James Brown
blijft jong
Waarom M. M. Thomas nooit
communist is geworden
Kosto pleit voor vrouwenomroep
J-
(fjohn, van dcr°l£i\
j/IJhlSTMOETBUJl/EN!
ELLY&RIKKEKE
"De Late Regen"
Sublieme vertolking van
Sjostakowitsj 'Achtste'
TV COMMENTAAR
IKON-film over oud-voorzitter wereldraad
NCRV zoekt
avonturiers voor
10 uur radio
Soulmuziek van klasse
Tijd is rijp voor initiatieven
Waarheid blijft op
slagveld liggen
9 i gemengde techniek
in en sculpturen
VRIJDAG 1 DECEMBER 1978
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Aldert Schipper
gemerkt, toen de vorige premier. In
dira Gandhi, de noodtoestand afkon
digde en de Indiase kerken daar be
grip voor toonden. M. M. heeft zich fel
verzet en de Kerken gehekeld om hun
onderdanige houding Jegens de stali
nistische premier ..Ik geloof in de
individuele waarde van de mens en in
zijn rechten. Daarom kan ik heel
goed met communisten samenwer
ken. maar ik kan geen lid worden van
de partij omdat deze zodra zij de
macht heeft geneigd zal zijn tot tota
litaire praktijken."
Nog maar nauwelijks heeft M. M. dit
gezegd of hij spreekt vol bewondering
over China, waar op plaatselijk ni
veau veel meer democratie tot stand
is gebracht dan in India met zijn
parlementaire systeem. ..Je geeft de
politici eens in de zoveel jaar een
mandaat en je moet dan maar zien
wat er van komt
De broer van dr M. M Thomas is belijdend en praktiserend communist. M. M. zelf is die weg
niet gegaan Tijdens zijn chemie-studie werd hij lid van de christen-studentenbeweging en in
1947 werd hij de secretaris voor Azië van de wereld christen-studentenbeweging. Van 1968 tot
1975 was hij voorzitter van het centraal comité van de wereldraad van kerken.
Over M M gaal een film van de
IKON. die zondag 3 december <17 00
u. Nederland I) wordt uitgezonden In
de film komt een bijzonder intrige
rend tweegesprek voor tussen M M.
»-n zijn broer Chertyah. een jurist, die
vakbondsmedewerker werd en lid is
van de communistische partij M M
zet daarin uiteen, waarom hij tenslot
te niet de stap naar het communisme
heeft gedaan, hoewel hij het met zijn
broer eens is dat de kerk heel vaak in
de menselijke ontwikkeling, ook in
India, aan de verkeerde kant staat
M M erkent dat de kerk reactionair
is. maar hij zegt meteen ..Christus is
dat niet."
M M. heeft zich na zijn afscheid als
voorzitter van de wereldraad terugge
trokken in zijn dorp Tiruvalla in de
staat Kerala. In het zuiden van India.
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM (ANP. - Tien luiste
raars mogen van de NCRV op Nieuw
jaarsdag tien radio-uren vullen. Titel
van hun programma ..Dagje
stappen
Wat er met hen gaat gebeuren blljlt
een verrassing, maar van de bedoe
ling is wel iets bekend, want verleden
jaar mochten onder dezelfde titel
Dagje stappen" twee dames, tante
Anna en tante Marie, onder aanvoe
ring van ..reisleider" Rik Felderhol
een feestdag lang de rudiozendtijd
uilen met hun belevenissen
De eisen die aan belangstellenden
worden gesteld zijn dat ze goed ge-
zond. origineel, goed van de tongriem
gesneden zijn en dat ze als ze in
onverwachte situaUes terechtkomen
niet in de war raken Verder doet de
NCRV nog de geruststellende mede
deling dat als deze tien hoofdrolspe
lers niet op de eerste dag van het
nieuwe jaar thuis komen dat in ieder
geval op de tweede zal zijn
Wie nu nog zin heeft kan dat per brie!
of briefkaart melden bij de NCRV.
