Zeer verrassend tijdsbeeld Stijldansen als levens-elixer voor een verwrongen realiteit Reda-Herdenking volledig geslaagd TV COMMENTAAR Openingsconcert vang» Koorfestival '78 sublièl Dimanche bij Globe Nieuwe boeken Luisteren soms beter dan kijken Baal speelt 'Bekende gezichten, gemengde gevoelens' Show Santana professioneel BANQUE DE PARIS ET DES PAYS-BAS N.V. MAANDAG 20 NOVEMBER 1978 KUNST/RADIO/TELEVISIE door André Rutten QSS De nieuwe koers, die het verjongde zuidelijk toneel Globe onder zijn nieuwe artistieke leiding ingeslagen is, kreeg zaterdagavond in de schouwburg de Llevenkamp in Oss een njeuw verrassend accent bij de première van „Dimanche", een sèel van de dertigjarige Franse schrijver Michel Deutsch, die als dramaturg-schrijver-regisseur verbonden is aan het Theë- tte National Strasbourg. ftn ongewoon stuk. vertaald door Bemco Cam pert, waarvan Paul Ver- njeulen Windsant als regisseur, sa men met Paul Gallis als ontwerper v$n decor en kostuums. Bambi Uden voor de choreografie en een groep zftwel jongere als oudere spelers een zier opmerkelijke voorstelling ge haakt hebben. Er zijn vier hoofdelementen in te on derscheiden. of zelfs vier soorten the ater. die in een zeer wonderlijke span ning met elkaar gebracht zijn. Het middelpunt ervan is een jong meisje. Ginette, het rijzende sterretje van een groepje meisjes, die zich voorbereiden op een majoretten-con- Onbegrepen wil behouden, maar eigenlijk niet be grijpt waarom die haar toch ontglipt. Haar vader, een vervroegd gepensio neerde mijnwerker, die dat majoret- ten-gedoe allemaal vrouwen, die voortdurend met elkaar bezig zijn onfatsoenlijk noemt en eigenlijk de politie zou willen inschakelen om er zijn dochter uit te halen, maar het uit een onbegrepen schroom toch niet doet. cours. Dat op zichzelf levert al twee soorten theater op. Het toneel is in eerste instantie een zakelijke repeti tieruimte. waarin Ginette, bezeten van een prestatie-dwang. die de ande ren niet kennen, fanatiek blijft oefe nen. Het is ook de ruimte, waarin de show, die de majorettes op het con cours zullen vertonen, gaandeweg vorm krijgt. Maar Ginette is ook de dochter van twee ouders: een moeder, die je eigen lijk alleen maar achter de naaimachi ne ziet. omdat zij de majorettenkos- tuums maakt, omdat zij haar dochter Die spanningen in de onderlinge ver houdingen in dat kleine gezin vormen een derde soort toneel. De vierde is in de verhouding tussen het meisje Gi nette en een jongen. Hij voelt zich langer hoe sterker tot haar aange trokken, zij weert hem langer hoe duidelijker af. Zoals zij alle persoon lijke contacten gaat afwijzen, langer hoe fanatieker met haar trainingen in de weer is. langer hoe vervreemder raakt van de werkelijkheid. Dat zijn de hoofdlijnen, waarin veler lei suggestieve associaties met het gewone leven nu met op de achter grond een mijnwerkersstaking ver schijnen. Het wordt allemaal zeer helder en doorzichtig gemaakt in verrassende toneelbeelden. De vooTgrond van het toneel is een zakelijke repetitieruim te met een grijze achterwand, deels afgeschermd door zwarte gordijnen. Achter die grijze wand. die doorzich tig wordt als er licht achter verschijnt worden de huiskamerscènes ge speeld. Door het wegschuiven van die zwarte gordijnen wordt het scherm ruimer, en daarachter zijn de buitens cènes tussen Ginette en haar vriend tegen kleurrijk en perspectivisch ui terst verrassende vergezichten, waar in de natuur iets vertekend is. Er is bijzonder veel zorg besteed aan de oefeningen van de majorettes, die perfect verlopen Elizabeth Coops speelt Ginette ook in dat opzicht overtuigend als de beste. Alle acteursprestaties zijn zorgvuldig uit gewerkt en krijgen in die wisselende ruimtes aan ruime adem. Het absur distische slot is een uitstekend effect. Bij uitgeverij Scheltens en Den Haag is deel 21 van i Nederlandse Larousse EncpLE verschenen. Dit deel gaat v| zal tot SOCIA over 716 paginapo-vi deel 14957 trefwoorden. 