Herinnering aan oorlog
in de kern verkwanseld
Zieken
aan de
macht
Twee boeken
over UFO's
Kermis
van toen
Jood in opstand tegen het verraad
Avonturen
van de
Baron Von
Münchhausen
Geschiedenis van de dokter door een marxist verklaard
s
1
1 HUUvv/tsWMi-t i c i nri
door C. G. van Zweden
De hernieuwde belangstel
ling voor de Tweede Wereld
oorlog heeft (ook) met ver
raad te maken. Verraad je
gens de historische waar
heid.
In duizenden boeken kan
men lezen hoe die oorlog, en
de geschiedenis die eraan
voorafging, vervormd ls tot
een romantisch avontuur en
een spannend decor voor
kleurrijke verhalen. Tegen
dat verraad komen de men
sen die de waarheid van de
Tweede Wereldoorlog aan
den lijve hebben ervaren, ln
opstand. Zij grijpen op
nieuw naar de pen.
Een van die mensen die het er niet
bij laat zitten, is de strijdbare Belgi
sche hoogleraar Marcel Liebman.
Zijn pas verschenen boek „Als Jood
geboren", legt getuigenis af van zijn
boosheid. De druppel die voor hem
de emmer deed overlopen, was de
verschijning van een Belgische ei
gentijdse geschiedenis, waarin niet
één woord te vinden was over de
dertigduizend Joden die vanuit Bel
gië zijn gedeporteerd.
Liebmans boekje bevat de geschie
denis van het eigen ouderlijke gezin
in de oorlogsjaren. Een aangrijpend
relaas, tegen de achtergrond waar
van de gehele geschiedenis van de
Jacht op Belgische Joden tot leven
komt. Het verhaal van de eenzame
deportatie van zijn destijds vijftien
jarige broertje Henri, die in Ausch
witz werd vergast, is de onvergete
lijke spil van dit boek geworden.
Symbool
De schrijver wordt bezocht door de
figuren uit het verleden. De gestalte
van zijn broer Henri is niet tot een
herinnering verkleind, maar omge
keerd, in de loop der Jaren tot een
hypostase vergroot, tot een sym
bool. Marcel Liebman heeft despe
raat gezocht naar elementen om
zijn verloren broer opnieuw te leren
kennen. HIJ ontdekte daarbij hoe
schamel weinig we in feite van el
kaar weten.
Leugen
Maar hoe komt het nu. dat die tur-,
bulente Jaren opnieuw, ais een ver
hevigde tegenwoordige tijd uitkris
talliseren? Mardel Liebman zegt
hierover:
„Die dode schimmen zijn dus opge
doken. spoken uit het verleden,
waar ik hen voor altijd verborgen
kon wanen. De tijd had hun spoor
moeten uitwissen. Het tegendeel
is gebeurd: deze personages zijn
meer dan ooit aanwezig. Brengt
de leeftijd mij ertoe om mijn
Jeugd aan een onderzoek te on
derwerpen? De actualiteit heeft
ook tot deze terugkeer naar me
zelf bijgedragen, want de Tetro-
mode' is voor veel mannen en
vrouwen die de oorlog meege
maakt hebben, een onaanvaard
bare uitdaging. De manier waar
op hierin die woelige periode be
schreven wordt, is een verleidelij
ke leugen. Het kwaad neemt pas
telkleuren aan. halftinten van een
tijdvak dat minder banaal was
dan de huidige tijd."
Aldus Liebman. Men ziet hier het
motief: niet alleen de leeftijd, ook
de halftinten, het verraad, het ver
kwanselen van de historische les.
Liebmans relaas is doortrokken van
diepe verontwaardiging, nu en dan
ook van milde humor en zelfspot.
Op bepaalde punten krijgt zijn be
toog het karakter van een requisi
toir. Niet in de dagelijkse moralisti
sche betekenis van het woord, maar
in de oerbetekenis van een els. De
eis om te zien. Om toe te kijken,
opdat we niet wegglijden in een
herhaling.
Ook kapitalisme
Een paar kleine stukjes uit dat „re
quisitoir" van Liebman laat ik u
nog zien. Bij de dood van zijn broer
tekent hij bij voorbeeld het volgen
de aan:
„Hij stierf als slachtoffer van het
antisemitisme; dat door het nazis
me werd verheerlijkt en tot in het
waanzinnige logisch doorgevoerd.
