reuk Manusama en Tamaela heeft diepe wortels
'Betrek particulieren
[bij ontwikkelingshulp'
Arbeidsonrust bij
Fokker verwacht
Y vast en zéker
tïwl
wtere keuze!!!
PvdA
Koninklijke waardigheid
bezoedeld door willekeur
linderheid Zuid-Molukse samenleving verliest leider
1 Minister De Koning wil taken overdragen
1 1
Filmen
en
projecteren
met
geluid?
Industriebond NVV:
Ongetrouwde 65-
plussers wellicht
goedkoop trein in
Taakomschrijving
commissie-Aantjes
nader vastgesteld
hier en daar kans op gladde v/egen
door sneeuwval en opvriezing...
Soms is de trein zo gek nog niet.^^
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
door Johan ten Hove
AMSTERDAM Met de dood van „generaal" Isaac Julius
Tamaela, die zich net als ir. Johan Alvarez Manusama presi
dent van de Republik Maluku Selatan (RMS) de Republiek
der Zuid-Molukken noemt, is een minderheid van de Zuidmo-
lukse samenleving in Nederland haar leider verloren.
Naar schatting tweeduizend Molukse
jezlnnen in Nederland zouden hem
als president erkend hebben, van wie
de zogeheten „commando's" wel tot
lijn trouwste en meest fanatieke aan
hangers gerekend moeten worden.
Bekend is dat deze „commando's"
een grote loyaliteit voor hun „gene-
aal" aan de dag legden en blinde-
Ings zijn bevelen gehoorzaamden.
Volgens Tamaela behoorde de strijd
voor de RMS niet ln Nederland uitge
vochten te worden, „de vijand zit
ergens anders" maar op de Moluk-
ken zelf. en zijn „jongeren" zijn dan
ook nooit betrokken geweest bij de
kapingen en gijzelingen in ons land.
Nu de „generaal" is overleden rijst de
vraag of er binnen de Tamaela-gele-
deren een opvolger komt en zo Ja, of
{deze ook ln staat zal zijn de „com
mando's" in de hand te houden.
De afgelopen tien jaar woonde Ta
maela niet meer ln Nederland. In 1968
toog hij naar New York om daar ln de
wandelgangen van de Verenigde Na
ties te proberen erkenning voor de
RMS te krijgen. Dat was een uiterma
te moeilijk proces, maar uiteindelijk
erkende de regering van Mathieu Ke-
rekou van het Afrikaanse staatje Be
nin (het vroegere Dahomey) de RMS
met Tamaela als president. Sinds die
tijd heeft Tamaela samen met zijn
lieftallige minister van buitenlandse
zaken, mej. Pelpina Sahureka, ver
schillende reizen naar Benin ge
maakt. Waar hij eens met de nodige
eer en een lijfwacht werd ontvangen.
Een film van deze gebeurtenis doet
nog steeds de harten van zijn jonge
ren sneller kloppen. „Kom daar bij
Manusama eens om."
Breuk
Sinds 1968 ook bestaat de openlijke
breuk tussen Manusama en Tamaela.
Beiden houden vol van de meest ge
zaghebbende x en nu legendarische
grondlegger van de RMS, dr. Chris
Soumokil, die in 1966 geëxecuteerd
werd, de machtiging te hebben ont
vangen het Zuidmolukse volk in bal
lingschap te leiden. Tamaela zegt in
1968 via zijn broer in een brief van
„Generaal" Tamaela toen hij ln 1972 op Schiphol aankwam en afgehaald werd door zijn
Soumokil de machtiging te hebben commando's". Rechts staat mej. Sahureka.
ontvangen. De brief zou nu in zijn
kantoor in Benin liggen, maar Manu
sama zou hem wel gezien hebben. maela heeft echter diepere wortels, zo ontstaansgeschiedenis van de RMS. proclamatie van de RMS. Tamaela
zegt Ben van Kaam, die een diep- Die wortels moeten gezocht worden behoorde als sergeant-majoor van
De breuk tussen Manusama en Ta- gaande studie heeft gemaakt van de in de bossen van Ceram kort na de het KNIL tot die mensen, die samen
met Westerllngs' „baretten" de top
van de Zuldmolukkenraad gedwon
gen hebben de RMS te proclameren.
