«langstelling voor wonen en
ikantie verrassend gegroeid
oase
Zandvoort
ije-huis brengt Ierland in de lift
II
P WAG 23 NOVEMBER 1978
TROUW/KWARTET
RH U
:chtr
jer m Roelfs
s een van die verstilde
pomdorpjes, waar de
uimd heeft eisen te
paar het verleden het
[verheerst. Het dorpje
i schijnbaar verlaten.
|sch natuurgebied
lid-westhoek van het
lland. Het heeft inter-
belangstelling ge-
toen de koninklijke
in een afgeschermd
en buitenverblijf in
nam. Sneem, met een
j huizen, wel een rijk-
„pubs", is een Iers
tje geworden: het
Icole" van het eiland.
van de koninklijke familie
ld meer goed gedaan en
leer positieve resultaten
dan welke internationale
la-campagne ooit zou heb-
pn veroorzaken," zegt Bob
directeur-Nederland van
ichtvaartmaatschappij Aer
leeft als gevolg van de
jen in het Noorden een
go op het Europese conti-
e stap van het Oranjehuis
e ruilen voor zuidelijk Ier-
belangstelling in Neder-
lerland zienderogen toege-
mensen redeneren: als de
n kroonprinses daar heen
het toch wel goed zitten.
|de telefonische verzoeken
ngen, die we sindsdien
ïaakt duidelijk dat er van
iklijke voorbeeld werving
den Nederlanders
i in het landschappelijk bij-
ntrekkelijke gebied van de
de 170 kilometer lange
fCerry", waar zich alleen al,
s aanwijsbaar, zo een twee-
federlanders blijvend heb-
tigd. De warme golfstroom,
winter buiten spel zet, heb-
Mederlanders de valleien en
foken aan de diep het land
(e baaien tot een nieuw
kebied gemaakt. Anders
voorbeeld het Zuiden van
i en de Spaanse kusten, ge-
inet flatbebouwing. Ierland
'Vtugal hebben voor Neder-
lelgen, Duitsers en Fransen
•e dimensie op emigratiege-
Drzaakt.
,es de Gaulle er een tweede
dat het voor bisschop
-s van Haarlem een favoriet
dat Maarten Toonder al
Onze Amsterdam-regio-redac
teur, Jan Roelfs, maakte deel
uit van een hoofdstedelijke de
legatie die onlangs een bezoek
bracht aan de Ierse havenstad
Cork. Dit, ter gelegenheid van
de opening van de rechtstreek
se luchtverbinding tussen Am
sterdam en Cork. Hij „rook"
even aan het zuid-westelijke
Ierland, het natuurrijke stilte-
gebied, waar het koninklijk
huis thans een buitenverblijf
bezit. Deze omstandigheid
heeft de aantrekkingskracht
van Ierland op buitenlanders
zeker ook Nederlanders
gestimuleerd. Het is een sub
tropisch kustgebied, waarin
zich enige duizenden Neder
landers blijvend hebben ge
vestigd.
'M
Men noemt dit panorama in één van de schilderachtigste streken van Killarney, in de
zuidwesthoek vanlerland: Ladies View. In de vorige eeuw bracht koningin Victoria van
Engeland een bewoek aan dit gebied, het gezelschap stapte op dit punt uit en sindsdien
vraagt deze toeristische uitkijkpost de genoemde naam.
jarenlang in Ierland woont, dat
spreekt allemaal niet zo aan. Maar
dat de Oranjes er zo nu en dan zullen
recreëren, heeft indruk gemaakt.
Rust kopen
meter klaarkomen. Er worden mini-
landgoederen aangeboden, ook be
staande, weinig moderne huizen, die
dan wel een grondige opknapbeurt
behoeven.
De Ierse kranten staan bol van de
aanbiedingen: land, huizen. De vesti
gingsmogelijkheden voor buitenlan
ders zijn er bijna onbeperkt. De voor
waarden om er rust, om er een nieuw
bestaan te kopen, zijn er soepel. De
geldbelegging voor continentale Eu
ropeanen, maar ook voor Amerika
nen. en Ieren, die in de Verenigde
Staten tot welstand zijn gekomen, is
in dit dunbevolkte, zwak agrarische
gebied, volop aanwezig. Vandaar dat
heel wat Nederlanders zich al in het
gebied, uitsluitend doorsneden door
B-wegen, hebben gevestigd. Regel
matig .vliegen Nederlandse grond- en
huizenverkopers met de Aer Lingus
naar Cork, om in een straaL van enige
honderden kilometers contacten te
leggen.