234TiPrJ ties en 14 kaarten in zwart*L'0S bladzijden illustraties in kl$ VO kaart. pie i Van uitgeverij Elsevier te^er^ dam ontvingen wij de v°lSfciSCh, ken: De woestijnkat, roma,.,,., Pahlen (284 blz. - 24.50); bus van Frangoise Sagan w; genomen de boeken: Bonjo se, Een verre glimlach en Ho Brahms. (344 blz. - 24.50); 1 f," shikse, B. H. Litwack (3.,"" ƒ19.50); Weerzien in Wem r van M. Söderholm (296 blz. 11y}; Elseviers grote boek van di dp fie door M. Busselle (224 blz 1 na 1 Jan. 1979: 59.50); D« u door B. W. Coe (240 blz. -^ gi« Zou Ik hot fijn vinden? d Mayle, vertaald en bewerkt maine Groenier en Katrien en uitgegeven door Loeb Velden, Amsterdam. 80 blz. pges De vijfde ruiter thriller v Adams (281 blz.) en Sadie roman van R. K. Smith Twee Zwarte Beertjes van Bruna in Utrecht. Bij uitgeverij Christofoor dam verschenen de volgend< Mensentypen door M. StibI ƒ8.50); Sprookjes van Leaui R. von Volkmann (120 blz. an Maria's kleine ezel, door G blz. - 14.50) en De.legende v van de eilanden, opgetekj Fiona Macleod (58 blz. De mannen komen morgen, van Heieen Crul. Uitg. Baarn (146 blz. - 14.90). Van uitgeverij is De vergeten sol 975 G. Sajer. Op 16-jarige leeftij< en p schrijver verplicht het unif de „Wehrmacht" aan te tr< «rtijd hij werd ingezet aan het Gton v 544 blz. - 32.50. van aarbi 150 jaar seinen voor treinen Jarol G. Hesselink. Uitgegeven do dachi Rotterdam als het zesde d( serie spoorwegen in Nederl iU dri blz. - 13.95. De tegenspeler van bommel Abda door T. Mateboer. Uitg. Stai it pQ 229 blz. - geen prijsopgave En morgen is het revolutie, Abdries. Uitg. Standaard, pen. 140 blz. - 18.50. driel delijl het af de fld S lin F-en leven lang, .lijmenboek deren van A.G. Jansen. Uitg zwa. Sticht, Hilversum. 104 blz. - Nefertete en de cruise-vaa man van Martien Carton. Kern. Bussum. 149 blz. - De zonnebloem door Sim< thai. 2e druk Uitg. Becht,1 dam. 191 blz. 18.90. Ha er io. F "jlrijd dat Drie tar t op d lag door Ton Hydra Een van de twee: of het programma- aanbod voor het weekeinde wordt inderdaad minder aantrekkelijk, of ik raak er eerder op uitgekeken. Als alleen maar het laatste het geval is, hoeft niemand zich ongerust te ma ken. Ofschoon het geen kwaad kan, wanneer mensen selectiever gaan kijken. Ik heb mij ook deze keer afgevraagd hoeveel kijkers het op zo'n zater dagavond toch nog volhouden om vijf uur lang naar de buis te staren. Goed, bij de Dame van Duke Street was ook ik present. Meestal zet de concurrent te weinig tegenover deze uitmuntend verzorgde Engelse se rie. Daar kunnen, wat mij betreft, geen twintig Willempies Ruis tegen op. al vinden zij zich nog zo ge weldig. Er kwam nog een andere vraag op: hoeveel kijkers hebben de Neder landse lach-of-lk-schlet-klucht be leefd als een afgang na een reeks perfecte rolvertolkingen in het Lon- dense Bentlnck hotel? Ongenuan ceerde flauwekul na verfijnde nuan ces in het Britse spel. dat meer dan een wijze les inhield. Ik maak mij geen illusies: de dijenkletser „In de kast. Op de kast" zal echt wel de meeste kijkers hebben getrokken. Uit alle stromingen, levensbeschou welijke of niet. Voor hedenmiddag verlaat ik even het medium televisie. Zeven