Muziekcentrum Vredenburg
aanwinst voor concertleven
mikiogids
f30,-
Sterke show Dolly Parto
Gevarieerd programma bij Scapino Ballet
De Koning en Ivet
bakkeleien over
maatschappijvisie J
En dan
Eerste seizoen al volgeboekt
nu handiger
dan ooit
overzichtelijk en.,
veruit het GOEDKOOPST
tot 1 januari 1980
Nu ook repertoire voor ouder publiek
Zangeres ook buiten country succesvol
TV COMMENTAAR
Koos Postema's
eersteling
DINSDAG 14 NOVEMBER 1978
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
)AG 14
Rijnkade
Vredenburg-plein
Dwarsdoorsnede van het Muziekcentrum
UTRECHT Het ziet er naar
uit dat Nederland een zeer
aantrekkelijke concertgele
genheid rijker zal zijn wan
neer in januari het Muziek
centrum Vredenburg in
Utrecht officieel open gaat.
Het van buiten wat wonder
lijk aandoende bouwsel, met
zijn vele raampjes en balkon
netjes. gesitueerd op de ruï
nes van het oude kasteel Vre
denburg en leunend tegen het
enorme consumptie-complex
Hoog Catharijne. is een
schepping van architect Her
man Herzberger.
Het lijkt in dit stadium van zijn bouw
vooral in de wandelgangen en foyers
nog wat op een muziekcentrum van-
wege de koortsachUge activiteiten
van werklieden die met de afwerking
en verfraaiing van nog kale en onge
stoffeerde ruimten bezig zijn.
Schok
Maar als men de grote achthoekige
concertzaal via een van de zeven in
gangen binnenkomt, krijgt men een
soort schok van herkenning. Een her
kenning van wat men zich weieens als
een ideaal lijkende, moderne concert-
ruimte had voorgesteld. Met alles er
in wat volgens de traditie nu eenmaal
in een concertzaal aanwezig moet zijn
zoals comfortabele zitplaatsen, een
royaal podium en een naar het knus
se rood-brulm tenderend kleuren
gamma. Maar daarmee houdt de ver
binding met de traditie dan ook wel
op. De gehele vormgeving van de
symmetrisch achthoekige zaal met
zijn speelse amphitheater-opbouw,
het tot over de gehele parterre uit de
breiden mobiele podium, de „open"
plafondconstructie met de grote gla
zen lichtkoepel, het zijn maar enkele
van de meest opvallende kenmerken
die deze zaal zijn geheel eigen en
eigentijds karakter geven. Een zaal
waarin men zich onvoorwaardelijk
door R. N. Degens
thuisvoelt. Als hij nu ook nog een
goede akoestiek heeft een nogal
belangrijke eigenschap voor een con
certzaal is niet alleen Utrecht ver
lost van de bijna twintigjarige ellen
de met het semipermanente Tivoli-
gebouw, maar heeft het Nederlandse
muziekleven er een bijzonder fraaie
en zeer centraal gelegen speelplaats
bij gekregen
Bemoedigend
Die toch wel zeer belangrijke akoes
tiek is al enkele malen op de proef
gesteld. Maandagochtend werd bij
een persrondleiding een klein gezel
schap op een kort concert op vier.
vleugels getrakteerd; en het moet ge
zegd dat de vrijwel lege ruimte akoes
tisch bijzonder bemoedigend reageer
de.
Meer valt daarvan nog niet te
zeggen. Maar met enige ervaring in
zowel lege als volle concertzalen durf
ik te beweren dat deze wat zijn akoes
tiek betreft op zijn minst veelbelo
vend is. Het lijkt er dan ook wel op
dat de uitgebreide reeks evenemen
ten waarmee directeur Pieter Smids
(voorheen de artistieke gangmaker
van d'Oosterpoort in Groningen) in
ADVERTENTIE
bei 035-284333
v^J^sthrijf Antwoordnr. 70
1000 RA Amsterdam
januari zijn gebouw aan het publiek
presenteert in vele opzichten een suc
ces zal worden. Er wordt hierin een
„breed" programmabeleid gevoerd,
waarbij in vijftien series met zestig
concerten barok- en renaissance mu
ziek, Dixieland en Swing, Franse
chansons, muziek uit de 20ste eeuw,
popconcerten en folklore zijn onder
gebracht.