Grond koop je er vandaag de dag
voor zes zeven gulden de vierkante
meter, dat is dan grond aan de kust,
met veelal uitzicht op de Atlantische
Oceaan. In het binnenland kan men
voor drie tot vier gulden de vierkante
Ingrijpend
Men komt er in een „verouderde"
samenleving, met dorpswinkeltjes uit
overgrootmoeders tijd, met school
tjes, waar de kinderen nog uniform
dragen de Ierse traditie zegt: geen
onderscheid maken met een water
leidingsysteem, dat bovengronds (het
vriest er toch niet) functioneert, met
geen stallen bij de boerderijen, want
het vee kan het hele Jaar buiten blij
ven. Het land heeft een vrij strenge
roomskatholieke signatuur, weinig
openbare verbindingen.
Bob Klein, Amsterdammer,
sinds 1965 bij de Aer Lingus.
Na een loopbaan bij de KLM
en Air France, vloog hij heel
wat Nederlanders over, die
zich tussen de Atlantische
kust en Cork hebben geves
tigd. „We kennen nog niet een
centrale instantie in Neder
land, bijvoorbeeld een Iers-
Nederlandse samenwerking,
waar men voorlichting kan
krijgen over grondaankoop,
koop en bouw van huizen in
Ierland. De markt is nog vol-
-komen onoverzichtelijk. Het
zou wenselijk zijn wanneer er
een centraal punt voor voor
lichting en advies komt."
Zonder auto doet een Nederlandse
emigrant er niet veel.
Deskundigen voorspellen, dat over
een paar jaar de moderne landverhui
zers wellicht een halt zal worden toe
geroepen. Dan is het gebied rond
Cork volledig ontdekt. Nederlanders
die ik er heb gesproken, zeggen dat
moeder-de-vrouw er moet kunnen
wennen, dét is beslissend. Men stapt
er een heel andere wereld binnen, met
een heel ander, maar soms wel ver
frissend sociaal verkeer dan in het
geboorteland. Ierland is in de lift, ook
toeristisch, het gebied waar het on
rustig kan zijn, is maar een fractie
van het gebied waar dit niet het geval
is. De Duitsers hebben er ze vorm
den een voorhoede een slechte
beurt gemaakt, door soms hun aange
kochte woonterrein af te sluiten met
prikkeldraad. Dat „pikt" de Ier niet.
In Duitse huizen is in het verleden op
onnaspeurlijke wijze wel eens brand
ontstaan
Emigrant vertelt
Het echtpaar Timmerman uit Bad
hoevedorp emigreerde twee jaar gele
den naar het sub-tropische Glenga-
riff. „Er wonen hier vierhonderd men
sen, ik was de tweede Nederlander die
er zich verstigde," aldus Henk Tim
merman. „Nu zijn er al vijftien Neder
landers." De familie Timmerman,
met dochtertje Fransien van negen
jaar, die er op de dorpsschool gaat,
wonen in een verscholen landhuis
aan de baai. Timmerman, jonge veer
tiger, werkt er samen met een Ierse
makelaar, ze doen in grond en in
huizen.
„Er liggen hier ongekende mogelijk
heden op het gebied van onroerend
goed, veel bouwvrije grond. Voor
grondaankoop en de bouw van een
riant huis kun je voor omstreeks een
ton klaarkomen, ook wel voor min
der. Een bungalow of een „cottage"
kun je laten neerzetten op een terrein
van vijfduizend vierkante meter ik
geef maar een voorbeeld voor ge
noemd bedrag. De bouwkosten kun
nen gemiddeld 60.000 tot 70.000 gul
den bedragen, maar er zijn uiteraard
heel wat bijkomende kosten, zoals
aanleg voor leidingen voor gas, elec-
triciteit en telefoon. Er worden hier
bungalows gebouwd met een open
haard binnen én buiten. Prefab-bun
galows künnen in twee maanden
klaar zijn, maar vergeet dat maar.
Tegen ieder die plannen heeft om
zich in zuidwest Ierland te vestigen,
zeg ik: „Dit is nauwelijks meer een
stuk van Europa, het is een land
streek waar je héél veel geduld moet
hebben. Continentale maatstaven
dien je te vergeten. Als ik een loodgie
ter in september wil hebben, ga ik al
in april bellen. Verstandig is om voor
de aankoop van onroerend goed een
Ierse makelaar en een Ierse notaris in
te schakelen".