seizoe nen achtereen heeft de NCRV- schoolradio het programma „Met de Bijbel het jaar door" uitgezon den. Daarvoor komt nu de serie „Schoolschrift" in de plaats. Zoiets heeft niet de belangstelling van de meerderheid, maar het gaat om meer dan een programma voor uit zending onder schooltijd. Een van de motleven is. dat met elke nieuwe generatie de Bijbelken nis vermindert. Dominee Wonno Bleij spreekt al van een „gigantisch tekort". Hierin verandering bren gen is razend moeilijk. Juf en mees ter behoeven geen theologen te zijn. maar de Bijbelles vergt wel inzicht. En het is een vak-apart om in de klas een gesprek op dit terrein op gang te brengen. Dominee Bleij: „De Bijbel is een boek met teksten, die om interpre tatie vragen. Komt men daaraan niet toe. dan wordt het een boek met mooie verhalen, die soms niet kloppen." Voor de interpretatie mag het onderwijzend personeel niet gaan blindvaren op de school schrift-uitzendingen. „Als men gaat denken, de radio heeft het al voor ons gedaan", dan verdwijnen de be doelingen in de mist." De opzet is namelijk dat de nieuwe vorming een handvat zal bieden voor Interpretaties samen met de kinderen. Bram Kruikemeijer, hoofd van de NCRV-Schoolradio, vertelde mij dat hij de nieuwe opzet ook op de televisie had willen zien. Dit kon echter niet doorgaan. Ik weet niet of ik het jammer moet vinden. De nieuwe vorm bestaat uit een gespeelde voorvertelling. De verhalen, geschreven door de acteur Herman Frank worden door diens eigen toneelgroep uitgevoerd. Een spel dus, en dat leent zich uiteraard voor uitbeelding op de buis. Er is echter een „maar". Die verhaaltjes zijn verzonnen, geheel eigentijds en hebben rechtstreeks met de Bijbel te maken. Wel zijn de vertellingen gegoten in de vorm van een parabel. Nu denk ik voorlopig dat de kinderen beter de lijnen naar het te behandelen Bijbelfragment zullen ontdekken wanneer zij een verhaal als hoorspel beluisteren. Als kijksoel geboden kan de aandacht teveel blijven han gen bij de capriolen in wat Kruike meijer een soort „narrenklas" noemt. Het luisterspel vermindert tevens het risico dat ouderen, door onbe kendheid met de nieuwe onderwijs methoden, de verhaaltjes zullen op vatten als stopping. Met nadruk wijst dominee Bleije er op, dat ze Juist zijn bedacht om behoedzaam met de Bijbel te leren omgaan. Hij zal dan ook de leerkrachten in het contactblad met toelichtingen ter zijde staan. Ongeveer driehonderd protestantse en katholieke scholen gaan met het experiment van NCRV-Schoolradio in zee. Een nog groter aantal scho len heeft om toezending van de do cumentatie gevraagd. Daarmee kan men op verschillende manieren met de klas gedurende de school afgaan op de schriftlezing van de komende zondag in de kerk. Vroeger bestond de les Bijbelse ge schiedenis veelal in hoofdzaak uit het luisteren naar wat de juf of meester vertelde. Nu wordt geadvi seerd niet te lang te vertellen en de meeste tijd te besteden aan het praten met kinderen over de tekst. Het Joodse Leerhuis wordt daarbij ten voorbeeld gesteld voor over dracht van kennis en het vermeer deren van inzicht Speciaal Angel in my pocket, een Amerikaanse speelfilm uit 1969, is het verhaal van een predikant geworden oud-mari nier die in zijn eerste gemeen te op heel wat problemen stuit. Ned. 1/19.50 flier en Nu belicht actuali teiten. Ned. 2/21.45 Leerlingen van de Neder landse Filmacademie maak ten als eindexamenwerkstuk een documentaire over de er varingen van prof. dr John Ro binson, specialist op het ge bied van intensieve bewaking van ernstig