Oud naast nieuw in Heusden
d
Tekening van een lezer
Brabants vestingstadje krijgt Europese onderscheiding
ouw
KONINGIN
JULIANA
DOET
TROONSAFSTAND!
Waarom en wanneer
Ie
iventeling (1)
Commentaar.
wenteling (2)
lïlouwen komen bij branden om
Weer graf ontdekt
in Mariënberg -,
even de oren opzetten
baby twijgje
laatste keer
waterverf
zieke koning
^INSDAG 6 DECEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
leli
ie "An de vakcentrales FNV en
wordt erover gedacht voor
aanvullende looneisen te stel-
verband met het ombui-
j" beleid van het kabinet. In een
di t opwelling kun je je afvragen
bei it de vakbondsleiders soms in
)l is geslagen na de botsingen
eu roriêe w^ek met het kabinet,
ng van loonkosten is nu exact
aatste waaraan de Nederland-
economie behoefte heeft. Er
echter veel redenen om het
bij deze eerste opwelling te
sit vakcentrales motiveren een
Uir luele aanvullende looneis met
3at<erke stijging van gemeentelij-
isten en met de dreiging van
feigen risico voor verzekerden
tei t ziekenfonds. Deze lastenstij-
it i n zouden veroorzaken dat tal
wo verknemers beneden de grens
s modaal (30.000 gulden inko-
volgend jaar hun koopkracht
ehandhaafd zien, maar zullen
lalen. De aanvullende looneis
us nodig kunnen zijn, om de
rivj telling „nullijn voor de koop-
is jit" te verwezenlijken. Ook
abinet hanteert deze doelstel-
sterker nog dan de vakbewe-
heeft het kabinet uitgespro-
dat het niet gewenst is de
jnemers voor jaren achtereen
[er te laten matigen dan de
J) fraag is nu of het verwezenlij-
van deze doelstelling, zoals
abinet heeft voor de sanering
de nationale boekhouding een
:lijke koers uitgezet met Be-
1 '81, en die koers staande ge-
j,en, ondanks druk vanuit het
ment en ondanks verzet van
schappelijke organisaties als
beweging. Vorige week al
iteerden wij dat het kabinet.,
de indruk wekt een harde
>ntatie met maatschappelijke
lisaties als de vakbeweging.
week al constateerden wij
iet kabinet thans de indruk
een harde confrontatie met
:happelijke organisaties niet
weg te gaan om de uitgezette
Q)S te realiseren.
.^s dient de vraag zich aan of
verstandig is met dit beleid op
e vijze onveranderd door te
J. Het kabinet kan menen dat
^vakbeweging een kabinet van
huidige partijpolitieke samen-
f|lng van meet af aan niet erg
lig gezind is geweest, en dat
n alve een botsing met deze vak-
3r vging nog niet bewijst dat de
a nleving niet te winnen is voor
es tgezette koers van Bestek '81.
e redenering gaat echter niet
)or de langere overheden. Het
Ok voor het kabinet een veeg
Kzijn dat de bezieling achter
k '81 blijkbaar niet is overge-
a tt naar de gemeentelijke be-
rders. Een ander signaal wordt
rmd door twee van elkaar on-
:u^tkelijke opiniepeilingen die
lie week in het nieuws kwa-
geïnterpreteerd door de vakcentra
les, thans opweegt tegen de nadeli
ge gevolgen van een aanvullende
looneis. De houding van FNV en
CNV is kenmerkend voor een van
de belangrijkere oorzaken van de
economische impasse: de afwente
ling. Nieuwe lasten, die de rege
ring met een eigen risico bedoelt
op te leggen aan verzekerden in
het ziekenfonds, worden niet op de
schouders genomen, maar worden
afgewenteld, in dit geval op de
bedrijven en instellingen die de
hogere loonkosten moeten dragen.
Het geheel wordt nog onwezenlij
ker wanneer men bedenkt dat ook
werknemers buiten het zieken
fonds waarschijnlijk die aanvullen
de looneis zouden ondervinden, en
aldus compensatie krijgen voor
een lastenverhoging die zij hele
maal niet ondergaan.