In samenwerking met
Utrechts Symfonie Orkest en de NOS
is er dan nog een serie Promenos-
concerten waaraan zowel het USO,
een omroep-orkest en een paar klei
nere ensembles meewerken. Dat alle
maal afwisselend in de grote en klei
ne zaal die respectievelijk ongeveer
1500 en 350 zitplaatsen bieden. Het
Utrechts Symfonie Orkest heeft ui
teraard voor zijn eigen concertense
ries ook het nieuwe Muziekcentrum
als vaste speelplaats. En daardoor zal
de belangstelling voor en de artistie
ke ontplooiing van dit orkest dat vele
jaren in een zeer moeilijke positie en
onder deprimerende omstandighe
den heeft moeten werken, zeker ook
gunstig worden beïnvloed. Vergelij
kingen op artistiek buiten beschou
wing latend, zal het voor talloze mu
ziekliefhebbers die het parkeerpro
bleem willen mijden nl. in de toe
komst aantrekkelijker worden naar
een USO-concert in Muziekcentrum
Vredenburg te gaan dan naar het
Concertgebouworkest in Amsterdam.
In enkele minuten kan men namelijk
van het NS-station Utrecht „binnen
door" via Hoog Catherijne het mu
ziekcentrum binnenstappen. Dat
geldt zowel voor treinreizigers als
voor hen die gebruik maken van de
vele interlokale busdiensten die daar
hun eindstation hebben. Dat het Mu
ziekcentrum Vredenburg niet alleen
voor het publiek aantrekkelijk is
blijkt wel uit het feit dat de zalen al
voor het hele seizoen zijn bezet. Een
kort seizoen, omdat men pas in janu
ari (om precies te zijn 26 januari) kan
beginnen. Maar waarin dan toch
maar honderdvijftig concerten in alle
genres zijn ondergebracht.
door Eefje van Schaik
ROTTERDAM Afgelopen zondagmiddag was in de Rotter
damse Schouwburg het Scapino BalJet te zien met een voor
stelling van maar liefst vijf zeer uiteenlopende nummers.
Naast oudere werken als „Variomatic" (Van ManenBerkeley),
„Impressies" iSanders/Schuller) en „La Belle et la Béte"
(Daudey/Ravell waren er voor het Rotterdamse publiek twee
premières, namelijk „Van vier kanten gezien" (Czarny/Glass
en Relch) en „Jazz-variaties" (Mattox/Cuypers).
Hiermee werd weer eens bevestigd,
dat dit oorspronkelijk voor kinderen
bedoelde balletgezelschap de laatste
jaren drastisch veranderd is en zich
in repertoire-keuze op een groter en
ouder publiek is gaan richten. Want
niet alleen verhalend sprookjesballet,
maar ook moderne dans. jazzballet
en zelfs Tal Chl zijn in dit gevarieerde
programma vertegenwoordigd. Zoals
de titel al doet vermoeden gaat Czar-
ny uit van de ruimtelijke aspecten
van dans en het gegeven, dat, on
danks het gebruikelijke lijsttoneel en
de vaste plaats van het publiek, dans
Speciaal vandaag
Tijdsein bevat een docu
mentaire over de strategische
positie van Zuid-Afrika
Ned. 1/20.50
De ombudsman besteedt
aandacht aan de wettelijke na
delen van alternatieve samen
levingsvormen.
Ned. 2/20.57
De Kindervriend is het eer
ste televisiespel van Koos Pos-
tema. In de hoofdrollen: Cor
van Rijn en Bob de Lange.
Ned. 2/21.22
In VARA-Visie wordt aan
dacht besteed aan de economi
sche situatie in de Rotterdam
se haven cn aan wat wordt
aangeduid als „sociale mis
standen" bij een expeditiebe
drijf in Zuid-Limburg
Ned. 2/22.15
Het lijden aan depressies
komt aan de orde in de KRO-
rubriek Ouder worden we alle
maal.
Hilv. 2/11.30
Over de situatie in de am
bulante geestelijke gezond
heidszorg praat Fons Disch
met dr \V. llardeman. waarne
mend hoofdinspecteur Geeste
lijke Volksgezondheid. en
voorlichter Wim Geradts.
Hilv. 2/16.03
een kunst Is, die „van vier kanten
gezien" kan en soms zelfs moét wor
den. Czarny laat vier opmerkelijk
slanke en lange danseressen en één
danser in allerlei wiskundige verhou
dingen en combinaties bewegen,
maar neemt als grondpatroon een
vierhoek met middelpunt en als leid
motief voor de choreograaf oosterse
technieken met Amerikaanse moder
ne dans en muziek probeert te vereni
gen dreigt al snel het gevaar van
onechtheid en een balanceren op de
rand van kitsch.