zieken. Ned. 1/22.20 Piet Hein van der Veer praat met dr Marga Klompe over Justitia et Pa* en de rol die de Nederlandse commissie daarin speelt Ned. 1/23.05 De BRT start de Engelse serie Llllie. Franceses Annis vertolkt de rol van Lillie Langtry. maitresse van de la tere Edward VII. België 1 en 2/21.15 Het gezin van de kleine zelf standige is het thema voor rieic Publiek. Hilv. 209.00 Marjon Brandsma als de gedesillusioneerde Doris. pele ziel. Ze reageert naïef op haar Het is een speelstijl die Je een combi- geringe opgave die door de spelers omgeving. Maar die naïviteit is ge- natie van realisme en Van Oekel- uiterst gedegen werd uitgevoerd, speeld, welbewust, om elk contact absurdisme zou kunnen noemen en waardoor het een prima voorstelling met de werkelijkheid te voorkomen, dat werkt vaak zeer komisch. Geen werd. TROUW/KWARTET thans het geval is. (Gezien het karak ter van deze concerten vond ik de publieke belangstelling bepaald niet slecht) w Men moet echter wel bedenken, dat belde componisten bijzondere hoge eisen stellen aan de uitvoerenden, eisen waaraan op de beide concerten die ik bijwoonde ten volle werd vol daan, maar waaraan niet ieder (kerk- )koor technisch en artistiek beant woordt. Mogelijk draagt de thans ge houden herdenking en de radio-uit zendingen. die nog zullen volgen er toe bij, dat deze muziek meer ingang vindt. door Jac. Kort UTRECHT De tiende sterf dag van de kcrkcomponist Siegfried Reda Is in de Dom kerk te Utrecht herdacht met een drietal concerten waarop zijn werken werden uitge voerd. Daarnaast hield vrijdagmiddag Dr Walter Blankenburg een lezing, toe gelicht met bandopnamen, over de ontwikkeling van Reda's vocale com posities en gaf Gilbert Schneider ver volgens een kleine interpretatiecur sus over Reda's orgelwerken. Dezelfde avond traden de Nederland se Cantorij van Maarten Kooy en de Matinencantorlj van Wim Kloppen burg aan om afzonderlijk zowel als tezamen muziek van Siegfried Reda ten gehore te brengen. Reda was een leerling van de zeer begaafde componist Hugo Dlstler (1908- 42). Van hem werden aan het begin van dit concert twee composi ties uitgevoerd. Jan Jansen speelde zijn Orgelpartita „Wachet auf. ruft uns die Stimme" en Maarten Kooy voerde met zijn Cantorij zijn „Nürn- berger grosses Gloria" voor sopraan (Esther Himmler) en koor uit. De in- dhik, dat Distier zijn beste werken op het gebied van de vokale muziek beeft geschreven, zodat de instru mentale daarbij ten achter zijn geble ven, werd ook nu bevestigd. Hetzelfde geldt voor Siegfried Reda, wiens „Amor dei" voor sopraan, koor en orgel ter gelegenheid van Distler's 10e sterfdag hierna tot uitvoering kwam onder leiding van Wim Klop penburg. Dr Willem Mudde die het programma van toelichtingen heeft voorzien, deed daarin de uitspraak, dat „ook in dit werk (bedoeld is: „Das Bvangelium auf den vierten Advent", dat aan het einde van deze avond werd uitgevoerd.) de tekst bepalend is geweest voor de gekozen vorm." Men kan gerust stellen, dat zowel Dlstler als Reda bun grootheid op zijn best tot uitdrukking hebben ge bracht in hun composities van gees telijke vokale werken. De teksten wa ren niet slechts bepalend voor de vorm. maar zij waren dat voor alle uitdrukkingsmiddelen, die beide componisten in zo rijke mate tot hun beschikking hadden en waarvan zij op zulk een dikwijls verrassende wij ze gebruik van hebben gemaakt, zo als ook deze avond bleek. Het wordt betreurd, dat het werk van Distier en Reda niet veel meer wordt uitgevoerd, ook buiten de kerk, dan door Dirkje Houtman AMSTERDAM In de