„Ik voorzie," zegt Timmerman, „dat
zich in de nabije toekomst zeker zo'n
Het landgoed Reenafurria aan de Kenware Bay, nabij het
hooggelegen dorp Sneem, dat in de plaats is gekomen van het
Italiaanse vakantieverblijf Porte Ercole, „De witte olifant".
Met de auto van de luchthaven van Cork naar dit kustgebied
vergt ongeveer drie uur.
tienduizend Nederlanders in de zuid
westhoek zullen vestigen. Begrijpe
lijk is. dat er zich al heel wat Neder
landse speculanten op dit gebied heb
ben gestort. Er worden ook bestaan
de huizen aangeboden. Hoogbouw is
er taboe.
„Wie de ingrijpende stap neemt om
hier te wonen, moet zich goed realise
ren. dat men in een heel andere leef
wereld terecht komt. En nogmaals:
veel geduld is geboden. Alleen al de
onderhandelingen met boeren-grond-
eigenaren en landeigenaren in het
algemeen, kosten veel tijd. Boeren
moeten de transactie eerst uitvoerig
in de familiekring bespreken. Na de
formaliteiten moet het Bureau van de
Landcommissie in Dublin de contrac
ten goedkeuren. Dat levert in de regel
geen bezwaren op." Tot zover deze
Ierse Nederlander.
Zijn vrouw Betty zegt: „Het leven is
hier verrukkelijk. De mensen zijn
vriendelijk, behulpzaam, maar Je
moet echt veel geduld hebben. De
tijd heeft hier een slakkegang. Maar
wat zou dat?"
Wie terug wil in de tijd, terug naar het
ongerepte, kan In dit romantische.
Keltische land, een tweede vaderland
vinden. In Glengariff wiegen zoals
ook elders de palmbomen op de
adem van een milde (Atlantische)
zeewind. Een streek waar de eucalyp
tus en de rhodondendrons hardnek
kig bloeien, een soort laatste hof van
Eden op deze planeet. Zwemmen in
de baaien met toekijkende zeehond
jes kan nog in oktober.
Anderhalf uur
Ik was er in het gezelschap van de
Amsterdamse wethouder Ennëus
Heerma, die het gemeentebestuur
vertegenwoordigde ter gelegenheid
van de officiële openingsvlucht van
de Aer Lingus. de rechtstreekse ver
binding op Amsterdam-Schiphol,
binnen anderhalf uur van Cork naar
ons land en binnenkort ook in tegeno
vergestelde richting. Op de heenweg
moet Dublin vooralsnog worden aan
gedaan. Zuid-West Ierland behoefde
al lang een rechtstreekse verbinding,
niet alleen in verband met de kleine
veertigduizend Nederlandse toeristen
per jaar, onderdeel van de twee mil
joen. die op het meest westelijke Eu
ropese eiland neerstrijken. Maar ook
vanwege het groeiend aantal Neder
landse vestigingen, waaronder niet
uitsluitend voorlopers als Verolme.
Philips. Douwe Egberts. Albatros
maar ook ten behoeve van Nederlan
ders. die er boerenbedrijven hebben
gesticht, ook centra voor sierteeltge
wassen.
Heerma meent, dat de snelle verbin
ding met Cork aanleiding kan geven
tot uitwisselingen op cultuur- en
sportgebied, een nieuwe zusterrela-
tie, zoals die met Toronto is ontstaan.
Er was ook, ter gelegenheid van de
rechtstreekse lijn, een Corkse delega
tie in Amsterdam. Thans driemaal
per week rechtstreeks Cork-Amster
dam. Dat betekent ook toeneming
van het aantal lang-weekeind-gan
gers. Men moet er wel rekening mee
houden wil men echt op verken
ning gaan dat men een auto kan
huren op de luchthaven, een moge
lijkheid die ook in een all-in-pakket
van de Ierse luchtvaartmaatschappi
zit.
Even „ruiken" aan dit deel van Ier
land. Verrassend, vanwege het onver
moede, een uithoek van Europa, die
langzaam „volloopt", met Ieren, die
daar hun economie zien versterkt
door vooral de daadwerkelijke be
langstelling van het Oranje huis voo
hun te lang vergeten land. Daarbl.
dan nog deze opmerking voor Neder
landers: het prijspeil vertoont eer
overeenkomst met dat van Engeland
Dat wil zeggen met billijke sectoren
zoals in de textiel, cosmetica en d
lederwaren (schoenen).