Dagje stappen", postbus 121. 1200
JE Hilversum
waar betrekkelijk veel christenen wo
nen (ca. twintig percent). Hij leeft er
meestentijds op de veranda van zijn
huis. Daar schrijft hij persoonlijke
gedachten bij verschillende bijbel
boeken in zijn eigen taal. En hij ont
vangt er leden van actiegroepen, die
werken aan de ontwikkeling van
India.
In grootscheepse ontwikkelingshulp
heeft M. M niet veel fiducie. ..Die
komt terecht bij de bovenlaag van
het volk. Er zijn eigenlijk geen midde
len om het geld terecht te laten ko
men bij de allerarmsten. Het enige
wat je kan doen is bewustwording en
aansturen op zelfvoorziening (self-re
liance i. Daar heb je maatschappelij
ke actievoerders voor nodig. Dat kost
wel wat geld. maar dat is een kwestie
van duizenden roepies, niet van mil
joenen."
Basis
M. M. heeft tijdens de periode van
zijn oecumenisch werk steeds vastge
houden aan de basis waaruit hij
voortkwam, zijn geboorteland, zijn
dorp, zijn ouderlijk huis. „Je moet
nooit je eigen land opgeven als je in
oecumenisch werk zit. Dat geeft je
kracht." Hij vindat niet dat het Jam
mer is dat de wereldraad van kerken
moet beknibbelen op personeel Hij
ziet de oecumene als iets datje plaat
selijk vorm moet geven De wereld
raad is er alleen om het plaatselijke
werk te stimuleren. Daarom sprak hij
onlangs, tijdens een van zijn hoogst
zeldzame bezoeken aan Nederland,
dan ook met enthousiasme over de
Haagse ecclesia, waar hij naar de
kerk is geweest
Hij zette tegelijk uiteen dat er vier
levensfasen zijn. De Indiase woorden
heb ik niet meteen kunnen noteren
Maar als ik M. M. goed begrepen heb.
vindt hij van zichzelf dat hij nu in de
derde levensfase is. waarin de mens.
zij het op afstand nog contact met de
wereld heeft. De vierde fase gaat M
M. nog tegemoet. Daarin maakt de
mens zich los en wendt zich tot Ood
China
door Geert Kistemaker
AMSTERDAM Het is onbegrijpelijk dat er zo weinij
aandacht was voor het concert dat „soul brother nummei
one" James Brown afgelopen woensdag in de Edenhal U
Amsterdam gaf. Brown die vanaf 1956 een zeer belangrijke
plaats inneemt in de soulmuziek bracht voor maar een kleine
1500 man een energieke show die zeer de moeite waard was.
M. M. Thomas
James Brown is dit jaar 50 geworden
en dat was aan hem niet te merken
Als een wat forsere Travolta danste
hij rond de microfoon en hoewel het
optreden van hem maar een uur
duurde was hij van het begin tot het
einde de drijvende kracht voor de
band en gaf hij ononderbroken „po
wer" aan de show
Hoe belangrijk zijn uitstraling wel
was werd duidelijk uit het verschil
tussen zijn gedeelte van de show en
het voorprogramma dat door zijn be
geleidingsband de J.B.'s werd ge
bracht. Afgeraffelde en ongeïnspi
reerde versies van de soul top-hits
van het moment met lange en overbo
dige blazerssolo's.
ADVERTENTIE
5N 064-26066
MC: 258-26066
Nu voelt M. M. zich nog met de wereld
verbonden. Dat heeft men In India
door Jac. Kort
AMSTERDAM Kirill Kondrasjin laat zelden de gelegen- RjtmiSCh
held voorbij gaan om in de periode dat hij als vaste gastdiri-
gent van het Concertgebouworkest optreedt een symfonie van
zijn door hem zeer bewonderde landgenoot Dimitri Sjostako
witsj uit te voeren.
James Brown is het voorbeeld van d(
Amerikaanse droom in de muzieksec
tor. Van schoenpoetsertje is hij to
eigenaar van radio- en T.V.-stations
onroerende goederen en een ketei
van soulfood-restaurants geworden
Dat alles dank zij een constant i
stroom hits (40 million sellers) met al
top de periode rond 1968 waarin hi
elke week een nieuwe hit had. Beken
de nummers van hem zijn ..Pappa'
got a brandnew bag", ..Sexmachine'
„It's a man's world" en ..Give it up o
turn it loose".
