Dirigent Kondrasjin wil
niet terug naar Rusland
Johan Anthierens: een
man met een mening
i
Theo van
Hoytema
Dieven bestelen Sint
Verblijfsvergunning in Nederland gevraagd
Onvergetelijk
lithograaf
Vlamingen dragen minderwaardigheidscomplex als boch
Nieuwe boeken
nu handiger
dan ooit
overzichtelijk en.,
veruit het GOEDKOOPST
tot 1 januari 1980
Nieuwe hoop
TV COMMENTAAR
DINSDAG 5 DECEMBER 1978
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Russi
sche dirigent Kirill Kondras
jin die zaterdag in Den Haag
het laatste van een serie con
certen met het Concertge
bouworkest dirigeerde, wil
niet terugkeren naar de Sow-
jet-Unie. Hij heeft zondag de
Amsterdamse Vreemdelin
gendienst om *een verblijfs
vergunning verzocht met als
motief zijn artistieke vrijheid
volledig te kunnen beleven."
De thans 64-jarige Kondrasjin ls door
de poliUe voorlopig op een geheim
adres ondergebracht. Hij wenst geen
nadere verklaring aan de pers al te
leggen. Van de zijde van het Concert
gebouworkest deelde men ons mede
dat Kondrasjins vrouw die zoals
wij vorige week reeds meldden hem
steeds op-zijn buitenlandse reizen
vergezelde, vermoedelijk wel naar de
8owjet-Unie is teruggekeerd.
Het echtpaar heeft drie kinderen die
daar wonen. Maandagochtend heb
ben vertegenwoordigers van het Con
certgebouworkest. zoals gebruikelijk
met artiesten en hun begeleiders, me
vrouw Kondrasjin naar Schiphol ge
bracht. Zij zijn met haar tot aan de
douanecontröle meegegaan en niets
wijst erop. aldus deze zegslieden, dat
zij de voorgenomen terugreis niet
heeft aanvaard.
Verrassing
Het dagelijks bestuur van het Con
certgebouworkest voor wie de beslis
sing van Kondrasjin als een volko
men verrassing kwam. heeft de wens
uitgesproken dat de verhouding van
Kondrasjin met het orkest zo onge
stoord mogelijk gehandhaafd kan
blijven.
Juist vorige week werd bekendge
maakt dat Kirill Kondrasjin naast
Bernard Hal tink tot vaste dirigent
van het Concertgebouworkest was
benoemd. Hij trad al sinds 1968 regel
matig met het orkest op, en werd in
1975 benoemd tot vaste gastdirigent.
Kirill Kondrasjin werd in 1914 gebo
ren en begon op zesjarige leeftijd met
pianolessen. Hij studeerde daarna di
rectie aan het conservatorium van
Moskou. Het eerste orkest dat hij
dirigeerde was dat van het Stanis-
lawsky-theater in Moskou. Na een
periode bij de Kleine Opera in Lenin
grad. werd hij in 1943 belast met de
leiding van het belangrijkste Russi
sche operatheater, "het Bolsjoi-thea-
ter.
Sinds 1960 legde hij zich geheel toe op
de symfonische muziek en was als
eerste dirigent en artistiek leider ver
bonden aan de Staatsphilharmonie
van Moskou. Sinds enkele jaren wijdt
hij zich uitsluitend aan gastdirectles
in de Sowjet-Unle en vele landen in
Europa en verder in de Verenigde
Staten, Canada. Zuid-Amerika, Chi
na en Korea.
Kondrasjin staat bekend als een van
de belangrijkste Russische dirigen
ten van deze tijd. Zijn concerten In
ons land worden steeds met de groot
ste waardering door pers en publiek
ontvangen.
EPE Theo van Hoytema (1863-
1917) was en is de laatste tijd door
het herdrukken van zijn boekjes en
kalenders wèèr een bekend en ge
liefd kunstenaar. Van Hoytema is al
jong gaan tekenen en zijn belangstel
ling ging vooral uit naar dieren.
Een oom. firmant van een uitgeverij,
bezorgde hem zijn eerste belangrijke
illustratie-opdrachten voor enkele
wetenschappelijke werken over bio
logie. Hiervoor ging hij zich toeleggen
op de lithografie, een techniek die hij
tot in de puntjes ging beheersen en
die hem zijn leven lang zou blijven
boeien.