Ook Czarny heeft
zich hieraan niet geheel kunnen ont
trekken: een wat semi-dlepzinnige
sfeer hangt over het podium, welk
effect nog versterkt wordt door de
schijnbaar willekeurig samengestel
de collage van minimal music (ook al
zo'n trend) en de religieus aandoende
groen-blauwe lange rokken (ontwerp
Joop Stokvis) van de vier danseres
sen. Het gevolg was een nogal preten
tieuze dans. die echter wel boeiend
bleef door de ingetogenheid, waar
mee de dansers zichzelf zonder te veel
IJdelheid wisten te presenteren.
Jazz-les
Ook na de pauze liet Scapino zien hoe
vol uitersten haar huidige repertoire
is. Na de mierzoete pas de deux „La
Belle et la Béte" over een betoverde
prins (Carlos Serrano) en betoverde
prinses (Janet Popeleski) lieten 19 in
kleurige tricots gestoken dansers
zien, wat ze op het gebied van jazz-
training waard zijn Veel meer dan
een expositie van training en opbouw
van een traditionele jazz-les in ver
korte versie is dit „Jazz-variaties"
van Matt Mattox echter niet. Wat
jazz-dans nou net vrolijk, tempera
mentvol en swingend maakt, ont
breekt in deze compositie te enen
male. ook al bood de uitstekende
aankleding van Anette Mattox. de
muziek van Leo Cuypers en vooral de
inzet van de hard werkende dansers
daartoe alle mogelijkheid. Juist door
het gebrek aan een choreografisch
thema en de vereiste vaart daarbin
nen blijft dit ballet inhoudsloos en
een aaneenrijging van weinig meesle
pende, maar wel uiterst vermoeiende
pasjes en sprongen. Daarmee zijn
deze jazz-variaties niet bepaald een
grote aanwinst voor het Scapino
BallPt
De grote zaal van het Muziekcentrum Vredenburg
door Geert Kistemaker
DEN HAAG Een opvallend uiterlijk en de „cross over" naar popmuziek zorgden
er de laatste jaren een groeiende belangstelling was voor de country-zangeres Doll
Zondagavond was zij voor het eerst in Nederland voor een concert in het Haagse
bouw. Haar optreden overtrof de hoge verwachtingen die het publiek van dt,
bepruikte blondine had.
Het langzaam maar onvermijdbare
groeiende succes van Dolly Parton
begon toen ze op 10-jarige leeftijd
met eigen songs op de radio te horen
was en op 11-jarige leeftijd de Grand-
Ole Opry aan haar voeten legde. In
1967 begon zij te werken in de show
van country-ster Porter Wagoner,
maar al spoedig streefde zij hem in
roem voorbij. Na hits als „Coat of
many collors" en „Love is like a but
terfly" probeerde ze het in 1974 in
haar eentje. Dolly bevoer nu een an
dere koers en richtte zich meer op de
popmarkt. Dit om haar „veelzijdige
talent aan een groter publiek te laten
horen". De al in rep en roer geraakte
country-wereld verzekerde ze op die
manier ook de country-muziek beter
te verspreiden.
ft d
kugd I
fn gez
meer
lar m
Van een onzer verslaggevers 1st ber
AMSTERDAM „Het is net alsof je de 'cup' uitrei|^)e.
voetbalelftal en het dan vertelt dat ze beter met
vier daar hadden kunnen spelen".
Afwisseling
Ruth Eman en Robin Wodmer in Jazz-variaties
Het concert vertoonde inderdaad een
grote afwisseling. Dolly Parton be
woog zich met vertrouwdheid door
het ruime country-gebied. Liedjes
voor bij het kampvuur met alleen
gitaarbegeleiding, regelrechte smart
lappen, gospelsongs, folksongs, mo
derne country-rock. maar ook meer
popachtige nummers als „Heartbrea-
ker" en „Here you come again", ze
zong het allemaal even gemakkelijk.
Ze werd dit jaar in Amerika gekozen
tot entertainer van het jaar, en het
concert liet zien dat ze die titel met
recht draagt. Ontspannen presen
teert ze de show. Ze zorgt voor een
vlot en vloeiend verloop zonder dat er
sprake is van gladheid of routine. Ze
is een persoonlijkheid die het pro
gramma boeiend kan blijven houden.
Zo werd bijvoorbeeld een knap ge
bracht a-capella-gezongen song nog
eens extra interessant gemaakt, door
de grap om het nogmaals te zingen nu
op 78-toeren.
Het publiek was al vanaf de eerste
maten gewonnen voor Dolly Parton,
en overmoedig geworden door de Ne
derlandse erkenning waagde ze zich
in de toegift aan de uitvoering van
enkele sentimentele oudere songs,
die nog nooit waren opgenomen en
die ze dan ook zonder de overigens
uitmuntende band bracht. Het enige
zwakke moment in een sterke show,
die aangaf dat de zangeres met het
meisjesstemmetje zich zonder pro
blemen kan wagen buiten de be
schermde country-wereld.