Hetzelfde geldt trouwens voor de
gemeenten. Ook die wentelen hun
lastenstijging af. Terwijl de rege
ring zich inspant de samenleving te
winnen voor ombuigingen in uitga
ven van overheid en sociale voor
zieningen, trekken de lagere over
heden zich hiervan kennelijk wei
nig aan, en gaan rustig door met
verhoging van hun tarieven. Het is
zelfs niet onwaarschijnlijk dat in
die sterk stijgende gemeentelijke
tarieven het aandeel verwerkt
wordt, dat het kabinet aan de lage
re overheden heeft toebedeeld uit
'het ombuigingsplan „Bestek '81".
men, en die aangaven dat de coali
tiepartijen CDA en VVD bedui
dend inboeten aan gunst bij de
kiezers. Nu hebben zulke opinie
peilingen in ons staatkundig bestel
gelukkig geen enkele officiële be
tekenis. Maar een signaal zijn ze
wel.
Al meteen bij zijn start is van dit
kabinet gezegd dat het een smal
politiek 77 van de 150 Kamerze
tels en maatschappelijk draag
vlak heeft. Er was echter na maan
den kabinetsformatie praktisch
geen andere mogelijkheid. Het ka
binet heeft vervolgens een beleid
ontwikkeld en een duidelijke koers
uitgezet. Wij moeten thans vast
stellen dat die koers (nog) onvol
doende heeft aangeslagen in de
samenleving.
Boekhoudkundig heeft het kabinet
volkomen gelijk wanneer het nu
zegt dat er geen speelruimte is om
wat gas van Bestek '81 terug te
nemen. De vraag is echter of het
alternatief boekhoudkundig meer
resultaat zal afwerpen. Wanneer
het kabinet de maatschappelijke
weerstanden wil proberen te door
breken, en het slaagt daarin niet,
zijn we, vrezen we, met onze eco
nomische situatie nog veel verder
van huis. De afwenteling zal dan
hoogtij vieren. Behalve met een
nog verder in het slop geraakte
nationale boekhouding zitten we
dan bovendien met een bedorven
sociaal klimaat.
EBERGEN (ANP) Bij een kor-
irand in een dameskapsalon in
pergen is de zestigjarige me-
iw N. C. Kroon om het leven
pen.
ind, die vermoedelijk door kort
ing Is ontstaan, legde het kap-
frijf in korte tijd in as. De
woonde alleen in een etage
,t n het bedrijf. Doordat zij slecht
**~n was, kon het slachtoffer niet
meer op tijd ontkomen. De brand
heeft naar schatting voor enkele ton
nen schade aangericht.
De 77-Jarige mevrouw M. W. Veer
beek is bij een brand in haar woning
te Zelhem (bij Nijmegen) om het le
ven gekomen. De oorzaak van de
brand is onbekend. Mevrouw Veer
beek woonde eveneens alleen. Het
huis brandde geheel af.
door Barend Mensen
HEUSDEN Het in Brabant
liggende, maar eertijds Hol
landse vestingstadje Heusden
krijgt op 14 december de „In
ternationale Europa Nostra
onderscheiding" uitgereikt.
Vijf Westeuropese gemeenten
zijn bij een jurering in Londen
aangewezen als de beste be
hoeders en herstellers van
wat uit het verleden aan de
huidige generaties is toever
trouwd.
Durham In Engeland, het Zwitserse
Werdenberg, Straatsburg, Bremen en
tenslotte Heusden dat, hoewel het
verreweg de kleinste van de vijf is,
aan de top kwam. Het kreeg voor zijn
prestaties op het gebied van restaura-
Ue en renovatie namelijk het hoogste
aantal punten.
Nóg een Nederlandse stad deed mee,
Deventer. Die drong dan wel niet tot
het respectabele rijtje „medal-win-
ners" door, ze schaarde zich wel bij
Kopenhagen, Liverpool, Stockholm
en Rothenberg, aan welke steden het
certificaat van een eervolle vermel
ding werd toegekend.
