uw kabinet Irtugal heeft inig kansen VS bevestigen steun aan Iran qedreigde Hassan zoekt steun bij Carter Jeremy Thorpe in verdachtenbankje Uitzicht voor vluchtelingen aël verwerpt nadere voorstellen Sadat ABN Bank Dl! Aanklacht: samenzwering tot moord Na waarschuwing van Breznjew Verschillende landen willen Vietnamezen opnemen |,anslag op bus bij Jericho: vier doden Doden in Sahara Verlaging opslag debetrente. 20 NOVEMBER 1978 BUITENLAND TROUW/KWARTET 5 Halkes 3N De nieuwe Portugese premier Carros Mota left zaterdag de meest conservatieve regering sinds de I het licht doen zien. Binnen tien dagen zal het nieuwe tijn regeringsprogramma aan het parlement moeten |en. De kans is groot dat ook dit kabinet dan net als ganger onmiddellijk weer valt. kabinet bestaat opnieuw hoegenaamd niet uitmaakt of de re- md partijloze ministers, gering nu demissionair is of niet. Het kabinet van Nobre da Costa dat be gin september door het parlement ten val werd gebracht, heeft zich als demissionair kabinet in veel opzich ten voortvarender gedragen dan zijn voorgangers. Het parlement blijkt te gen een dergelijke situatie moeilijk opgewassen. te re] in jrfesi was ven erten van deze ministers heeft jke band met het fascisti- flen, zoals de minister van ;vens vice-premier, Jacin- »n topbankier die tijdens sche regime verschillende incties bekleedde. Ook de in buitenlandse zaken kan de linkse kringen in liet bekoren. Hij wordt er- ildigd als ambassadeur bij 'in 1975 belangrijke infor- de revolutionaire regerin gen verborgen. heeft met deze regerings- Van een onzer redacteuren Minehead, een pittoresk stadje van 8000 inwoners op het Engelse platteland staat de komende weken even voor het eerst en hoogst waarschijnlijk voor het laatst in de internationale schijnwerpers. De magistra ten van Minehead buigen zich vanaf vandaag over wat in Groot-Brittannië een van de grootste politieke schan dalen van de eeuw wordt ge noemd: de zaak-Jeremy Thorpe. Het simpele doodschieten van een Deense dog in een afgelegen moe- rasgebied heeft de voormalige lei der van de Britse liberale partij de grootste crisis in zijn carrière be zorgd. Want de hond was eigendom van Norman Scott, die toen hij en kele maanden later voor de rechter moest verschijnen, omdat hij ten onrechte gebruik had gemaakt van de sociale voorzieningen, de uiter mate explosieve mededeling deed dat hij vroeger een homofiele relatie had onderhouden met Thorpe. En hier komt de zaak met de dog weer aan de orde, want de man. die het dodelijke schot loste, de piloot Andrew Scott, verklaarde luid en duidelijk dat zijn eigenlijke doel Norman Scott was geweest. „Een invloedrijk liberaal" had hem voor ruim 20.000 gulden gevraagd Scott uit de weg te ruimen omdat hij de liberalen in diskrediet bracht. Jere my Thorpe heeft het bestaan van een seksuele relatie steeds ontkend. Ook al waren Scotts uitlatingen vol doende om Thorpe politiek te ruïne ren, een rechtzaak werd het pas toen Newton zijn zegje had gedaan. Vanaf vandaag staan er in Mine head vier mensen in het verdach tenbankje: Thorpe; de voormalige vice-penningmeester van de partij David Holmes; de zakenman John le Mesurier en George Deakin. een nachtclubeigenaar uit Zuid-Wales. Zij zijn er begin augustus van be schuldigd „dat u op verschillende dagen tussen 1 oktober 1968 en 1 november 1977 in het graafschap Devon en daarbuiten samen en in vereniging met anderen hebt sa mengezworen om Norman Scott te vermoorden." Thorpe wordt er bo vendien van beschuldigd dat hij Holmes heeft aangezet tot moord. Kroongetuige is het voormalige li berale parlementslid Peter Bessell die nu in de Amerikaanse staat Ca lifomië woont. Bessell was twintig jaar lang een naaste medewerkei van Thorpe. Hij heeft tussen 196? Jeremy Thorpe en 1970 regelmatig geld aan Scoti gegeven. Eerst verklaarde hij