Op 23 april 1950 was hij een van de
..samenzweerders" die de voorzitter
van deze raad, Manuhutu, uit Tulehu
moesten halen waar deze net zijn
nicht aan het begraven was. Ook de
vice-voorzitter van de raad. Walrlsal
werd opgetrommeld, waarna onder
dwang Manuhutu de RMS procla
meerde. Manuhutu werd president,
Wairisal premier en ook Manusama
en Soumokil traden toe tot het kabi
net. Tahapary. nu wonend ln Tilburg,
werd chef staf van het RMS-leger.
terwijl Tamaela zijn woordvoerder en
luitenant-kolonel werd. Na moeilijk
heden met de „baretten" werd Ta
maela al snel door Manuhutu naar
Ceram gestuurd, waar in juli 1950 de
Indonesische troepen landden. Nog
datzelfde jaar kwam de hele RM8-top
naar Ceram. waar het jaar daarop
moeilijkheden ontstonden over een
mislukte missie van Tahapary en Ta
maela naar Nleuw-Gulnea en Austra
lië. „om wapens en medicijnen te
halen".
Krijgsraad
Manusama, toen minister van defen
sie, stelde Tahapary verantwoorde
lijk voor het mislukken van de missie.
Tahapary was daar woedend over en
er werd een krijgsraad Ingesteld die
Manusama ter dood veroordeelde.
Premier Walrlsal, die dat allemaal te
ver vond gaan en geen bloed wilde
zien vloeien greep in en zette Manusa
ma af als minister van defensie. Hij
bepaalde dat Manusama berecht zou
worden, „onder de vlag van de RMS
op eigen grond van de republiek".
Walrlsal. die na deze affaire schoon
genoeg kreeg van de RMS vertelde
Van Kaam gniffelend dat Manusama
eigenlijk niet moet hopen dat de
RMS ooit een feit wordt, omdat hij
dan het eerste slachtoffer zou zijn. De
RMS-top verdween daarop naar
Nieuw-Gulnea, waarbij Manusama
met zijn vrouw Kltty wenend op het
strand werd achtergelaten. Een half
jaar later echter stapte ook Manusa
ma in een prauw en waagde de over
tocht naar Nteuw-Ouinea.
Manusama kwam ln 1953 naar Neder
land en werd leraar ii> Rotterdam.
Tamaela kwam ln 1962 naar Neder
land. onder de voorwaarde dat hij
zich niet met de RM8 zou Inlaten en
Nederlander werd. Dat laatste stem
de hij toe en hij streek neer ln Zeist,
waar hij commies eerste klasse bij
Rijkswaterstaat werd. In 1969 ver
kocht hij zijn huis in Zeist en met dat
geld begon hij de belangen te beharti
gen van zijn variant van de RMS. Dat
geld was er spoedig door, waarna zijn
aanhangers in Nederland jaarlijks
fors ln de buidel moesten tasten om
Tamaela's verblijf ln New York, zijn
reizen naar Benin en „de staat die
gevoerd moest worden" mogelijk te
maken.
Inmiddels heeft Ir. Manusama laten
weten Tamaela een góed strijder te
hebben gevonden, die helaas de ver
keerde weg koos. „Ik had gehoopt dat
hij tot inkeer zou komen, maar dat ls
nu niet meer mogelijk", aldus Manu
sama.
J Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Particuliere instellingen moeten meer worden ingeschakeld bij de ontwik-
fkelingssamenWerking. CDA-minister De Koning (ontwikkelingssamenwerking) zei dat giste-
[ren tijdens de ledenvergadering van het Koninklijk Instituut voor de Tropen, in Amsterdam.
ADVERTENTIE
I Het gaat volgens de bewindsman om
een „politieke keus", die te maken
beeft met de grenzen aan de groei van
het aantal ambtenaren op zijn minis
terie, èn met vakkennis die beschik
baar is bij particuliere instellingen.
[De beperkte bezetting op het depar
tement was voor de minister aanlei-
...jrding het aantal concentratielanden
üti (waarop Nederland zijn hulp vooral
itdf.' richt) te verkleinen.