Van Hoytema werd het meest alge
meen bekend door zijn kinderboe
ken. Hij schreef en illustreerde er vijf
en die waren in hun tijd, toen kinder
boekjes maar al te vaak lievig, saai en
kleurloos waren, nogal opzienbarend.
Boekjes ais „Het lelijke Jonge eend
je" (naar Andersen) en zijn verhaal
(naar een oude legende) „Hoe de vo
gels aan een koning kwamen" bete
kenden eigenlijk een ommezwaai in
de kinderliteratuur. Want wat hij be
gon, werd later voortgezet door ande
re illustratoren, waarvan er verschil
lenden meer bekendheid kregen dan
hij: Nellie Bodemheim, Rie Cramer,
Henriette Willebeek Lemair, Sijtje
Aafjes.
Van Hoytema schilderde ook veel:
een grote opdracht was bij voorbeeld
het maken van een vijftigtal schilde
rijen voor het interieur van de salon
boot Merwede I van de Re<
Smit te Rotterdam. Maar 1
toch steeds terug tot de
maakte hij van 1902 tot het jjd<
zijn dood jaarlijks kalendt-
prenten van dieren en prentq
Tijdens de expositie in de
Markt 14, geopend op werkda|v'
9.00 tot 12.30 en van 13.30 tot ?s!
prachtige Van Hoytema-m^o
lender (aangepast aan het jai:.
te koop.
Vanmiddag zendt de NOS-televi-
sie een spannend avontuur uit
over de jarige Sinterklaas. Dat
heet „Mikke Makke Marsepein".
Terwijl Wictekc van Dort bij de
goedheiligman op bezoek is ge
beuren er griezelige dingen.
Twee dieven, Gouwe Gefrit en
Bnmbardo, geloven dat Sint de
rijkste man ter wereld is. „Als hij
zijn neus snuit rollen de rijks
daalders eruit", zeggen ze oneer
biedig. Daarom willen ze bij hem
inbreken. Als ze dat doen komt
uit wat het geheim van Sint is om
aan al die cadeautjes te komen,
want hij zegt dat hij eigenlijk
geen cent heeft.
Toch gappen de dieven wel wat
van veel waarde, al blijft Sint erg
rustig. Hij zegt: „Als ik zo gauw
van slag raakte was ik al duizend
maal van het dak gevallen." Wat
er dan allemaal gebeurt is van-
Op de foto: Wieteke op de thee bij
Sint en Piet.
middag tussen kwart over vier en
kwart over vijf op Nederland 1 te
zien.
Voor het eerst sinds een paar jaar
heeft de NOS opdracht gegeven
weer eens een nieuwe musical
voor het Sinterklaasfeest van de
kinderen te schrijven. Tekst is
van Jaap Molenaar, muziek van
Joop Stokkerman, regie van Ri-
nus Spoor.
Speciaal
O De kleintjes kunnen genie
ten van de avonturen die Sin
terklaas op zijn verjaardag
beleeft.
Ned. 1 16.15-17.15
De EO brengt een program
ma over de gewezen „Black
Panther" Eldridge Cleaver,
die in de gevangenis tot ande
re inzichten kwam.
Ned. 1 20.05
Tijdsein bevat een reporta
ge over Vietnamese vluchte
lingen.
Ned. 1 20.50
Onderwerpen in VARA-Vi-
sie: het ambtenaren-conflict
en een reportage over de ge
vaarlijke situatie op de Waal.
Ned. 2 22.10
Beroep: Reporter is een
film van Minchelangelo Anto-
nioni.
België 2 21.20
Over opvoeden praat Fons
Disch met de vooraanstaande
pedagoge mevrouw prof. W.
Bladergroen.
HUv. 2 16.03
Sint Nicolaas rijdt mee in
De AVRO-diligencc.