/r(yoners bunkerdorp tegen de plannenmakers
'rits van Exter
OORT Er is nauwe-
klassieker voorbeeld
op alle fronten gaande
(tussen de natuurbe-
:s en bouwers, die het
leid zien glimmen, te
|en dan het Kostverlo-
t in Zandvoort Al
lan 30 jaar gebruiken
Amsterdamse gezin
bunkers, verscholen in
r verÉllandschap, als zomer-
ïsseij Met het wisselen van
nendr begon de ellende van
)838^nenmakerij: de bun-
iblazen, een caravan-
heerzetten, woningen
een weg doortrek-
rust die altijd in het
rste is definitief ver-
Al hebben natuur-
en bewoners de eer-
gewonnen, de toe-
ilijft onzeker.
enige moeite om het Kost-
^ark te vinden. Het ligt ver-
chter nieuwbouw en een be-
huis. Een smal pad leidt
ase van Zandvoort. Een heu-
duinterrein, rijk aan vele
e plantesoorten en broed-
an vogels waarvan velen
vreesden dat ze in ons land al niet
meer voorkwamen. Onze gidsen. Dik
Bol en Jaap Kolpa, leden van de
Algemeen Christelijke Jeugdbond
voor Natuurstudie en Natuurbescher
ming (ACJA), hebben maanden in het
park doorgebracht om alle rijkdom
men te inventariseren. Zij troffen 217
verschillende plantesoorten aan en
telden 68 vogelsoorten waarvan 34
het park uitkiezen voor het groot
brengen van hun kroost.
Onder de voet
Het kost Dik Bol en Jaap Kolpa
moeite hun enthousiasme voor het
terrein in de hand te houden: „Hier
vind je, en dat is uniek, een natuur
park en recreatie naast elkaar," zegt
Dik. „Vaak gaat het fout en lopen de
dagjesmensen de omgeving onder de
voet. Maar dank zij het beheer van de
bunkerbewoners is er hier iets moois
opgebouwd en blijft dat in stand."
Staande op een duintop blijkt het
moeilijk om alle bunkers aan te wij
zen. Ze liggen verscholen achter het
struweel. Kleine wit geschilderde on
derkomens. De Duitsers bouwden de
manschapsverblijven in de Tweede
Wereldoorlog. In het verre verleden
was het ooit een echt park met een
speeltuin en andere attracties.
De eigenaar jonkheer Quarles van
Ufford was niet ontspeend van socia
le gevoelens. Na de oorlog stemde hij
er in toe dat vooral Amsterdammers,
voor wie om gezondheidsredenen een
verblijf aan de kust heilzaam zou zijn,
de bunkers als zomerhuisjes gebruik
ten tegen een schappelijke prijs. Veel
van de mensen die er in die dagen
met hun kinderen introkken zitten er
nu nog. Het zijn arbeidersgezinnen
die in de hoofdstad driehoog achter
wonen in benauwde straten waar je
op het bord kijkt van de overbuur
man, de ruzies letterlijk volgt in de
woningen aan weerskanten en de lek
kages opvangt van vierhoog.
Onderlinge band
De Zandvoortse bevolking noemde
de gemeenschap al snel het „bunker
dorp". Ze komen er geregeld wande
len en de kinderen spelen er graag. Er
is een goed contact.
De bewoners van het dorp hebben de
bunkers eigenhandig verbouwd tot
leefbare zomerhuisjes. Muren werden
witgekalkt, ramen vergroot en zand
hopen verplaatst. Mede dank zij hun
goede zorg ontwikkelde het terrein
zich tot een natuurrijk en gevarieerd
gebied.
De onderlinge band was altijd al
groot en werd versterkt toen de eerste
onheilsberichten het Kostverloren-
park bereikten. In 1971 werd begon
nen met de bouw van een bejaarden
tehuis en een flink gedeelte van het
park ging verloren. In de omgeving
werden enkele villa's gebouwd.
In 1974 wilde de Zandvoortse ge
meenteraad het park voor ruim één
miljoen aankopen om de Herman
Heijermansweg door te kunnen trek
Foto'»: Marcel AntonUae
De familie Boomkens voor hun bunker. In het midden Jaap Kolpa (links) en Dik Bol (rechts), leden van de ACJN.
ken naar de wijk nieuw noord. Later
zou er op het terrein gebouwd kunnen
worden. Maar de toenmalige minister
Gruijters haalde een streep door de
plannen. Hij bepaalde dat Zandvoort
niet buiten haar bestaande bebou-
wingsgrenzen mocht uitgroeien en
liet twee geplande wegen vervallen.