Een beslissing overigens, waartegen
50 deze week in de Tweede Kamer nogal
wat verzet bleek te bestaan. Minister
De Koning vreest een uitgroei van
B -bet ambtenarenapparaat voor ont-
an lïkkelingssamenwerking tot „een
nt ipparaat als rijkswaterstaat". Daar-
Dit om wil hij geleidelijk meer taken
iie« overdragen aan andere (seml-)over-
uti beidslnstellingen, de mede-flnancie-
sl |i ring en de directe particuliere sector.
b« Daarbij valt te denken aan het Insti-
fixi tuut voor sociale studiën in Den
lat Haag, de stichting voor universitaire
ïietf ontwikkelingssamenwerking NUF
FIC, de financieringsmaatschappij
voor ontwikkelingslanden (FMO), het
Koninklijk Instituut voor de Tropen,
de Nationale commissie voorlichting
ontwikkelingssamenwerking (NCO)
en uiteraard de mede-financiering.
Daartoe behoren particuliere instel
lingen als Cebemo (rooms-katholiek),
ICCO (protestants-christelijk), HI-
VOS (humanistisch) en NOVIB (neu
traal). De uitspraken van de minister
betekenen steun voor de NCO, die
nogal eens op de tocht staat, omdat
de voorlichtingscommissie een te be
perkte taakopvatting zou hebben.
„De bekeerden worden bekeerd", zo
zei De Konings voorganger Pronk. De
minister wil in ieder geval de NCO
meer speelruimte geven.
Sectoren
Wat betreft samenwerking met ande
re overheidsinstellingen valt te den
ken, aldus De Koning, aan het minis
terie voor landbouw en visserij. Be
halve op een kleiner aantal ontwikke
lingslanden, wil de bewindsman zich
ADVERTENTIE
Koningin Juliana bracht gis- steenberg bekijkt zij hier de sau II en de Staatsmijn Wil-
teren een bezoek aan de oos- mijnterreinen van de voor- helmina bij Heerlen,
lelijke mijnstreek. Van een malige mijnen Oranje Nas-
Sankyo Sound XL400S
Licht in gewicht. Handzaam
Automatische geluidssterkte
regeling en belichtingsmeting.
4* Zoom.
Lens 1.2/8.5.34
en macro en
fading.
Ook Sankyo Sound
XL-300 en 600 S.
brengt leven in beeld
Sankyo Sound 700
Bekend om z'n kwaliteit en
eenvoudige bediening.
Ingebouwde luidspreker
Automatische
geluidscontrole.
Met mixing en
sound-on-sound.
Ook Sankyo Sound
501 en Stereo-800
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De Industriebond NW houdt ernstig rekening
met arbeidsonrust bij Fokker als het kabinet niet besluit tot
aankoop van de Franse vliegtuig Bréguet Atlantique. Dis
trictsbestuurder Henk Vos: „Reken maar, dat dan proteste
rende werknemers bij de betrokken ministers op de stoep
zullen staan."
ook richten op een kleiner aantal
sectoren voor hulp in de derde we
reld, namelijk daar waar ons land
gerichte kennis bezit (waterbeheer
sing en landbouw bijvoorbeeld).
Moeilijkheid bij een kleiner aantal
landen waarop Nederland zijn hulp
richt (verhoudingsgewijs minder hulp
voor méér landen) kan zijn, dat deze
derde wereldstaten uitbreiding van
de steun niet aankunnen door gebrek
aan een kader. Ook daaraan wil de
minister wat doen, om op die manier
de opnamemogelijkheden voor ont
wikkelingshulp te vergroten.
Tenslotte herinnerde de bewindsman
aan het voorstel vanuit het bedrijfsle
ven (werkgevers en vakbeweging)
voor verdere samenwerking „bin
nen", zo zei hij nadrukkelijk, „de
doelstellingen van het ontwikkelings
beleid." Vrees bestaat dat de nadruk
die de bewindsman (meer dan zijn
voorganger) op het bedrijfsleven legt,
de belangen daarvan vóór die van de
derde wereld laat gaan.
Tron/tontlnantol Postbus 4101,1009 AC Amsterdam.
Vervolg van pagina 1
Het democratisch, socialisme heeft
zich historisch gezien gaandeweg ont
wikkeld van sociale beweging naar
parlementaire partij.