Hilv. 1 I 16.40
Onder een dak van dageraad, roman
van N. Scott Momaday. vertaald door
Lleke Frese. Ultg. In de Knipscheer,
Haarlem. 197 blz - 28 50
Ik heb je nauwelijks gekend roman
van Edna O'Brien. Uitg. Agathon,
Bussum. 141 blz - 19.50
door Riet Oiemer
AMSTERDAM „Ik wil me
zelf blijven. Dat is het enige
talent dat ik heb. Ik ben een
man van een mening." Een
hartstochtelijke bekentenis
van- een nogal treurig kijken
de Johan Anthierens „die
Belg", zoals ze dat hier zeggen
die samen met Mies Bouw
man het praatprogramma
Noord-Zuid voor de Vlaamse
televisie presenteert. Wie is
die man die in zijn program
ma" meer eerlijk oprecht,
dan Belgisch beleefd, tegen
vader Abraham zei dat hij
doodongelukkig was met de
commerciële manier waarop
hele volksdelen met het smur
fenlied worden ingepakt,
waarop „de vader" na de be
schuldiging dat de smurfente
kenaar misschien nog altijd
op zijn rechten zat te wachten
kwaad de zaai verliet.
Dat alles ten aanschouwen van naar
schatting zeshonderdduizend Belgi
sche kijkers, van wie een behoorlijk
aantal een even grote bloemenzee
over de drempel van vader Abraham
deed spoelen als de stroom boze brie
ven was die op de deurmat van Ant
hierens terechtkwam. Omdat de
meeste Nederlanders ik ook nog
altijd niet BRT 2 op hun scherm
kunnen ontvangen groeit naast de
ergernis over het gemis (zo is het
toch?) de nieuwsgierigheid wat ie
mand kan bewegen die zo onomwon
den voor zijn mening uitkomt. Zijn
komst naar Amsterdam voor de in
middels uitgezonden Alles is anders
show van Aad van den Heuvel maakt
het wat makkelijker te spreken met
iemand diè nog altijd onder de indruk
is van het onverwachte effect van zijn
optreden.
Johan Anthierens eigenlijke baan is
die van redacteur bij het blad Knack,
Johan Anthierens nare nasmaak
dat hij beschrijft als een soort Vlaam
se Elsevier, politiek onafhankelijk en
met vogels van diverse pluimage op
de redactie. Hij wil het geen Haagse
Post noemen omdat hij daarvoor dat
blad te goed vindt. De dikte doet
vermoeden dat het niet slecht met
Knack gaat. Een beetje ironisch
noemt hij het een deftig blad dat
chique achter in auto's van beter ge
situeerden ligt. Hij prijst de zeer gro
te vrijheid die hij daar heeft. Er kan
wel wat. In België waar niet zo heel
veel kan viel zijn werk bij de uitgever
in goede aarde. Tegenover de weg-
met-Anthierens brieven kwam het
„Anthierens-moet-blljven". Er ont
stond een debat in de lezersbrieven.
Het beetje schandaal-effect, dat
Knack geen kwaad deed.
De nu 41-jarige Johan Anthierens zit
twintig jaar in de journalistiek, waar
een van zijn eerste klussen het schrij
ven van televisie-kritieken was, recht
uit het hart, verontwaardigd. Hij
kreeg daarna radiowerk, zong chan
sons in een soort gedragen Brassens-
stijl en maakte cabaret, waarvoor in
die tijd een soort taboe bestónd.
„Alles waarin Ik fout ben heb ik
blootgelegd in weekbladen, kranten
en boeken. Zolang ik in de Journalis
tiek zit volg ik eenlijnig mijn eigen
mening." Naar zijn zeggen heeft hem
dat al heel wat conflicten opgeleverd
met directies van dag- en weekbla
den. „Ik heb een groot rechtvaardig
heidsgevoel. In Vlaanderen is een
rechtse stroom die fel reageert. Ik
kon zelf uit een milieu van fatsoenlij
ke katholieke Vlamingen. Uiterlijk
doet men wellevend tegen elkaar."
En dan zijn we aangeland bij die
eigenschappen van onze zuiderburen
die we bij het even aanwippen aan
treffen, die vriendelijke vrijblijvende
beleefdheid. De raad van beheer van
de BRT heeft na het Kartner-inci-
dent dan ook gevraagd of „de elemen
taire vormen van wellevendheid en
hoffelijkheid voortaan in het pro
gramma gerespecteerd zullen wor
den". Geen wonder dat in zo'n omge
ving het Anthierens-effect door velen
wordt afgekeurd.
