De verjaardag van meeslerVriens
Uit brieven van lezers
'JV
Piet Romer, actel
120:
C&JL U toch \>ootde£l^e\!
WOENSDAG 15 NOVEMBER 1978
TROUW/KWARTET P 14hS 15 f
Deze mtK'ek «s uitsluitend bestemd voor korte reacties op in oeze krant gelezen
benchien artikelen en commentaren, en met voor open brieven, gedichten
oproepen o« rejct.es op acvertent.es rdeze laatste o»enen tot be directie gericht tc
wo'den) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren Bneven adresseren aan Secreians hootdredactie Trouw Postbus 859.
Amsterdam Bij pubtikat.e worden naam en woonplaats van de schrijver vermeld
Aantjes (78)
Hoewel ik dikwijls kritiek heb gehad
op de heer Aantjes. vind ik de wijze
waarop hij door het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie is behan
deld. zeer onrechtvaardig De manier
waarop het aan het Nederlandse volk
werd gepresenteerd via de media,
doet me denken aan de wijze waarop
dictatoriale regiems hun zaken af
handelen en mensen die hen niet lig
gen. wegzuiveren Vanuit bijbels oog
punt is de wijze van behandeling ab
surd Zou Jezus hier niet gezegd heb
ben wie van u zonder zonden is
werpe de eerste steen op hem"*
Herwijnen
C van Zandwijk
Aantjes (79)
Kunnen we nu eigenlijk nooit toeko
men aah ..vergeven'Ook niet na 33
jaar?... Mijn complimenten aan de
heer Schakel, die als oud verzetsstrij
der. naast deze beschuldigde heeft
plaats genomen, daarmee blijk ge
vend van vergevingsgezindheid.
Wanneer gehoor gegeven werd. en
wordt, aan het woord van Jezus bij de
overspelige vrouw. „Wie van u lieden
zonder zonde is. werpe de eestc
steen vermoedelijk zouden niet zo
veel ..stenen'' geworpen zijn naar de
mens Aantjes dat deze ..kapot" ge
gooid werd
Leerdam
J. Steketee
Aantjes (80)
Af te vragen valt waarom Dr De Jong
zo n uitermate harde, grimmig over
gekomen verklaring voor de TV afleg
de en nota bene de veronderstelling
moest uiten, dat de heer Aantjes in
het strafkamp Port Natal tc Assen
geen gevangene is geweest, terwijl de
verklaring van de heer Aantjes het
tegendeel inhoudt? Het was. toch
niet de taak van Dr de Jong om
„veronderstellingen" te laten horen?
Het ging om feiten en daarnaast over
de achtergronden van het gebeuren.
Fijn voor de heer Aantjes. dat zijn
beweringen geruggesteund zijn uit
talrijke getuigenissen van Nederlan
ders. die in 1944 en 1945 evenals Aan
tjes in genoemd kamp verbleven.
Rotterdam M. C. den Boer.
Aantjes (81)
Aantjes is niet in mijn achting ge
daald. integendeel de wijze waarop
hij ook in deze zaak weer handelt,
strekt hem tot eer. Ik wens hem alle
sterkte en kracht toe die hij nodig zal
hebben en Ik hoop hem nog eens
terug te zien als fractieleider of minis
ter voor het CDA.
Rotterdam L. S. Westerbeeke
Aantjes (82)
We zijn zelf jongeren, die ook steeds
vergissingen maken We schrikken er
van dat Je zo gemakkelijk voor altijd
veroordeeld kunt worden Zijn men
sen die een ontwikkeling doormaken
juist niet bijzonder waardevol voor
anderen1 Mensen die waardevol zijn.