Naarmate de stap dichter bij de re
geermacht kwam ls zij zich meer
gaan richten op het parlementarisme
als geleidelijke, doch nagenoeg enige
weg. Het aandeel van de buitenparle
mentaire actie is gaandeweg ver
flauwd. Onder het na-oorlogse PvdA-
socialisme heeft deze ontwikkeling
zich versterkt doorgezet. Dit maakt
de ruimte voor buitenparlementaire
acties klein en maakt de PvdA zelf
herhaaldelijk doelwit van acties, zo
vinden de samenstellers van het
rapport.
Weliswaar besloot het partijcongres
in 1973 mede onder Invloed van het
toenmalige nieuw links de partij weer
uit te bouwen tot een actiepartij,
maar daar ls volgens het rapport, een
aantal eervolle vermeldingen ten
spijt minder van terecht gekomen
dan mocht worden verwacht. Na
drukkelijk werpen de samenstellers
van het rapport daarom de vraag op
of de PvdA vooral wel staatspartij
moet zijn.
De PvdA moet zich afvragen hoe zij
haar eenzijdige op de parlementaire
macht gerichte strategie kan verbre
den tot een meer maatschappijge
richte.
Een meer maatschappijgerichte stra
tegie zou volgens het rapport kunnen
bestaan uit:
Maatschappelijke coalities:gericht
streven naar coalities met min of
meer verwante maatschappelijke or
ganisaties.
Platform en Integratie: de PvdA
zou een plaats kunnen zijn waar oude
en nieuwe bewegingen enerzijds en
de opvattingen van de partij ander
zijds met elkaar in ontact kunnen
komen.
Zelforganisatie: de PvdA kan haar
macht in vertegenwoordigende orga
nen aanwenden om vormen van
maatschappelijke zelforganisatie te
bevorderen.
Van belang is ook dat deze discussie
over de te volgen partljkoers onge
wild overigens, parallel dreigt te gaan
lopen met de keuze van de nieuwe
partijvoorzitter. De Oroningse wet
houder Max van den Berg staat dan
model voor de maatschappijgerichte
visie en het Kamerlid Wim Meijer
voor de parlementaire visie. Over zo
wel de nieuwe voorzitter als de te
volgen partljkoers beslist dit voor
jaar het congres van de PvdA.
UTRECHT (ANP) Samenwonende
65-plussers kunnen in de toekomst
wellicht van dezelfde voordelen ge
bruik maken die de 65 plus kaart nu
aan getrouwde leeftijdgenoten biedt.
De uitbreiding van de criteria voor de
65 plus kaart, is afhankelijk van de
uitslag van een onderzoek dat de NS
nu verricht naar uitbreiding van de
voordelen van de onlangs ingevoerde
jaarkaart.
Volgens Vos moet er met de Fransen
verder onderhandeld worden over
mogelijke deelneming aan de F28-
super, een nieuw Fokker-toestel. Vos'
mening is gisteren ook door een brede
stroming in de Tweede Kamer naar
voren gebracht. Minister Scholten
(defensie) heeft gisteren met de Ka
mercommissies voor defensie en eco
nomische zaken gesproken over de
Neptune-vervanging waarover de mi
nisterraad zich vanavond buigt. De
Franse Atlantique ls één van de kan
didaat-opvolgers van de Neptune.
Woordvoerders van alle grote fracties
hebben gevraagd om uitstel van een
kabinetsbeslissing met circa een
week.
„Het ls voor de Kamer geen beletsel
om op een latere datum een kabinets-
Publikatie getuigt niet van goede smaak
door N. Jörg
De regering overweegt een strafvervolging tegen het
opinieweekblad Vrij Nederland of de columnist Eter in te
stellen wegens belediging van de troonopvolger en/of een
ander lid van het koninklijk huis (art. 112 van het
wetboek van strafrecht) of het verspreiden van zulke
beledigende geschriften (art. 113).
Trefzekerder dan de advocaat ge
neraal bij de Hoge Raad Remme-
link, schrijft, is onmogelijk: „Wij
signaleren het gevaar van het ver
volgen van dit soort zaken. Wat
voorheen slechts weinigen weten,
wordt algemeen bekend". Hoeve-
len zullen, als ik, Vrij Nederland
van de vorige week er maar eens
op nageslagen hebben om er ach
ter te komen waar de heibel over
gaat? Hoevelen zouden de kolom
anders nimmer gelezen hebben?