Europa Nostra is een in 1963 opge
richte internationale federatie van or
ganisaties, instellingen en verenigin
gen die ernaar streven Europa's cul
turele erfenis in stand te houden en te
beschermen. Er werken honderden,
op een wijd cultureel genied actieve
verbanden in samen. Nederland is er
onder meer in vertegenwoordigd door
het ministerie van CRM en de Bond
Heemschut. Europa Nostra heeft ste
den met opmerkelijke restauratiepro
jecten opgeroepen daarvan docu
mentatie ter beoordeling in te zen
den. De Inzending van Heusden, dat
al gedurende tien jaar zichzelf aan 't
restaureren is, viel in Londen bijzon
der op, omdat in die kleine stad aan
de Bergse Maas sprake is van een
even belapgrijk als gaai stuk restau
ratie van middeleeuwse vesting- en
stedebouw.
Een kijkje op Heusdense
huisjes vanaf de gerestau
reerde stadswallen.
ten'de stadje voor ogen staat. Dat
doel is niet een openluchtmuseum te
creëren. Integendeel, met hoeveel
zorg men ook restaureert en reno
veert. voorop staat dat het stadje
voor zijn ongeveer 1750 Inwoners
en voor hen niet alleen moet blij
ven functioneren als plaats waar
goed te leven en te werken is.
M&ar wat er aan moois is, moet be
houden blijven en wat niet met Heus-
dens eigen karakter harmonieert,
moet buiten de poort gehouden wor
den. Geen projecten dus die de klein
schaligheid verstoren. Nieuwbouw?
Goed. maar dan naar aangepaste ar
chitectuur, hoe moeilijk en, met het
oog op mogelijke stijlvervalsing, hoe
gevaarlijk dat ook is.
Kerkdorpen
Vestinggordel
Wie Heusden met zijn mooie, uit 1581
daterende vestinggordel kent, zal
zich net zo over de verleende onder
scheiding verheugen als het gemeen
tebestuur dat doet. De Heusdense
'vroedschap' ziet er met recht een
waardevolle erkenning in van de be
tekenis van wat haar met het in zijn
wallen ingeklemde, nauwelijks acht
honderd bij vijfhonderd meter me-
Nu moet gezegd worden dat men in
Heusden gemakkelijk „streng in de
leer" kan zijn omdat men voor mo
derne woningbouw terecht kan in de
vijf kerkdorpen die bij de stad horen.
Dat zijn Herpt, Hedikhuizen, Hees
been, Doeveren en Oud-Heusden. In
laatstgenoemd plaatsje staat merk
waardigerwijs geen enkel oud huis.
De inwoners van de kerkdorpen en
die van de kleine buurtschap De Hoe
ve meegeteld komt de gemeente
Heusden op een zielental van 5500.
De kerkdorpers met uitzondering
van die van Oudheusden werken
voornamelijk in de landbouw. Heus
den zelf biedt met zijn scheepswerf
vijf- a zeshonderd man. een conser-
venfabriek met eenzelfde personeels
bestand en nog een twintigtal kleine
re bedrijven variërend van vijftien tot
150 man personeel, voldoende werk
gelegenheid. Er zijn zelfs meer ar
beidsplaatsen dan werkkrachten en
dus is er een inkomende pendel. In
het seizoen komen er zelfs uit België
bussen met arbeiders.
Bepaald geen openluchtmuseum dus,
maar een levend en levendig stadje,
dat op wens van zijn inwoners en zijn
bestuur zichzelf moet blijven. Van
daar het met een indrukwekkend re
sultaat bekroonde herstel van de ves
tingwerken met hun wallen, bastions,
ravelijnen en grachten. Aan de noord
kant wordt het silhouet van de stad
beheerst door drie standermolens, zo
als die vroeger ook op de vestingwal
hebben gestaan. Een is origineel en
aangekocht in België, de beide ande
re zijn volgens de oude tekeningen
'geconstrueerd en ook operationeel.
Lantaarnpalen
Opvallend in Heusden is ook dat het
moderne leven zich kennelijk uitste
kend kan afspelen in een sfeer die
doorlopend aan het verleden herin
nert. Geen moderne lantaarnpalen,
maar in stijl gehouden openbare ver
lichting. Geen asfalt of klinkers maar
kelen als plaveisel in de straten, die
nog in hetzelfde patroon liggen als op
een kaart van 1550 is aangegeven.