En ook als slachtoffer van het
kapitalisme, dat het nazisme be
schouwde als het laatste bolwerk
tegen het rode gevaar".
Vooral dat laatste komt natuurlijk
hard bij ons aan. Niet minder hard
is zijn oordeel over de scholen, de
plaatsen waar men de Jeugd onder
wijst. HIJ schrijft:
„Tot vervelens toe werd er (op die
scholen) over de grote morele
principes gepraat, maar voor de
dagelijkse schending ervan wer
den de ogen gesloten. Uit de ge
schiedenis was zelfs maar de
vaagste verwijzing naar de wereld
om ons heen geschrapt, evenals
uit de literatuur de geringste her
innering aan eigentijdse werken.
Jonge mensen werden zoge
naamd dankzij de humaniora ge
vormd. maar het bestaan van le
vende mensen werd hun verzwe
gen. Naast de dode talen werd ons
een dode wetenschap onderwe
zen, en daarmee werd zouteloos
onderwijs zonder ruggegraat ge
vuld. De middelbare scholieren
van tegenwoordig moesten eens
weten hoe de middelbare scholie
ren (van toen) in de zeer belangrij
ke jaren werden behandeld: als
breekbare, slappe en blinde kin
deren.
Die blindheid werd in de lessen van
onze leermeesters volkomen aan
vaard en in stand gehouden. Dat
kwam niet doordat ze door angst
of voorzichtigheid verlamd wa
ren, ze waren futloos van aard, en
dat werd bewezen door de stilte
die ze na het eind van de oorlog
bleven bewaren over alle gebeur
tenissen die er de verschrikkelij
ke structuur van hadden ge
vormd. In een tijd waarin massa
graven gedolven en gevuld wer
den, spraken ze over een tijdloze
moraal. Toen de massagraven
ontdekt werden, herkauwden zij
hun onbewogen verhandelingen,
zonder ook maar enigszins in de
war te raken."
Aldus Marcel Liebman. Ik zou nog
wel even door willen gaan met cite
ren. maar beter is dit uitstekende
boekje zelf te lezen en te overwegen.
Marcel Liebman: „Als Jood gebo
ren" (Een Joodse familie in de
Tweede Wereldoorlog).
Standaard uitgeverij, Antwerpen/
Amsterdam. Omvang 190 pag. Prijs
18.50.
De Fransman Pierre Accoce en de
Zwitser Pierre Rentchnick hebben
een ziektegeschiedenis geschreven
van bekende staatslieden uit de
twintigste eeuw: Roosevelt. Eisen
hower. Kennedy. Johnson. Nixon,
Hitler. Mussolini. Churchill. Sala-
zar. Franco. De Gaulle. Pompidou.
Stalin. Chroesjtsjow, Brezjnew,
Tsjoe En-lal en Mao Teneur van het
boek is dat de beschreven heren op
bepaalde momenten te ziek waren
om belangrijke beslissingen te ne
men. maar dit niettemin deden. Bij
gevolg kan men zich afvragen hoe
de wereld er had uitgezien als de
heren gezond waren geweest wat
niet zo'n erg vruchtbare gedachte
is.
We komen te weten dat Nlxon een
dwangneuroticus was. Staiin, Chur
chill. De Gaulle, Elsenhower en
Roosevelt leden aan arteriosclero-
se. Mussolini had neurosyfllls en
Kennedy was een nier- en ruglijder.
De beide auteurs gaan ln op de
verantwoordelijkheden van de be
handelende geneesheren ln verband
met het staatsbelang, of zelfs ln
verband met het belang van de hele
wereld. Het boek leest vlot. al heb
ben de auteurs af en toe uitweidin
gen die gevoegelijk overgeslagen
kunnen worden.
De schrijvers menen dat de medici
in feite de bevoegdheid zouden
moeten hebben om regeerders op
medische gronden af te keuren. Dat
zou een staatsbelang dienen. De
vooronderstelling is daarbij dat ge
zonde staatslieden het algemeen
belang beter dienen dan zieke. Af
gezien daarvan is het duidelijk dat
mensen als Hitler en Stalin zich niet
hadden laten wegsturen door hun
huisarts. Er zijn dus wel een paar
vragen, die de auteurs zelf oproe
pen, maar onbeantwoord laten.