kom je niet zo vaak tegen Mensen die
Je helpen politiek bewust te worden,
zijn erg belangrijk, je zou ze tegen
moeten komen op scholen en in de
kerkeq. Helaas zijn we daar niet veel
wijzer geworden. Wat stejde voor
Aantjes en anderen het Maxnixgym
nasium tussen '33 en '40 voor. afge
zien daarvan dat het de puur nationa
le leus ..Ood. Nederland en Oranje"
hoog hield1 Eén feit mag niet onder
de tale! De informatie van de aankla
gers over de leiding van het Marnix-
gymnasium Is op zijn minst onvolle
dig Zij zeggen dat de leiding pal
stond. Eén stond in ieder geval niet
pal de rector. Buskes schrijft van
hèfn dn de Waagschaal, nieuwe jaar
gang 2. nr 4): ..de rector, de scepti
sche classicus, alleen nog voor de leus
gereformeerd, wiens beschaafd relati
visme door de knieèn ging voor het
nationaal socialisme' Verder wordt
In zijn artikel, nog gesproken van het
FALEN in hoofdzaak van het gerefor
meerde godsdienstonderwijs Wat
zeggen andere leerlingen dan de ad-
voeaten van het Marnixgymnasium?
Vlaardingrn
Annelies en Peter Bouwman-
Meeuwse.
Rotterdam
.Marjan Ku.ivman-Seelbach.
Rotterdam
Tliea en Henri van de Veen-Van
Huizen.
Vlaardingrn
Dirk-Jan'en Nannie Verbeek-De
Waard.
I trecht lletty de Vries.
Aantjes (83)
Eerlijk gezegd vond Ik Aantjes niet
altijd-even sympathiek. Ik heb in
1973 heel wat te verwerken gehad dat
hij met Boersma onze C.H -broeders
bij de kabinetsformatie Den Uyl in de
steek gelaten heeft Ook zijn opposi
tie tegen het CDA viel bij mij en vele
anderen m het verkeerde keelgat
Maar met zijn verantwoording iz.
lijn houding in 1944-45 ben ik het
volkomen eens. Het requisitoir van
de heer De Jong was m i volkomen
misplaatst Ik vond het jammer dat
de heer Aantjes als fractieleider van
het CpA uit het parlement gaat. want
hij was daar zeer geschikt voor
Zeist A H van Kooien Niekerk
Aantjes (84)
14 het me» erg waarschijnlijk dat er
bepaald bedenkelijke motieven ten
grondslag moeten liggen aan het nu.
na vijfendertig jaar. ten val brengen
van de heer Aariljes? Is zijn verkla
ring van de naar voren gebrachte
feiten minder aannemelijk dan de
verklaring die de heer De Jong van
het instituut voor Oorlogsdocuinen
tatle aan de hand van diezelfde fei
ten. geeft? Is het dan niet logisch, dat
gezien de emotionele beladenheid er
van. woorden als Germanische SS of
zelfs twee letters als SS niet immer,
herhaald en benadrukt moeten blij
ven worden? Heeft de heer Aantjes
zich dan in het geheel niet gerehabili
teerd ten opzichte van tegen hem
gerichte verdenkingen, niet door zijn
versie van deze onverkwikkelijke his
torie. niet door zijn naoorlogse gedra
gingen. Ja zelfs niet door de conclusie
uit de onderzoekingen en naspeurin
gen die vlak na de oorlog hebben
plaats gehad, dat niet tot vervolging
zou worden overgegaan gezien leef
tijd en omstandigheden? Komt er
dan nooit een einde aan de Tweede
Wereldoorlog? Het verdriet ons. dat
een van de meest Integere figuren uit
de hedendaagse politiek nog na vij
fendertig jaar moet boeten voor een
zaak waarvan de feiten voor een
tweeledige uitleg vatbaar zijn, een
zaak bovendien die geen oorlogsmis
daad of halszaak aan het licht brengt,
eerder het tegendeel, een zaak die
bovendien op zeer plausibele wijze en
tijdstip op gang is gebracht. Wetende
welke consequenties de heer Aantjes
eraan verbindt en die zijn niet gering,
interesseert ons des te meer de moti
vatie die aanleiding is geweest tot dit
onderzoek! Even ervan uitgaand dat
deze beweegredenen van politieke
aard zijn, kunnen we nu als gewone
burgers van dit kleine land toch wel
in zeer ernstige mate in overweging
nemen dat ons land evèn corrupt is
als door ons in landen elders in de
wereld gebruikelijk werd geacht.