Hij houdt van zijn volk, waarmee hij
zich één voelt. Als een vriend die de
feiten toont gelooft hij dat
verbeteren als de Vlamingen
van hun minderwaarigheiddi.
zouden afkomen. „Wij drager^:
een bochel met ons mee. En
ervan overtuigd dat we er nooi
ken als we onze taal niet echl
eieren. We hebben geen alle
taal. In de kranten wordt bralje
lands geschreven, doorzeefd m(
het Frans vertaalde uitdrukkli
barokke en stadhuiswoorden
veel moeite heb ik geprobe^e
een Nederlands eigen te makkie
Vlaamse taalstrijd vindt hij v^
timenteel. Maar de Vlamingel
ten brutaler, zelfbewuster
Hij wil zich confronteren mp
breed publiek: „Ik houd va
sen." Verwijten van links als ai
een opportunist zijn benatwo
met: „Ik wil niet weten of ik e
rechts ben. Ik wil bewust le le
heb voor de liberale partij gew
ik ben bewust verlicht liberas gS
'Verkalkt'
„Ze zeggen wel: Je doet de dir
op te vallen. Maar dat is besl
zo. Er zijn alleen zo weinig i
die zichzelf zijn. Alles is zo vi
overal en ik wil bewust leven."!
hebt u het daar als mens niet ni
mee? „Nee ik ben er juist ht i
mee dat ik zo ben. Maar vojj|
omgevng ls het wel moeilijk."^,
Hoewel zijn eigenlijke werk dst
journalist is („dat doe ik ont^e
graag") deed de televisie vers{e
ne malen een beroep op hemL
Wies Andersen-show was hij er
panel-lid. Het grote publiek d£'
door zijn werk in Knack waju
waarderen was naar zijn zegge
leurgesteld. Hij bleef voor het s,
zic
ADVERTENTIE
f30,-
bel 035-284 333
v^J^schrijf Antwoordnr. 70
1000 RA Amsterdam
Via de internationale communica
tiemiddelen worden zelden berich
ten verspreid die op grote schaal
vreugde en nieuwe hoop wekken.
Gisteren moet dit wel het geval zijn
geweest toen bekend werd dat de
regering van Maleisië haar grenzen
niet langer gesloten houdt voor
vluchtelingen uit Vietnam. Het be
richt zal op allerlei manieren wor
den verspreid over de wateren in
zuid-oost Azië, en mensen bereiken
die zich wie weet hoelang al bevin
den aan boord van gammele sche
pen en bootjes. Op zoek naar een
mogelijkheid om ergens aan land te,
komen en een beter leven te be
ginnen.
Er moeten- nog duizenden zoge
naamde boot-vluchtelingen op zee
zwerven. Slecht beschut tegen de
elementen met te weinig voedsel en
water aan boord om het avontuur
lang te kunnen volhouden. Wat het
besluit van Maleisië voor deze uit
Vietnam afkomstige mensen kan
betekenen, zal de kijkers eerst goed.
duidelijk worden als zij vanavond
in Tijdsein van de EO een Engelse
reportage volgen.
Het ls een treffend verslag van de
situatie vlak vóór het menslievende
gebaar van Maleisië. De nood was
door Ton Hydra
hoog gestegen. Grote aantallen
voor de kusten verschenen boot
vluchtelingen, waren al verscheide
ne keren naar zee terug gestuurd.
Ook het hulp verlenende- Thailand
kan de stroom niet meer verwerken.
Dit geeft aanleiding tot dramati
sche taferelen. Reeds hebben wan
hopig geworden opvarenden hun
boten tot zinken gebracht, in een
laatste poging om althans als dren
keling aan te spoelen.
Anderen hebben de steven naar zee
gewend, en zijn gaan varen in de
richting van de Indonesische eilan
den. Door overbevolking en voed
seltekorten zij ze echter ook daar
niet welkom. Verder zwerven op zee
is hun lot. De Britse filmploeg laat
het zien.
Het is voor ons door welvaart en
comfort verwende kijkers haast on
voorstelbaar dat de Vietnam-vluch-
telingen aan boord van zulke wrak
ke scheepjes ln leven blijven. On
voorstelbaar ook dat deze niet met
de zee vertrouwde mensen het wa
gen om naar Australië te koersen.
Het betekent veelal meer dan twee
maanden gevaren trotseren en ont
beringen lijden.