Bijvoorbeeld: Wie controleert de
controleurs? (In dit verband de
artsen)
En verder: Wat heet ziek in verband
met politieke beslissingsbevoegd
heid? Wanneer is' b.v. Amin ziek?
Als hij verkouden is?
En tenslotte: De geschiedenis zal
voorbeelden genoeg hebben van
staatshoofden die door hun ziekte
hun land in gevaar hebben ge
bracht. Maar het omgekeerde ls ook
mogelijk. Het ls b.v. denkbaar dat
het regime van Franco draaglijker
was toen de oude man ziek was, dan
toen de generaal gezond was.
Daarom blijft het door Accoce en
Prentchnick gesignaleerde pro
bleem nog wel bestaan, maar hun
verhaal komt niet uit boven het
niveau van de „neus van Cleopatra"
Niettemin een grappig boek, met
veel eigentijdse historische bijzon
derheden.
P. Accoce en P. Prentchnick: „Zie
ken aan de macht" Ultg. H. J. W.
Becht, Amsterdam. Omvang 242
pag. Prijs 24,50
De vicieuze cirkel
Deze roman over de schrijnende toe
standen aan „Paramaribo's water
kant" is het eerste boek van de nu 75-
jarige Tonko Tonckens in Siddebu-
ren. Opmerkelijk dat het zolang heeft
geduurd want Tonko schrijft al vanaf
zijn twaalfde jaar. Acht boeken had
den aan „De vicieuze cirkel" vooraf
kunnen gaan, maar die manuscripten
verhuisden naar de vuilnisbak, om
dat de schrijver geen zin had met zijn
geesteskinderen te gaan leuren bij
uitgevers. Dit boek speelt ln de jaren
1930-1950 en is volgens de flap van a
tot z waar gebeurd. De gedachte
drong zich bij me op dat de figuur van
Flippie Struiken, die het van straat
schoffie brengt tot tweede stuurman,
sterk autobiografische kanten heeft.
Tonko Tonckens woonde vele Jaren
in Suriname. Vandaar dat hij zich
typeert als „een kind van dat prachti
ge land en van zijn door de geschiede
nis zo zwaar geteisterde bevolking".
„De vicieuze cirkel", Tonko Ton
ckens, uitgeverij T. Wever B.V. Fra-
neker, 253 blz, prijs 22,50
O
O
«W
..VI
De Arbeiderspers heeft een erg
fraaie uitgave van Baron von
Müunchhausen" verzorgd.
Terecht schrijft de uitgever dat de
ondertitel van dit boek een goede
samenvatting is van dit tijdloze
boek, dat iedereen op de een of
andere manier wel eens gelezen of
gehoord moet hebben.
De ondertitel luidt: „Wonderbare
reizen te land en ter zee, veldtoch
ten en vrolijke avonturen van de
baron von Münchhausen, zoals hij
deze in de kring zijner vrienden met
de fles onder handbereik zelf pleegt
te vertellen".
Strikt genomen had er best mogen
staan „te land, ter zee en in de
lucht". De auteur die voor de tekst
van het boek tekende, was Gott
fried August Burger. De Nederland
se vertaling is van Jeroen Brouwers.
Bijzonder vermeld mogen worden
de illustraties van William D. Kuik.
Het boek is fraai gebonden en heeft
een flink formaat.
Gottfried August Bürger: „Baron
von Münchhausen". Uitg. De Ar
beiderspers
Amsterdam. Gebonden en fraai
geïllustreerd. Omvang 192 pag.
Prijs 29,50.
door Jelle Jan Kllnkert
Een student medicijnen die
tijdens zijn studie een marx
istisch getinte geschiedenis
van de medische opleiding
gaat schrijven die zul Je
niet gauw tegenkomen. Jaap
Goudsmit ls er zo een en het
resultaat van zijn werk ver
scheen onlangs onder de ti
tel „Anderhalve eeuw dokte
ren aan de arts" bij de SUA
(Socialstlese Uitgeverij Am
sterdam).