Dronten
H. Dijkstra
Aantjes (85)
Harmeien
B. J. Nieuwland
Aantjes (88)
Ik heb er grote waardering voor dat
de heer Aantjes de perd zo snedig te
woord stond. Ik heb daar maar één
verklaring voor Er was een wal van
gebed om hem heen. zo kon hij zeg
gen wat er te zeggen viel. Ik heb diep
respect voor de beer Aantjes. wat er
ook gebeurd is. Laten we de hand in
eigen boezem steken dan komen we
aan dr ander niet meer toe. Zou het
ook zo kunnen zijn. dat die hem ver
oordelen. zelf nog niets begrepen heb
ben wat de liefde van Christus hpte-
kent in hun leven
Zuidlaren
J.H.Schutrups-Vos
Aantjes (89)
Heeft het Instituut voor Oorlogsdo
cumentatie nog zin? Wordt het niet
hoog tijd dat daar een punt achter
gezet wordt1 De eenzijdige haatcam
pagne tegen alles wat Duits is. is
ondemocratisch De Duitse Bondsre
publiek is een democratische staat.
Zij levert haar mankracht aan de
NAVO Onze vijand zijn de ..Sowjets"
en de dreiging van hun kant neemt
steeds meer toe. Laten wij het verle
den laten rusten en ons oog richten
op de toekomst. Zo er nog toekomst
voor Europa is
Rijnsburg
II. van Turenhout
Aantjes (90)
Evenals Aantjes ben ik afkomstig uit
de West Alblasserwaard. lid van de
Ned. Herv. Kerk en van het CDA. In
de oorlogsjaren '40-'45 en ook reeds
daarvoor was het voor ons hervormd
gereformeerden geen punt waar wij
behoorden te staan De plaatselijke
kerk liet een duidelijk geluid horen,
ook vanaf de kansel in de zondagse
eredienst werd gewaarschuwd tegen
het naziheidendom Afgaande op wat
Aantjes zelf heeft medegedeeld over
zijn verleden in de oorlog begrijp ik
niet. dat vele briefschrijvers de
hoofdzaak uit het oog verliezen en
ondertussen dr L. de Jong min of
meer in de beklaagdenbank plaatsen.
Gezien dat verleden vind ik het onbe
grijpelijk dat a. Aantjes een politieke
carrière heeft durven kiezen; b. de
ARP hem de gelegenheid hiertoe
heeft gegeven in plaats van hem te
gen zichzelf te beschermen.
Kinderdijk A. van Weelden.
Aantjes (91)
Het verzet was vanaf eind 1944 tot de
bevrijding wel zeer voorzichtig met
de hulp aan gedeserteerden. In sep
tember/oktober 1944 deserteerden er
velen uit Duitse dienst. Onze afdeling
van de landelijke organisatie voor
hulp aan onderduikers, kreeg in die
maanden van drie Italianen, een Hol
landse SS'er, een N.S.K.K.-man en
een Duitser, allen gedeserteerd uit
Duitse dienst, een verzoek om hulp.
Welke ook werd verleend. Toen op
een kwade dag de Hollandse SS'er
gegrepen werd. was deze er snel bij
om de Duitsers weer te helpen in het
oprollen van onze organisatie. Tien
van onze beste mensen hebben dit
met hun leven moeten bekopen. De
prijs voor de hulp aan die golf deser
teurs uit sepUokt. is wel zeer hoog
geweest. Hoewel maar èèn van hen
verraad pleegde. Na december wer
den daarom deserteurs niet meer zo
snel geholpen. Dit als antwoord op de
gehoorde bewering dat Aantjes. toen
hij weer In Nederland was. zich ge
makkelijk bij de ondergrondse kon
aansluiten. Voor iemand die daarme
de geen goede contacten had was dat
vrijwel onmogelijk.