Prachtig getinte tuinmuren, boeien
de gevelwanden en zelfs een aange
paste en van een pannendakje voor
ziene telefooncel inplaats van het ge-
Tekeningen, bij voorkeur in liggend tor-
maat, Sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
De hervormde kerk.
bruikelijke glazen geval dat de PTT
overal elders plaatst.
De voorbeelden van tot garages, pak-
huisjes en bergplaatsen gedegene
reerde woonhuizen, die dank zij res
tauratie weer in volle luister hun wer
kelijke doel dienen, liggen voor het
grijpen. Ze zijn, evenals andere objec
ten, tot in de kleinste details onder
handen genomen. Er is geen „rijke"
architectuur, zoals bijvoorbeeld in
Enkhuizen of Hoorn Heusden be
wijst echter dat dit gemis niets be
hoeft af te doen van de schoonheid
van een oude. gerehabiliteerde stad
in haar geheel.
Een beetje tragisch is dat het ge
meentebestuur zelf zetelt in een niet
bij dit alles passend stadhuis. Vóór
tot grootscheepse stadsrestauratie
werd besloten zette men in de Jaren
vijftig een gebouw van de Delftse
school neer. dat met zijn horizontale
lijnen de verticale van de oude be
bouwing pijnlijk doorbreekt. Het
prachtige oude stadhuis werd in de
oorlog opgeblazen nadat de Duitsers
er een groot aantal mensen hadden
ingejaagd. Het kleine Heusden heeft
zwaar geleden en kent nog veel droef
heid over de toen omgekomen 434
inwoners.
Visbank
Opgeblazen werd ook de toren van de
oude kerk, waardoor twee van de vier
traveeën verdwenen. Met een zorg
vuldige restauratie van wat overbleef
en een stukje aangepaste nieuwbouw
werd de functie van het verminkte
gebouw hersteld Er is verder nog een
visbank uit 1796 te bewonderen, een
van de weinige gedateerde gebouwen
uit de Napoleontische tijd.
Wat In Heusden gepresteerd is en
wordt, zou niet mogelijk zijn als be
volking en gemeentebestuur het niet
eens zouden zijn wat betreft de staat
van hun stad. Het gemeentebestuur
voert een zeer actief beleid en heeft
ten aanzien van het kopen en verko
pen van objecten een eigen metho
diek. Dat maakt het mogelijk de ont
wikkeling te sturen, het gebruik van
de panden in de hand te houden en
ongewenste commercie buiten de
deur te houden. Het kleine Heusden
heeft grote daden verricht en blijft
daarmee bezig. Vandaar die Europa
Nos tra-onderscheiding.
MARIENBERO (ANP) De ama
teur-archeoloog W. Timmerman uit
het Overijsselse Mariënberg (gemeen
te Hardenberg) heeft maandag op
nieuw vondsten gedaan uit het meso-
lithlcum (ongeveer 9000 jaar geleden).
Op zijn land legde hij zes grafkuilen
uit dit tijdperk bloot. Daarin ontdek
te hij vijftig brandhaarden met cre-
matieresten en diverse gebruiksvoor
werpen.
ADVERTENTIE
Uleesl het deze week
allemaal in
't enige echte familie blad.
Maar het ziekenhuis moeten is
nooit leuk. maar als je behalve
ziek bovendien slechthorend of
doof bent, kan het verblijf daar
bepaald problematisch worden.
Wat er allemaal mis kan gaan en
hoe moeilijk een normale situatie
kan worden, beschrijft zo'n pati
ënte in „Omega", het maandblad
van de Nederlandse vereniging
voor slechthorenden.
De problemen begonnen al op
het moment dat ze in een van de
dertien bedden op de zaal stapte:
„Mijn overbuurvrouw begon te
gen mij te praten, en ik verstond
er niets van. „Het spijt me. ik kan
u niet verstaan", zei ik. „Ik ben
slechthorend en draag een paar
kunstoortjes, maar als u van die
afstand tegen mij praat kan ik
nog niet verstaan wat u zegt".
Toen was het gesprek afgelopen.
De eerste dag was er een van
puur Isolement, buiten het con
tact met de verpleegsters".