In een achttal hoofdstukken, elk
voorzien van een Indrukwekkende
notenlijst, beschrijft Ooudsmlt in
chronologische volgorde de geschie
denis van de medische opleiding
vanaf het begin van de negentiende
eeuw tot nu toe. De invloed van de
geneeskundige wetten van 1865
komt aan de orde. de Eerste Wereld
oorlog de crisis van de Jaren dertig,
do Jaren na Eerste Wereldoorlog we
reldoorlog. de turbulente Jaren zes
tig en het laatste decennium
De auteur kijkt uiterst kritisch te
gen de geschiedenis van de medi
sche opleiding aan. En het feit dat
hij dat doet ls op zichzelf belang
rijk. Het ligt ln een lijn die ook
bleek uit het boek dat Festen
schreef ter gelegenheid van het 125-
Jartg bestaan van de Maatschappij
Oeneeskunst ln 1974. Die lijn ls: een
herwaardering van de geschiedenis
van de arts in Nederland
Tot voor kort werd dit verleden
door medici uitsluitend door een
roze bril bekeken. De Jaarreeks van
KNMO-voorzltters leverden daar
sprekende en soms lachwekkende
voorbeelden van alle activiteiten
van medici werden beschouwd als
uitgevoerd In het belang van de
volksgezondheid. Ja. blJngMlt loute
re naastenliefde en twist of onenig
heid binnen de professie scheen niet
voor te kunnen komen
Zoals gezegd is er een nieuwe Ujn ln
de geschiedschrijving ontstaan een
meer realistische Ik denk dat dit
een rechtstreeks gevoft ls van de
veranderende en daardoor onzekere
positie waarin de arts op dit mo
ment verkeert Als de samenleving
hem anders gaat bekijken dan
wordt de arts gedwongen ook an
ders tegen zichzelf en zijn ge
schiedenis aan te kijken.
Dit alles betekent niet dat er op de
geschiedschrijving van Goudsmit
geen kritiek te leveren is. Integen
deel. En om maar meteen het be
langrijkste te noemen: zijn boek
lijdt sterk aan een simplificerende
kijk op de werkelijkheid, die het
marxisme kan meebrengen. Marx
zelf kijkt ons vanaf de achterflap
dreigend aan. dus we kunnen het
wel verwachten; desondanks viel
het me niet mee: het terugbrengen
van al het gedrag van de overheid
tot voortkomend uit de wensen van
de ondernemers en bankiers; ai het
handelen van de KNMG zien als
eigenbelang, eventueel gekoppeld
aan het belang van voornoemde on
dernemers.
Dit alles in het bekende spraakge
bruik met termen als „wurggreep",
„het belang van de bevolking" dat
door overheid en medici stelselma
tig over het hoofd wordt gezien, en
niet te vergeten de „strijd van stu
denten en arbeidersbeweging".
Tegenover de tot nu toe veel gehan
teerde Idealistische geschiedschrij
ving stelt Ooudsmlt dus zijn mate
rialistische: de economische onder
bouw diteert de ontwikkeling van
de medische opleiding. Het gevolg
is dat lezing van het boek het
vreemde idee geeft dat alles ln de
afgelopen anderhalve eeuw hele
maal verkeerd en steeds slechter ls
gegaan: steeds minder opleidings
plaatsen. steeds minder geld. onder
zoek. slecht onderwijs, noem maar
op
Dit alles ln schrille tegenstelling tot
het belang van de bevolking, die in
Goudsmits visie gebaat is bij zoveel
mogelijk artsen de vraagtekens
die ik daarbij zet. zal ik nu niet
uitwerken
Toch weet leder weldenkend mens
dat de gezondheidstoestand van de
bevolking van Nederland de laatste
anderhalve eeuw zeer sterk ls voor
uit gegaan de gemiddelde leeftijd
steeg van plm 35 tot plm. 70 Jaar.
Dat heeft die steeds slechtere oplei
ding kennelijk niet kunnen voor
komen
Mij brengt dat tot de conclusie dat
Goudsmits geschiedenis even ver
van de waarheid is als de roze-bril-
verhalen uit het verleden. De werke
lijkheid ls ingewikkeld, in elk geval
veel ingewikkelder dan Goudsmit
suggereert.
Dat economische factoren van in
vloed zijn op de medische opleiding
is bulten kijf. Maar daarnaast zijn
er andere: ontwikkelingen in de me
dische wetenschap zelf, een plotse
ling optredende charismatische lei
dersfiguur. de democratiseringsbe
weging. bepaalde elementen uit de
gezondheidstoestand van de bevol
king.