dat Scott hem chanteerde met een ver houding, die Bessell met zijn secre taresse zou hebben gehad, maar la ter heeft hij dit verhaal weer inge trokken en gezegd dat het slechtf een afleidingsmanoeuvre was. Da vid Holmes heeft hierover verklaard dat Bessell moest proberen „be paalde brieven" van Scott los te krijgen. Dat gaat dan hoogstwaar schijnlijk om nogal openhartige correspondentie tussen Scott en Thorpe, die Scott heeft vrijgegeven als bewijs van hun relatie. Sinds de beschuldigingen tegen Thorpe duidelijke vormen hebben aangenomen, wordt hij gemeden door zijn collega's uit de liberale fractie. Hij moest terugtreden als woordvoerder voor buitenlandse kwesties en werd zeer dringend ver zocht weg te blijven van het liberale partijcongres van dit najaar. Thor pe kwam toch. Het proces, dat over de hele wereld aandacht zal krijgen, blijft onbe kend voor de Britten zelf. Er be staat een wet, die verbiedt via de media, krant, radio en tv, melding te maken van een proces als een van de partijen daar bezwaar tegen heeft. En dat is nu het geval. Over de zaak-Thorpe hebben de Britten de komende weken alles van horen zeggen. Het heeft tot vorige week moeten duren voor er vanuit het parlement een wetsvoorstel werd ingediend te gen de wijze waarop de minister van landbouw begonnen is met teruggave van coöperatieve grond aan vroegere grootgrondbezitters. Het voorstel ting blijkbaar geen enkele werd ingediend door de vroegere soci- iaan de socialisten laat Dmmunisten voor zich te at blijkt wel heel duidelijk tame van de minister van en visserij Vaz Portugal uit alist en landbouwminister Lopes Car doso. Samen met de vier andere ex- socialisten in het parlement steunde Lopes Cardoso ook een wetsvoorstel Hffi tegen de verhoging van de benzine- linkse meerderheid zo ver- prijzen. Het voorstel werd met slechts jinet van Nobre da Costa. vijf stemmen vóór aangenomen. De ijd blijkt de invloed van overige parlementariërs onthielden Canes, meer nog dan in het zich van stemming omdat onduide- in Nobre da Costa, ver- lijk bleef hoe zo'n wet zou moeten [jn. Verscheidene ministers worden uitgevoerd, idewerkers behoren tot de •ouwelingen van de Portu- lent. Op straat berf to zei zaterdag te verwach- jn kabinet het tot de eerst- roept parlementsverkiezingen in ffer*L^jüthouden. Inderdaad had- rf fisten" chr*sten-democraten Ie.it daLdemocraten toegezegd het oderne»n M0ta Pinto in ieder geval t meloik Maar deze toezegging is Z1Jn flvT1 van de socialisten nu wel uitbjeiachtig geworden. Niets is 9°r. nieuwe kabinet dat hen erheiojzou kunnen bekoren. De 'te tnarj,njng heeft dan ook alles Ui5i3.oort revanche van de kant adrukiqent Eanes' die nu de zwarte in handen van de socialis- t. Stemmen de socialisten w cmmunisten tegen Mota Pin- 'khiS- feilen zij zich verantwoorde- Het vervolg van de buitenspelpositie van het parlement is dat de politiek weer op straat wordt uitgevochten. Sinds een week houdt nu een onafge broken stakingsgolf aan. Vandaag zijn de posterijen weer aan de beurt. De stakingen gaan gepaard met grote demonstraties en manifestaties tegen de prijsstijgingen en de landbouwpo litiek. Het is duidelijk dat voor de commu nistisch geïnspireerde vakbeweging de maat meer dan vol is. De lijdzaam heid die eerder dit jaar zo kenmer kend was voor de reactie van het grote publiek, maakt plaats voor een algehele politieke verontwaardiging. De koppigheid van president Eanes aan de ene en de socialisten aan de andere kant maakt vervroegde parle mentsverkiezingen bijna onvermijde- MOSKOU/TEHERAN (Reuter, UPI, AP) De Verenigd? Staten zijn niet van plan zich met de binnenlandse aangele; genheden van Iran te bemoeien, maar zullen dat land wel economisch en politiek blijven steunen. Dit zei de Amerikaan se minister van buitenlandse zaken Vance gisteren in eed reactie op