Met die woorden pareerde de filmer
Joris Ivens gisteren minister De Ko
ning (ontwikkelingssamenwerking),
die bij de uitreiking van de Scherpen-
zeelprijs aan de cineast kritische ge
luiden had laten horen over diens
maatschappijvisie. Na het uiten van
lof („een groot filmer, die begrip
kweekt voor volken en groepen in
ontwikkeling") zei de bewindsman
dat Ivens en hij het niet eens zouden
zijn over de oplossing van maat
schappelijke problemen. Volgens de
minister maakt Ivens het individu
ondergeschikt aan de samenleving.
„Offers voor de toekomst mogen ech
ter nooit ten koste gaan van nu leven
de generaties", zo zei hij. Ivens acht
de belangen van de maatschappij als
geheel op lange termijn belangrijker
dan de belangen van de individuele
persoon nu, op een wijze „die ik niet
voor mijn verantwoording zou dur
ven nemen".
Vrijmaking
Ivens, die veel van zijn films maakte
over de vrijwording van landen en
volken, zei in zijn dankwoord dat de
vrijmaking in veel gevallen bij lange
na „nog niet is voltooid". In veel
gevallen heeft slechts een omzetten
van de macht plaatsgevonden, die
zich onder andere uit in „militaire
dictaturen in allerlei schakeringen."
Zilverpapier
Eigenbelang speelt in ontwikkelings
samenwerking vaak een grote rol, zo
liet Ivens blijken. In zijn jeugd werd
zilverpapier verzameld voor de arme
de
p het
mensen, en hij als kiimoe
zonder meer voor. „Wij n urreni
de chocola opeten, en d
gul om vervolgens het zi
versturen". Jurylid Aad
vel zei in zijn toelichtinf n en r
rapport dat het nog nociben j
kelijk was geweest een fejj.e
vinden voor de Schei
pullen
„Hij heeft zijn leven in c1 j°ng
van onafhankelijkheid 'er de
ling". De prijs werd eer< Reje
aan twee dagbladjouma t
dactie van het IK01nne!.'
Kenmerk en dr Bosgra v angrijl
lijke Afrika Comitee. Doertig.
ding is in 1974 ingesteld lssen
malige minister voor oi V t
samenwerking om „voor
het ontwikkelingsvraagsle N
leren en daardoor bij tagezegc
een bewustwording vai| het
landse volk omtrent he,,^mmm
(daarmee) is gemoeid",
de prijs met name voor
over China, dat door d
uitgezonden, Hoe Yoeko
verzette. De onafhan]
(waarin behalve Aad vaj
dr Albert van den Heu!
Breman, Ben van KasJ
Roskam zitting hebbel
keuze voor de kandidaaf
Koning is van mening d$j
eenzijdig is samengesf
thans een verbreding. 1
direct journalistieke kri
wordt nu gedacht aan d
zwaard van de Vrije Unj
dr Sytze Faber (AR-!
hoofdredacteur van het
blad).
door Ton Hydra
Er bestaat grote behoefte aan oor
spronkelijk dramawerk. Het tekort
beperkt zich ni'et tot Nederland,
want er is sprake van een wereldwij
de malaise op dit terrein van de
schrijfkunst. Zelfs wanneer er vol
doende geschikte boeken voorhan
den zouden zijn en dat betwijfel
ik dan ben je er nog niet. Een
roman is geen televisiespel. Je kunt
er dus niet zomaar een uit de kast
halen. Er moet een toneelschrijver
aan te pas komen om de beschrij
vingskunst van de romancier om te
zetten in een stuk dat pas spel
wordt door de dialogen en door het
geen met camerabeelden kan wor
den „verteld".
Soms mogen enkele personages uit
het boek niet meespelen. Bijvoor
beeld doordat de situatie te ondoor
zichtig zou kunnen worden. Het is
ook mogelijk dat een nieuwe figuur
in het verhaal moet worden ge
schreven. Dit schaven en invullen
vergt inzicht in de dramatische wer-
'king van de verschillende scènes.
Niet zelden komt het voor dat een
regisseur tijdens de repetities aan
de schrijver vraagt nog enige wijzi
gingen in zijn tekst aan te brengen.
Een van de meest voorkomende
verzoeken heeft te maken met het
vloeiend kunnen uitspreken van.
een bepaalde passage. In theater
jargon heet dat: „Een claus moet
lekker bekken."
Onlangs kreeg ik suggesties te ho
ren voor het bewerken van romans
tot tv-spelen. In alle gevallen ging
het om herinneringen aan verhalen
die lang geleden tot de verbeelding
hadden gesproken. Dan is het een
levensgrote vraag of die boeken
vandaag nog wat effect zullen heb
ben als gespeeld drama. U mag van
mij aannemen, dat het dikwijls zal
tegenvallen. De proef op de som
zult u vaak zelf hebben genomen bij
het terugzien van een oude film die
toen zoveel indruk maakte. Zo'n
produkt is met de spelers incluis
gebonden aan de tijd waarin het
tot stand kwam. Wij echter zijn
veranderd, hebben andere waarde
ringsmaatstaven gekregen en zijn
ook beïnvloed door de vorderingen
van de techniek en de ontwikkeling
van de moderne spelers.
We moeten dus voorzichtig zijn met
wat het geheugen ons voorspiegelt.
Hoe verder een herinnering wegligt,
des te mooier lijkt het spel te wor
den. Maar ik weet wel zeker dat
onder andere de veelgevraagd: se
rie „De glazen stad" bij het weer
zien om de hier genoemde redenen
anders zou uitpakken. Al was het
alleen maar omdat we zo verwend
zijn door schitterende kleurenpro-
dukties en een meer directe speel
stijl.
Nog moeilijker dan het zoeken naar
en het bewerken van geschikte ro
mans voor seriewerk, is het schrij
ven van enkelvoudige televisiespe
len. Wie er zich aan waagt, heeft
recht op aanmoediging. Want de
auteur stelt zich bloot aan kritiek
van kijkers die reeds het beste van
het beste hebben gezien. Voor
Koost Postema gaat vanavond de
arena open. De VARA vertoont zijn
eersteling: het tv-spel De Kinder
vriend.
Al heeft hij zich daarmee nog niet
overtuigend aangediend als drama
schrijver, een flop wordt het niet.
Zijn stuk is namelijk gebaseerd op
de ware geschiedenis van een man
die ten onrechte drie jaar lang van
moord werd verdacht. Deze trieste
realiteit is voelbaar aanwezig in Cor
van Rijns vertolking van de uitge
rangeerde man die een kinderlijkje
had gevonden.
Binnen de wel zeer korte tijd van
amper drie kwartier lukt het de
spelers echter niet de verwikkelin
gen in het verhaal en de gemoedsbe
wegingen van de hoofdfiguren vol
doende geloofwaardig te maken.
Koos Postema schreef zijn
eerste tv-drama, „De kin
dervriend" geheten.
Het best slaagt daarin Bob de Lan
ge als bejaarde brigadier. Om diens
jonge superieur te kunnen spelen,
heeft Ger Thijs nog te weinig in
huis. Deze rol vergt meer polltie-
allure in plaats van het air van een
saletjonker. Ook Mart Gevers kan
weinig bijdragen aan de wezenlijke
expressie van wat er leeft in de
vrouw van een verdachte.
De tekst vertoont tekorten aan dra
matische kracht. Soms worden
vloeken gebezigd om leemten op te
vullen, maar het zijn duidelijk lap
middelen. Regisseur Eddy Habbe-
ma accepteerde ook een onlogische
slotscène, waarin de brigadier die
zwaarbeproefde man achterlaat
met zijn wanhoop zonder te vertel
len dat de werkelijke moordenaar is
gepakt. Als Postema niet te vlug
tevreden is, wordt zijn tweede stuk
beter.
Opera Forum gaat i
drie voorstellingen geved
rette „Der Graf von Luxfi
opera- en operettegel
schouwt de uitnodiging]
een grote eer omdat i
alleen gezelschappen i
grote faam. Dat blijkt d
van de gezelschappen <f
zoen een voorstelling g
se Opera, het Staatsthd
he, het Nationaal Theate
de Staatsopera Sofia f
Graz (na de Weense Süj
tweede theater van
voorstellingen van Op
25, 26 en 27 mei 1979.
Ood het „Ensembli
reis. Op 17 november
ble, dat onder artistieke]
van Ton Hartsuiker enj
lijn in Budapest een
Op het programma sl
reldpremières: „Pro
Strawinsky Quieto"
se componist Andri
„Explosions" van Dai
Voorts wordt er werk
John Cage en Yi
De In Players Inl
ma Group brengt vani
„Marat/Sade" van Pel
stuk speelt tijdens de F
tie. Het toont de probl
revolutie kent uitgaand
Gelden voor de massa
heden als voor hun
voorstelling gaat van
vember ln de Engelent
25 novembèr in de M<
sterdam en 7 en 8 d<
Toneelschuur te Haarle