Naast zijn zakelijke beslommeringei
en de driehonderd optredens die hi
per jaar doet vond hij ook nog tijd on
actief te zijn in anti-heroïnecampag
nes en de beweging voor zwarte poli
tieke bewustwording. Maar het mees
opmerkelijke is dat zijn muziek sind
1956 geen wezenlijke veranderini
heeft doorgemaakt, daardoor we
voorspelbaar is, maar nog steeds er|
actueel. De hele disco-rage van he
moment is voor een groot deel doo
James Browns muzikale stijlfigurei
geïnspireerd.
Van onze radio- en tv-redactie
DEN HAAG Aad Kosto, als tweede kamerlid omroepdeskundige van de PvdA, hoopt dat er
een vrouwenomroep komt. De tijd dat daartoe Initiatieven worden genomen acht hij nu rijp.
omdat de omroepwet binnen een half jaar veranderd kan zijn. waardoor er ruimte komt voor
een feministische omroep.
Waarom bestaat er eigenlijk geen
vrouwenomroep-»'vraagt hij zich af
in het feministische maandblad Op
zij ..Iedereen kan zien dat omroep bij
uitstek een mannenzaak is Vrouwen
werken weliswaar mee In de program
tnusfeer. maar in het organisatiewe
zen. In het „bedrijf" van de omroep
,*i)n ze vrijwel afwezig. Evenmin spe
len vrouwen een rol In de omroeppoli
tiek Of die nu in Den Haag of in 't
Gooi wordt gemaakt Alleen hele
maal aan de top van het politiek
bedrijf staat een vrouw de minister
van erm
Een feministische omroep is een beet
je een stokpaardje van Kosto In 1976
bij de behandeling van de nota over
het massa mediabeleid en in 1977 bij
de behandeling van het voorstel om
de omroepwet te wijzigen heeft hij als
Zijn persoonlijke mening ultfttpro-
kpn dat hij een feministische omroep
van harte zou toejuichen
Kosto vindt het noodzakelijk dat
wordt bewezen dat het feminisme een
Speciaal vandaag
maatschappelijke of culturele stro
ming is met een geheel eigen levens-
en maatschappijbeschouwing. (Hij
vindt het vrouwenwerk om dat verder
uit te diepen* Hi verwacht namelijk
dat iedere minister van erm, krachtig
gesteund door de gevestigde omroep
organisaties. probeert verdere ver
snippering van zendtijd tegen te
gaan. Ze zouden gebruik kunnen ma
ken van argumenten dat de NOS en
de andere zendgemachtigden in hun
programma's al genoeg aandacht
schenken aan vrouwen. Of men zou
hen niet als stroming, maar als min
derheidsgroepen kunnen beschou
wen. net zoals gescheiden mensen,
vreemdelingen, homofielen, gehandi
capten of werklozen. Kosto vindt het
ook onvoldoende dat meer vrouwen
meer vrouwenprogramma's gaan ma
ken
Uitgangspunt
Datzelfde geldt voor het voorne
men de zendtijd alleen te gebruiken
om „de zich emanciperende vrouw
van Informatie te voorzien.'
Volgens de omroepwet moeten zend
gemachtigden uitzendingen brengen
die een volledig radio- en televisiepro
gramma bevatten met alle catego
rieën van programmastof. zoals cul
turele. informatieve, educatieve en
verstrooiende aard.In al die program
masoorten moet het feministisch uit
gangspunt herkenbaar zijn
Het voorstel tot wijziging van de om
roepwet moet het mogelijk maken
dat iedereen die in Nederland woont
en tenminste achttien jaar is. voor
tenminste een tientje kan meetellen
bij de zendtijdverdeling. Zo krijgen
ook echtgenotes en inwonende Jeugd
daarin medezeggenschap Al staat
daar weer tegenover dat de mini
mumgrens om aspirantomroep te
worden, als het aan de minister van
erm ligt, wordt verhoogd tot 75.000
Als een poging wordt gedaan 75 000
leden bijeen te brengen onder een
duidelijke feministische visie, zou ge
tracht kunnen worden een feministi-
Aad Kosto.
sche omroep op te richten, „'t Wach
ten is op een initiatief", aldus Aad
Kosto in Opzij. die. als hem daarnaar
apart wordt gevraagd, geen bepaalde
groepen of mensen op het oog zegt te
hebben. Hij heeft de bal in een kring
gegooid en wacht nu maar af welke
vrouwengroepen hem zullen op
pakken.