Hoogvliet
P. Brobbel
Aantjes (92)
Als jongen van ca. 19 Jaar was lk met
mijn ouders nog vóór de oorlog te
Berchtesgaden in Duitsland met va
kantie. waar Hitier zijn-theehuis had.
Als attractie voor de kinderen en de
toeristen, kon men destijds op woens
dagmiddag naar zijn theehuis wande
len om Hitier een hand te reiken. Nu
dat wilde ik als jongeman wel eens
meemaken, want ook zijn redevoerin
gen maakten soms even indruk, hoe
wel voor niet al te lang. Ik kan niet
anders zeggen zijn indruk kwam toen
vriendelijk maar verstard op mij
over. Maar omdat ik toen Hitler een
hand heb gegeven en Aantjes mis
schien destijds de Hitlergroet heeft
gebracht, kan men toch niet zeggen
fout geweest te zijn. Integendeel ik
heb tijdens de oorlog daarna aan de
Grebbelinie tegen de Duitsers ge
vochten.
getrokken?In „Ondergang" van dr. J.
Presser komt een heel andere situatie
aan het licht. Jazeker, velen uit het
verzet, mannen en vrouwen, hebben
zich in de jaren '40-'50 letterlijk voor
beeldig gedragen en op een bewonde
renswaardige wijze hun eigen leven
op het spel gezet; Christenen uit alle
kerken en groepen en niet-christenen.
Maar zijn we het al vergeten dat
kwantitatief het verzet van het Ne
derlandse volk gering was? Dat de
grote meerderheid wel verbijsterd
was over wat er gebeurde met bij
voorbeeld zovele Joden, maar verder
heeft toegekeken en gezwegen? Zou
..Bleskensgraaf' niet meer in be
scherming worden - genomen als we
ons zelf de vraag zouden stellen: Wat
hebben wij destijds gekund, gewild,
gedaan? Want het is oneerlijk om
alles toe te spitsen op „Bleskens
graaf"
gen tot de volgende conclusie. In de
gereformeerde denkwereld van voor
1940 was de opinievorming niet pri
mair gericht op de bestrijding van het
fascisme. Aan het verzet in de jaren
'40-'45 namen vele gereformeerde
landgenoten deel. Een verzet dat
werd gevoed door een sterk nationa
listisch denken. Trouw aan het vader
land Van daaruit alleen kon de op
stelling van oud verzetstrijder Scha
kel over Zuid-Afrika verklaard
worden.
Zuidhorn
G. Kok
Aantjes (96)
Rotterdam
G. van Diest
Aantjes (94)
Heiloo
Ph. Chr. Sollman
Aantjes (93)
Niet bij de heer Aantjes alleen gaat er
een zwaard door de ziel. maar ook bij
de nabestaanden van de gesneuvel
den uit de meidagen van 1940 en de
verzetshelden en hun nabestaanden.
En dan te bedenken dat ik zelf Aan
tjes heb gestemd, terwijl mijn vader
aan de Grebbelinie vocht, bij de B S.
is geweest, via een razzia naar Duits
land moest. En mijnheer Aantjes
bracht de Hitlergroet en ging bij de
SS. Behoefte om Aantjes te veroorde
len heb ik niet. maar laat hij niet
meer op het Binnenhof komen
P. Jaarsveld
Wat moeten al die jonge mensen, die
nu tengevolge van hoogconjunctuur
en terugval een scheve schaats rijden
of hebben gereden een dreun van
zoiets krijgen. Waarom zouden ze hun
best doen zich te veranderen? Een
mensenleven later zou men ze in de
grond boren om hun fouten en al wat
ze aan goeds geprobeerd hadden
deed niet ter zake. Laat nu het CDA
laten zien dat die C er niet voor niets
staat. Voor een christen is er toch
altijd een nieuw begin.*
Soest
mevrouw E. Oldenburger-v. d. Poll
Aantjes (97)
Hedel
Aantjes (95)
Bij het drama rond mr Aantjes wordt
zijn geestelijke achtergrond bij voort
during betrokken. Men wil zo de zaak
verklaarbaar (en aanvaardbaar?) ma
ken. De zondebok wordt aangewezen.