kome die 'Bekende gezichten, ge mengde gevoelens' neemt Botho Strauss de toeschou wer mee naar een werkelijk heid. die ogenschijnlijk niet de zijne ls, maar die hem, als het goed is, verdacht bekend voorkomt. Bekende gezich ten. gemengde gevoelens is, na 'De Hypochonder', het tweede stuk van Strauss dat de toneelgroep Baal op het repertoire heelt genomen. Za- •terdag ging het in het Shaffy Theater ln première. Een uit stekende voorstelling en ge plaatst ln een verrassend de cor van Paul Gallis. De handeling speelt rich aI tijdens de kerstdagen in een afgelegen hotel, waar drie echtparen en een vrijgezel wonen. Een kleine geïsoleerde ge* meenschap. samengesteld uit men sen die. ondanks wijdvertakte onder linge relaties, niet in staat zijn elkaar enige warmte te geven. Die probeert men te onttrekken aan de glans van het amateur stijldans-paar Doris (Marjon Brandsma) en Ouenther (Herman Naber). Zij trainen voor een danswedstrijd, dwingen hun huisge noten bewondering af en vormen het levenselixer voor deze gemeenschap. Geluksdag Ouenther meent zelfs dat hun over winning een geluksdag voor de sa menleving moet worden. Als Doris valt breekt die illusie. Geen nood. want waar de Illusie ophoudt, begint de wensdroom: de andere Doris (Els Ingeborg Smits), die perfect danst en de kerstdagen redt van een grote ramp. Deze 'droom' veroorzaakt een toen-werd-het-toch-nog-gezellig- stemming. Maar de innerlijke kilte blijft aanwezig, al dan niet verborgen onder de draion deken van een ama- teur-stljldanspaar. Stefan (Jack Vecht), de echtgenoot van Doris en eigenaar van het hotel, detoneert in dit gezelschap. Hij door ziet de situatie en weigert met de anderen mee te doen. Hij noemt zijn hotel „een verbijsterend museum van hartstochten" en wil uit deze gemum mificeerde schijnwerkelijkheid bre ken door de boel te verkopen en el ders opnieuw te beginnen. Tot de beslissende stap komt het biet. Als ten slotte zijn vrouw buiten zijn me deweten om zwanger van hem is. drijft dit hem naar de vrieskast, waar hij tot een klomp ijs verwordt. Inner lijk en uiterlijk ijskoud: duidelijker kan hij niet zijn. Schijn-realisme Tegenover zijn realisme staat het schijn realisme van de overige perso nen. En zo wordt het ook gespeeld. Hedda (Elsje de Wijn), de vrouw van Ouenther. lijkt bijvoorbeeld een sim- DEN HAAG Het openingsconcert van het Koorfes' onder leiding van de Hongaar Adam Medveczky was destijds aanleiding te schrijven: „Deze dirigent veri uitgenodigd te worden voor een aantal concerten pent Residentie Orkest". lane: n ï1! n. V :dew> ouv Anderhalf jaar later heeft het Resi dentie Orkest deze suggestie kunnen realiseren. Helaas slechts voor één concert. De concerten van 24 en 25 november heeft hij onder druk van de opera te Boedapest moeten afzeggen. Gelukkig bracht Medveczky het Boe- dapester koor Ifjusagy mee, een en semble dat vorig jaar een grote in druk heeft nagelaten. Donderdag avond a.s. kan men het concert dat zaterdagavond in de P.W.A.-zaal werd gegeven via de radio beluis teren. In de drie koorwerken van het pro gramma had het sublieme, tachtig leden tellende koor een groot aan deel. Chorus I uit La Buit van de in 1965 overleden landgenoot Anthon van der Horst, het in 1972 gecompo neerde Requiem van de Hongaarse componist Sandor Balassa en de Quattro Pezzl Sacri van Verdi. De hoop, doch ook van berp^S overgave. zei - jn ka In de openingsmaten roept parie neringen op aan het werk v^thoi Penderecki, doch alras blijlJsten lassa, ondanks het feit da heeft bediend van moderne nieken, kiest voor het