuw-stichting indertijd een set grammofoonplaten het licht doen zien: „Zingt voor den Heer een nieuw gezang." Die set, bestaande uit twaalf langspeelplaten, bedoelt Instructie te geven over het Liedboek: daartoe zijn ongeveer de helft van de liederen uit dat boek door allerlei cantorijen in Nederland en Vlaanderen voorgezon gen en op de plaat vastgelegd. De eerste oplaag van die doos met platen was al in vrij korte tijd uitver kocht, zodat veel mensen moesten worden teleurgesteld. Nu ls er in op dracht van de Van der Leeuw-stich ting een tweede persing vervaardigd; de wachtlijst met mensen die daar voor belangsteiing hadden is inmid dels afgewerkt en er resteert nu nog een bescheiden hoeveelheid van deze grammofoonplatenset. Wie belang stelling heeft moet 66 gulden overma ken op postigiro 36508, t.n.v. Prof. G. van der Leeuw-stichting, Postbus 9390, Amsterdam: men krijgt dan de doos per post toegezonden. bi •d Eéns was Nederland een rechtss^ Toen geschiedde er namelijk I recht. Toen nam een Nederla^jt rechtbank nog evenwichtige b% singen en deed haar uitspraak %a form. Nu baseert een Nederlai rechtbank haar uitspraken op jui sche spitsvondigheden, die met tA kelijke rechtpleging weinig van <tw hebben, op een nooit bewezen, mogelijk wel gedane toezegging tg* een inmiddels overleden mlnitfjj Alsof door zo een toezegging gepl m de moorden ongedaan zouden d nen worden gemaakt. Voor de sl levende getuigen gestaafde nood ten van schuldeloos bij hun vo gegraven graf neergeschoten jo 1 kinderen, vrouwen en mannen l 21 de Nederlandse rechter doof. 11 daaraan medeplichtig was, kan niet meer gestraft worden. Wel h" gen duizenden, die als psychiè- wrakken nog uit nazikampen tA* keerden, van de Nederlandse reel opnieuw op hun ziel worden getm- Eéns was Nederland nog een rec| staat. y Amsterdam Ing. M. Ml Menten vrij (2) Nu Menten is vrijgelaten bestab m.i. geen enkele reden meer omf de „drie van Breda" vast te houi' Gelijke monniken gelijke kap| Voor de feestdagen moeten ze i naar hun vaderland terug wordeif stuurd om, net als Menten, hun c dag in vrijheid door te brengen. vendien spruit uit de beslissing fci de rechtbank de logische conseq«Q( tie voort, dat Wim Aantjes onvervL in al zijn functies wordt hersteld.P misdadigers niet meer voor hun fH ten behoeven te boeten, waarom lh] wel een voortreffelijk mens, die fcj- niets anders kan verwijten danLi hij als jongeman zijn handtekeir heeft gezet, hetgeen hij beter nietp* kunnen doen? Maastricht H. H. Schoenmak Ib Stakingen ontging hem een reeds toegezegd pro fessoraat in Pretoria. Enkele jaren later werd Bosch voorgedragen door de kerkelijke commissie voor theolo gisch onderwijs als ordinarius in Stel- lenbosch. De door broeders overheer ste beheersraad van Stelienbosch zet te hem echter de voet dwars en de raad besloot Bosch tot lector te be noemen. De moderamlna van de gereformeer de kerken in Nederland, die tot voor kort een band van correspondentie onderhielden met de NG kerk, had den ln die contacten aldoor met leden van de Broederbond te maken. Dr. J. D. Vorster, zojuist weer benoemd in het moderamen van de NG-synode is broeder, ook al heeft het hem veel moeite gekost lid te worden. Hij had het ongeluk te wonen in een buurt waar nogal wat „verligte" broeders woonden, die hem tot 1966 als mede lid van de Broederbond weerden, om dat hij te conservatief was. Dominee J. S. Gericke was van 1963- 1970 ondervoorzitter van de uitvoe rende raad. In de raad zaten verder dominee D. P. M. Beukes en dominee P. M. Smith (tot 1965), allen zeer vooraanstaande en internationaal be kende kerkelijke leiders. „Broederschap van de macht, een uiteenzetting over de geheime Afri kaanse Broederbond" is uitgegeven bij Rex Codings in Londen. Aan de niet-kerkelijke aspecten van het boek besteedden wij zaterdag 2 de cember reeds aandacht. Als vrouw van een rijksambtefc wil ik protest aantekenen tegen voorgenomen acties van de ambö renbonden. In deze koude perl, beperking van openbaar vervoerj,' tekent, dat het de mensen treft,' geen eigen vervoer bezitten. moeten huismoeders boodschapt tassen zeulen en hoe is het melj, bezoeken aan de ziekenhuizen^ steld? En hebt u gedacht aan de i bejaarden en zieken die een ele^, sche bijverwarming of koffiezetai ratuur op hun kamer hebben? Alr soms acties komen in de elekti sector, laat de ambtenaren zelf i zonder verwarming en koffie op t kamer zitten. En laten zij hun e auto eens een poosje staan? Harmeien F. M. Polman-van 1 VU-ziekenhuis (3) Evenals Willy Elshout uit Air dam wil ik ook sympathie en solid? teit betuigen met de vijftien VUlj pleegkundigen. En weer hebben ontdekt dat het voor de acadei makkelijker is iemand een etikej te plakken (deze meisjes zijn imi( gefrustreerd) dan de hand in boezem te steken. Ik loop nu j dertig jaar mee en gelukkig konj wel wat verandering. Maar het isf altijd zo: dat zodra je de poort P nenkomt je je maar moet aanpal aan de macht van de leiding waa arts aan het hoofd staat. Zij ontl pen een systeem en daar moeteif wel de werkers als ook de pati aan onderworpen worden. EMMEN Leal

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 2