uitlatingen van de Russische president Breznjew: l kan ie vai van de derde regering lijk. Maar het enthousiasme over het wlr tljds. niet kend is bovendien dat het systeem van de parlementaire demo cratie lijkt intussen behoorlijk bekoeld. Gisteren werd voor het eerst voedsel afgeleverd bij de Hai Hong. PORT KLANG (Reuter, UPI, AFP) Er is uitzicht voor de 2500 Vietnamese vluchtelingen, die met een schip voor de kust van Maleisië liggen. Verschillende landen hebben al aangeboden een aantal van hen op te nemen. Enc/VLEM, CAIRO (Reuter,UPI,AP) Het Israëlische gaat v zal morgen de beraadslagingen voortzetten over de Pa^™!Egyptische voorstellen voor een vredesregeling in het "zwart-°osten' De kans is groot dat het kabinet de Egypti- s in ki» voor een concrete termijn voor het begin van de ie van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever 'erpen. der e volg lische premier Menachem ?"kla 4 50)- na afloop van het atran v eraad dat ziïn regering het r™ J dra8 met Egypte waar- enHri zal g°edkeuren- Maar het 4 50r I an niet akkoord 6aan met voorwaarden die Egypte na (3 Wemlferentie in Camp David ge- n dC Deze voorwaarden om- n tijdschema voor de auto- de Gazastrook en de Wes- daanoever. blz. van t bh •0); Dt 3^Z' d gisteren op de eerste ver- fan het bezoek dat de Egyp- wprkt esident Sadat aan Israël atripn 'Pgeschrikt door drie bom- atrien waart>ij Vier mensen om kwamen. In de stad Jericho eren een bom gegooid in een toeristen, waardoor vier mensen om het leven kwamen: één Belg en drie Israëli's. Dertig mensen raakten gewond, van wie een aantal gisteren nog in een ernstige toestand verkeerde. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is gisteren door Pa- lestijnen opgeëist. Bij twee andere aanslagen raakte niemand gewond. Goesj Emoenim De Israëlische premier Begin woonde gisteren in Tel Aviv een bijeenkomst bij van het centrhal comité van de Cheroetpartij, de voornaamste partij van het Likoed-blok. Daar zei Begin dat hij het kabinet zou vragen de nadere voorstellen van Egypte voor de Gazastrook en de westelijke Jor daanoever te verwerpen. Begin stelde drie voorwaarden voor de sluiting van een vredesverdrag met Egypte: Het Israëlische leger moet blijven in de bezette Arabische gebieden, zo als geregeld in de akkoorden van Camp David. De veiligheid van Israël moet ver zekerd blijven. De activiteiten in de Joodse neder zetting op de bezette gebieden moe ten kunnen worden voortgezet. Begin hoopte dat zowel Egypte als Israël bereid zullen zijn de nadere voorstellen die ze sedert Camp David hadden gedaan, over en weer in te trekken. Begin en andere ministers van de Cheroet werden overigens bij hun aankomst in Tel Aviv onthaald op rotte eieren. Die eieren werden ge gooid door demonstrerende leden van de nationalistische beweging Goesj Emoenim, die pleit voor een Groot-Israël gedachte. De beweging voelt zich door de politiek van Begin verraden. De Egyptische minister van buiten landse zaken Boetros Ghali verklaar de gisteravond dat Egypte zal weige ren akkoord te gaan met een deelak koord met Israël, dat geen onderdeel is van een totale vredesregeling. Ook de Egyptische premier Moestafa Ka- lili liet zich gisteren in deze geest uit. Hij zei: „Israël maakt een ernstige vergissing tegenover het Arabische volk en de nobelste Arabische zaak: het belang van het Palestijnse volk. De uitslag van een opinieonderzoek in Israël toont aan dat bijna de helft van de Israëli's voorstander is van terugtrekking uit de bezette gebieden in ruil voor een vredesregeling. 