Voor de abonnementsconcerten van
deze week had Kondrasjin zijn keuze
laten vallen op de Achtste Symfonie
van deze componist. Zij is geschreven
in de jaren 1943-'44. de tijd waarin de
Sovjetunie in een strijd op eigen bo
dem gewikkeld was met het Duits
land van Adolf Hitler. Mogelijk be
oogde Sjostakowitsj met deze Symfo
nie geen programmatisch werk te
schrijven, maar de muziek is. zoals
Kondrasjin in zijn programma-toe-
lichting terecht opmerkt: „zo beel
dend, dat ze bij elke luisteraar letter
lijk zichtbare associaties met de ge
beurtenissen van deze jaren op
roept". Of de componist het nu weer
allemaal zó „Fremersberg"-achtig be
doeld heeft als Kondrasjin het be
schrijft, waag ik te betwijfelen, maar
de symfonie, die Sjostakowitsj op
zijn 38e jaar voltooide, is rijk aan
muzikale spanningen en instrumen
tale vondsten. Dat staat vast. Zoals
in deze omstandigheden verwacht
kon worden, gaf het Concertgebouw
orkest van deze symfonie onder de
imponerende leiding van Kondrasjin
een sublieme vertolking. Alle nuan
ces van fluisterend pianissimo tot
oorverdovend fortissimo doen zich in
dit werk voor, en voor ieder fragment
cmvond deze dirigent de juiste voor
dracht. Voortreffelijk was ook de ma
nier. waarop de jonge Russische vio
list Gidon Kremer met het Concert in
En dan nog
Het Noordbrabants Museum in
Den Bosch heeft van 16 december tot
14 januari een tentoonstelling van
schilderijen, beeldhouwwerken en
andere kunstvoorwerpen die het
Kerstverhaal tot onderwerp hebben.
Al het geëxposeerde is afkomstig uit
particuliere verzamelingen en de
meeste werken dateren uit de 16e en
17e eeuw
Schilderijen en aquarellen van
Jaap Schlee zijn van 2 december tot 7
januari te zien in het Dordrechts
Museum.
Douariere Marie Hildegonde gravin
van Limburg Stirum-Hoeufft van Vel-
sen is 72 jaar en heeft nog nooit
schilderles gehad. Niettemin begon
ze na een ziekte op haar 63e jaar te
schilderen Haar werk werd in het
buitenland geëxposeerd en kreeg er
meteen prijzen, zowel in Cannes. Nice
en Menton als in New York. Werk van
mevrouw Van Velsen is nu van 1 tot
16 dedember te zien in de Antlek-
Kadotiek „Carina" in Voorurg.
d klein opus 47 van Jean Sibelius zijn
debuut in de hoofdstad maakte. Be
halve door het feit. dat Sibelius zelf
violist was. en dus wist wat je met de
viool kunt doen, zorgde de componist
daarenboven voor een orkestpartij,
die buitengewoon doorzichtig blijft
en de solopartij nergens hindert, Gi
don Kremer speelde zijn partij niet
slechts uitermate knap. maar boven
dien zeer boeiend, waarbij het orkest
voor een uitstekende begeleiding
zorgde. Het concert werd geopend
met Beethoven's Coriolan-ouverture.
Hij maakt voornamelijk ritmisch!
muziek, harmonische stukken ziji
minder voorkomend, hoewel de enke
le ballads die hij bracht zeer smaak
vol door de blazers werden begeleid
Snellere dansnummers echter mun
ten uit door soepele ritmische patro
nen. waarin dë twee drummers, d(
percussionist en de subtiele slaggita
rist uiteraard een belangrijk aandee
hadden. Drie zangeressen gingei
steeds een boeiend antwoordenspe
aan met Brown.