Het lijkt me dat Ooudsmlt zelf hier
ook mee gezeten heeft, vooral in de
meer recente tijdvakken. Misschien
dat het hem daarom niet gelukt ls
om zijn stof goed te organiseren. De
enige lijn ln zijn boek ls de chrono
logie: verder wordt de lezer bedol
ven onder een zeer grote maar onge
ordende hoeveelheid gegevens.
Kortom, als beschrijving van de ge
schiedenis van de medische oplei
ding acht ik Goudsmits poging niet
geslaagd. Ik heb desondanks wel
grote bewondering voor de hoeveel
heid materiaal die de auteur ver
werkt heeft; wellicht maakt dit het
boek als naslagwerk voor belang
stellenden bruikbaar. En bewonde
ring verdient ook het feit dat het
Goudsmit gelukt ls gewoon anders
tegen de geschiedenis aan te kijken;
dat is. zeker in medische kringen,
moeilijk genoeg.
Jaap Goudsmit: anderhalve eeuw
dokteren aan de arts, geschiedenis
van de medische opleiding in Ne
derland. S.U.A., Amsterdam, 1978.
236 pag.. prijs: 17.-.
Wie zoekt naar alternatieve wegen
om gezondheid te bereiken kan een
nieuwe wegwijzer tegemoet zien. H.
Göre verrijkte de toch al florerende
markt met een boek onder de titel:
De natuur geneest.
Een boek over de natuurgeneeswij
ze. Hieronder worden al die behan-
delings- en geneesmethoden ver
staan. die ziekelijke stoornissen
trachten te voorkomen of genezen
door ondersteuning van de genees
kracht die in ieder menselijk orga
nisme aanwezig is.
De auteur hanteert een brede op
vatting van deze geneeswijze: hij
beperkt zich niet tot behandelingen
die uitsluitend gebruik maken van
de „grote gaven der natuur": aarde,
lucht, zon en water. Ook de homeo
pathie, de biochemie (d.i. de genees
wijze die gebruik maakt van twaalf
anorganische zouten) en allerlei
therapeutische methoden worden
behandeld.
Het boek is als volgt opgezet: een
algemene inleiding over de natuur
geneeskunde; nlet-allopathische ge
neesmethoden; de vier-eenheid zon.
lucht, aarde, water; een uitgebreide
beschrijving van geneeskrachtige
kruiden, compleet met 50 illustra
ties. waarvan 37 in kleur, regels voor
eten en drinken, verschillende kuur-
methoden, een lijst van kuuroorden
en tenslotte een ABC van de meest
voorkomende ziekten: van aam
beien tot zweetvoeten wordt op na
tuurgeneeskundige wijze oorzaak
en therapie behandeld.
Wie in deze geneeswijze geïnteres
seerd is kan in dit boek een grote
hoeveelheid goed gebrachte infor
matie vinden; het heeft het in zich
een handboek te worden. Belang
rijk pluspunt daarbij is, dat de au
teur zich bescheiden opstelt: de na
tuurgeneeswijze wordt niet als een
nieuw medisch evangelie gepresen
teerd en Görz hoedt zich ervoor
overspannen verwachtingen te
wekken.
Vooral daardoor komen naar mijn
gevoel de goede kanten van deze
geneeswijze heel overtuigend over.
Daarbij doel ik vooral op de nadruk
die gelegd wordt op, ik zou haast
zeggen, een nieuwe levensstijl, ge
zond en bescheiden leven, overdaad
schuwend, bewust van de mogelijk
heden van het eigen lichaam en
genietend van alles wat de aarde
biedt.
H. Görz: De natuur geneest
Uitg.: Luitingh, Laren. Prijs 39,50
Rugklachten, hartinfact. slaap
stoornissen en hoge bloeddruk. Wel-
vaarts- of beschavingsziekten wor
den ze wel genoemd, omdat de be
langrijkste oorzaak ervan ligt in de
levenswijze van de mensen in onze
welvarende en beschaafde samenle
ving. Het is dan ook niet verbazend
dat deze aandoeningen veel voor
komen.
Een paar cijfers: één op de drie
mensen heeft af en toe rugklachten,
één op de vijf volwassenen heeft een
te hoge bloeddruk, hart- en vaat
ziekten vormen een zeer belangrijke
doodsoorzaak en minstens twee
procent van de Nederlanders ge
bruikt regelmatig slaapmiddelen.
Onlangs verschenen bij uitgeverij
Elsevier vier boekjes die elk een van
deze welvaartsziekten behandelen.