31 procent verzet zich daartegen en ze ven procent wil alleen terugtrekking op bepaalde voorwaarden. ALGIERS (AFP) Bij botsingen tussen het Marokkaanse leger en het Front Polisario in de West-Sahara zouden vorige week 59 Marokkaanse soldaten zijn omgekomen. Dit werd gezegd in een Algiers uitgegeven communiqué van het Front Polisario. Canada heeft via zijn minister van immigratie laten weten dat er 600 vluchtelingen kunnen worden opge nomen. Deze week zullen drie ambte naren van de Canadese immigratie dienst naar het schip gaan om er vluchtelingen te ondervragen en vast te stellen welke mensen het meest geschikt zijn voor vestiging in Canada. België en West-Duitsland willen ook kleine groepen toelaten en Frankrijk is bereid een grote groep op te nemen. Hetzelfde geldt voor de Verenigde Staten. Gisteren zijn voor het eerst levens middelen naar het schip de Hai Hong gebracht. Er is meteen ook een aantal medicamenten bezorgd. De vluchte lingen hadden zaterdag dringend om voedsel gevraagd. Het Maleisische Rode Kruis en de VN-commissie voor vluchtelingen hebben met politie- vaartuigen en mijnenvegers het transport verzorgd. Een functionaris van de Verenigde Naties is ook besprekingen begonnen met de Maleisische autoriteiten om hen over te halen zich het lot van de vluchtelingen aan te trekken. Malei sië wil geen nieuwe vluchtelingen op nemen omdat er in kampen aan de oostkust al zo'n 35.000 zijn onderge bracht. Vooral berichten dat er nog vele schepen vol op weg zijn heeft de autoriteiten in Koeala Loempoer schichtig gemaakt. Breznjew zei gisteren in een interview met het partijblad Prawda. dat de Sowjet-Unie tegen elke inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van Iran is en dat ze zeker bezwaar maakt tegen militaire interventie. „Het moet duidelijk zijn dat iedere vorm van buitenlandse inmenging, in het bijzonder militaire inmenging, in de aangelegenheden van Iran een staat die rechtstreeks aan de Sowjet- Unie grenst door de Sowjet-Unie zou worden beschouwd als een kwes tie die van invloed is op haar veilig heidsbelangen", aldus Breznjew. De Russische president verklaarde dat de problemen van Iran door de bevol king zelf moeten worden opgelost. De Amerikaanse minister Vance zei te vertrouwen dat Iran de eigen pro blemen op eigen kracht zal kunnen oplossen. De Verenigde Staten geven de sjah echter alle noodzakelijke poli tieke steun om de rust in zijn land te herstellen, aldus Vance, die refereer de aan eerdere uitlatingen van de Amerikaanse president Carter hier- Tot dusver is de Sowjet-Unie steeds zeer terughoudend geweest in het ui ten van opinies over de ontwikkelin gen in Iran. Pas onlangs begon een kritische toon door te klinken in de berichtgeving over het grootscheepse politieke geweld in Iran. Waarnemers wijzen erop dat de Sowjet-Unie geen belang heeft bij omverwerping van het regiem van de sjah door de nog veel anti-communistlscher opposan ten van dit regime. Moskou lijkt meer belang te hebben bij een stabiele buur. Gisteren constateerde de Russische pers echter wel openlijk, dat de sjah Iran weliswaar de twintigste eeuw had binnen gebracht, maar dat dit wel met de nodige moeilijkheden ge paard is gegaan. Om uit deze moei lijkheden te komen is het noodzake-, lijk dat de sociale en politieke struc tuur van het land wordt veranderd, aldus de Russische televisie. Vrij De sjah heeft gisteren de vrijlating van 210 politieke gevangenen bevor len in een kennelijke poging de druk van de ketel te halen. De vrijgelate nen verklaarden dat er momenteel nog tussen de 200 en 400 politieke gevangenen zitten in de Qasr-gevan- genis van Teheran. De vrijlating kwam zo onverwacht dat een dew van de vrijgelaten gevangenen door niemand van de familie kon worden verwelkomd. De militaire premier van Iran, gene raal Gholam Reza Azhari, heeft zateiv dag zijn voornamelijk uit burgers be staande regering aan het parlement voorgesteld als een overgangskabi net. De premier verklaarde dat het de bedoeling van de sjah is zo snel moge lijk een burgerregering in te stellen en vrije verkiezingen te organiseren- In afwachting daarvan moet het