Dit alles zal in Vietnam en Cambod
ja ongetwijfeld bekend zijn. Toch
willen nog vele duizenden hun land
verlaten, met als eerste risico dat zij
vlak onder de eigen kust worden
aangehouden door communistische
patrouilleboten. Vluchtelingen ver
tellen hoeveel angsten zij uitstaan
als ze onder dek verborgen liggen.
Erger nog wordt het wanneer de
tocht langer duurt, het proviand
opraakt en de vluchtelingen dagen
achtereen geen droge draad meer
aan het lijf hebben.
Niemand weet hoevelen er al zijn
omgekomen; van ontbering of door
dat hun gammele vaartuig tegen
het geweld vah de zee niet bestand
was. Wie ergens aan land weet te
komen, heeft het paradijs nog niet
gevonden. Zelfs bij vluchtelingen
kampen loopt men de kans te wor
den weggestuurd. De capaciteiten
en geldmiddelen zijn niet toerei
kend.
Regeringen die wel willen helpen,
kampen met enorme problemen.
Velen onder de eigen bevolking zijn
gekant tegen het opnemen van
vluchtelingen. Zelfs de dapperen
die de vreselijke tocht naar Austra
lië hebben overleefd, ontmoeten
daar groeiende weerstand. Tot ln de
hoogste regionen, zoals blijkt uit
opmerkingen van een senator te
genover de Britse verslaggever.
Misschien dat door de moedige
daad van Maleisië het plan van pre
mier Malcolm Fraser bij zijn Au
stralische landgenoten wat meer ge
nade vindt. Hij stelde Immers voor,
duizend uitgewekenen op te nemen.
In een gesprek met Peter Vedder
van de EO schat het CDA-Kamerlld
Gualthérie van Wezel het aantal in
Maleisië aanwezige vluchtelingen
voor wie nog geen menswaardige
oplossing ls gevonden, op vijfender
tigduizend. Zich realiserend dat het
opvangen ln landen met een ander
klimaat en andere culturen deze
mensen voor grote problemen stelt,
ls zijn gedachte dat in Europees
verband maatregelen moeten wor
den genomen.
De Gemeenschap zou Maleisië en
Thailand voor de financiering van
het vluchtelingenwerk kunnen bij
springen en voor zover landen in
Europa de opvang zelf ter hand
nemen, dienen zij prioriteit te geven
aan het herenigen van vluchtelin
gen met hun hier reeds aanwezige
familieleden.
niet de leuke jongen, maar ze
het op stond. „Zo heb ik gezegd
republikein was. Daar ben ik raai
in. Veel mensen denken daa
over na. België is een konii.
maar er is geen passionele bin"
Toch kwam na de Wies Ancff
show het verzoek van de televij..
ding van de BRT aan te blijve
een informatief programma d
eindelijk het praatprogr
Noord-Zuid werd, waarin Mies
man de Belgische gasten verwr
en Anthierens de Nederlandse
voor zijn rekening neemt.
Anthierens: „Ik ben gevraagt
een programma waarin open ge
ken worden gevoerd. Ik confi
mensen met mijn mening als d
wordt gevraagd. Bij het begin
gezegd geen enkele concessie
en mezelf te willen blijven,
eigenlijk dat het onvermijdelij
dat het na drie of vier keer af|
zou zijn."
Daarachter hoort de logische
is het na de berisping van de
leiding nog wel mogelijk met h»
gramma verder te gaan? Anf'
„Ja, maar de kans bestaat
mij." Toch hoopt hij dat hij in
werk ooit tot die koele betrat
kan komen die hij zo bewonder
journalistiek. Hij noemt zich
voelsmens, vindt ruziegespi
niet leuk, heeft daar een nar
smaak van. Maar als de maker
het programma Noord-Zuid
overvallen met een onbekend*
Pierre Kartner dan heeft hij eei
rechte kwade reactie, dan wi
nijdig, dan ga ik met zware li
door die slijmbatterij heen."
Overigens heeft Mies er al teg« I
protesteerd als hij het program^
rug zou toekeren. Het argumen
kan niet, want we zitten in een
Hij ls na een „boeiende disci
met Mies overtuigd van haar e
held. „Ze heeft de hindernis genl
naar ons toe te komen. We ligge®
lichtjaar van elkaar verwijr
Waarmee hij bedoelt dat de af
Nederland-Vlaanderen veel gro^
dan omgekeerd.