Een forse ingreep die echter niet het
Kostverlorenpark veilig stelde. De
minister schrapte namelijk niet het
doortrekken van de weg en de bouw
van een aantal woningen aan de rand
van het park.
Een nazaat van Quarles van Ufford
heeft het terrein inmiddels voor
750.000 gulden verkocht aan een aan- L3Cn6n
nemer en twee architecten. Op het
terrein rust de bestemming „natuur
behoud met recreatie te land„Daar
kan Je nog alle kanten mee uit," vindt
Jaap Kolpa. „Een caravanpark. ten
nisbaan, een motorcrossterrein: dat
is allemaal recratie te noemen."
Ufford" afgelopen moet zijn. Hij eist
een huur van tweeduizend gulden per
Jaar. Het vijfvoudige van hetgeen de
bewoners gewoon waren te betalen.
Toen bleek dat het bunkerdorp dit
bedrag niet op tafel wilde leggen,
werd de huur opgezegd.
De Raad zegt niet alleen uit financië
le overwegingen te handelen. Hij
noemt het bewonen van de bunkers
onverantwoord. Ze zouden bouwval
lig, donker en vochtig zijn. Z'n eigen
kinderen zou hij er nooit laten slapen.
De bewoners lachen er om.
Ze wijzen bezoekers op de veertig
centimeter dikke muren, de kurkdro
ge wanden en de vergrote ramen.
„Laatst stond hier een bulldozer op
het dak. die bezig was met die wonin
gen bij het park. Ik heb daarna ner
gens een scheurtje kunnen vinden."
De aannemer, de heer De Raad, heeft
inmiddels laten weten dat het „Sin
terklaasje spelen van Quarles van
De familie Boomkens heeft als een
van de laatste gezinnen vorig Jaar
haar intrek in een bunker genomen.
Met het opknappen heeft ze een tijd
gewacht. Maar nu is ze vastbesloten
zich niet langer door alle sombere
wolken te laten beïnvloeden. De
ruimte is bezaaid met allerlei gereed
schap. Mevrouw Boomkens: „We heb
ben jaren gezocht naar zoiets als het
Kostverlorenpark. We zijn allerlei ca
ravanparken afgegaan maar dat is
vreselijk. Ik hoef al die voorzieningen
niet. Hier heb ik een gaslamp en
butagas. Dat gaat prima De kinde
ren gaan bewuster met de natuur om
dan wij. In de stad heb je kleine
keurige plantsoentjes met een hek er
omheen. Logisch dat Je erover heen
springt en er gaat ravotten
De rechter heeft de bewoners inmid
dels een eerste succes bezorgd. Make
laar De Raad en de twee architecten
hadden een van de bewoners, die ge
woon was de huur in te zamelen en
over te maken, gedagvaard met de eis
dat hij en alle anderen het park zou
den ontruimen. De kantonrechter
oordeelde echter dat dat niet kan.
Bovendien acht hij het het gebruik
van de bunkers zo Intensief dat bewo
ners recht op huurbescherming kun
nen claimen.
'Grote stad'
In het vonnis citeerde hij zelfs uit het
boekje over het park dat Dick Bol en
Jaap Kolpa hebben samengesteld:
„De bunkers bieden voldoende com
fort om de vakantiemaanden en
weekeinden in het zomerseizoen in
door te brengen. De bewoners van de
bunkers vormen een gemeenschap
van lieden uit de „grote stad" afkom
stig, die als het ware een vakantie
dorp vormen dat in lengte van jaren
in stand is gebleven zonder tegenwer
king van de gemeente Zandvoort,
welke kennelijk de wijze van bewo
ning van de bunkers waardeert". De
rechter zou er waarschijnlijk zijn kin
deren wel durven laten slapen.
Hardnekkig en saamhorig zullen de
bewoners, zo verklaren zij, het ge
vecht om het „bunkerdorp" voeren
Een vrouw: „Ik was hier al als klelr
kind met m'n ouders. Als het even
kan gaan we naar het park: elk week
einde en elke vakantie".
Het is zondagmiddag. Druilerig weer
De vrouw, haar vriendin en hun kin
deren zitten binnen in het kleine ver
trek. Hun echtgenoten werken. „Ik
woon nu in Purmerend en daar ver
klaren ze me voor gek dat ik hier zit in
een bunker. Ze moesten eens weten
hoe zalig het hier is. Ik heb er een
hekel aan om zondag weer terug te
moeten gaan."