ka- binet-Azhari de rust en orde in het land herstellen. Azhari noemde aïs voornaamste doelstellingen van het beleid van zijn kabinet: het waarbor gen van de veiligheid en de onafhan kelijkheid van het land, het garandé ren van de discipline, het draaiend houden van de essentiële diensten, het bevorderen van de handel en het zakenleven, het stabiliseren van de economie en het onderhouden vah goede betrekkingen met het buiten land. ADVERTENTIE In verband met de voortge zette daling van de tarieven op de geldmarkt zal de opslag op de debetrente voor kredieten in rekening-courant met ingang van 20 november 1978 met een '/2% worden ver laagd. De opslag bedraagt vanaf die datum tot nadere aankondiging 1%. lgende W Stibb» Leao 3 blz. or G. ende geteki )/fle an Keulen Hassan was vorige week op bezoek in Washington om Amerika en politieke steun te vragen voor zijn strijd tegen het Frente lo Het „Front voor de Bevrijding van Saguia el Hamra en Rio de "jtrijdt al jaren tegen de bezetting van „zijn" land. Eerst tegen dat het gebied enkele tientallen jaren als kolonie beheerde, en i^975 tegen Marokko en Mauretanië. Deze strijd heeft al duizenden n gewonden tot gevolg gehad. Jrgei itg. Vanl eefUMei t unif te het tri Ttij tyon reinen jt sde dl Stai )t dutie, aard, 'ton. - iboek Uit® blz. echt, Marokkaanse karakter van de West-Sahara met haast verrichten. Hierdoor zijn belang rijke documenten buiten beschouwing ge bleven die aantonen dat de West-Sahara, op z'n minst in de eeuw voorafgaande aan de Spaanse kolonisatie, niet Marokkaans was. Vorige week publiceerde het toonaangeven de Spaanse dagblad El Pais een aantal artikelen gebaseerd op materiaal uit de Belgische Rijksarchieven. ;ijd met Hassans bezoek aan in werd deze week de derde ver van het „drielandenakkoord" her- aarbij Spanje de Sahara verdeelde Marokko en Mauretanië. „Koning e? d9fdacht drie weken nodig te hebben Drielandenakkoord te realiseren. drie jaar verder en het akkoord is n in het zand van de woestijn." Abd: allah, vertegenwoordiger van Polisario in de Benelux zegt het laar trots. drielandenakkoord stond Spanje (lelijke gedeelte van zijn Saharako- het grondstoffenrijke Saguia el - af aan Marokko. Het zuidelijke o de Oro. ging naar Mauretanië. In ld Spanje een aantal economische in het gebied plus het recht op zes bases. Het akkoord kwam tot zware Marokkaanse druk op Span- op dat moment dictator Franco op Een maand voor de sluiting van het ak koord had het Internationale Hof van Justi tie in Den Haag een nogal vaag oordeel gegeven over de status van de West-Sahara vóór het gekoloniseerd werd door Spanje. Hoewel historische staatkundige banden tussen de Saharawi en de sultans van Ma rokko niet concreet werden aangetoond, kon de uitspraak van het Hof toch zo wor den uitgelegd, dat koning Hassan zonder moeite 350.000 Marokkanen op de been kon brengen om de „Marokkaanse Sahara vreedzaam te bevrijden." Die „Groene Mars" drong maar een paar kilometers de Spaanse Sahara binnen. Na een bliksembe zoek van José Solis, secretaris-generaal van de franquistische „Beweging", aan Marok ko werden besprekingen geopend tussen Marokko en Spanje die enkele weken later uitliepen op het drielandenakkoord. Een van de documenten is een geheim rap port van baron Whettnall, aan het eind van de vorige eeuw Belgisch consul in de Noord- marokkaanse stad Tanger. Koning Leopold de Tweede had zijn consul gevraagd zijn licht eens op te steken over de mogelijkheid een Belgische kolonie te stichten ten zuiden van Marokko. Zo'n kolonie zou ideaal gele FrdnKrijK gen zijn: precies halfweg België en de Belgi sche Congo. Via een Joods Marokkaan con tracteerde baron Whettnall een Marok kaanse handelaar. Hadge Hamed, die in maart 1887 een reis maakte naar het diepe zuiden. Ook in andere Belgische documenten uit die tijd wordt duidelijk