Je vraagt je af welk genoegen ie
mand er ln schept om. uit nobele
verontwaardiging over het be
smeuren van het koningshuis, het
toegeworpen slijk aan den volke
te tonen. Of zijn politici niet
steeds „vernuftelingen?"
Een paar cijfers. Uit het reeds ge
citeerde boek van Remmelink (het
wetboek van strafrecht) blijkt:
tussen 1950 en 1970 zijn terzake
van misdrijven tegen de koninklij
ke waardigheid tachtig veroorde
lingen uitgesproken, een gemid
delde van vier per Jaar dus
Er kan niet van piekjaren gespro
ken worden. Dat ls wel zo met de
gevallen van sepo (dat wil zeggen
niet-vervolgen door de officier van
justitie). Het waren er vanaf 1957;
79, gemiddelde dus ruim vijf. Piek
jaren: 1966 en 1967 met 25 en 19
sepo's. In die tijd trouwde de
troonopvolger, was provo actief,
Amsterdam roerig en de kunst
maatschappelijk geëngageerd,
zegt men.
Strafbepalingen die wel in de wet
staan, maar zelden worden toege
past, maken willekeur mogelijk.
De behoefte om in bijzondere om
standigheden hard te kunnen
„toeslaan" door een voorradige
strafbepaling, moet concurreren
met de wens het strafrecht buiten
een al te politiek gekleurde toe
passing te houden.
Misschien dat de koninklijke
waardigheid meer wordt bezoe
deld door willekeurige toepassing
van de strafwet, dan door de ge
wraakte publlkaties zelf. Waar
mee niet wordt gezegd dat de bele
digende publikaties van goede
smaak zouden getuigen.
beslissing te vernemen", concludeer
de Scholten na afloop. In Den Haag
werd aangenomen, dat de minister,
zij het schoorvoetend, instemt met
enig uitstel. Scholten was zichtbaar
geïrriteerd door de gang van zaken
van de afgelopen dagen. Vorige week
nog had het kabinet bepaald, dat
uiterlijk vandaag 1 december
een beslissing zou vallen. Minister
Van Aardenne (economische zaken)
had zich gisteren echter gevoelig ge
toond voor de druk vanuit de Kamer.
Het CDA-Kamerid Van Zeil heeft gis
teren een gesprek gehad met de Fran
se ambassadeur ln Den Haag. De
Souza. Na afloop kwam Van Zei1 met
de volgende onderhandelingsmoge
lijkheid voor de dag: de kwestie zou
gesplitst kunnen worden. Vóór 1 Ja
nuari moet het kabinet de Atlantique
bestellen, daarna zou verder gespro
ken kunnen worden over Franse deel
neming in de F28-Super. Zo een bod,
een duidelijke concessie aan de Fran
sen, moet volgens Van Zeil „wel ge
koppeld worden aan extra tegenor
ders uit Frankrijk." Van Zeil denkt
vooral aan een Franse order voor
meer dan achttien Fokker-vliegtui
gen van het type F27.
Het CDA-Kamerlld heeft deze moge
lijkheid („die bij de ambassadeur niet
op overwegende bezwaren stuitte")
gisteren onder de aandacht van het
kabinet gebracht. „De ministerraad
zal die mogelijkheid vandaag ook be
spreken". was de stellige overtuiging
van het Kamerlid.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De parlementaire
commissie die de politieke kant van
de zaak-Aantjes gaat onderzoeken,
mag zelf uitmaken of zij getuigen in
het openbaar of achter gesloten deu
ren zal horen. Dit blijkt uit de taak
omschrijving van de commissie, die
gisteren is vastgesteld. De onderzoek
commissie krijgt volledige vrijheid
wat de aanpak van het onderzoek
aangaat.
De opdracht is een onderzoek in te
stellen naar de kennis die personen
die politieke functies bekleden of
hebben bekleed en derden vanaf 1945
tot 6 november van dit jaar hebben
gedragen van het oorlogsverleden
van mr. Aantjes, hoe zij deze kennis
hebben verkregen en wat zij daarmee
hebben gedaan. De commissie kan
zich desgewenst, voorzien van een
ambtelijke stal.
ADVERTENTIE