Door het grote aanbod van jongeré
muzikanten lijkt James Brown op dé
achtergrond te zijn geraakt, maai
Mister Dynamite is nog steeds actie)
en van uitstekende klasse.
ADVERTENTIE
De TROS breidt het toch al
flinke aantal buis-spelletjes
alt met de Showhirrqulz
Ned I 20.10
Onderwerpen in Brand
punt: aandacht voor het pro
bleemgebied Zuid-Limburg en
er wordt ingegaan op de zor
gen van ouders over verschil
lende sekten in West-Duits-
land
Ned. 2 22.15
De reportage van Barry Ma-
nilows concert in Amsterdam
ts via Hilversum 2 in stereo te
beluisteren.
Ned. I 22.20
Aad van den Heuvel presen
teert de Alles is anders show.
Ned. 2 22.50
Tot de Overijsselse orgel-
monumenten behoort het in
strument in de Grote Kerk van
Vollenhove. Het wordt be
speeld door Albert Moerman.
Uilv I I l .'1
Marv Dresselhuys is te gast
bij Jacques van Kollenburg.
fills. I IC DO
Begeleid door het Radio
Kamer Orkest aingt Elly Ame-
lins het Salve Krgina van
Schubert rn Maria Tryplirhon
an Frank Martin.
Ililv. 2 20.05
Elke oorlog is gruwelijk en daarom
moet een terugblik eveneens gruwe
lijk rijn Er valt niet aan te ontko
men Kijkers dienen dit we! te be
seffen voordat zij zondagavond de
VPRO-documentaire over oorlogs
verslaggeving gaan volgen Van
sommige uitermate schokkende
beelden liggen nog altijd mensen
wakker. En elke dag zullen zich
ergens op de wereld dergelijke beel
den herhalen
Pogingen om de oorlogen van onze
tijd te analyseren hebben hun ver
dienste Daarvoor moet je mensen
aan de praat zien te krijgen die met
hun herinneringen kunnen terug
gaan naar de plaatsen van hande
ling Want. zoals de titel van het
VPRO-drielulk terecht aangeeft
..De waarheid ligt op het slagveld
Het is alleen de vraag of ze voor
honderd procent knn worden ach
terhaald
Ik geloof dat niet Ook al is Roelof
Klrs nog zo scherpzinnig en kritisch
te werk gegaan, de Vietnameoorlog
moet vele. vele malen afschuwelij
ker zijn geweest dan wat hij bij
ooggetuigen boven water heeft ge
kregen Veel meer zal gezonden zijn
naar de bodem van het onderbe
wustzijn. Uit zelfbehoud Op de ge
zichten van de gewezen oorlogscor
door Ton Hydra
respondenten zie je soms dat zij
worstelen met hun herinneringen
Let u maar op hun ogen en de
verandering van gelaatskleur Het
is gemakkelijk zoveel jaar later oor
delen uit te spreken over een oor
log Wij doen het allemaal. Maar
eigenlijk zouden we er bij moeten
bedenken dat er tijdens oorlogs
handelingen heel anders wordt ge
dacht. Ook daaraan is niet te ont
komen. Omdat er een gruwzame
wisselwerking tussen twee vijanden
samengaat met een afstompings
proces
Als voorbeeld zal ik een eigen her
innering vertellen uit 1946 Daags
na aankomst in het toenmalige
Batavia liep ik op een kleine pasar
aan de rand van de stad mij te
oefenen in het spreken van Maleis
Plotseling was er veel rumoer Een
paar jonge Batavianen werden
hanrihandig aangepakt door man
nen die ik voor hun landgenoten
hield Een vreemde opwinding
maakte zich van mij meester. Wat
ik zag. was anders dan een potje
knokken m een Hollandse straat
Hoewel die jonge, gebronsde ke
rels iets schenen te ontkennen en
.ampoen" igenade' riepen, wer
den zij met slaan en schoppen
gedwongen een kuil te graven
Niemand van vrijwel uitsluitend
Indonesische omstanders pro
beerde dit te voorkomen De gra
vers. met wie ik meelij had. von
den na enige tijd een paar kle
dingstukken
Een oud-gediende van het KNIL
legde mij de rest uit. Ik stond te
kijken naar moordenaars die geran
seld waren naar de plek waar zij
hun slachtoffers hadden begraven
Onschuldige mensen, die kort tevo
ren uit een Jappenkamp waren be
vrijd. Opnieuw liepen de rillingen
over mijn rug; maar ik keek met
andere gevoelens naar de gravers en
naar de mannen die de klappen
uitdeelden
Met deze herinnering wil ik afschu
welijke taferelen niet afzwakken
Wel wijs ik erop dat oorlogsgruwe
len zelden incidenten zijn Meestal
is er sprake van escalatie, een
opeenvolging van steeds weer uit de
hand lopende gebeurtenissen. Over
objectiviteit valt dan niet te praten
en het vragen naar recht en billijk
heid blijft achterwege. Want je bent
partij
Dat zeggen ook de met Roelof Kiers
pratende mannen, die als Ameri
kaanse verslaggevers van de Viel-
nam-oorlog naam hebben gemaakt.