onderscheid ge maakt tussen Marokko en de West-Sahara. Het duidelijkst is een Belgisch stuk dat betrekking heeft op een verzoek van de Engelse „North West African Company" aan de Engelse regering, om bescherming te bieden aan de nederzettingen van deze maatschappij in Tarfaya. De Engelse rege ring ging niet op dit verzoek in. maar richtte zich tot de sultan van Marokko om hèm bescherming te vragen voor de Britse koop lui in Tarfaya. De Marokkaanse vorst ant woordde de regering in Londen echter dat zijn gezag ophield bij de rivier Draa en niet reikte tot Tarfaya. Tarfaya ligt nog ten noorden van de huidige grens tussen Ma rokko en zijn „Saharaprovincies" Haast lag. Het Haagse Internationaal Hof van Justitie moest z'n onderzoek naar het wel of niet De Marokkaanse handelaar wist niet wie de opdrachtgever was van zfjn opdrachtgever. Bij zijn terugkeer antwoordde de Marok kaanse onderzoeker dat het betrokken ge bied bekend staat onder de naam „Erguei- ba" en dat de daar wonende stammen be lasting betalen aan de afstammelingen van de „maraboet" (heilige) Sidi Hamed El Er- gueiba. De Ergeibats vormen heden ten dage nog het hoofdbestanddeel van het Saharawivolk. Hoe belangrijk dit historische probleem ook mag zijn, voor een goed begrip van de botsing tussen het Marokkaanse- en het Polis ario-nationalisme, het S ah araconflict reikt veel verder. Het Drielandenakkoord mag misschien wel met recht een Vierlan- denakkoord genoemd worden: Bij de tot standkoming van het akkoord was Frank rijk namelijk actief betrokken. Frankrijk had en heeft als ex-koloniale mogendheid van vrijwel alle landen in Nord-West Afrika (behalve de West Sahara) een enorme in vloed. Een onafhanklijke. radicale Sahara- republiek paste niet in zijn politiek. In 1975 was het geopolitieke evenwicht in het wes ten van het Middenlandse-Zeegebied ver stoord door de revolutionaire ontwikkelin gen in Portugal en de onzekere toekomst van Spanje. Verder was de West-Sahara rijk aan fosfaat, vis en waarschijnlijk aan olie en uranium. Deze rijkdommen zouden beter door het pro-Franse Marokko geëxploiteerd kunnen worden dan door het met het linkse Algerije verbonden Polisario. Na drie jaar liggen de kaarten echter totaal anders. Marokko en Mauretanië zijn er, ondanks grote militaire inspanningen, niet in geslaagd de West-Sahara te controleren. De Polisario-aanvallen op Mauretanië ver zwakten de economie van dit land zó dat in juli het leger ingreep „om het land te red den" en president Oeld Daddah wegjoeg. Deze staatsgreep had de instemming van Frankrijk, dat zijn ijzermijnen in Maureta nië bedreigd zag. President Giscard d'Estaing en de nieuwe Mauretaanse leider Oeld Salek, stelden twee weken geleden een oplossing voor waarbij het Polisario het beheer van Rio de Oro overneemt. Oeld Salek vroeg zijn Fran se ambtsgenoot ook garanties tegen de 9000-man Marokkaanse troepen die in Mau- retaiïië gelegerd zijn. Ook al heeft koning Hassan de Maureta- niërs beloofd zijn troepen voor 1 mei 1979 uit Mauretanië terug te trekken, onder druk gezet door het Polisario en Algerije maar ook door zijn vrienden van gisteren, Maure tanië en Frankrijk. En dus zocht Hassan hulp in de Verenigde Staten. Het is echter zeer de vraag of Amerika, dat veel en goede zaken doet met Algerije, de veeleisende Marokkaanse koning ver tegemoet zal komen. President Carter brengt een toast uit opr zijn gast koning Hassan. De Marokkaanse vorst keerde vrijdag terug naar zijn land.;; Hassans reis naar Washington had als.' voornaamste doel het bemachtigen van anti-guerrillamateriaal. Of de koning zijiC doel bereikt heeft is n. et bekend geworden. Tijdens het staatsbezoek aan Washington is ook gesproken over de winning van olie in Zuid-Marokko door een Amerikaanse oliemaatschappij.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 5