Ze vormen het begin van een nieu
we serie die onder de titel „Spreek
uur Thuis" verschijnt. Het zijn ver
talingen van een oorspronkelijk in
het Duits verschenen gelijknamige
serie.
Van deze eerste vier delen valt veel
goeds te zeggen. Ze zijn duidelijk
geschreven en systematisch opge
zet. Ze bieden in kort bestek veel
informatie over voorkómen, ooiza
ken, daignose en eventuele thera
peutische mogelijkheden.
Bovendien wordt ruime aandacht
besteed aan de levensmogelijkhe
den die iemand met hoge bloeddruk
of na een hartinfarct nog over heeft.
Ik denk daarbij bij voorbeeld aan
het deel over taboes en angsten
rondom seksualiteit na een hartin
farct.
Eigenlijk zeggen de vier deeltjes
steeds over elk onderwerp wat alle
maal in een gesprek tussen arts en
patiënt ter sprake zou moeten ko
men of uitgelegd zou moeten wor
den. Dat dat om allerlei redenen
niet steeds gebeurt in zo'n gesprek
is jammer; deze boekjes kunnen dit
corrigeren en tevens een basis leg
gen voor de patiënt om gericht vra
gen te stellen.
De tekst is niet altijd eenvoudig. Er
worden nogal wat moeilijke woor
den gebruikt die niet altijd tijdig
worden uitgelegd. Daar staat tegen
over dat de vertaling uit het Duits
erg goed is.
In de serie Spreekuur thuis, uitg.
Elsevier, Amsterdam, verschenen
tot nu toe: H.P. Wolff: Hoge bloed
druk (101 p); D. Langen: Slaap
stoornissen (85 p); C. Halhuber,
MJ. Halhuber: Hartinfarct (132 p);
K. Zauner, A. Göb: Rugklachten
(122 pi. Prijs: 14,90 per deel.
„UFO" is de afkorting van „uniden
tified flying object", of „niet-ge-
ïdentiflceerd vliegend voorwerp".
Sedert de rage omstreeks '50 in de
VS begon, is de wereld bij vlaagjes
in de ban van UFO's, die in de
verhitte fantasie vaak worden voor
gesteld als „vliegende schotels", of
de voertuigen waarmee vreemde be
schavingen uit het heelal de wereld
bezoeken.
Praktisch gelijktijding zijn er twee
boeken verschenen die de pretentie
hebben werkelijkheid en fictie
(enigszins) te scheiden. Hans van
Kampen schreef „UFO's boven de
lage landen". Op de omslag wordt
ten onrechte gesproken van „op
zienbarende onthullingen", want er
zijn geen onthullingen, laat staan
opzienbarende.
De meeste onbegrepen verschijnse
len zijn terug te voeren tot vogels,
vliegtuigen, kunstmanen, weerbal
lons, licht- en luchtspiegelingen,
toevallige samenloop van atmosfe
rische omstandigheden, poollicht,
effecten die grappenmakers weten
te bereiken, en verder wat de men
selijke suggestie daar allemaal aan
kan toevoegen.
Van Kampen heeft ondanks de hol
heid van zijn onderwerp toch nog
ruim 200 pagina's volgeschreven,
maar zijn taal is vaak verre van
helder.
Dan hebben Koert Broersma en
Arie de Snoo het een tikkeltje beter
gedaan. ZIJ schreven „UFO's (Waar
nemingen boven Nederland en Bel
gië). en bedienden zich van een rus
tiger taal. In beide boekjes worden
geruchtmakende gevallen beschre
ven en tot nuchtere proporties te
ruggebracht.
Vanzelfsprekend blijven er altijd
dingen over die op het eerste ge
zicht vreemd lijken, en waarvoor
geen verklaring aanwezig is. De
boekjes zijn duidelijk voor liefhel£
bers.
Hans van Kampen: „UFO's bovej
de lage landen". Uitg. De Kerf,
Bussum. Omvang 215 pag. GeïlliL
streerd. Prijs 24,90.
Koert Broersma en Arie de Snoi
„UFO's (Voorwoord van kolonel 1
J. Creemers). Omvang 146 paft»
Uitg. HoUandia. Baarn. Geïll^tè
I
streerd. Prijs 17,50.