Soms haalden zij zich het ongenoe
gen van hoge officieren en politici,
zelfs van de president van de VS op
hun hals Wanneer hun berichtge
ving on-Amerikaans werd ge
vonden
Het is voor deze mannen achteraf
nog altijd frustrerend dat zij des
tijds de volle waarheid niet schre
ven omdat zij er geen zicht op had
den. En dat voor hun halve waarhe
den een groot deel van het thuis
front de ogen sloot. „Wij waren de
Duitsers van de jaren zestig", zegt
Michael Herr Zijn boek Dispatches,
waarin hij zijn Vietnam-beleving
tot op de bodem analyseert, ver
schijnt deze maand in Nederlandse
vertaling
Voor wie zich bij de realiteit betrok
ken voelt, is het volgen van de
VPRO-documentaire een beklem
mende bezigheid Ontmoedigend
moet ik zeggen, want al het ge
schrijf en gefilm en gepieker zal niet
voorkomen dat veel uit de voor
gaande oorlog zich in een volgende
botsing zal herhalen En ook dan
wordt de waarheid niet ten volle
achterhaald Die blijft op het slag
veld liggen
eilingzaal.^
makelaars-veilinghouders in
roerende goederen
rege.matig vwllAgen van kUnsl antiek en mbce
de's eoo» enie ciiente'o zoeken «v>i objecten *oo»
goed gehate verkooccondibes oo aanvraag ook
tel. 070-244271
Nassau Dillenburgstraat 3
Den Haag
MUSEUM
AMSTELKRING
Ons 'Lieve Heer
op Solder
Koopmanshuis uit 1661 met
zolderkerkje uit de
reformatie tijd
tot 6 december
Het Leven van St Nicolaas
O. Z. Voorburgwal 40
Amsterdam Tel. 020-
246604.
SBK Amsterdam
Amstel 3U (bij de Munt
020 - 23 92 15-
kunst
lenen sparen .kopen
ffuwbtr
Voor een blijvende
belegging schoonheid
Exclusieve jtiwelen en horloges.
Eigen ateliers voor het ontwerpen en
vervaardigen van juwelen.
Koningsplein 13. Herengracht 443.
Amsterdam-C Tel. 020-243026*
Radhoudkwartier 21, Utrecht.
Tel 030-310*46*
GALERIE
DE OUDE RIJN
van 3/11-10/12
3 3 Clemens Zylmans
na k I Wynand Zylmans
OUDE RIJN 40, LEIDEN
rel. 071-146330. Openmgsti|d woe, t/m
za 12-17 uur. do 19-21 uur
Studio '40
galerie
Hommage aan
Jos de Gruyter
kritieken
publicaties
toto's
voor verkoop oeschikbare
etsen en tekeningen
alarma ni
Aljrmj ISS beveiligt kunst tegen diefstal en brand Propellerstraat 1-5 A dam 020-159715