melot ment. De contrasten zijn ste^'t va ges vol schrilheid en uitl%iaCh worden afgewisseld door n nie\ van verstilling en tederheid: zou maakte duidelijk grote indring publiek, componist en uit^oort werden met een nadruklqent j plaus beloond. ■dem n Mc M; in hi St< imu „'llen volmaakte uitvoering kan |e Val ponist zich dan ook niet w{r tijc Sandor Balassa toonde men met de verklanking. ziet B tl] muziek van Van der Horst is zeker niet als eenvoudig toegankelijk te typeren, de verdienste van Medvecz ky was dat hij de doorzichtigheid, de klankrijkheid en de poëtische sfeer van Le Mystère de Jeanne d'Arc wist te realiseren. Wat een ongelooflijke koortechniek lag hieraan ten grond slag. Zelden zal een werk van Van der Horst, ook instrumentaal, zoveel in druk gemaakt hebben. Intensiteit De Quattro Pezzi Sacrie werden ge componeerd door de 85-jarige Verdi ter afsluiting van een imponerend opera-oeuvre. Deels a capella, deels met orkestbegeleiding geeft Verdi deze vier delen, Ave, Stabat Mater, Laudi alla Virgine Maria en Te Deum, de intensiteit en de gloed van de operacomponist mee. Daarnaast proeft men enerzijds de stijl van Da Palestrina, anderszijds zijn de vier composities niet als cyclus ge schreven voor het eind van de 19de eeuw verrassend nieuw. Het Requiem van de 43-jarige Balas sa ls opgedragen aan de in 1969 over leden Hongaarse dichter Lajos Kas- sak. Het werk is niet gecomponeerd op de traditionele Requiem-tekst, Balassa ontleende de tekst aan het oeuvre van Kassak. De componist neemt bewust afstand van zijn land genoot Bartók, hij voelt zich in dit Requiem meer verwant aan Ligeti. Toch is Balassa erin geslaagd een eigen taal te spreken, de taal van opstandigheid, verwarring, droef heid, van machteloosheid en wan- LEIDEN Na het afgelaste concert, dat Santana in het Haagse Zuiderpark afgelopen zomer zou geven, was er door de organisatoren driftig ge zocht om de groep zo snel mogelijk alsnog te laten ko men. Afgelopen vrijdag vond het langverwachte optreden plaats in de Groenoordhal te Leiden, en het animo voor de groep bleek zo hoog dat-een extra aansluitend nachtcon cert kon worden Ingelast. Santana speelde ln topconditie. Met dezelfde bezetting als van de laatste elpee „Moonflower" werd een profes sionele show gegeven. Een bijzonder hecht spel kenmerkte het gehele op treden. De vier man ritmesectie zorg de voor regelmatige momenten van uiterste climax. Carlos Santana's gitaarspel was als vanouds en. zlln bekende ..Sustain", soms wel minutenlang, ontlokte weer veel bewondering. Santana's stap hee De majorettes uit „Dimanche" helemaal gekostumeerd, in een van hun laatste re door Geert Kistemaker naar de popsong, zoals bij voorbeeld in Buddy Holly's „Well All Right" gaat de groep lang niet slecht af. Óok zanger Gregg Walker blijkt zich daar in goed thuis te voelen. Maar natuur lijk bewees de uitvinder van de „La- tin Rock" ook daarin de absolute meester te zijn. Heel wat minder zijn de pogingen van Carlos op het gebied van de jazz-rock, getuige het matige voorprogramma dat hij zelf verzorgde met een gedeel te van de band, onder de naam Deva- dip-orkest. Warrige en overbodige muziek waarin een belangrijke rol voor een saxofoon was ingeruimd. deelt haar cliënten mede dat, gezien de verdere daling van de rentetarieven op de geldmarkt m.i.v. 20 november 1978, de extra opslag voor debetstanden in rekening courant zal worden verlaagd met 0,5% tot 1%. door Adr. Hager binet Rijd I an z ka: biet b Lldig< fin 15 j de r Tiben

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 4