Mystieke romantiek
Voor hen, die romantiek in een mys
tieke sfeer waarderen, is er de nieu
we roman van de Engelse schrijf
sters, Catherine Marchant: KATE.
Het ls het uitzonderlijke gegeven
van een mannengemeenschap in
een afgelegen landhuis in het ruwe
grensgebied van Schotland en Nort
humberland.
Een aantrekkelijk meisje, dat een
teleurstelling achter de rug heeft,
gaat er als secretaresse werken bij
Maurice, een talentvol schrijver,
maar gehandicapt door polio en
daardoor een afhankelijk en verbit
terd mens.
Hij Is één van de twee broers, de
ander is „de grote kerel". Logan, die
deze eenzijdige familie financieel in
stand houdt. Dan schuifelen er nog
drie schimmigz oude ooms rond,
een in zichzelf gekeerde butler en
nog twee bedienden.
Zij allen geven een onwerkelijke
sfeer aan een aparte leefgemeen
schap. waarin de onbevangen Kate
geleidelijk met verborgen spannin
gen ln de groep kennismaakt. Gege
vens te over voor een vreemd ver
haal. met zowel een catastrofaal als
een romantisch einde. Andermaal
een „Marchant" met talent ge
schreven.
Catherine Marchant (pseudoniem
Catherine Cookson): Kate.
Uitg. Zuid-Hollandsche Uitgever
smaatschappij, Amsterdam-Brus
sel. Prijs 29,50.
In Zaltbommel gaan ze maar do(
met die boekjes over hoe het vro<
ger was. rondom het begin van dezi
eeuw, toen van alles overal „ansicl
ten" werden gemaakt, verzondei
en gelukkig ook wel bewaard. Sag
zijn al zo'n duizend boekjes ve
schenen over noem maar een sta *h
of een dorp, en over molens, kast»
len, stations, paarden-, stoom- e di
electrische trams en nu is er oo
een over kermis, circus en variét4>tt<
Niet iedereen ging, toen naar di hu
tenten en kramen, maar wie er w< lizi
van mochten genieten voelen vas
weer een warme, een beetje opwinnrr
dende. of melancholische, nostalgifck<
aanwaaien als ze de draaimolen, d
zweef, de rodelbaan, de barokk
stoomcarrousel weer zien. de poffer
tjes en oliebollen weer menen b
ruiken, en de knallen van de kop
van jut nog eens nahoren. tle
Je had dansende beren en aapjes oj
straat, dikke dames en lilliputter hu
in de tenten, wonderlijke toeren l^n
de paardespullen. Het leven wafe ti
één week in het jaar. of in ééldei
voorstelling, helemaal anders. Nlef
gewoon meer.
H. W. Kekes uit Leeuwarden heel
al die herinneringen niet los kunnei )b<
laten. Uit zijn verzameling ansicht gii
kaarten, foto's, prentjes, biljettei irt
advertenties aangevuld uit and» n 1
re archieven zijn honderdveerti
afbeeldingen gekozen. Van de ket m
mis dus. van circussen die we had
den. of die hier kwamen, van varié
téartisten en nummers die al, o
Juist niet, vergeten zijn. Er zijn we
wat vaag geworden reproductie
bij, en volledig kan zo'n boekje uiQte
teraard niet zijn. Maar de herinne -
ringen worden weer levend, ooi
door de korte, prettige bijschriftei
van de samensteller, die duidelijl
een liefhebber is, en weet waarove
hij schreef.
Ber Hulsinf
boo
121
:fboi
d(
Kermis en Circus in beeld, van
W. Keikes uitg. Europese Biblii
theek, Zaltbommel. 140 illustn
ties, prijs 29.90
Een atoomonderceeër vol gehard»
mannen vaart onder de Noordpool
Niemand mag dat weten, maar op
een gegeven moment moeten vin
jonge vrouwen van een vlot worden
gered. Toevallig weten die wat zeel
lui. die maandenlang geen contacj
hebben gehad met leden van hel
zwakke geslacht, toekomt. Voeg ej
wat moorden en Russen aan toe efl
andermaal is een nieuwe roman aan
de tientallen produkties van dl
man die eens als oorlogsverslagg«
ver in Rusland vertoefde, toegei
voegd. Samen tellen zijn werken al
meer dan 25 miljoen exemplarenj
Heinz G. Konsalik „Het vrouwen
schip". Uitgave Elsevier Boekerij!
22,50, 240 blz.