Wordt zo de zaal niet heel erg scheef
Door eigen ervaring in de dertiger
jaren. nu. bij het lezen van de „brie
ven van lezers" onder andere ook de
bijdrage „De geestelijke achtergrond
van Aantjes" door ir Van der Graaf,
kom ik met een gevoel van onbeha-
Ik schaar mij bij de zeer velen die
bedroefd, verontwaardigd en getrof
fen zijn door de handelwijze met be
trekking tot de heer Aantjes. Als
moeder van kinderen in de leeftijd
van 20 tot 25 jaar heb ik mij deze
dagen dikwijls afgevraagd, hoe zou
den ZIJ gehandeld hebben, ver weg
van huis, in eenzaamheid? Laten al
len die oordelen, zich dat ook eens
afvragen. Mijn vraag: kan er niet een
referendum gehouden worden om de
heer Aantjes als volkomen gerehabi
liteerd mens en politicus terug te
krijgen? Is dat een haalbare kaart? Ik
hoop dat door allen die zich christen
noemen in Nederland®
wordt gedaan voor jq
gezin.
Terneuzen J. C. Ri«
Aantjes (98) «Tjw*
Hoe meer ik hoor en Lr notei
zaak-Aantjes. hoe stjKgidat rr
waan wordt. M i. moesijii
hankelijk opstellend
regerings-partij veritaalcljf
plaats te maken voore perandei
zame aanhanger van tv
AgfWiegel De timing]
meesterlijk te noemen
ma de fractie uit. wat ffl
tuurlijk een stevige clai
gen op het leiderschi
Aantjes pakken. Van wor
ook uit rechtse CDXpJe kv
kat '"'J de hoe
verha
kleint
De bedoeling achter w
aarzel niet dit woord tX^ken
volledig duidelijk. DttL Wins
moet net zo in de pasEMhan<
van de VVD. Zelf rof8
zijnde, zie ik maar één
leiding van de fractie
handen komen van i(
A R.-kring. Zo niet dan
de coup volledig Beslaat!]
Maastricht
Aantjes (99)
Sommige christenen
Aantjes moet weg
zuiverheid in de politii
onzuiver als iemand
en cynische manier rói
Een beter middel is Gf)AM j.
toepassen en met de
zonden, (fouten), eens
ook in de politiek. Gel
dan wordt Christelijkéid van
dubieuze zaak. Tot sclfine te 1
allen.
Rotterdam
me» nu het geluid hoq
jonair en oud-zaker®
„natuurlijk" de mee
persoon is om Aantjes^jTviel
Voor de politiek geïnteresseerde was
niet onbekend, dat Aantjes bij een
„wachtbataljon" had gediend. Dit
echter riep geen/nauwelijks reacties
op. Nu het woord „SS" valt wel: Aan
tjes motivatie, zijn feitelijke daden,
bijven uiteraard gelijk, maar het be
grip „SS" verplicht ons blijkbaar om
Aantjes nu plotseling te associëren
met gespuis. Wanneer het noemen
van een naam ertoe leidt, dat Iemand
gedragingen (b.v. massamoord,
wreedheid) worden toegedicht die
met de werkelijkheid niet in overeen
stemming komen, dan moet ik die
„SS" niet noemen. In die zin is Aan
tjes nl. nooit SSer geweest, (overi
gens: ik denk dat hij beter wel de
waarheid had kunnen vertellen).
Naar mijn gevoel gaan veel reactle's
op Aantje s verleden voorbij aan de
werkelijkheid, en soms proef lk daar
in zo n ongenuanceerheid en haat.
dat ik eigenlijk voel: daarin zit heel
wat meer S8-mentalitelt dan we ooit
bij Aantjes zouden kunnen vinden.