Die ..kunstoortjes'' had ze
's nachts natuurlijk niet nodig en
dus lagen die dan op het nacht
kastje. Er lag een kaart met de
aantekening „slechthorend" in
een bakje aan het voeteneind,
zodat het personeel toch wel op
de hoogte was. „Opeens stonden
er twee verpleegsters aan mijn
bed. Ze vroegen mij iets. „Wacht
even", zei ik, „even mijn oren
opzetten Toen hoorde ik dat ze
tegen mij fluisterden, maar wat?
„Het is zo donker", zei ik, „ik kan
Jullie lippen niet zien". Daarop
schenen zij met een zaklantaarn
op hun gezicht, maar dat was
zo'n lachwekkend gezicht, dat
liplezen nog onmogelijker werd.
Ten slotte vroeg ik, terwijl lk
mezelf realiseerde dat ik toch
niet zo goed kon liplezen als lk
zelf had gedacht, of ze wilden
opschjrijven wat ze zeiden. Dat
deden ze. „Kunt u niet slapen?"
stond er op het briefje, het resul
taat van minutenlang gehannes".
Een derde pijnlijke toestand
deed zich voor in de röntgenka-
mer. De patiënte vroeg de dokter
van tevoren te zeggen wat er van
haar verwacht werd. maar de
dokter vergat zelf te vertellen dat
hij „niet ademhalen" zou gaan
vragen. Zo'n man staat in eën
soort hokje, moeilijk te zien en
helemaal niet te horen in dit ge
val. en voor een slechthorende is
er maar weinig verschil tussen
'niet' en 'diep' ademhalen. Het
gevolg was dat er diep in plaats
van niet geademd werd. en dat de
dokter boos was. 'Spijt me dok
ter", zei de patiënte lachend. „Ik
heb u van tevoren gewaar
schuwd. maar u leert nog wel met
slechthorenden omgaan als ik
hier maar vaak genoeg kom".
Twiggy, eens het broze, breek
baar-dunne fotomodel wier
broodmager lijfje talloze meis
jes en jonge vrouwen als ideaal
voor ogen stond, is moeder ge
worden. Ze kreeg een dochter en
niet eens zo'n magere, want de
baby weegt ruim zes pond.
„Twijgje" en haar eega, de Ame
rikaanse acteur Michael Whit
ney, hebben nog geen naam voor
hun dochter bedacht.
Voor de laatste maal heeft de
aftredende Japanse premier zijn
december-tantième van 2'/>
maand salaris in ontvangst geno
men. net als de rest van de 1,1
miljoen ambtenaren van Japan
Voor de gewone man betekent
dat iets minder dan vijfduizend
gulden, voor de ministers een
kleine dertigduizend gulden, en
voor de premier veertigduizend,
wat in yens uitgedrukt 3,9 mil
joen yen voor Fukuda natuur
lijk veel meer lijkt. En misschien
krijgt de scheidende premier'
daar nog wel een gouden hand
druk bij.
Na twee weken met zijn berijder
in de uitgestrekte wouden van
Rhodesië te hebben doorge
bracht kwam het paard te voor
schijn: egaal bruin van vacht, zo
als het véértien dagen tevoren
van zijn standplaats vertrokken
was. Geen wonder? Juist wel,
want het dier is eigenlijk wit en
het was maar de vraag of de verf
zou houden. Samen met nog elf
paarden was het dier een tijdje
geleden bij een onderdeel van het
Rhodesische regeringsleger gear
riveerd. Een cadeau van een Zui-
dafrlkaanse groep die zich
„vrienden van Rhodesië" noemt,
waar de ontvanger echt blij mee
was. Behalve toen bleek dat de
paarden stuk voor stuk wit wa
ren. want ze moesten Ingezet wor
den bij het opsporen van guerril
lastrijders Een wit paard valt
nogal op en dus besloot de leger
leiding de dieren een donker
kleurtje te geven. Maar hoe?
Schoensmeer zou niets uithalen,
daarvan was men al gauw over
tuigd. Eén regenbui en het bruin
zou er af zijn. Alle schoonheidssa
lons in Salisbury samen waren
niet in staat ook maar één water
vast verfje te leveren, en dus gin
gen een paar militairen zelf met
diverse soorten haarverf aan de
slag. Ze mengden en roerden, en
smeerden met het uiteindelijke
resultaat zes paarden van onder
tot boven in. Toen de proefdieren
eenmaal goed droog, waren, ble
ken er twee zachtgeel, drie oranje
en de zesde felrood uitgevallen te
zijn. Waterverf dus, om met Wil
lem Parel te spreken. Na nog et
telijke malen afboenen, mengen,
smeren en weer afboenen kregen
de paarden een nootkleurige verf
op het lijf, die eindelijk bestendig
schijnt te zijn.
Een zieke koning is geen gewone
zieke en dat laat hij merken ook.
zeker als hij koning Chaled van
Saoedi-Arabië heet. Deze (64-jarl-
ge) koning heeft onlangs 37 da
gen voor een hartoperatie in het
ziekenhuis van Cleveland (in de
Amerikaanse staat Ohio) gelegen
en daar is nu een tamelijk lijvig
rapport over uitgekomen De ko
ning lag er natuurlijk niet op een
zaal. Zelfs niet in een dure kamer
alleen. maar hij had er een hele
afdeling met achttien kamers,
waarin 36 bedden. Al die kamers
waren nieuw ingericht en voor
zien van (door de koning betaal
de) vaste tapijten. Plaatselijke
musea hadden schilderijen uitge
leend en de vorst had de beschik
king over rechtstreekse telefoon-
en telexverbindingen met zijn
land. Bijna alle achttien kamers
werden bezet door een deel van
's konings vijftig man sterke ge
volg en tot driemaal toe heeft een
vorst een echt Arabische maal
tijd met in hun geheel gerooster
de schapen laten aanrukken.
Daar moest het ziekenhuisperso
neel voor zorgen, dat toch al de
handen vol had aan de verzor
ging van het hoge gezelschap. De
tientallen Arabische en Ameri
kaanse bewakers hielden iedere
buitenstaander op een afstand
(zo werd ook een dame die de
koning gratis „haar persoonlijke
diensten' aanbood, teruggewe
zen). maar behalve dat soort za
ken viel er nog genoeg te doen.
De vele overuren werden grif be
taald, net als de talloze zeer roya
le bestellingen die de koning en
zijn gezelschap plaatsten om zich
het ziekenhuisleven te veraange
namen. Beide partijen zijn
achteraf volkomen tevreden. Het
ziekenhuis heeft nog nooit een
betere klant gehad. Er zullen ook
wel niet eerder zoveel patiënten
geweigerd zijn wegens plaatsge
brek. doordat één patiënt zoveel
bedden in beslag nam.
Babysitter Zo'n vijftiendui
zend Amerikaanse soldaten heb
ben het privé te druk voor het
leger. Ze hebben geen man of
vrouw, maar wel een kind en
moeten daar zo vaak op passen,
dat de legerleiding ze voor de
keus gesteld heeft: óf gauw voor
hulp zorgen, óf ontslag. „Als er
plotseling iets gebeurt kunnen
we niet hebben dat het hele leger
aan het babysitten is." zegt luite
nant-generaal Dewitt 8mith
Gespuugd Op een station in
Tokio is een man onder de trein
gekomen, doordat hij zijn even
wicht verloor. De man raakte uit
balans toen hij vanaf het perron
op de rails spuugde.
Mondovisië Ter gelegenheid
van het Jaar van het kind (1979)
gaat de VN-organisatle Unesco
een televisieprogramma maken,
waaraan zeven staatshoofden
meewerken. In deze 'mondovlsle-
ultzending' zullen de presidenten
Carter (V8). Brezjnew (Sowjet-
Unle). Tlto (Joegoslavië), Giscard
d'Estaing (Frankrijk), Kaoenda
(^ambia), Perez (Venezuela) en
koning Bhoemibol (Thailand) te
zien en te horen zijn.
Spijkerbroek Duizenden
echt Amerikaanse spijkerbroe
ken worden (voor ruim 150 per
stuk) in een aantal Oostduitse
fabrieken te koop aangeboden.
De Oostduitse regering heeft ze
uit Amerika laten halen nadat de
arbeiders geklaagd hadden dat
ze nooit es aan een originele
Amerikaanse broek konden
komen.