Amstelveen H. Sieffers
Aantjes (86)
Uit alles blijkt, dat het hele proces-
Aantjes geforceerd is in een snel tem
po. Hoe uiterlijk beheerst dr De Jong
ook zijn verklaring voor de TV afleg
de. aan zijn gezicht was heel duidelijk
de emotie af te lezen, die hem inwen
dig vervulde. Dit acht ik niet de juiste
instelling om een objectief oordeel te
vellen, noch om een zo ernstige zaak
aanhangig te maken. Mijn indruk is
ook. dat er duidelijk „gezocht" werd
naar het negatieve in de mens Aan
tjes en niet wat gelukkig velen wel
doen naar de verzachtende om
standigheden Deze harde kritiek
acht ik vele malen verwerpelijker dan
het toenmalige lidmaatschap van een
Duitsgezinde instelling als middel om
vrij te komen
Scherpenzeel E. G. Lans
Aantjes (87)
Uit de enkele gehouden enquêtes
blijkt overduidelijk, dat door wat
men nu noemt de zaak-Aantjes. het
vertrouwen in het CDA allerminst is
geschokt. Voorts dat men het als ver
standig van hem ervaart dat hij als
kamerlid is afgetreden. Ook mij lijkt
dit een onvermijdelijk gevolg van wat
bekend is geworden. De vraag die ons
nu moet bezig houden is „Wat nu?"
Naar mijn mening dient alles in het
werk te worden gesteld om Aantjes
voor het CDA. In een leidinggevende
positie te behouden. Dit zou op een
mijns inziens eenvoudige manier
kunnen Indien Stcenkamp zijn zetel
als voorzitter van het CDA beschik
baar stelt, kan deze door Aantjes
worden bezet Op die wijze zou het
CDA kunnen laten zien. dat het er
grote waarde aan hecht, dat juist
deze man in de christelijke politiek
een rol van betekenis kan blijven
spelen Aantjes mag niet op een
doodlopend zijspoor worden geran
geerd
was "t
jar Hot
in de
ips tie
24.90. I
B en w
«£erd
op mak
'ft gii
ikbonde
maai
te dot
rterts t
lolland
chteron
Frank
heeft bi
sis-con
jaren:
akers
door zu
iplaat
3A is een half uurtje eerder
naar school gekomen. Meester
Vriens wordt 31 vandaag. Marleen
versiert z'n stoel. Erik hangt
bloemen op. Hanneke verstopt het
kado en de kinderen hebben een
leuk liedje geleerd. Marnix zingt
niet mee. Die is opeens zo schor als
een kikker geworden. Zonder jas
buiten gespeeld gisteren. Vandaag
nog koopt z'n moeder een lekkere
warme jas zo'n sportieve uit de
prima C&A kollektie. Die trekken
ze wél graag aan. Welgefeliciteerd
Meester Vriens!
'Ik heb wel 'ns wat met school- i
kinderen gek wist. Voor de TV, in
kleur. En als ik zo'n stel dan zie,
in die lekkere, lollige, moderne, I
kleurige en vooral fotogenieke
kleding, dan denk ik: het kind-
van-nu is ideaal "gekostumeerd"
voor kleuren TV, ook al
dragen ze hun
ewone" school-
kleding."
"O,
11U0
16100
IMiO
Ravot-maar-aan-jas met extra veel
zakken, afknoopbare kapuchon,
insnoerbare taille én dubbele
sluiting. 122-146 £Qm
Nooit meer koude oren met deze
sportieve bivakmuts. Acryl.£m
Voor romantische meisjes.
Zwierend wijd chintz jasje met
warme doorgestikte voering.
Polyester/katoen. 122-146
Warmer kan het haast niet. IJzer
sterke geruite blouson met acryl
teddy voering. 122\46£Qm
Neem mee.een paar praktische,
warme wanten voor^L
Goed gekleed én warm naar school.
Wollen lodén jas, kapuchon met
ruit gevoerd. 122-146 110:
Dat hoort erbij.Gezellige muts en
sjaal. 100% acryl. 20:
